الىپتار كەتىپ جاتىر - ومىردەن دۋلات يسابەكوۆ تە ءوتتى…

ءبىر ءداۋىر كوشىپ بارادى…

قازاقتىڭ كلاسسيك جازۋشىسى، قازاقستاننىڭ ەڭبەك ەرى، قازاق ادەبيەتى مەن دراماتۋرگياسىن دۇنيەگە تانىتقان ءدۇلدۇلىمىز دۋلات يسابەكوۆتىڭ دە سوڭعى ساعاتى سوعىپتى…

ۇلتتىڭ ءسوزىن سويلەپ وتكەن ۇلى جازۋشىمىزبەن بىرگە ءبىر ءداۋىر كوشىپ بارادى…

الىپتاردىڭ ءبىزدى تاستاپ كەتۋى جالعاسىپ جاتىر… مۇزبالاق مۇقتار ماعاۋين مەن عۇلاما تارلانىمىز مەكەمتاس مىرزاحمەتوۆتەن ايرىلعانىمىز كەشە عانا ەدى…

قايران، ءبىتىمى بولەك، ءبىرتۋار تۇلعامىز دۋلات كوكەم-اي!

وتكەندە عانا كوڭىلىن سۇراپ بارعاندا ساۋ كۇنىندەگىدەي وتكىر ازىلىمەن كۇلدىرىپ وتىر ەدى…

قارالى حاباردى مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى يسلام ءابىش اعامىز ايتتى. ءوزى جاڭا عانا شىمكەنتتەن بەلگىلى جۋرناليست ومىرزاق اقجىگىتتتى سوڭعى ساپارعا شىعارىپ سالىپ كەلىپ، استاناداعى ۇيىنە كىرگەن بەتى ەكەن…
قايتا جولعا جينالىپ، الماتىعا تاڭعى جەتىدە جەتتىك!

دۋلات يسابەكوۆتىڭ قازاسىنا بايلانىستى قر پرەزيدەنتى ق.توقاەۆ كوڭىل ايتۋ جەدەلحاتىن جولدادى. “قۋاتتى قالامىنان تۋعان سۇبەلى شىعارمالارى، درامالىق ەڭبەكتەرى الەم ساحنالارىن باعىندىرىپ، دۇنيە جۇزىنە كيەلى ءسوز ونەرىمىزدى دارىپتەدى.

سوڭىنا ادەبي مول مۇرا قالدىرعان دۋلات يسابەكۇلىنىڭ جارقىن بەينەسى مەن ارداقتى ەسىمى حالقىمىزدىڭ جۇرەگىندە ماڭگى ساقتالادى”، - دەپ جازۋشى ەڭبەگىن جوعارى باعالادى مەملەكەت باسشىسى. قر پارلامەنتى ءماجىلىسى توراعاسى ەرلان قوشانوۆ، قر پرەمەر-ءمينيسترى و. بەكتەنوۆتەر كوڭىل ايتۋ حاتىن جولدادى.

مەملەكەتتىك كەڭەسشى ەرلان قارين دە پاراقشاسىندا دۋلات يسابەكوۆ تۋرالى جۇرەكتەن شىققان كوڭىل ايتۋ جازباسىن جاريالادى.

الماتى قالاسى اكىمى ەربولات دوساەۆ جازۋشى شاڭىراعىنا كىرىپ، كوڭىل ايتىپ، دۋلات اعاسىمەن كەزدەسۋلەرىندەگى قىزىقتى ساتتەردى اڭگىمەلەپ بەردى.

دۋلات يسابەكوۆتىڭ كىتابى كولىگىنەن تۇسپەيتىن، تەلەگرام كانالىندا “قازاق شەسپيرىنەن ايرىلدىق” دەپ جازبا جاريالاعان قر پارلامەنتى ءماجىلىسى دەپۋتاتى، “اق جول” پارتياسى توراعاسى ازات پەرۋاشەۆ ۇلى جازۋشىمەن قوشتاسۋ ءۇشىن استانادان تاڭەرتەڭ ارنايى ۇشىپ كەلىپ، ۇشىپ كەتتى! اللا جار بولسىن!

ادىلەتتى قازاقستاندا الدىڭعى قاتاردا «قازاقستاننىڭ ەڭبەك ەرى» اتاعى مەن «التىن جۇلدىزىن» العان جازۋشى-دراماتۋرگ، مەملەكەتتىك سىيلىقتىڭ لاۋرەاتى دۋلات يسابەكوۆ قازاقتىڭ اتى الەمگە ايگىلى ءدۇلدۇل قالامگەرى ەدى...

ۇلى جازۋشىنى ۇلىقتاعان ۇلىبريتانيا

دۋلات يسابەكوۆتىڭ 75 جاسقا تولعان مەرەيتويىن ۇلىبريتانيا قازاقستاننان بۇرىن، اپتالىق جاساپ اتاپ ءوتتى.

ۇلىبريتانياداعى لوردتار پالاتاسىندا سويلەگەن تۇڭعىش قازاق دۋلات يسابەكوۆ.

