قازاق بولۋ ەندى موداعا اينالادى

قازاق بولۋ ەندى موداعا اينالادى

- مەنى ءسىزدىڭ ەلىمىزدە ەندىگى 20-30 جىل ىشىندەگى ۇلتتىق ساياساتتىڭ نەگىزگى ەرەكشەلىكتەرى قانداي بولۋى مۇمكىن دەگەن ساۋالعا بەرەتىن جاۋابىڭىز قىزىقتىرادى. 
ەكىنشىدەن، ءبىزدىڭ قوعامداعى قازىرگى ينتەگراتسيالىق ۇردىستەرگە اسەر ەتىپ وتىرعان ەتنيكالىق مادەنيەتتىڭ ءرولى تۋرالى نە ايتاسىز؟
ءۇشىنشى سۇراعىم. ءبىلىم جۇيەسىندەگى ۇلتتىق قۇندىلىقتاردىڭ دامۋى جانە ۇلتتىق يدەيانىڭ دامۋى كونتەكستىندەگى كوزقاراسىڭىز قانداي؟

ماقسىم بىرعالي.

- ماكە، سۇراعىڭىز مىقتى ەكەن. ساياساتتانۋشىسىز عوي دەيمىن. 
سوڭعى 20-30 جىلدارداعى ساياسي پروتسەسستەردى بىرنەشە كەزەڭگە بولگەن ءجون.
جەلتوقسان جانە ۇلتسىزدىق كىناراتتارىنان ارىلۋ كەزەڭى دەپ. جانە «پەرسترويكا -قايتا قۇرۋ كەزەڭى» دەپ. سول جىلدارى ۇلتتىق جاڭىعىرۋ باستالدى. بۇرىن ايتىلماعان ويلار جانە اششى شىندىق اشىق تالقىعا سالىنا باستادى. قوعامدىق پىكىر الاڭىنا شەرحان مۇرتازا، سابەتقازى اقاتاەۆ، ساعات اشىمباەۆ سياقتى اعالارىمىز شىقتى جارقىلداپ.
ش. مۇرتازا ءوزىنىڭ وتكىر ماقالالارىمەن، سابەتقازى اقاتاي ءوزىنىڭ ساياسي ۇستانىمىمەن، ساعاتحان اشىمباەۆ «قازاقتىڭ پارىزى مەن قارىزى» اتتى ءوزىنىڭ اۆتورلىق باعدارلامالارىمەن قازاقى ورتانىڭ سەرپىلۋىنە، سىلكىنۋىنە ىقپال ەتتى. 

ەكىنىشى كەزەڭ تاۋەلسىزدىكتىڭ العاشقى جىلدارى-1991-1998 جج. بۇل جىلدارى مەملەكەتتى قۇرۋ جانە ونى ساقتاپ قالۋ قيىننىڭ قيىنى ەدى..بۇل كەزەڭنىڭ باس ليدەرى نۇرسۇلتان نازارباەۆ بولدى. 

بۇگىنگى تاڭدا قوعامدا ەلباسىنىڭ تاريحتاعى ءرولى، قازاق ۇلتى الدىنداعى ءرولى جونىندە پىكىرتالاس ءوربىپ جاتىر. ەڭ ءبىرىنشى قازاقستاندا بۇگىنگى الەم تەندەنتسيالارىنا سايكەس كەلەتىن بيلىك ينستيتۋتتارى قالىپتاستى. قازاق مادەنيەتى كەڭ اۋقىمدا دامي باستادى. «مادەني مۇرا» ۇلتتىق باعدارلاماسى قازاق ۇلتىنىڭ قايتا ورلەۋىنىڭ نەگىزگى ەلەمەنتتەرىنىڭ بىرىنە اينالدى.
ۇلت، مەملەكەت دەگەن ساياساتتانۋ ۇعىمى بار، قازاقتار ساياسي ۇلتقا اينالا باستادى، ياعني انگلو-ساكسون، كلاسسيكالىق نەمىس، فرانتسۋز ءتارىزدى «ۇلىق» ۇلتتارىمەن تەرەزەسى تەڭ جاعدايعا جەتىپ قالدى. بولاشاق باعدارلاماسىنىڭ ارقاسىندا قازاقتىڭ بالعىن جاس جەتكىنشەكتەرى شەت ەلگە بارىپ قانا قويماي، قازاق ۇلتىنىڭ ينتەللەكتۋالدى ۇلت ەكەندىگىن كورسەتە باستادى. ەگەر وسىدان جيىرما جىل بۇرىن قازاق دەگەن ۇلتتىڭ بار ەكەندىگىن ەشكىم بىلمەسە، بۇگىن كەمبريدج، وكسفورت، سوربوننا ءتارىزدى وقۋ ورىندارىندا ءبىزدىڭ جاستار وقىپ جاتىر جانە الدىڭعى ساناتتا. بۇل ۇلت بولاشاعىنىڭ جارقىندىعىنا كەپىل جايتتاردىڭ ءبىرى. تاريحتان ءبىر مىسال كەلتىرەيىن. جيىرماسىنشى عاسىردىڭ باسىندا قىتايلار وزدەرىنىڭ وركەنيەتتەن كوش-كەرۋەن قالىپ قويعاندىعىن سەزە وتىرىپ، بالالارىن ەۆروپاعا جىبەرە باستايدى. ولار ءوز كەزەگىندە سول ەلدەرگە بارىپ، ۇيرەنىپ قىتايعا كوپتەگەن تەحنولوگيا ەنگىزەدى. سولاردىڭ قاتارىنا ۆان مين، دەن سياوپين، تسزيان تسزەمين ءتارىزدى بولاشاق مەملەكەت قايرتاتكەرلەرى بولدى. قىتايدىڭ قارىشتاپ دامۋىنىڭ فۋندامەنتى سول كەزدەرى جاسالعان. سوندىقتان بولاشاق باعدارلاماسىنىڭ پوتەنتسيالى كەلەشەكتە اشىلاتىن بولادى.
ەڭ نەگىزگىسى قازاق ۇلتى بارلىق جاعىنان حالىقارالىق گۋمانيتارلىق الاڭدارعا ەركىن شىعا الاتىن، ءوزى يدەيالار ترانسفەرتىن قالىپتاستىرا الاتىن ۇلت دارەجەسىنە كوتەرىلە ءبىلدى. 
ارينە پروبلەما جوق ەمەس. بىراق بىزگە بارلىعى جامان دەپ جىلاي بەرگەندى قويۋ كەرەك.

