ماڭعىستاۋ وبلىسىندا الەۋمەتتىك ماسەلەلەردى شەشكەنگە قاراعاندا، كاسىپكەرلەرگە نەگىزسىز ايىپ تاعۋدى ءجون ساناي ما؟!

ەڭبەك داۋلارى جاڭاوزەن حالقى ءۇشىن ۇيرەنشىكتى جاعدايعا اينالعان. الايدا، ايماقتا بۇل ماسەلەلەردى شەشۋ ەرەكشە ادىسپەن جۇزەگە اسىپ جاتىر.ياعني، جەكە كاسىپكەرلەرگە قىسىم كورسەتۋ ارقىلى كورىنىس تاپتى.وسى ورايدا «كەزبي» جشس وكىلدەرى كومپانيا باسشىسى ەرجان كەزباەۆتىڭ قاماۋعا الىنۋ سەبەبىن جەرگىلىكتى بيلىكتىڭ وسىنداي ايلالى ادىسىنەن كورەدى، دەپ حابارلايدى باس ءتىلشى.

ەستەرىڭىزگە سالا كەتەيىك، «كەزبي» جشس باسشىسىنىڭ ۇستالعانى تۋرالى ماڭعىستاۋ وبلىسىنىڭ ەكونوميكالىق تەرگەۋ دەپارتامەنتى 3 قاراشادا حابارلاعان بولاتىن. حابارلامادا كۇدىكتىنىڭ «وزەنمۇنايگاز» اق قىزمەتكەرلەرىنىڭ جالاقىسىن تولەۋ ءۇشىن بولىنگەن 321 ميلليون تەڭگەنى جىمقىرۋدا جانە 1,5 ميلليارد تەڭگەگە جۋىق سالىق تولەمەگەنى ءۇشىن ايىپتالىپ جاتقانى ايتىلدى.

بۇل جاعدايعا بايلانىستى رەداكتسياعا ەرجان كەزباەۆتىڭ جۇبايى ەلۆيرا كەزباەۆا جۇگىندى. ول كۇيەۋىنە قاتىستى قىلمىستىق ءىستىڭ نەگىزسىز ەكەنىن اتاپ ءوتىپ، ولاردىڭ وتباسىنىڭ ارقاشان ايماق تۇرعىندارىنا قولداۋ كورسەتۋگە تىرىسقانىن ايتتى. ەلۆيرانىڭ سوزىنشە، «كەزبي» جشس قيىندىقتارعا قاراماستان، قىزمەتكەرلەرىنىڭ جالاقىسىن جانە سالىقتاردى ۋاقىتىلى تولەپ وتىرعان.

سۋرەت: kezbi.su سايتىنان الىندى.

2022 جىلى كەزباەۆتار وتباسى ورنى تولماس قايعىعا دۋشار بولدى – ولاردىڭ ۇلى مەيىرحان ءبيتىم، قازاقستاننىڭ شەكارا قىزمەتى اكادەمياسىنىڭ كۋرسانتى، قاڭتار وقيعالارى كەزىندە قىزمەت بابىندا قازا تاپتى. ول ەل مۇددەسىن قورعاۋدا كورسەتكەن ەرلىگى مەن جانقيارلىعى ءۇشىن III دارەجەلى «ايبىن» وردەنىمەن ماراپاتتالدى.

ەلۆيرا كەزباەۆانىڭ ادىلدىككە جەتۋ جولىنداعى كۇرەسىن «كەزبي» جشس وكىلدەرى قولداپ وتىر. ولار مەملەكەت، ەتد اتىنان ارەكەت ەتىپ، كومپانيانى «جويىپ جاتىر» دەپ سانايدى.

«ءبىز «كەزبي» جشس باسقارۋشى ديرەكتورى ەرجان كەزباەۆقا تاعىلعان ايىپتارمەن كەلىسپەيمىز. 2024 جىلدىڭ كوكتەمىندە «وزەنمۇنايگاز» اق-نىڭ ءاۋديتى 2022 جىلى جالاقى قورىنىڭ 71%-ى جانە 2023 جىلى 93%-ى قىزمەتكەرلەرگە تولەنگەنىن راستادى. بۇل كورسەتكىشتەر كومپانيانىڭ وسى كەزەڭدەگى ۇلكەن شىعىن شەككەنىن ەسكەرگەندە ءجون دەپ سانايمىز» – دەدى «كەزبي» جشس زاڭ ماسەلەلەرى بويىنشا باس ديرەكتوردىڭ كەڭەسشىسى ريمما سالينا.

سالينا اتاپ وتكەندەي، 2021 جىلدىڭ كۇزىندە كومپانيادا جالاقىنى ارتتىرۋ تالابىمەن 300-دەن استام قىزمەتكەردىڭ قاتىسۋىمەن ەرەۋىل بولدى.