سونىمەن بىرگە لوندونداعى ۇلتتىق كىتاپحاناعا كىتابى قويىلعان تۇڭعىش قازاق جازۋشىسى.

ۇلىبريتانيادا 2014 جىلى جانە 2015 جىلى قاتارىنان دۋلات يسابەكوۆكە ارنالعان اپتالىق ءوتىپ، 2017 جىلدىڭ 1-7 قازان ارالىعىندا لوندون قالاسىندا جازۋشىنىڭ 75 جىلدىق مەرەيتويىنا وراي «قازاق ونەرىنىڭ فەستيۆالى» دەگەن اتپەن تەاتر فەستيۆالى ۇيىمداستىرىلدى. ياعني، ۇلىبريتانيا قازاق جازۋشىسىنا ارناپ 3 رەت اپتالىق فەستيۆال وتكىزدى.

د.يسابەكوۆتىڭ «ەسكى ۇيدەگى ەكى كەزدەسۋ» اتتى قويىلىمىن تۇڭعىش رەت قازاق تىلىندە اعىلشىن كورەرمەنىنە كورسەتىلدى.

2017 جىلى 4-قازان كۇنى Pajarito تەاترى د.يسابەكوۆتىڭ «اققۋ-جىبەك» پەساسىن اعىلشىن تىلىندە ساحنالادى.

جالپى، 2014 جىلدان 2023 جىلعا دەيىن تەك ۇلىبريتانيادا، لوندوندا دۋلات يسابەكوۆتىڭ 7 رەت شىعارمالارى اعىلشىن تىلىندە باسىلىپ شىقتى. 2 رەت سپەكتاكلى قويىلدى. ياعني، ۇلىبريتانيا 9 جىلدا 9 رەت دۋلات يسابەكوۆتىڭ شىعارماسىن شىعارىپ، 3 رەت اپتالىق فەستيۆال وتكىزدى.

الەمدى شارلاعان شىرايلى شىعارمالار

2023 جىلى تۇركيادا «ءبىز سوعىستى كورگەن جوقپىز» اتتى كىتابى تۇرىك تىلىندە شىعىپ، وعان 4 پوۆەست ەندى.

تۇركيادا شىعاتىن تانىمال «Temrin» ادەبي جۋرنالىنىڭ ءبىر سانى تۇگەلدەي د.يسابەكوۆتىڭ شىعارماشىلىعىنا ارنالدى.

2020 جىلى شۆەتسيانىڭ استاناسى ستوكگولم قالاسىندا شۆەد تىلىندە «اپتاپتى كۇن، ۇسكىرىك جەل، ءدۇربىرلى دالا» دەگەن اتپەن تۇڭعىش رەت شىعارمالار جيناعى «Gun Förlag» باسپاسىنان جارىق كوردى.

جازۋشىنىڭ شىعارمالارىن تارجىمالاعان بەلگىلى شۆەدتىك اۋدارماشى بەنگت سامۋەلسون. ستوكگولمدەگى تۇساۋ كەسەرى 2021 جىلدىڭ مامىر ايىندا ءوتتى.

قازىرگى قازاق ادەبيەتىن شەت ەلدەر دۋلات يسابەكوۆ ەسىمى ارقىلى تانۋدا…دۋلات يسابەكوۆ شىعارماشىلىعىنا قىزىعۋشى ەلدەر جىل سايىن ارتىپ كەلەدى.

بىلتىر 2024 جىلى دا شۆەتسيا استاناسى ستوكگولم قالاسىندا «يسابەكوۆ الەمى» اتتى ادەبي كەش ءوتتى.

بۇعان دەيىن ۇلىبريتانيا،، اۆستراليا، كورەيا، تۇركيا، بولگاريا، گرۋزيا، رەسەي ەلدەرىن باۋراعان تۋىندىلار، ەندىگى جەردە سكانديناۆيا ەلدەرىندە دە ءوز باعاسىن الدى.

“بورتە” الەمدى ارالاپ، “گاۋھارتاس” رەكورد جاسادى

ءيا، دۋلات يسابەكوۆتىڭ درامالارى ەۋرازيانى ەركىن ارالاپ ءجۇر. الەم نازارىن اۋدارىپ وتىرعان ۇزدىك دراماسى «بورتە» سپەكتاكلى اۆستراليادا دا قويىلدى.

بۇل دراما قازىر بىرنەشە ەل ساحناسىنا دايىندالىپ جاتىر. كەزىندە جارتى الەمدى جاۋلاعان شىڭعىس حان قاھارلى قىلىشىمەن جەتپەگەن جەرگە دۋلات يسابەكتىڭ قۇدىرەتتى قالامىمەن جەتۋدە بورتە ەكەۋى.

«گاۋحارتاس» پەساسى قويىلا سالىسىمەن ءبىر جارىم جىلدا 222 رەت قويىلدى، بارلىق قويىلىم انشلاگپەن ءوتتى. بۇنداي كورسەتكىش قازاقستان ءۇشىن رەكورد بولىپ سانالادى.