فۋتۋرولوگيا دەگەن عىلىم بار، بولاشاقتى بولجامدايتىن. اسىرەسە ريم كلۋبىنىڭ وسى باعىتتاعى ەڭبەكتەرى وتە قىزىقتى.

مەن قازاقستاندا ۇلكەن قازاق ۇلتىنىڭ پايدا بولاتىنىنا سەنىمدىمىن.ۇساق ەتنوستار قازاقپەن ينتەگراتسياعا كىرەدى اككۋلتۋراتسيا جانە جۇمساق اسسيميلياتسيانىڭ ارقاسىندا قازاقستانداعى تۇركى تىلدەس حالىقتار، بەلگىلى ءبىر مادەني اۆتونوميا الا تۇرا وزدەرىن قازاق دەپ سەزىنە باستايدى. سونىمەن بىرگە قازاقستانعا باشقۇرتستاننان، تاتارستاننان، نوعايلىدان ءبىزدىڭ اعايىندار كوشىپ كەلە وتىرىپ، قازاق حالقىنىڭ سانىن كوبەيتەدى. قازاقستان تەك ورتالىق ازيانىڭ ەمەس، ەۋرازيا اۋماعىنىڭ مادەني رۋحاني ديالوگ الاڭىنا اينالىپ، عىلىلمي-ينتەللەكتۋالدىق ترانسفەرتتەر ورتالىعى بولادى. ءدال وسى ۋاقىتتا قازاقتىڭ بەلگىلى قوعام جانە مادەنيەت قايراتكەرلەرى نوبەل سيلىعىن الىپ قانا قويماي دۇنيەجۇزى مادەنيەتىنىڭ اسىل مۇراسىنا كىرەتىن تۋىندىلاردى بىرىنەن سوڭ ءبىرىن بەرە باستايدى. حالىقارالىق دارەجەدە قازاق تۋرالى تۇسىنىك تابىستى، سالماقتى، اقىلدى، پاراساتتى، ويلى مازمۇندى دەگەن سوزدەردىڭ سينونيمىنە اينالاتىن بولادى.
وسىنداي العىشرتتاردان كەيىن قازاق بولۋدىڭ ءوزى موداعا اينالادى، قازاقتىڭ سانى كۇرت وسەدى. 30 ملنعا جەتەمىز. 