«بۇل ايماقتاعى ەڭ تومەنگى جۇمىس بريگاداسىنىڭ تاريفىنە بايلانىستى ورىن الدى. كومپانيا جالاقىنى 50%-عا كوتەرۋگە ءماجبۇر بولدى، ول ءۇشىن بۇكىل مۇلكىن كەپىلگە قويىپ، نەسيە الدى. قۇرىلتايشى ءبيتىم كەزباەۆتىڭ جەكە جىلجىمايتىن مۇلكى دە وسى ماقساتقا پايدالانىلدى. وسىلايشا، 2022 جىلدىڭ قاڭتارىندا قاقتىعىستار مەن الەۋمەتتىك شيەلەنىستى بولدىرماۋ مۇمكىن بولدى،» – دەپ ەسكە الدى ريمما سالينا.الايدا، ونىڭ ايتۋىنشا، قاڭتار ايىنداعى قيىن كەزەڭدى وتكەرگەننەن كەيىن، ناۋرىزدا «كەزبي» قىزمەتكەرلەرى باسقا كومپانيالاردىڭ تالاپتارىنا ەرىپ، جالاقىنى 20%-عا ارتتىرۋ جانە 11 ساعاتتىق جۇمىس ۋاقىتىن 12 ساعاتقا وزگەرتۋ تۋرالى جاڭا تالاپ قويدى.

«سودان كەيىن «كەزبي» قىزمەتكەرلەرى دە جالاقىنى ارتتىرۋدى تالاپ ەتتى. بۇل ءبىر-بىرىنە اسەر ەتكەن جاعداي. ناتيجەسىندە، 2022 جىلدىڭ 11 ناۋرىزىندا ەڭبەك اربيتراجى قۇرىلىپ، جۇمىسشىلاردى 12 ساعاتتىق رەجيمگە كوشىرۋ جانە ەڭبەكاقىنى 15%-عا ارتتىرۋ تۋرالى شەشىم قابىلداندى. 2022 جىلدىڭ مامىر ايىندا «وزەنمۇنايگاز» اق-مەن كەلىسىمشارت جاسالىپ، تاريف 76 036 تەڭگە جانە قوسىمشا كوەففيتسيەنت 1,1442 بولىپ بەكىتىلدى. بىراق 2023 جىلى تاپسىرىس بەرۋشىلەر بۇل كوەففيتسيەنتتى ەسكەرە وتىرىپ، تولەم جاساي المادى، بۇل 1,8 ميلليارد تەڭگە تاپشىلىققا اكەلدى،» – دەپ ءتۇسىندىردى ريمما سالينا.

سول جىلى، كەڭەسشى ريمما سالينانىڭ ايتۋىنشا، «تاپسىرىس بەرۋشىلەردىڭ الدىڭعى باسشىلىعىنىڭ نەگىزسىز تەندەرلىك ساياساتىنىڭ» سالدارىنان تاريف 58 600 تەڭگەگە دەيىن تومەندەدى. بۇل شەشىم سوتتا شاعىمدانىپ، جوعارعى سوت كومپانيانىڭ تالاپتارىن قاناعاتتاندىردى. الايدا، وسى ارالىقتا «كەزبي» جشس بۇرىنعى كەلىسىمشارتتار بويىنشا ەڭبەكاقى تولەۋدى جالعاستىرعاندىقتان، كومپانيانىڭ شىعىندارى ارتتى.

جوعارعى سوت ءبىزدىڭ تالاپتارىمىزدى قاناعاتتاندىرعانىمەن، «كەزبي» جشس وسى ۋاقىت ىشىندە كەلىسىمشارت بويىنشا جالاقى تولەۋدى جالعاستىردى، بۇل ۇلكەن شىعىندارعا الىپ كەلدى. وسىعان بايلانىستى 321 ميلليون تەڭگە جىمقىرىلدى دەگەن ايىپتار نەگىزسىز جانە ويدان شىعارىلعان. قارجىلىق شەشىمدەردىڭ سالدارى رەتىندە قاراستىرىلاتىن بۇل ايىرماشىلىق قىلمىستىق ارەكەتكە جاتپايدى. ال سالىق بويىنشا قارىزدار بىردەن پايدا بولعان جوق، جانە مەملەكەتتىك ورگاندار ايماقتاعى الەۋمەتتىك شيەلەنىستىڭ ءوسۋىن ەسكەرە وتىرىپ، كومپانيانىڭ الدىمەن جالاقى تولەۋ ماسەلەسىن شەشۋگە تىرىسىپ جاتقانىن بىلگەن.

كومپانيا ەڭ الدىمەن ەڭبەك اقىسىن قامتاماسىز ەتۋگە تىرىستى، ويتكەنى ورتاشا جالاقى شامامەن 800 مىڭ تەڭگەنى قۇرادى. بۇل باسقا ماڭىزدى شىعىندارعا – وتىن، تاماق، لوگيستيكا – ارەڭ جەتكىلىكتى بولدى، – دەپ ءتۇسىندىردى زاڭگەر.

كومپانيا سالىق تولەۋ بويىنشا ءوز مىندەتتەرىنەن باس تارتپايتىنىن اتاپ ءوتتى.