قازىر قانشاسىنشى رەت قويىلىپ جاتقانىن ءبىر قۇداي بىلەدى… پارلامەنت دەپۋتاتتارى، ءبىز ءالى بيلەت تاپپاي ءجۇرمىز، ەكى-ءۇش اي بۇرىن الىپ قويماساڭىز، بيلەت جوق…

بيىل نوبەل سىيلىعىنا ۇسىنىلعان ەدى…

تاۋەلسىزدىك العان وسى جىلداردا الەمدىك نوبەل سىيلىعىنا 2016 جىلى ۇسىنىلعان قازاق ادەبيەتىنىڭ كلاسسيگى، كسرو مەملەكەتتىك سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى ءابدىجامىل نۇرپەيىسوۆتەن كەيىن بيىل دۋلات يسابەكوۆ ۇسىنىلىپ وتىر ەدى… قازاق ادەبيەتىنەن باسقا ەشكىم بولا قويعان جوق… ويتكەنى، 30 جىل بويى بيلىك ءبىر ادامنىڭ عانا نوبەل سىيلىعىن الۋى ءۇشىن جۇمىس ىستەگەنى بەلگىلى عوي...

دۋلات يسابەكوۆتى نوبەل سىيلىعىنا سول نوبەلدىڭ وتانى شۆەتسيادان باستاپ، كورەيا، تۇركيا، گرۋزيا، تۇركسوي جازۋشىلار وداعى سەكىلدى شەتەلدىك ۇيىمدار باستاپ، قازاقستان جازۋشىلار وداعى قوستاپ، 9 ۇيىم اتىنان ۇسىنىلعان ەدى...

دۋلات يسابەكوۆتىڭ درامالارىن وقىعان گرۋزيانىڭ ماچابەلي اتىنداعى تسچينۆالي كاسىبي مەمەلەكەتتىك دراما تەاترىنىڭ رەجيسسەرى گوچا كاپانادزە: «يسابەكوۆتىڭ تەك «اكتريسا» پەساسىنىڭ وزىنە عانا نوبەل سىيلىعىن بەرۋگە بولادى»، - دەپ جازدى.

ەندى، مىنە، قازاق جازۋشىسى الەمدىك نوبەل سىيلىعىن الىپ، دۇنيەنى دۇبىرگە بولەپ جاتسا، ەڭ الدىمەن ەل مەن ەردىڭ مەرەيى بولادى ەمەس پە دەپ قازاق حالقى تاقىمىن قىسىپ جۇرگەن ەدى، اجالعا امال جوق، ءۇمىتىمىزدى ءۇزىپ كەتتى...

قازاقتىڭ مۇددەسىن قورعاپ، ءسوزىن سويلەدى

ۇلتتىق مۇددەمىزدىڭ قورعانى بولعان دۋلات يسابەكوۆ قاي كەزدە دە اقيقاتتى ايتا ءبىلدى. حالىق ءسوزىن سويلەدى. ەلىمىزدى، جەرىمىزدى، ءتىلىمىزدى، ءدىلىمىزدى قورعادى.

2011 جىلى جاڭاوزەن قىرعىنىندا ەڭ العاشقى بولىپ، ەلدىڭ ءسوزىن ايتتى…
“ايلىعىن سۇراعان جۇمىسشىنى اتۋ دەگەن قايدان شىققان؟!” - دەپ ايقاي سالدى…

مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ زاڭدى قاقىن تالاپ ەتتى! اناۋ ءبىر جىلى موڭعوليادان كەلگەن قانداستارىمىز ەلدەن پانا تاپپاي قايتا كوشپەك بولعاندا دۇنيەجۇزى قازاقتارى قاۋىمداستىعى قۇرىلتايىندا سول كەزدەگى پرەزيدەنتكە “ەلىم دەپ كەلگەن قانداستارىمىز ەلىنەن پانا تاپپاي، وسىلاي قايتا بەرە مە؟ بۇعان كىنالىلەر قاتاڭ جاۋاپ بەرۋى ءتيىس!”-دەپ ادىلەتتىلىكتى تالاپ ەتتى. قازاق كوشىنە قايتا قارقىن بىتە باستادى سودان سوڭ…

كوردەن اپ قالعان كورشى كەمپىرگە قارىز ەل…

دۋلات يسابەكوۆتىڭ ومىرىندە وقىس وقيعالار كوپ. سولاردىڭ ءبىرى - ول ءبىر-ەكى جاسىندا قاتتى اۋىرىپ، دەمى شىقپاي قالىپ، ەل ولدىگە ساناعانى. كورىن دە قازىپ دايىنداپ قويىپ، ەندى جەرلەۋگە الىپ شىعار الدىندا ءبىر كورشى كەمپىر كەبىنگە وراپ تاستاعان كىشكەنتاي ءسابيدى كورگىسى كەلىپ، بەتىن اشىپتى. سويتسە، ءسابي كەمپىردىڭ بەتىنە قاراپ كۇلىپتى… شالقاسىنان قۇلاي جازداعان كەمپىر ۇيگە ايقايلاپ كىرىپ كەلىپ، قۋانىشتى جاريا ەتىپتى. سولاي قارالى جيىننىڭ اياعى تويعا اينالىپتى.

