77 جاستاعى برازيليالىق جازۋشى پاۋلو كوەلو كوپتەگەن تانىمال رومانداردىڭ اۆتورى. ونىڭ «الحيميك»، «ون ءبىر مينۋت»، «قاجىلىق ساپار»،  «زاھير» سياقتى كىتاپتارى جارىق كورىپ، الەمنىڭ كوپتەگەن تىلدەرىنە اۋدارىلعان.

– «الحيميك» العاش رەت 1988 جىلى جارىق كوردى. ارادا 20 جىل وتكەن سوڭ، جازۋشىلىق ستيلىڭىزدە وزگەرىس بولدى ما؟

– وتكەن جىلى مەن «پورتوبەللو سيقىرشىسى» اتتى كىتابىمنىڭ جارىق كورۋىنە بايلانىستى اسەرىممەن ءبولىسىپ ءبىر ماقالا جازدىم. سول كەزدە ليسسابوندا بولدىم، كىتاپ پورتۋگاليا مەن لاتىن امەريكاسىندا ساتىلىمعا شىققالى تۇرعان ءسات ەدى. مەن وسى عاجايىپ قالا كوشەلەرىمەن سەرۋەندەپ ءجۇرىپ، كىتاپ دۇكەنىنىڭ سورەسىنەن ونى ءبىرىنشى بولىپ قولىنا الاتىن وقىرمان تۋرالى ويلادىم. بۇل مەنى تولقىتاتىن ءسات بولدى. كوپتەگەن كىتاپتارىمدى جارىققا شىعارسام دا، العاشقى كىتابىم – «قاجىلىق ساپارى» شىققان كەزدەگىدەي سەزىمدى باستان وتكەرىپ جاتقانىمدى ءتۇسىندىم. ارينە، جەتىستىككە جەتكەن سايىن ءبارىنىڭ اۋقىمى وزگەرە باستادى، بىراق وقىرماندارمەن بولىسۋگە دەگەن ىشكى سەزىم سول قالپى قالادى.

اۋەلگى ءاردايىم جازۋشى بولۋ ەدى. بۇگىندە بۇل ارمانىمدى ورىنداپ جاتقانىما قۋانامىن. بىراق مۇنىمەن ءبارى ءبىتتى دەگەن ءسوز شىقپايدى.  كەرىسىنشە، تاڭداپ العان جولىمدا قالۋ ءۇشىن كۇن سايىن ەڭبەك ەتۋىم قاجەت. ءتىپتى جەتىستىككە جەتكەن كەزدە دە، ول ادامدى جاڭا سىن-قاتەرلەرگە تاپ قىلادى.

– ءسىز ءار كىتابىڭىزدى ەكى-ءۇش اپتادا جازىپ بىتىرەتىنىڭىزدى ايتقانسىز. ءبىر كۇنىڭىزدى جازۋعا قالاي ارنايسىز؟

– جاڭا كىتاپ جازۋعا دايىن بولعان كەزدە مەن ءاردايىم بەلگىلى ءبىر تسيكلدەن وتەمىن، بۇل پروتسەسس ەكى اپتادان ءبىر ايعا دەيىن سوزىلادى. كەشكە جاتار الدىندا ءبارىن جوسپارلاپ قويامىن: ەرتە تۇرىپ، تەك رومان جازۋعا دەن قويامىن دەپ شەشەمىن. بىراق تاڭەرتەڭ ويانعان سوڭ، اۋەلى ينتەرنەتتى اقتارعىم كەلەدى، سودان كەيىن سەرۋەنگە شىعامىن. ۇيگە ورالعان سوڭ، حاتتارىمدى تەكسەرەمىن، سول ارادا ساعات 14:30 بولىپ، تۇسكى اس ۋاقىتى كەلىپ قالادى. ودان كەيىن مىندەتتى تۇردە تۇستەن كەيىنگى ۇيقىما جاتامىن. كوزىمدى اشسام – ساعات 17:00, قايتادان كومپيۋتەرگە وتىرىپ، حاتتارىمدى تاعى ءبىر قاراپ شىعامىن، بلوگتارىمدى ارالايمىن، جاڭالىقتاردى وقيمىن. وسىلايشا، كەشكى اس ۋاقىتى دا كەلىپ قالادى. سول كەزدە ەشتەڭە جازباعانىم ءۇشىن ءوزىمدى كىنالى سەزىنە باستايمىن.

كەشكى استان كەيىن عانا ۇستەلگە وتىرىپ، جازۋعا كىرىسەمىن. العاشقى سويلەمدى جازۋ قيىنعا سوعادى، بىراق كەيىن وقيعانىڭ يىرىمىنە ەنىپ كەتەمىن، ويلارىم مەنى كۇتپەگەن باعىتتارعا جەتەلەيدى. ايەلىم ۇيىقتاۋعا شاقىرادى، بىراق مەن تاعى ءبىر سويلەمدى، تاعى ءبىر پاراگرافتى، ودان كەيىن تاعى ءبىر بەتتى اياقتاماي تۇرىپ توقتاي المايمىن… بۇل پروتسەسس تۇنگى 2-3-كە دەيىن جالعاسادى. اقىرى توسەگىمە جاتسام دا، سانامدا كوپتەگەن ويلار ساڭلاقتاي تۋلاپ تۇرادى. مەن ولاردى قاعازعا ءتۇرتىپ قويامىن، بىراق كەيىن ەشقاشان پايدالانبايتىنىمدى بىلەمىن – بۇل تەك سانامدى بوساتۋ ءۇشىن جاسالاتىن ارەكەت. تۇندە، ۇيقىعا كەتەر الدىندا ەرتەڭ ەرتە تۇرىپ، كۇنى بويى جازامىن دەگەن سەرت بەرەمىن. بىراق بۇل بوس ءسوز ەكەنىن بىلەمىن، ويتكەنى كەلەسى كۇنى ءبارى قايتادان وسى تارتىپپەن جالعاسادى.

