ماجىلىستە ەكولوگيا ماسەلەلەرى جانە تابيعات پايدالانۋ كوميتەتىنىڭ توراعاسى ەدىل ءجاڭبىرشيننىڭ جەتەكشىلىگىمەن كوميتەت وتىرىسى ءوتتى. جيىن بارىسىندا ەلىشىلىك قۇندىلىقتاردى دامىتۋ جانە وتاندىق تاۋار وندىرۋشىلەردى قولداۋ ماسەلەلەرى تالقىلاندى.

وتىرىستى اشقان ەدىل جاڭبىرشين پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆ ەلىشىلىك قۇندىلىقتاردى جانە وتاندىق تاۋار وندىرۋشىلەردى قولداۋ، ياعني يمپورتتى وقشاۋلاۋ بويىنشا ادىلەتتى قورعاۋ شارالارىن ىسكە اسىرۋدى تاپسىرعانىن ايتتى. وسىعان بايلانىستى قازاقستانداعى «تەڭىز»، «قاشاعان» جانە «قاراشىعاناق» ءىرى مۇناي-گاز جوبالارىندا جۇمىس ىستەيتىن ترانسۇلتتىق مۇناي-گاز كومپانيالارىنىڭ ساتىپ الۋىنداعى وتاندىق تاۋارلاردىڭ ۇلەسىن ارتتىرۋ ءۇشىن 2023 جىلعى ماۋسىمدا ەنەرگەتيكا مينيسترلىگى جانىنان جۇمىس توبى قۇرىلعان.

– بۇگىن ءبىز «ءونىمدى ءبولۋ تۋرالى كەلىسىمدەردى ىسكە اسىرۋ» جونىندەگى جۇمىس توبىنىڭ ءبىر جىلعى جۇمىسىنىڭ قورىتىندىسىن قاراستىرامىز. اتاپ ايتساق، 2024 جىلى 15 مامىردا 23 وتاندىق تاۋار وندىرۋشىمەن: «تەڭىزشەۆرون» (13 كونتراكت – $52 ملن), «Nسوس» (5 كونتراكت – $79 ملن) مەن «قاراشىعاناق پەترولەۋم وپەرەيتينگ» (5 كونتراكت – $105 ملن) كومپانيالارى جالپى سوماسى 240 ملن اقش دوللارىنا كەلىسىم شارتتارعا قول قويدى. وتىرىسىمىزدىڭ كۇن تارتىبىندەگى باستى ماسەلە – «قاراشىعاناق» جوباسىندا قىزمەت ەتىپ وتىرعان «قاراشىعاناق پەترولەۋم وپەرەيتين» كومپانياسىنىڭ 2024 جىلعى وتاندىق تاۋارلاردى ساتىپ الۋ جونىندە جانە 2025 جىلى وسى باعىت بويىنشا جۇمىس جوسپارلارىن تىڭداۋ، – دەدى ە.جاڭبىرشين.

«قاراشىعاناق پەترولەۋم وپەرەيتينگ ب.ۆ.» جشس باس ديرەكتورى ماركو مارسيلي بۇل باعىتتا دەپۋتاتتارمەن جانە ۇكىمەتپەن بىرلەسىپ جۇمىس جۇرگىزگەننەن بەرى قاراشىعاناق جوباسىنداعى تاۋارلاردىڭ جەرگىلىكتى قامتۋ ۇلەسى 2022 جىلعى 7 پايىزدان 2024 جىلى 18 پايىزعا دەيىن وسكەنىن حابارلادى. وتاندىق تاۋار وندىرۋشىلەرمەن ءوزارا تۇسىنىستىك تۋرالى 23 مەموراندۋم جاسالعان. ونىڭ تورتەۋى بويىنشا بيىل ناۋرىز-ءساۋىر ايلارىندا تەندەر وتكىزۋ جوسپارلانىپ، تاعى تورتەۋى بويىنشا العاشقى كەزەڭدەگى ىنتىماقتاستىق جۇمىستارى جۇرگىزىلىپ جاتىر.

بۇل رەتتە كاسىپورىن بىرقاتار ءونىم اتاۋلارى بويىنشا قاجەتتى وقشاۋلاۋ دەڭگەيىنەن اسىپ تۇسكەن. مىسالى، ۇڭعىمالاردى قوسۋ باعدارلاماسى بويىنشا مودۋلدەردى لوكاليزاتسيالاۋ («كاسپيان كونتراكتور ترەست» جشق) 67 پايىزدى (قاجەت 55%), ۇڭعىمانىڭ باسقارۋ پۋلتتەرى ءۇشىن («Green Spark Limited» جشس) 30,9 پايىزدى (قاجەت 14%) قۇرادى.