مەن دۋلات اعامىز 70 جاسقا تولعاندا جازعان “يسابەكوۆ الەمى” دەگەن ولەڭىمدە وسى وقيعا دا ايتىلادى:

ءسابيدى جانسىز تۇرسا دا كۇتىپ كارى جەر،
تاڭىردەن ۇكىم بولماسا، ولمەس ءتارىزى ەر...
جەرلەمەس بۇرىن...
كورەم دەپ سەنى سوڭعى رەت،
كوردەن اپ قالعان.. كورشى كەمپىرگە قارىز ەل...

ءيا، كورى قازىلىپ، جەرلەگەلى تۇرعاندا، بولاشاق ۇلى جازۋشىنى امان الىپ قالعان كورشى كەمپىرگە قازاق ەلى قارىزدار… نەگىزى سول كەيۋانانىڭ اتى-ءجونىن ايقىنداۋ كەرەك ەدى… پەيىشتە رۋحى شالقي بەرسىن.

اجالدى دا قاسقايىپ قارسى الدى…

وتكەندە كوڭىلىن سۇراي بارعاندا، ساۋمال ءىشىپ، باسىن كوتەرىپ، ءتاۋىر بوپ قالعان ەكەن. شولپاننان باستاپ، ساۋمال تاسىپ جۇرگەن ءىنىسىنىڭ ۇلى ايتجان باۋىرىمىز بارلىعى قۋانىپ ءجۇر، توسەكتەن تۇردى دەپ.

قالجىراپ وتىرسا دا، قالجىڭداپ وتىردى ادەتتەگىدەي. ءوزى قينالىپ وتىرىپ، ەلدىڭ جاعدايىن، ءتىلدىڭ جاعدايىن سۇراپ قويادى. مەن 2022 جىلى پارلامەنتتە مەملەكەتتىك ءتىل تۋرالى زاڭ قابىلداۋدى تالاپ ەتكەن دەپۋتاتتىق ساۋال جاساعاندا، قولداعان ۇلت زيالىلارىنىڭ ىشىندە ەڭ الدىمەن دۋلات يسابەكوۆ ماقالا جازىپ ەدى. ءتىل تاۋەلسىزدىگىن تالاپ ەتىپ تالاي ماقالا جازدى. اڭگىمە وسى تاقىرىپقا اۋىسقاندا «بۇرىن كەڭەس وداعى دەدىك. ەندى، تاۋەلسىزدىگىمىزگە وتىز جىلدان اسسا دا، مەملەكەتتىك ءتىلىمىز تۋرالى زاڭ قابىلدانىپ، قازاق ءتىلىنىڭ تورگە شىققانىن كورە الماي كەتىپ بارامىن» دەدى كۇرسىنىپ.

«مەملەكەتتىك ءتىل تۋرالى زاڭدى جۇزگە جۋىق جاسقا دەيىن كۇتسە دە، ءابدىجامىل اعاڭىز دا كورمەي كەتتى... ەندى ەرتەڭ بارعاندا سىزدەن ەڭ الدىمەن سونى سۇرايتىن شىعار... ەل امان بولسا، بوساعاداعى ءتىلدى دە تورگە شىعارامىز»-دەدىم مەن اعامىزدى جۇباتىپ.

ءومىرى اۋزىنان تاستامايتىن دوستارىن دا ادەتتەگىدەي ازىلمەن قاعىتىپ ءوتتى.

- وسى ءبىر اۋرۋ قايدان پايدا بولدى؟ ول نەگە تولەن مەن بەكسۇلتانعا بارماي، تىكە ماعان كەلدى؟ سونى ويلاپ، باس قاتىرىپ وتىرمىن-دەپ، تاعى ءبىر كۇلدىردى.

- قاي كەزدەگىدەي دە، قۇرداستارىڭىزدى قيماي وتىرسىز با؟ - دەپ ءبىز دە قالجىڭعا اينالدىرىپ جاتىرمىز…

ءبىراز ۋاقىتتان كەيىن بەلگىلى قالامگەرلەر، ءوزى باسقارعان “مادەنيەت” جۋرنالىندا تالاي جىل ورىنباسارى بولعان مىرزان كەنجەباي ءىنىسى مەن نۇرلىبەك ساماتۇلى باۋىرىمىز دا كوڭىلىن سۇراپ كەلدى. “باسقا كەلسە دە، سەن كەلمەيتىن شىعارسىڭ” دەپ ەدىم”، - دەپ مىرزەكەڭە قالجىڭدادى. ءبارىمىز شۇيىركەلەسىپ اڭگىمەلەسىپ قالعانىمىزدى ايتجان ءىنىمىز سۋرەتكە تۇسىرە قويىپ ەدى، ء“تۇسىپ قالىڭدار، ەرتەڭ ءتىرى كۇنىندە تۇسكەن ەدىك” دەپ جۇرەسىڭدەر”، - دەپ ءبىر كۇلدىردى. قوشتاسىپ كەتىپ بارا جاتقانىمدا، “ەرتەڭ “دۋلات يسابەكوۆ قايتىس بولدى”، - دەگەندى گازەتتەن وقىماي، ءجيى كەلىپ تۇرىڭدار وسىلاي، شولپانعا تەلەفون سوعىپ…”، - دەدى تاعى دا ءازىل-شىنىن ارالاستىرىپ…