– «ەكسپەريمەنتتىك سيقىرشى» جوباسى تۋرالى ايتىپ بەرىڭىزشى. سوڭعى ناتيجە قالاي بولادى دەپ ەلەستەتەسىز؟

– مەن ينتەرنەتكە تاۋەلدى اداممىن. وتكەن جىلى «پورتوبەللو سيقىرشىسىنىڭ» ۇشتەن ءبىر بولىگىن ءوز بلوگىمدا بىرنەشە تىلدە جاريالادىم. وقىرماندار العاشقى 10 تاراۋدى وقىپ، پىكىرلەرىن قالدىردى. بۇل كەرەمەت تاجىريبە بولدى. شىلدە ايىندا وسى قارىم-قاتىناستى ودان ءارى دامىتۋ ءۇشىن وقىرمانداردى كىتاپتىڭ ەكرانعا بەيىمدەلۋىنە قاتىسۋعا شاقىردىم. كىتاپتا 15 بايانداۋشى بار، ال رەجيسسەرلەر ولاردىڭ ءبىرىن تاڭداپ، اتەنا قاتىساتىن كورىنىستەردى ءتۇسىرۋى كەرەك ەدى. كەيىن دايىن ۆيدەولاردى YouTube-كە جۇكتەۋ ۇسىنىلدى.

بۇل ەرەكشە جوبا بولعاندىقتان، سوڭعى ءونىمنىڭ قانداي بولاتىنىن بولجاۋ قيىن. ءبىز وقىرماندار جىبەرگەن ماتەريالدى مونتاجدايتىن رەجيسسەرلەردى قاراستىرىپ جاتىرمىز. باستى ماقسات – كەلەسى جىلى كانن فەستيۆالىندە كورسەتۋ جانە كەيىنىرەك كينوتەاترلارعا شىعارۋ.

– ءسىز كوپتەگەن تانىمال اۆتورلاردان ەرەكشەلەنىپ، كىتاپتارىڭىزدىڭ فيلمگە بەيىمدەلۋىنە قارسى بولىپ، قۇقىعىن ساتۋدان باس تارتتىڭىز. ال «پورتوبەللو سيقىرشىسى» نەسىمەن ەرەكشە؟

– شىنىندا دا، مەن كىتاپتارىمنىڭ فيلم قۇقىعىن ساتۋعا ءاردايىم كۇمانمەن قارايتىنمىن. ويتكەنى مەنىڭ ويىمشا، كىتاپ وقىرماننىڭ ساناسىندا وزىندىك ءومىر سۇرەدى. كىتاپتاردىڭ كينوعا بەيىمدەلۋى كوبىنەسە ءساتسىز بولادى. بىراق ۋاقىت وتە كەلە كەيبىر شىعارمالارىمدى فيلمگە اينالدىرۋعا مۇمكىندىك بەرۋدى ءجون كوردىم. مىسالى، «الحيميك»، «ۆەرونيكا ولۋگە بەل بۋدى» جانە «ون ءبىر مينۋت» شىعارمالارىم تۋرالى فيلم ءتۇسىرىلۋى مۇمكىن. دەگەنمەن مەن بۇل پروتسەستەرگە ارالاسقاندى ۇناتپايمىن. ال «ەكسپەريمەنتتىك سيقىرشى» جوباسى وزگەشە. ويتكەنى بۇل مەنىڭ وقىرماندارىمنىڭ ءوز كوزقاراستارىن ءبىلدىرۋىنىڭ ءبىر جولى. بۇل – الەمدەگى العاشقى «وقىرماندار جاساعان فيلم» بولماق.

– جاس جازۋشىلارعا قانداي كەڭەس بەرەسىز؟

– مۇمكىندىگىنشە كوپ ەسىكتى قاعۋ كەرەك. مەن دە جازۋشىلىق جولىمدى وسىلاي باستادىم. «الحيميك» العاشىندا شاعىن باسپادا جارىق كوردى. بىراق ءبىر جىلدان كەيىن باسپاگەر ماعان كىتاپتىڭ قۇقىعىن قايتارىپ بەردى. سەبەبى، ونىڭ ايتۋىنشا، «قور نارىعىندا اقشا تابۋ وڭايىراق». سول كەزدە ايەلىم ەكەۋىمىز 40 كۇنگە موحاۆە شولىنە كەتىپ قالدىق. مەن قورقىنىش پەن ءومىردىڭ سوققىلارىنا قاراماستان، ارمانىم ءۇشىن كۇرەسۋدى جالعاستىرۋ كەرەكتىگىن ءتۇسىندىم. بورحەستىڭ سوزىمەن ايتساق: «ەڭ باستى قاسيەت – باتىلدىق». ال باتىلدىق – قورقىنىشتىڭ بولماۋى ەمەس، قورقىنىشقا قاراماستان العا جىلجۋ.

سۇحباتتى اعىلشىن تىلىنەن اۋدارعان دۇيسەنالى الىماقىن

Abai.kz