ازات پەرۋاشەۆ, قر پارلامەنتى ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتى, «اق جول» پارتياسىنىڭ توراعاسى:

ازات پەرۋاشەۆ, قر پارلامەنتى ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتى, «اق جول» پارتياسىنىڭ توراعاسى:

رەسەي مەملەكەتتىك دۋماسى توراعاسىنىڭ ورىنباسارى, ليبەرالدىق-دەموكراتيالىق پارتيانىڭ جەتەكشىسى ۆلاديمير جيرينوۆسكيدىڭ ورتالىق ازيا ەلدەرى, ونىڭ ىشىندە, قازاقستانعا بايلانىستى ايتقان سوزدەرىنە بايلانىستى, «اق جول» پارتياسىنىڭ جەتەكشىسى, قر پارلامەنتى ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتى ازات پەرۋاشەۆ مىرزامەن سۇحباتتاسقان ەدىك.

– رەسەي مەملەكەتتىك دۋماسى توراعاسىنىڭ ورىنباسارى, لدپر پارتياسىنىڭ جەتەكشىسى ۆلاديمير جيرينوۆسكي 23-اقپان كۇنى ماسكەۋدە سويلەگەن سوزىندە ۋكرايناداعى جاعدايدى ايىپتاپ, ورتالىق ازيا ەلدەرىنىڭ تاۋەلسىزدىگىنە كۇمان كەلتىرگەن بولاتىن. ول «رەسەي ۋكراينا عانا ەمەس, وسى مەملەكەتتەردىڭ بارلىعىن ۋىسىنان شىعارماۋى كەرەك ەدى» دەي كەلە, «رەسەي شەكاراسىن وڭتۇستىككە قاراي كەڭەيتۋ» جايىن دا ايتقان. قازاقستان بۇنداي مالىمدەمەلەردىڭ قايتالانباۋى ءۇشىن نە ىستەۋى كەرەك؟

- ارينە، جيرينوۆسكيدىڭ ءسوزى ءبىزدىڭ نامىسىمىزعا ءتيىپ وتىر. ءتىپتى ەلىمىزدىڭ مازمۇنىنا دا ءتىل تيگىزۋ. ونى نازارسىز قالدىرۋعا بولمايدى. سول سەبەپتى ءۇش فراكتسيا ورتاق مالىمدەمە جاسادى.

– ازات تۇرلىبەكۇلى، ءسىزدىڭ ويىڭىزشا، جيرينوۆسكيدىڭ قازاقستانعا كەلۋىنە تىيىم سالۋ كەرەك پە؟

– ءبىز ءۇش پارتيا اتىنان مالىمدەمە جاسادىق. مالىمدەمەدە جيرينوۆسكي قازاقستانعا كەلمەسىن دەدىك. جيرينوۆسكي سۋ ىشكەن قۇدىعىنا تۇكىرىپ وتىر. ويتكەنى ول الماتىدا تۋعان عوي. ارينە، ونداي ادام ءبىزدىڭ جەرىمىزگە اياعىن باسپاسىن دەپ ءوز ويىمىزدى جاسىرماي ايتتىق.

– رەسەيلىك وپپوزيتسيونەر ەدۋارد ليمونوۆتىڭ «قازاقستاننىڭ سولتۇستىك وبلىستارىن رەسەيگە قوسۋ كەرەك» دەگەن مالىمدەمەسى جاريا ەتىلدى. ەكى مالىمدەمە ءبىر مەزگىلدە تارالىپ وتىر. وسىندايدا قازاق قوعامى الاڭداۋشىلىق ءبىلدىرىپ، كەدەندىك وداق، ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداق سەكىلدى ينتەگراتسيالىق شارالاردان باس تارتۋ جايىندا اشىق ايتۋدا. وسى تۇرعىسىندا نە ويلايسىز؟