ماعان ايتقان بۇل ءازىلىن دۋلات يسابەكوۆپەن قوشتاسۋ جيىنىندا كوز جاسىنا ەرىك بەرىپ، تولقىپ تۇرىپ سويلەگەن جان دوسى تولەن ابدىكوۆ قايتالاپ:

“سونداي جاعدايدا جاتىپ ازىلدەي ءبىلۋى دەگەن ادامنىڭ قانشالىقتى رۋحى بيىكتىگىن كورسەتەدى!” دەپ، ەلگە تاراپ كەتتى.

ءيا، دۋلات يسابەكوۆ اجالدىڭ ءوزىن وسىلاي قاسقايىپ قارسى الدى! قاھارلى ساتتەرىن دە قالجىڭعا اينالدىرۋعا تىرىستى.

“بۇل ءفاني دۇنيەدەگى سوڭعى كۇندەر مەن سوڭعى ساعاتتاردىڭ سۋىق سىرتىلى جاقىنداپ كەلە جاتقانىن سەزىپ تۇرسا دا، اجالدىڭ ءوزىن ءاجۋا ەتىپ وتىرعان قايران ءور رۋحتى، ەر كوكەم-اي” دەپ، ىشتەي كۇرسىنىپ تۇرسام دا، كۇلىمسىرەپ قوشتاسقان ەدىك. سول سوڭعى كورۋىمىز ەكەن عوي قازاق ادەبيەتىنىڭ قارا نارىن.

ناعاشىلى-جيەننىڭ ازىلدەرى

نەگىزى، دۋلات يسابەكوۆتىڭ اناسى بىزگە تۋىس، ياعني مەن ناعاشى، ول كىسى ماعان جيەن بولادى. “الىپ-انادان” دەگەن دەپ، وزىمىزگە تارتىپ، ازىلدەسىپ قوياتىنىمىز بار. وندايدا اكەسى يسابەك مايداندا قايتىس بولعاسىن، قيىن زاماندا ءومىر بويى بەينەت پەن جوقشىلىق كورىپ، بەس-التى بالانى اسىراپ، جەتكىزگەن اياۋلى اناسى كۇمىسكۇلگە ارنالعان شەكسىز پەرزەنتتىك سەزىمىن ادەمى دە اسەرلى اڭگىمەلەي جونەلەدى. ەلۋ جىلدان اسسا دا، ءالى ساحنادان تۇسپەي كەلە جاتقان ايگىلى “اپكە” دراماسىنا كەيىپكەر بولعان اپكەسى تۋرالى ايتقاندا، قىزداردىڭ باۋىرلارىنا دەگەن ەرلىككە بارابار قامقورلىعىن جىر قىلعاندا ءتىپتى ۇزاققا سىلتەيتىن…

ەندى بىزگە ونداي ومىرلىك ءمانى زور، سىرى تەرەڭ، ءتالىمدى اڭگىمەلەردى كىم ايتادى؟!. نەگە ءبارىن جازىپ الا بەرمەدىك دەپ، وكىنىپ وتىرعان ءتۇرىمىز مىناۋ.

ەكەۋمىزدىڭ ناعاشىلى-جيەندىككە بايلانىستى تاعى ءبىر قىزىقتى وقيعامىز ەسىمە ءتۇسىپ وتىر.

2012 جىلى كۇزدە مەنىڭ ەلۋ جاسىمدى ەل تويلاپ بىتكەنىن كۇتىپ جاتقانداي، ەكى ايدان كەيىن اكەم قايتىس بولدى. اۋىلدا ارۋلاپ اتتاندىرىپ، جەتىسىن وتكىزگەسىن، الماتىعا كەلىپ، مەيرامحانادا ۇلكەن اس بەردىم. استانادا «اق جول» پارتياسى بۇرىننان جوسپارلاپ قويعان الاشقا ارنالعان رەسپۋبليكالىق كونفەرەنتسيا ءوتۋى ءتيىس بولاتىن. جاۋاپتىلاردىڭ ءبىرى جانە بايانداما جاساۋىم ءتيىس بولعاندىقتان استاناعا بارۋعا تۋرا كەلدى. ءبىر كەزدە دۋلات كوكەم تەلەفون سوقتى. اللىندا ءبىراز قوڭىراۋلاتقان ەكەن، بايقاماپپىن…

- وسى سەندەر تەلەفوندارىڭدى قۇدىققا تاستاپ جىبەرەسىڭدەر مە، نەگە الا قويمايسىڭدار تەلەفون سوققاندا؟ - دەپ ءبىراز ۇرسىپ الدى.

