تاعى دا تالعار ما؟..
تالعارداعى تراگەديا قايتالاندى. ەكى اي بۇرىن قوعامدى ءدۇر سىلكىندىرگەن شەرزاتتىڭ ولىمىنەن كەيىن ەندى اعاسى جۇمباق جاعدايدا كوز جۇمدى. قايتىس بولدى ما، قازا تاپتى ما؟
شىنىن ايتۋ كەرەك، ءبىر وتباسىنىڭ باسىنا تۇسكەن تراگەديا و باستان قوعامدىق سيپات الىپ كەتتى. ونىڭ باستى سەبەبى سول: تالعاردا بولعان قىلمىس ەلىمىزدىڭ كەز كەلگەن جەرىندە بولۋى ىقتيمال، تالعاردا ورناعان ءجونسىز ءتارتىپ ەلىمىزدىڭ كەز كەلگەن جەرىندە بار.
سول سەبەپتى بۇل سۇمدىق، جان تۇرشىگەرلىك وقيعانى ءاربىر قازاق ءوز قايعىسىنداي قابىلدادى!
شەرزاتتىڭ ولىمىنەن كەيىن ەل تولقىپ كەتتى. سونى اڭعارعان بيلىك «ءبارىن باقىلاۋدا ۇستاپ وتىرمىز» دەپ ايتىپ، جۇرتتى تىنىشتاندىرعانداي بولدى. بىراق ودان سوڭ وتباسى تۇرىپ جاتقان ءۇي ورتەندى، ەندى، مىنە، اۋلەت تاعى ءبىر ۇلىنان ايرىلدى. مەنىڭشە، شاعىن عانا قالاداعى باقىلاۋدى قامتاماسىز ەتە الماعان شەندى پوگوندىلار دەرەۋ جاۋاپقا تارتىلۋى ءتيىس! «قارعا قارعانىڭ كوزىن شۇقىمايدى» دەگەن زوولوگيالىق ءھام ساياسي قاعيدات مۇندايدا جۇرمەيد!
جەرلەۋ كەزىندەگى اكەنىڭ، باسقا دا وتباسى مۇشەلەرىنىڭ قيمىل-ارەكەتى اكىمشىلىك كودەكس جاعىنان دۇرىس بولماعان دا شىعار، بىراق ادام جازعان زاڭدار مەن ەرەجەلەردەن دە بيىك تۇراتىن، جالپىادامزاتتىق قاعيداتتارعا نەگىزدەلگەن مورالدىق كودەكس دەگەن بار ەمەس پە؟! ونى نەگە ۇمىتامىز وسىنداي كەزدەرى؟ قوس قايعىدان ابدەن تاۋسىلعان اكەنى اباقتىعا جابۋ سونشالىقتى قاجەت بولدى ما؟ قۇداي باسقا بەرمەس سىننان ابدەن قامىققان، اشىنعان جاندى توقتاتۋدىڭ باسقا دا، ادامي، اتام قازاقتىڭ قايعىلى پەندەنىڭ قيىن جاعدايىن ءتۇسىنىپ، جۇباتىپ، قولداپ قوياتىن ءجون-جوسىق جولدارى بار ەمەس پە؟
الدە، الدەبىرەۋلەر ەلدىڭ اشۋ-ىزاسىن تۋعىزتس ءۇشىن وسىلايشا ونسىز دا مازاسىز وتىرعان ەلدى ارانداتىپ وتىر ما؟ كەزىندە الەمدىك پرولەتارياتتىڭ كوسەمى بولعان لەنين دەگەن جولداس: «ۇشقىننان وت لاۋلايدى» دەپ جازىپ ەدى. مۇمكىن، بۇگىندە بيلىك باسىندا وتىرعاندار رەسەي يمپەرياسىندا رەۆوليۋتسيا جاساپ، پاتشانى، سوسىن ۋاقىتشا ۇكىمەتتى ءبىر كۇندە توڭكەرىپ تاستاعان بولشەۆيك باسشىنىڭ ەڭبەكتەرىن ءبىر وقىپ الۋى كەرەك شىعار؟
ءيا، «ءاربىر قىلمىسقا نە زاڭ بۇزۋشىلىققا قۇزىرەتتى ورگانداردىڭ تەرگەۋ امالدارىنان كەيىن جاۋاپ بەرىلەدى» دەگەن قاعيدات بار. بيلىك سوىن ايتۋدان تانبايدى. بىراق وتىز جىلدىق ادىلەتسىزدىكتەن كەيىن، ەندى، مىنە، تالعارداعى وقيعادان كەيىن جۇرتشىلىقتا سول ورگاندارعا سەنىم بار ما؟
ولاي بولسا، ءىس ناسىرعا شاپپاي تۇرعاندا بيلىك شەرزاتتىڭ (ەندى ونىڭ اعاسىنىڭ) ولىمىنە قاتىستى تەرگەۋدى مەيلىنشە اشىق، ادىلەتتى جۇرگىزىپ، اياقتاۋى ءتيىس.
ايتپاقشى، وسىنداي رەزونانستى وقيعالارعا قاتىستى ءجۇرتتىڭ الاڭداۋىن، الەۋمەتتىك جەلىلەرگە جارىسا جازۋىن بيلىك تەك قانا «حايپ» نەمەسە «ەسكى قازاقستان وكىلدەرىنىڭ قۇيتىرقى ارەكەتى» دەپ باعالاپ، بىرجاقتى تەرىس قابىلداماۋى كەرەك.
مىسالى، مىنە، مەن دە جازدىم. «تەرگەۋ اشىق ءوتسىن، تالعاردا ادىلەتتىك ورناسىن، كىنالىلەر جاۋاپقا تارتىلسىن» دەپ قاراپايىم تالاپ قويىپ وتىرمىن. ونىڭ نەسى ايىپ؟ مۇنىڭ ءبارى قاراپايىم، ۇياتى مەن نامىسى بار كەز كەلگەن ادامنىڭ قوياتىن سۇراقتارى ەمەس پە؟
وسىنىم حايپ پا؟ بۇل مەنىڭ ازاماتتىق پوزيتسيام، كونستيتۋتسيالىق قۇقىم.
ءامىرجان قوسان
Abai.kz