باستى مىندەتتەر قاتارىنا سەرۆيستىك كەلىسىمشارتتار اياسىندا قولدانىلاتىن تاۋارلاردى وقشاۋلاۋ، جەرگىلىكتى قامتۋ ءۇشىن ونلاين-پلاتفورما قۇرۋ، بارلىق كەلىسىمشارت بويىنشا تاۋارلاردىڭ، جۇمىستاردىڭ، قىزمەتتەردىڭ مىندەتتى پاكەتىن ەنگىزۋ كىرەدى. سونداي-اق بىلىكتى قازاقستاندىق وندىرۋشىلەردىڭ ءتىزىمىن قۇرۋ جانە تۇراقتى تۇردە جاڭارتۋ، تەندەرلەردى باعالاۋدا جەرگىلىكتى قامتۋ ۇلەسىن ارتتىرۋ جانە باسقالار.

ەنەرگەتيكا ۆيتسە-ءمينيسترى قۇدايبەرگەن ارىمبەكتىڭ ايتۋىنشا، 2024 جىلدىڭ قورىتىندىسى بويىنشا «قاراشىعاناق پەترولەۋم وپەرەيتينگ» كومپانياسىنىڭ تاۋارلاردى، جۇمىستاردى جانە قىزمەتتەردى ساتىپ الۋىنىڭ جالپى كولەمى 485,7 ملرد تەڭگەنى، ىشكى قۇننىڭ ۇلەسى 315 ملرد تەڭگەنى (64,9%) قۇراعان. بۇل رەتتە قۇنى 6,3 ملرد تەڭگە بولاتىن كومپرەسسورلار مەن گاز تۋربينالارىنىڭ قوسالقى بولشەكتەرىن شىعاراتىن وندىرۋشىلەردى، سونداي-اق 3,9 ملرد تەڭگەگە تۇپنۇسقالىق جابدىق وندىرۋشىلەرىنىڭ تاۋارلارىن وقشاۋلاۋ مۇمكىندىگى بار.

 – بىرلەسكەن جۇمىس ناتيجەلەرى – «قاراشىعاناق پەترولەۋم وپەرەيتينگ» 2024 جىلدىڭ مامىر ايىندا وتاندىق تاۋار وندىرۋشىلەرمەن جانە جۇمىستاردى (قىزمەتتەردى) جەتكىزۋشىلەرمەن جالپى سوماسى شامامەن 105 ميلليون دوللارعا قول قويعان بەس كەلىسىمشارت، قازان ايىندا جالپى سوماسى 88,3 ميلليون دوللارعا جەتى كەلىسىمشارت جانە جەلتوقساندا جالپى سوماسى 5,6 ميلليون دوللار بولاتىن ەكى كەلىسىمشارت، – دەدى ۆيتسە-مينيستر.

ونىڭ ايتۋىنشا، بيىل تاۋار وندىرۋشىلەرمەن جاسالعان مەموراندۋمداردى جۇزەگە اسىرۋ جانە E-procurement ەلەكتروندىق ساتىپ الۋ جۇيەسىن ەنگىزۋدى اياقتاۋ جوسپارلانىپ وتىر.

سونداي-اق دەپۋتاتتارعا مۇناي-گاز ماشينالارىن جاساۋدى دامىتۋدىڭ حالىقارالىق ورتالىعىنىڭ قىزمەتى تۋرالى اقپارات بەرىلدى. ونىڭ باس ديرەكتورى داستان ابىشەۆ ورتالىقتىڭ ۇكىمەت پەن مۇناي-گاز سالاسىنداعى ءۇش ءىرى وپەراتوردىڭ باستاماسىمەن مۇناي-گاز ماشينا جاساۋ ونىمدەرىنە قاجەتتىلىك تۋرالى دەرەكتەردى بىرىكتىرۋ جانە تالداۋ، ىشكى نارىقتى تالداۋ جانە قازاقستاندىق وندىرۋشىلەردىڭ الەۋەتىن دامىتۋ، ينۆەستيتسيا تارتۋ جانە تەحنولوگيالار ترانسفەرتى ءۇشىن قۇرىلعانىن حابارلادى.