– بۇل «ەۋرازيالىق وداق» جانە «كەدەندىك وداق» تۋرالى ماسەلە. مەن ينتەگراتسيالىق ۇردىستەردى قولدايمىن. سەبەبى نارىقتىق ەكونوميكا ءوز قازانىندا پىسپەيدى. ونى دامىتامىز دەسەك، تاۋەلسىزدىگىمىزدى ساقتاي وتىرىپ، اشىق كەڭىستىككە شىعارۋىمىز كەرەك. بىراق «ەۋرازيالىق وداق»، «كەدەن وداعى» رەسەيدىڭ رەسمي ورگاندارىنىڭ جاۋابىمەن بايلانىستى. ارينە، جيرينوۆسكيدىڭ ايتقانىن بۇلار قولداسا، بۇلارمەن ەشقانداي سەرىكتەستىككە بارۋعا بولمايدى. بۇلار جيرينوۆسكيدىڭ ايتقانى قاتە دەسە، ءبىز ورتاق سەرىكتەستىككە بارۋىمىز كەرەك. بۇل جەردە ەلباسىمىزدىڭ ءسوزىن ەسكە الايىن: «تاۋەلسىزدىگىمىز – ەلىمىزدىڭ ەڭ باستى بايلىعى. ەگەر كەز كەلگەن جاعدايدا بىرەۋ ءبىزدىڭ تاۋەلسىزدىگىمىزگە قاۋىپ توندىرسە، ءبىز ءار ۋاقىتتا وداقتان شىعىپ كەتەمىز» دەگەنى بار. «اق جول» پارتياسى ەلباسىمىزدىڭ بۇل ءسوزىن قولداپ، ارنايى ءوز مالىمدەمەمىزدى قابىلدادىق.

- ال، ۋكرايناداعى جاعداي تۋرالى نە ايتاسىز؟

ارينە، ۋكرايناداعى جاعداي كۇردەلى. ەلىمىزدىڭ سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى جاساعان مالىمدەمەسىن قولدايمىز. ۋكرايناعا قاتىسۋشىلاردى سابىرلىققا شاقىرامىز. ءوزىمنىڭ جەكە پىكىرىم، ەڭ الدىمەن، نە بولسا دا، قارۋ قولدانۋعا نەمەسە قارۋمەن قورقىتۋعا بولمايدى. ارينە، ۋكرايناداعى جاڭا بيلىككە، قۇداي بەرگەن كورشىلەرمەن بەيبىتشىلىكتە ءومىر سۇرگەنى دۇرىس بولار ەدى. ەكىنشى جاعىنان، زورلىق ارقىلى بيلىككە كەلگەندەر، سول زورلىقتى توقتاتا الماي قالۋى ابدەن مۇمكىن. قالاي بولسا دا جاعدايدى پىكىر الىسۋ ارقىلى شەشۋ كەرەك. ءوز تاراپىنان رەسەي باسشىلارى ۋكراينانىڭ  جاڭا بيلىگىمەن ساناسۋ كەرەك. سەبەبى، تاۋەلسىز مەملەكەت ءوز تاڭداۋىن ءوزى جاساۋى ءتيىس. ەڭ باستىسى، ەكى ەلدىڭ اراسىندا قارىم-قاتىناستى تۇزەتۋ جولىندا ۋكراينا ەلىنىڭ جەرى بولىنبەي شەشىلۋى كەرەك. كسرو قۇلاعاننان كەيىنگى كەلىسىمدەر بويىنشا، جاڭادان تاۋەلسىز ەلدىڭ شەكاراسى تۇراقتى مىزعىماس بولۋ كەرەك. بۇگىن قىرىم اۆتونومياسىنىڭ پارلامەنتى رەسەيگە كىرۋ تۋرالى شەشىم قابىلدادى. ال، ءبىزدىڭ بىلۋىمىزشە، ول جەردىڭ جەرگىلىكتى حالقى قىرىم-تاتارلارى مۇنداي شەشىمدى قولدامايدى. بۇل  قىرىمدا تۇراتىن ورىس تۇرعىندارىنىڭ شەشىمى. ارينە، مەن ءۇشىن بۇل وتە قاۋىپتى جانە قۇقىققا جاتپايتىن جاعداي. مەن قالاي بولسا دا تاۋەلسىز ەلگە، تاۋەلسىز جەرگە باسقا يمپەريالىق امبيتسياسى بار مەملەكەتتىڭ تيگەنى وتە قاۋىپتى دەپ بىلەمىن. قورىتا كەلگەندە، «ەۋرازيا ەكونوميكالىق وداعىن» قۇرىپ، وداقتاسۋعا نيەتتى  تاۋەلسىز مەملەكەتتەردىڭ اراسىن جيرينوۆسكي سياقتىلاردىڭ اراڭداتۋشىلىعىنا جول جوق دەپ سەنەيىك!

سىرىمبەك تولەۋۇلى،

ءوز ءتىلشىمىز،

استانا قالاسى

Abai.kz