- ەرتەڭ كەلىن ەكەۋىڭ ۇيگە كەلىپ، سوعىمنان ءدام تاتىڭدار. اكەڭ قايتىس بولعاسىن، ناعاشىم عوي ول كىسى مەنىڭ، ساعان كوڭىل ءشاي بەرەيىن دەپ ەدىم.

يسلام دا كەلەدى شىمكەنتتەن، وعان دا ايتىپ قويدىم، - دەپ قاراپ تۇر...

- ويباي-اۋ، كوكە، ەرتەرەك ايتپايسىز با، مەن استانادامىن عوي؟! كوپ راحمەت نيەتىڭىزگە. اللا رازى بولسىن!

- وندا نەعىپ ءجۇرسىڭ؟

- ەرتەڭ رەسپۋبليكالىق كونفەرەنتسيامىز بار، مەن جاۋاپتىمىن عوي، بايانداما جاساۋىم كەرەك ونىڭ ۇستىنە، - دەپ استاناعا ءوزىمنىڭ جۇمىسىما بارعانىم ءۇشىن اقتالىپ الەك بولىپ جاتىرمىن.

- وي، سەن دە ءبىر؟ اكەسى ولگەن ادام ۇيدە وتىرماي ما ەكەن؟ نەڭ بار استانادا؟ ويباۋ-اۋ، ەرتەڭ بولاتىن انەس سارايدىڭ 75 جاسقا تولعان تويىنا دا بارماي قالدىم عوي مەن «قازىبەك يسانىڭ اكەسى قايتىس بولدى، ول مەنىڭ ناعاشىم، سوندا بارۋىم كەرەك» دەپ. ەندى استانادا سەنىڭ جيىن وتكىزىپ جۇرگەنىڭدى انەس كورسە، نە بولادى؟

- وي، وندايىڭىزدى ايتىپ قويمايسىز با الدىن الا؟ مەن سول انەس اعانىڭ 75 جىلدىعىنا بارام دەپ جۇرگەنمىن، بىلمەي قالىپ، بارسام نە بولار ەدى؟-دەپ، ودان سايىن ناعاشىمدى قورقىتىپ، ءبىر كۇلىپ العانىمىز ەندى ەسكە ءتۇسىپ وتىر...

قايتالانباس قالامگەرمەن قالىڭ ەل قوشتاستى…

ابىز بولىپ، اڭىز بولىپ ومىردەن وتكەن دۋلات يسابەكوۆپەن قوشتاسۋ قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ ادەبيەتشىلەر زالىندا ءوتتى. بۇل زالدا جازۋشىمەن قوشتاسۋ تاريحتا تۇڭعىش رەت بولىپ وتىر. بۇنىڭ دا ءبىراز سىرى بار… الدىندا دۋلات يسابەكوۆتەي ءبىرتۋار تۇلعا، ەڭبەك ەرىمەن قوشتاسۋ بۇرىنعى داستۇرگە ساي اباي وپەرا-بالەت تەاترىندا ءوتۋىن قالاعان ەدىك. دۋلات اعانىڭ ۇيىندە وتباسىمەن بولعان اڭگىمەدە قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ توراعاسى مەرەكە قۇلكەنوۆ پەن الماتى قالاسى اكىمىنىڭ ورىنباسارى ازامات قالدىبەكوۆكە بۇل تالابىمىزدى قويعانبىز.

- قاتارداعى جازۋشى قايتىس بولعاندا دا، جازۋشىلار وداعىنىڭ حولى تارلىق قىلىپ جاتادى. ەرتەڭ ەل سۇيىكتىسى دۋلات يسابەكوۆكە قالىڭ ەل كەلەدى قوشتاسۋعا، سوندا جۇرت سىيماي قالادى عوي؟!. اباي تەاترىندا ابايدىڭ ىنىلەرىمەن قوشتاسۋ وتكىزۋگە بولمايتىنداي، ول عيمارات نەگە تۇر؟”- دەگەن ەدىك.

سول كەزدە قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ ادەبيەتشىلەر زالىندا وتكىزۋ ويعا كەلىپ، اقىرى دۋلات يسابەكوۆ قالامگەرلەردىڭ قاراشاڭىراعىنان شىعاتىن بولدى. بۇدان كەيىن بارلىق جازۋشىلار وسى وداقتان شىعاتىن بولىپ شەشىلىپتى.

400 ادامدىق زالعا حالىق سىيماي كەتىپ، تىك تۇرىپ، قالعانى سىرتتا تۇردى.

قارالى جيىندى قازاقستان جازۋشىلار وداعى باسقارماسىنىڭ توراعاسى مەرەكە قۇلكەنوۆ جۇرگىزدى. العاشقى ءسوزدى قر مەملەكەتتىك كەڭەسشىسى ەرلان قارين سويلەپ، قر پرەزيدەنتى ق.توقاەۆتىڭ كوڭىل ايتۋ جەدەلحاتىن جەتكىزدى. سونىمەن بىرگە دۋلات يسابەكوۆتىڭ تۇلعاسى تۋرالى تەرەڭنەن تولعاپ سويلەدى.

