بۇل سۇراقتىڭ جاۋابىن الدىمەن اقش-تىڭ ەكس-پرەزيدەنتتەرىنىڭ بۇگىنىگى قام-قاراكەت، تىنىس-تىرشىلىگىنەن تابامىز.

جاسى ابدەن ۇلعايعان شاعىندا اقساقال بۋش ايىقپاس دەرتكە شالدىققان ەدى. مۇگەدەكتەرگە ارنالاعان اربادا وتىردى. الايدا ول ومىردەن اقىلى لەكتسيالار وقىپ، قاراجات تابۋدان قاجىماي وتكەن كورىنەدى. اتى ءجونىن كەلەر ۇرپاقتىڭ ەسىندە قالدىرۋ ءۇشىن «پرەزيدەنت كىتاپحاناسى مەن مۋزەيىن» دە اشقان. پاركينسون دەيتىن اۋرۋدان زارداپ شەگىپ وتىرسا دا ول ءوزىن سەرگەك ۇستاۋعا تىرىسىپ، زامانداستارىنا قايرات بەرەتىن سوزدەر ايتاتىن ەدى دەيدى بىلەتىندەر.

اكەسىمەن اتتاس كىشى بۋش امەريكاداي الپاۋىت ەلدىڭ بيلىگىنەن كەتكەن سوڭ، ول دا «پرەزيدەنت كىتاپحاناسىن» جانە ساياسي زەرتتەۋ ينستيتۋتىن اشقان. ينستيتۋتقا بالا بۋش ءوز اتىن بەرگەن. ياعني، «دجوردج بۋش اتىنداعى ساياسي زەرتتەۋ ينستيتۋتى». ونىڭ وسى كۇنگى ەرمەگى ءارى سۇيىكتى ءىسى – ۆەلوسيپەدپەن اعىپ تاۋدان تۇسەتىندەردىڭ مارافونىن ۇيىمداستىرۋ. ۆەلوسيپەدپەن تاۋدان ءتۇسىپ كەلە جاتىپ جاراقات العاندار مەن جاتىر موينى وبىر اۋرۋىنان زارداپ شەگەتىن  جاندارعا ارناپ لەكتسيالار وقيدى.

ساياساتتا ساڭلاق تانىلعان دجوردج بۋش ءتاپ-ءتاۋىر سۋرەتشى دە بولىپ شىقتى. ونىڭ ناتيۋرمورتتارى 50 مىڭ دوللاردان باستاپ ساتىلادى.

1993-2001 جىلدار ارالىعىندا اقش-تىڭ 42-ءى پرەزيدەنتى بولعان بيلل كلينتون مەملەكەت باسقارۋ ءىسى مەن ساياساتتان قولى بوساي سالىسىمەن، كىتاپ جازىپ، زايىبى حيللاري حانىم ەكەۋى حالىقارالىق ۇيىمدارعا اقىلى كەڭەس بەرۋمەن، اقىلى دارىستەر وقۋمەن اينالىسىپ كەتتى. ەرلى-زايىپتى ەكەۋىنىڭ ءبىر لەكتسياسى 100-300 مىڭ دوللار ارالىعىندا باعالانادى ەكەن.

اق ءۇيدىڭ ەسىگىن جاۋىپ، چيكاگوعا بىردەن اتتانعان باراك وباما «باراك قورىن» قۇرىپ، ىزىنشە كىتاپ جازۋعا وتىردى. مەمۋارلىق شىعارماسى وعان تازا 65 ميلليون دوللار تابىس اكەلدى. قاشاندا قاسىنان تابىلاتىن سەنىمدى جارى ميشەل ەكەۋى وسى كۇندەرى سالاماتتى قوعام مەن ميگراتسيا جانە الەمدىك كليمات تۋرالى لەكتسيالار وقىپ، تىنىم تاپپاي ءجۇر.

2005-2013-جىلداردىڭ اۋانىندا يران يسلام رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى بولىپ، ازۋىن ايعا بىلەگەن امەريكامەن، ەۋروپا ەلدەرىمەن تەكە-تىرەسكە ءتۇسىپ داڭقى وزعان ماحمۋد احمەدنيدجات بيلىكتەن كەتكەن كۇنى قاراپايىم ادامداردىڭ قاتارىنان تابىلىپ، تەگەرانداعى ءبىر ىرگەلى وقۋ ورنىندا ساباق بەرىپ ءجۇردى. ۋنيۆەرسيتەتكە بەلەسەبەتپەن كەلىپ قايتاتىن ماحمۋد احمادۇلىنىڭ سۋرەتتەرىن شەتەلدىك فوتو-تىلشىلەر عالامتور بەتىندە ارەدىك جاريالاپ تا تۇراتىن. وسىلايشا شيىتتىك ءداستۇر سالتتىڭ ىرىقىنا باعىنىپ، مەيىلىنشە قوڭىرقاي ترشىلىك كەشكەن ەكس-پرەزيدەنت 2020 جىلدان باستاپ قايتادان «اتقا ءمىندى». ساۋدي ارابتىڭ كورولىنە حات جازدى ما، قۇداي-اۋ، فرانتسيانىڭ پرەزيدەنتى ماكرونعا ماقتاۋ ايتتى ما – ايتەۋىر بىردەڭەلەردى بىتقىتىپ، بىقسىتىپ ەل بيلىگىنە قايتا كەلمەككە تالپىنعان. بىراق يران حالقى ونى قولدامادى.