تالقىلاۋ بارىسىندا ءماجىلىس دەپۋتاتى دۇيسەنباي تۇرعانوۆ قازىر دەپۋتاتتار تاۋاردىڭ شىققان ەلىن انىقتاۋ ماسەلەلەرى بويىنشا زاڭ جوباسىن ازىرلەپ جاتقانىن ەسكە سالدى. ونىڭ اياسىندا قازاقستاندىق تاۋار وندىرۋشىلەردىڭ بىرىڭعاي ءتىزىلىمىن ەنگىزۋ جوسپارلانعان. وسى ورايدا ول وندىرۋشىلەر ۇسىناتىن تاۋارلاردىڭ شىنىمەن دە قازاقستاندىق ءونىم ەكەنىنە كوز جەتكىزۋ ءۇشىن مۇناي-گاز كومپانيالارىنا الەۋەتتى جەتكىزۋشىلەردى رەەستردەن تاڭداۋ قاجەتتىگىن ايتتى.

جيىن بارىسىندا دەپۋتاتتار وزگە دە ماسەلەلەردى كوتەردى. اتاپ ايتقاندا، ساتىپ الۋدىڭ اشىقتىعىن ساقتاۋ، شاعىن تاۋار وندىرۋشىلەر ءۇشىن تەندەرگە قاتىسۋدىڭ قولجەتىمدىلىگى. سنەجاننا يماشەۆا مۇناي-گاز سالاسىنداعى سەرۆيستىك كومپانيالارعا ءوز ونىمدەرىن جەتكىزە باستاعان «اۋىل اماناتى» باعدارلاماسىنا قاتىسۋشىلارمەن ىنتىماقتاستىقتىڭ الەۋەت زور ەكەنىن اتاپ ءوتتى. بۇگىندە «قاراشىعاناق پەترولەۋم وپەرەيتينگ» سەرىكتەستەرى باتىس قازاقستان وبلىسىنداعى اۋىلشارۋاشىلىق تاۋار وندىرۋشىلەرىنەن اي سايىن 200 مىڭ جۇمىرتقا، 500 كەلى سارى ماي، 30 توننا كارتوپ، 17 توننا پياز، 10 توننا ءسابىز جانە قىرىققابات ساتىپ الادى.

وتىرىس cوڭىندا كوميتەت توراعاسى ەدىل جاڭبىرشين جەرگىلىكتى قامتۋدى دامىتۋ جانە وتاندىق تاۋار وندىرۋشىلەردى قولداۋ جۇمىستارىن جالعاستىرۋ كەرەكتىگىن باسا ايتتى. جىل سايىن قازاقستاندىق تاۋارمەن قامتۋ ۇلەسىن ۇلعايتىپ، ەلىمىزدەگى مۇناي-گاز سەكتورىنداعى كاسىپورىندار ءۇشىن تاۋارلار مەن جابدىقتار ءوندىرىسىن اشىپ، كەڭەيتۋ قاجەت. ويتكەنى بۇل – قوسىمشا جۇمىس ورىندارى، بيۋدجەت كىرىستەرى، جاڭا يننوۆاتسيالىق تەحنولوگيالار، بىلىكتى كادرلاردىڭ كوبەيۋى.

– وزدەرىڭىزگە بەلگىلى، 2024 جىلى 25 قاراشادا ماجىلىستە وتكەن ۇكىمەت ساعاتىندا مۇناي سەكتورى كاسىپورىندارىنداعى تاۋارلاردىڭ، جۇمىستاردىڭ جانە كورسەتىلەتىن قىزمەتتەردىڭ قازاقستاندىق تاۋارلارمەن قامتۋ ۇلەسىن 60 پايىزعا دەيىن ۇلعايتۋعا قاتىستى ۇسىنىم بولعان. بۇل – مەملەكەت باسشىسىنىڭ تاپسىرماسى. وسى ماسەلە ءبىزدىڭ كوميتەتتىڭ باعىتى بويىنشا جۇمىس ىستەيتىن مۇناي-گاز، ەنەرگەتيكا، ۋران جانە توتەنشە جاعدايلار سالالارىنا قاتىستى ۇنەمى باقىلاۋدا بولادى، – دەپ تۇيىندەدى ەدىل جاڭبىرشين.

Abai.kz