«دۋلات يسابەكوۆ قازاق ادەبيەتىنە ەرەكشە قۇبىلىس بولىپ كەلدى. شىن مانىندە شوقتىعى بيىك شىعارمالار جازىپ، قالىڭ وقىرماننىڭ جۇرەگىنە جول تاپتى. ونىڭ قالامىنان شىققان ءاربىر تۋىندى جۇرتشىلىق ىزدەپ ءجۇرىپ وقيتىن كلاسسيكالىق دۇنيەگە اينالدى»، - دەدى.

قازاقستاننىڭ ەڭبەك ەرى، ءارتىس ءاسانالى ءاشىموۆ ءسوز سويلەدى. دۋلاتتىڭ قۇرداس، دوستارى، قازاقستاننىڭ حالىق جازۋشىلارى تولەن ابدىك پەن بەكسۇلتان نۇرجەكەنىڭ سوزدەرى ەلدى تولقىتتى. كوڭىلى بوساپ، كوزىنە جاس العان تولەن ابدىك “قازاق حالقىن جارتى عاسىردان استام ۋاقىت ءوزىنىڭ شىعارمالارىمەن كۇلدىرە دە بىلگەن، جىلاتا دا بىلگەن، ويلاندىرا دا بىلگەن عاجايىپ تالانت يەسى ومىردەن ءوتتى. قازاق امان بولسا، تالاي تالانتتاردى اكەلەتىن شىعار، بىراق دۋلاتتىڭ ورنىن الماستىرۋ مۇمكىن ەمەس. قازىر “ۇلى” دەگەندى كوپ ايتىپ ءجۇرمىز عوي. بىراق دۋلات شىن مانىندە ۇلى جازۋشى ەدى” دەدى.

ادەبيەتتەگى ىنىلەرى اتىنان بەلگىلى اقىن، مەملەكەتتىك سىيلىقتىڭ لاۋرەاتى نۇرلان ورازالين سويلەدى.

دۋلات يسابەكوۆتىڭ تۋىستارى اتىنان سويلەگەن جازۋشىنىڭ ءوزى جاقسى كورەتىن ءىنىسى، 2022 جىلى 80 جاسىندا الماتىدا وتكەن حالىقارالىق تەاتر فەستيۆالىن وتكىزۋگە زور ۇلەس قوسقان مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى يسلام ابىشەۆ جۇرەكتەن شىققان قوشتاسۋ ءسوزىن تولقىپ تۇرىپ ايتتى. «قازاقتا دانالىق ءسوز بار. «بەرگەنىڭدى السا دا، بەرەرىن الماسىن» دەگەن. اللا قازاققا دۋلات يسابەكوۆتەي تالاي تۇلعالاردى سىيلاسىن دەپ تىلەيمىن» دەدى.

الەمنىڭ ءبىر توپ ەلدەرىنەن كوڭىل ايتۋ حاتى كەلگەنىن جەتكىزدى. وبلىس اكىمدەرىنىڭ ءبارى كوڭىل ايتۋ جەدەلحاتىن جولداپ، تۇركىستان وبلىستىق، شىمكەنت قالالىق، قىزىلوردا، شىعىس قازاقستان وبلىستارىنان ارنايى دەلەگاتسيا كەلىپتى.

الماتىداعى قابىلداۋ ۇيىندە وتكەن استا دا كوپتەگەن قالامگەرلەر مەن قايراتكەرلەر دۋلات يسابەكوۆ تۋرالى ءسوز سويلەدى. دۋلاتتىڭ قۇرداسى، جازۋشى، مەملەكەتتىك سىيلىقتىڭ لاۋرەاتى قادىربەك سەگىزباەۆ “ديمەكەڭدەر، عابيت مۇسىرەپوۆتەر كەتكەننەن كەيىن بۇگىن دۋلاتپەن قوشتاسۋدا وسىلاي قالىڭ ەلدىڭ جينالعانىن كوردىك”-دەدى. اقىن، مەملەكەتتىك سىيلىقتىڭ لاۋرەاتى اقۇشتاپ باقتىگەرەەۆا، اقىن، قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى، حالىقارالىق س.ەسەنين اتىنداعى سىيلىقتىڭ لاۋرەاتى، قر پارلامەنتى ءماجىلىسى دەپۋتاتى قازىبەك يسا، قازاقستاننىڭ حالىق ءارتىسى تۇڭعىشباي جامانقۇلوۆ، بەلگىلى اقىن، حالىقارالىق الاش سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى ءحانبيبى ەسەنقاراقىزى دۋلات يسابەكوۆتاي ساڭلاق تۇلعانىڭ سان ءتۇرلى قىرلارىن بەينەلەپ بەردى.

جازۋشىنىڭ وتباسى اتىنان ۇلى ەستيار سويلەپ، قايعىسىن بولىسكەن قالىڭ ەلگە، اۋىرتپالىقتى كوتەرىسكەن الماتى قالالىق اكىمدىگى مەن قازاقستان جازۋشىلار وداعىنا راحمەت ايتتى.