– بارلىق ماسەلەلەر قولدانىستاعى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زاڭناماسىنا سايكەس ءبولىپ تولەۋ ارقىلى رەتتەلۋى مۇمكىن دەپ سانايمىز، – دەپ قورىتىندىلادى «كەزبي» جشس وكىلدەرى.

رەداكتسيا ساراپتامالىق پىكىر الۋ ءۇشىن «يۋستۋس» زاڭ كونسۋلتانتتارى پالاتاسى كەڭەسىنىڭ ءتورايىمى دانا جاناديلگە جۇگىندى. ول جەكە كومپانيالاردىڭ جالاقى تولەۋگە قاتىستى ماسەلەلەرىن قىلمىستىق قۇقىقتىق كەڭىستىككە كوشىرۋ ورنىنا، ازاماتتىق زاڭناما اياسىندا شەشۋ قاجەت دەپ سانايدى.

– اشىق دەرەككوزدەردەن الىنعان اقپارات پەن قازىرگى ۇردىستەردى ەسكەرە وتىرىپ، ازاماتتىق-قۇقىقتىق قاتىناستاردى قىلمىستىق قۋدالاۋعا كوشىرۋدىڭ بۇل جاعدايى تەرىس قۇقىقتىق تاجىريبەنىڭ ايقىن مىسالى بولىپ تابىلادى دەگەن ويدامىن. بيزنەس پايدا تابۋعا زاڭدى تۇردە قۇقىلى، ال پايدانى ءبولۋ مەنشىك يەسىنىڭ شەشىمىنە بايلانىستى. سالىقتار بويىنشا قارىزداردى ءبولىپ تولەۋ زاڭناما نورمالارىنا قايشى كەلمەيدى جانە ءالى كۇنگە دەيىن جۇزەگە اسىرىلماعان، – دەدى ساراپشى.

«قازاقستان زاڭ-كەڭەس» زاڭ كونسۋلتانتتارى پالاتالارى قاۋىمداستىعى كەڭەسىنىڭ توراعاسى فاريد اليەۆ تە ايماقتاعى كاسىپكەرلەردىڭ جالاقىنى كوبىنەسە وزدەرىنە زيان كەلتىرۋگە ءماجبۇر ەكەنىن ايتا ءوتتى.

– مەملەكەت بيزنەستەن بەلگىلى ءبىر الەۋمەتتىك مىندەتتەردى ورىنداۋدى تالاپ ەتەدى، بىراق مەنىڭ ويىمشا، بيزنەس بۇل مىندەتتەردى ءاردايىم ورىنداي المايدى. كاسىپكەرلەرگە قاتىستى قىلمىستىق ىستەر قوزعاۋ، ەڭ الدىمەن، ولاردىڭ جۇمىس ىستەۋىنە، جالاقى مەن سالىق تولەۋگە جانە جۇمىس ورىندارىن ساقتاۋعا مۇمكىندىك بەرمەيدى، – دەپ سانايدى فاريد اليەۆ.

ساراپشىلار «كەزبي» جشس-نىڭ ەكونوميكالىق قيىندىقتارى مەملەكەتتىڭ تەندەرلىك ساياساتىنىڭ جالپى ماسەلەلەرىمەن، ۋاقىتىلى تولەمدەردىڭ بولماۋىمەن جانە شەنەۋنىكتەردىڭ بيۋروكراتيالىق كەدەرگىلەرىمەن بايلانىستى ەكەنىن العا تارتادى. ولار كومپانيانىڭ سالىقتار مەن جالاقى تولەۋ بويىنشا بەلسەندى تۇردە جۇمىس ىستەۋگە مۇمكىندىگى بولعانىن، بىراق قازىر ونىڭ قىزمەتى توقتاپ قالعانىن ايتادى.

جاڭاوزەندە ادەتتەگى جاعدايعا اينالعان نارازىلىقتارعا وسىنداي قاتاڭ ادىستەر ارقىلى جاۋاپ بەرۋ جەكە بيزنەستى ودان ءارى ىعىستىرىپ، بۇل پروبلەماعا تولى وڭىردەن ينۆەستورلاردى ءبىر قادام ارتقا شەگىندىردى. قايتالانىپ جاتقان جاعدايلارعا ازاماتتىق-قۇقىقتىق نەگىزدە جاۋاپ بەرۋ ورنىنا، قىلمىستىق قۋدالاۋعا اۋىستىرۋ قازاقستاننىڭ جالپى ىسكەرلىك بەدەلىنە كولەڭكە تۇسىرەدى.

وسىنداي جاعدايدا كاسىپپەن اينالىسۋ نەمەسە ينۆەستيتسيا تارتۋ مۇمكىن بە؟ ءار كاسىپكەر كەز كەلگەن ساتتە بارىنان ايىرىلىپ قالۋى مۇمكىن بولسا، قالاي جۇمىس ىستەۋگە بولادى؟

«كەزبي» جشس وكىلدەرى بيلىك پەن قۇزىرلى ورگانداردىڭ بۇل ماسەلەدە شەكتەن شىققانىن ءتۇسىنىپ، اقىلعا قونىمدى شەشىمگە كەلەتىنىنە ۇمىتتەنەدى.

Abai.kz