ال ەندى ءوزىمىزدىڭ قوتانىمىزعا ورالساق، اسقار اقاەۆ – ماسكەۋدە. مگۋ-دە ءدارىس وقيدى، جاڭىلىسپاسام. قىزى بەرمەت ەكەۋى قايبىر جىلى «قىرعىزستاندى قالاي دامىتامىز؟» دەگەن ساۋالعا جاۋاپ ىزدەپ كىرىپىشتەي كىتاپ جازىپ تاستاعان. ەلدەن ءبىرىنشى بوپ قۋىلعان اقاەۆ قازىر كەيبىر ماسەلەلەر بويىنشا قىرعىزستانعا كەلىپ قايتىپ ءجۇر.

تۋعان ءىنى-باۋىرلارىمەن قىرىعىزستاندى باسىپ قالۋعا از قالعان قۇرمانبەك باكيەۆ – بەلارۋسسيادا. باتكاسىنىڭ قاسىندا. بەلارۋسسيانىڭ ازاماتى. قىرعىزدىڭ جوعارى سوتى ونى 30 جىلعا سوتتادى.

المازبەك اتامباەۆ تا تەرگەۋگە الىنىپ، قر مقك-ءنىڭ اباقتىسىنا جاتىپ شىقتى. جاريا تۇردە ميلليونەر دەپ تانىلعان المازبەكتىڭ ۇيىمداسقان جەمقورلىقپەن اينالىسقانى بەلگىلى بولدى.

ساۋرانباي جيەنبەكوۆ مارتەبەلى قىزمەتىنەن ايرىلعان بەتتە مەككەگە اتتانىپ، ۋمرا قاجىلىق پارىزىن وتەگەن.  ول دا بىشكەكتەگى بىلىقتاردىڭ بىرىنە بارماق باتىرعان كورىنەدى. بىراق زاڭ الدىنداعى ايىپ-اجىننان امان. ءوز اتىنا قور قۇرىپ العان. بۇرىنعى قىزمەتكەرلەرىمەن بىرگە سول قوردىڭ قام تىرىلىگىن عانا كۇيتتەپ، تىنىش ءومىر سۇرۋدە.

روزا وتىنباەۆا «روزا وتىنباەۆنىڭ باستاماسىمەن» قورىن باسقارادى. مادريد كلۋبىنىڭ جانە بۇۇ حاتشىلىعىنىڭ دەڭگەيىندەگى مەدياتسيا جونىندەگى كەڭەسشىلەردىڭ قاتارىندا.

كسرو-نىڭ قۇرامىندا بولعان بۇرىنعى رەسپۋبليكالاردىڭ ءبىرى مولدوۆيانى تاۋەلسىزدىك جىلدارى باسقارعان  ميرچا سنەگۋر بيلىكتەن كەتكەننەن كەيىن تاعى دا ساياساتتا باعىن سىناپ كوردى دە، اقىرىندا ءبارىن قويىپ، باقشا باپتاپ، جەمىس-جيدەك وسىرۋمەن اينالىسىپ كەتتى.

ۋكراينانىڭ كرەملگە تابانداپ قارسى تۇرا العان العاشقى پرەزيدەنتى (بۇرىنعى سوڭعىلارىن ايتىپ وتىرعان جوقپىز) ۆيكتور يۋششەنكو بال اراسىن اسىرايدى. ومارتاشى. اۋكتسيونداردا ۆيكتورا يۋششەنكونىڭ ون كيلولىق بوشكەدەگى بالى 300 دوللاردان باستاپ ساتىلادى.

ءسۇريا حالقىن ۇلى سۇرگىنگە سالىپ، تاقىمىنا باسقان تاعىنان ايرىلماۋدىڭ قامى ءۇشىن حالقىن قىرىلىستىرىپ، ازامات سوعىسىنا جول بەرگەن باشار اساد جۋىردا ەلدەن قۋىلىپ، جاقتاستارىنان تۇگەل ايرىلىپ، كرەملدىڭ قولتىعىنا كەلىپ تىعىلدى.

تەگىندە،  ماسكەۋ جاعالاعانداردىڭ تاعدىرى وسىلاي اياقتالسا كەرەك...

P.S. ماقالا عالامتورداعى دەرەكتەر مەن مالىمەتتەر نەگىزىندە جازىلدى.

قۇرمەتتى زەينەتكە شىققان ەكس-پرەزيدەنتتەر جايىندا قوسىمشا ايتار، جازارىڭىز بولسا، مارحامات.

Abai.kz