ءيا، تولەن ابدىك اعامىز ايتقانداي، شىعارمالارى ارقىلى شىن مانىندەگى الەمدىك دەڭگەيدەگى قايتالانبايتىن قۇبىلىستار جاساعان ۇلى جازۋشى دۋلات يسابەكوۆ تە دۇنيەدەن ءوتتى…

دۋلات يسابەكوۆ كەڭسايعا، ەكى جىل بۇرىن دۇنيەدەن وتكەن اسىل جارى نۇرعايشا جەڭگەيدىڭ جانىنا قويىلدى.

ساعىنىپ قالعان، قاراڭعىدان قورقاتىن اسىل جارىنا جارىق سىيلاپ، قاۋىشىپ، ءىشى پىسىپ قالعان ءابدىجامىل اعاسىنا ءازىلىن باستاپ تا جىبەرگەن بولار…

اللا الدىنان جارىلقاعاي! قالىڭ قازاققا كوڭىل ايتامىز… وتباسىنا، ۇلى ەستيار باۋىرىمىز بەن قىزدارى شولپان مەن ايمان قارىنداستارىمىزعا، بالالارىنا، تۋعان-تۋىستارىنا كوڭىل ايتامىز…

پەيىشتە رۋحى شالقي بەرگەي! قوش، دۋلات كوكە!

يسابەكوۆ الەمى

«تىرشىلىك» مىناۋ، تىرىدە بىتپەس ولەڭى،
«قارعىن» بوپ ءومىر قارقىنىن تابا بەرەدى.
شىندىقتى ايتقان شىعارمالارىڭ شىنايى،
«دەرمەنە» شوپتەي دەمەۋ بوپ ەلگە كەلەدى…

اقتارىلعاندا اق شۋلان تولقىن اق تەڭىز،
جاۋھارلى الەم – جانىڭمەن تاۋىپ جاتتى ەگىز…
دانانى كوردىم بالاداي كوڭىلى بوساعان،
انانىڭ ورنىن باسادى اسىل «اپكەڭىز»

وزىڭە قاراپ تۇزەيدى بويىن كىل وسكىن،
كوككە بويلاعان كوكەمە مەن دە جىر ەستىم.
كيەپان شالداي سۇيەگىن ۋمەن سۇيرەگەن
كەسەلدى قوعام كەسىرىمەنەن كۇرەستىڭ.

ۇرىسى مىقتى، بولادى كىلەڭ يەڭ مەرت،
ۇلىسى ءتىپتى ۇمتىلار قولعا سۇيەم دەپ…
«بوناپارت» ەمەس … كەش بولسا داعى… كەستىرەر،
سۇندەتتەن كەتىپ... سۇيەككە جەتتى سۇيەل دەرت…

«سوعىستى ءبىز دە كورمەدىك»، ەندى نە دەيىك،
سوعىستان بەتەر سويقاندى دەپ پە ەك كورەيىك…
ساحنادا ەمەس… ساياساتىڭدا جاتىر عوي،
مۇرادان جۇرداي «مۇراگەرلەر» دە كوبەيىپ…

تاۋەلسىز ەلدىڭ بولسا دەپ بەرىك تۇعىرى،
شىرىمىن بۇزدىڭ ، شىداتپاي جاننىڭ شىرىلى…
ەسكەرتسەڭ داعى ەس كەتكەن مىناۋ قوعامعا،
«ەسكەرتكىش» سالعىش ءبىر كۇندىك عانا عۇمىرى…

تۋمىسى بولەك تۋىپسىڭ كوكە، كۇزدە سەن،
تۋىندىلارىڭ ءىز سالار جانعا ىزگى اسەم.
بارىنە قولدى ءبىر سىلتەپ كەتىپ قالار ەڭ،
«گاۋھارتاستى» ايتىپ، سالتانات ءومىر ىزدەسەڭ…

ءسابيدى جانسىز تۇرسا دا كۇتىپ كارى جەر،
تاڭىردەن ۇكىم بولماسا، ولمەس ءتارىزى ەر...
جەرلەمەس بۇرىن...
كورەم دەپ سەنى سوڭعى رەت،
كوردەن اپ قالعان.. كورشى كەمپىرگە قارىز ەل...

مىڭداردىڭ ءبارى مىڭسايرام بولعان مىنا شاق،
اۋقىمى تارلار اۋزىمەن عانا ءجۇر اساپ…
اقىرى ءبىز دە ارمانعا ءبىر كۇن جەتەرمىز،
«اقىراماشتان ناۋرىزعا دەيىن» شىداساق…

بويىڭنان كوردى ەل بيىكتىك پەنەن تەرەڭدى،
مىقتى ەمەس سىزدەن العاندار اناۋ نوبەلدى.
ارىستا تۋىپ، الىسقا شاپقان تارلانىم،
قالامىڭمەنەن شارلاي بەر بۇكىل الەمدى!

قازىبەك يسا

Abai.kz