ۇلتتىق قۇندىلىقتار دەگەنىمىز قازاقتىڭ ءداستۇرلى مادەنيەتىنە نەگىزدەلۋى كەرەك. بۇگىن ۇلتتىق قۇندىلىقتار جاھاندىق پروتسەسستەرگە بايلانىستى تارىلىپ كەلەدى. جاھاندانۋ جاقسى جاقتارىمەن قاتار ۇلتتىق مادەنيەتكە ءوزىنىڭ زالالىن تيگىزىپ قانا قويماي، ءبىزدىڭ ۇلتتىق مادەني كودمىزعا كەرى اسەرىن دە تيگىزىپ وتىر. بۇگىن ءبىزدىڭ بالالارىمىن «سپانچ بوبتى» كورەدى، «نارۋتونى» ءپىر تۇتادى، جەتيكس پەن نيكەلودەوننان ءوزىنىڭ رۋحاني ازىعىن الادى. وسىنىڭ بارلىعى مادەني كودقا اسەر ەتەدى. ءبىر ۇيدە تۇرىپ اكەسى مەن بالاسى ەكى الەمنىڭ وكىلى. بۇگىنگى كۇننىڭ شىندىعى وسى. جاھانداۋدىڭ ارقاسىندا شەكارا، الىس-جاقىن دەگەن ۇعىمداردىڭ ءبارى ءتۇپ تامىرىمەن جويىلدى. ەندى وسىنداي جاعدايدا نە ىستەۋ كەرەك. مەكتەپ باعدارلامالارىنا قازاقتىڭ ءداستۇرلى مادەنيەتى دەگەن ءپان ەنگىزۋ كەرەك. ول بالا باقشادان باستاپ، ورتا، جوعارى وقۋ ورىندارىندا مىندەتتى پانگە اينالۋى كەرەك. سوندا بىزدە تەك قازاق ەمەس، بارلىق جاستار قازاقي تاربيە الادى. بارحىتتى اسسيميلياتسيا دەگەنىمىز وسى.
ءبىزدىڭ مەملەكەت، ءبىزدىڭ ۇلت وبەكتيۆتى تۇردە «التىن ميلليارد» ەلدەرىنىڭ دامۋ ساتىسىنان وتەدى، بۇل وبەكتيۆتى نارسە، سوندىقتان ۇلتتىق مادەنيەت، ۇلتتىق قۇندىلىقتار دەگەن ءار-ءبىر قازاقتىڭ بويىندا بولۋى كەرەك. ءبىز از حالىقپىز، ەگەر 21 عاسىردىڭ ساحناسىنا شىعامىز دەسەك، ۇلتتىق رۋحتى ارتتىراتىن جوبالاردى ءىس-جۇزىنە اسىرۋىمىز كەرەك. ءار-ءبىر قازاقستاندىق وسى قازاقي رۋحپەن ءبىلىم الىپ، ەر جەتۋى كەرەك. تۇركيادا بىزدەگى ءتارىزدى پالەنباي ۇلت وكىلدەرى تۇرادى. قولمەن سانايتىن بولساق قۇمىق، نوعاي، چەركەس، وزبەك، ءازىربايجان، ارميان، ەۆرەي تت. بىراق بارلىعى وزدەرىن تۇرىكپىز دەيدى، ەكىنشىدەن ءبارى شەتىنەن تۇركيانىڭ پاتريوتى. ولار وسىنى قانداي جولمەن جاساپ وتىر وسىنى زەرتتەۋىمىز كەرەك.

ورىستىردىڭ ءوزى فەدەراتسيا بولا تۇرا بۇكىل مەكتەپتەردەن ۇلتتىق كومپونەنتتى الىپ تاستادى. ول دەگەن نە مەكتەپتە تاتار، باشقۇرت، ياكۋت باسقا دا تىلدەر وقىتىلمايدى تەك ورىس ءتىلى بولادى دەگەن ءسوز. ال ۋنيتارلى مەملەكەت بولا تۇرىپ بىزدەگى جاعداي قالاي؟ ويلانۋ كەرەك.

پرەزيدەنتتەر تەك پرەزيدەنت قانا بولا الادى...

- گازەتتەگى ءبىر ماقالالاردان ءسىزدىڭ وكسفورتدتا بولىپ قايتقانىڭىز تۋرالى وقىپ قالعانىم بار ەدى. ال، نە كورىپ قايتتىڭىز؟ نە ءبىلدىڭىز؟
ەلدوس ارسىلان

وكسفورت ەمەس، كەمبريدج. الەمدەگى ەڭ ايگىلى وقۋ ورنىندا قازاقتىڭ مادەنيەتى جونىندە تمد ەلدەرى ىشىندە ءبىرىنشى بولىپ ءبىز كونفەرەنتسيا وتكىزدىك. مادەني ساياسات جانە ونەرتانۋ ينستيتۋتى ءۇشىن بۇل ءبىر باياندى بەلەس بولدى. ويتكەنى ينستيتۋتتى حالىقارالىق الاڭعا شىعاردىق، وركەنيەتتەر ديالوگىنا قاتىستىردىق. كەمبريدجگە ءبىز ءبىر توپ ادام ءبىر ۇجىم بولىپ باردىق. قاتارىمىزدا م. ابۋسەيتوۆا، ل. ەرەكەشوۆا سياقتى بىلىكتى عالىمدار بولدى. 

كەمبريدج دۇنيەجۇزى ۋنيۆەرسيەتتەرىنىڭ ىشىندە ءبىرىنشى رەيتينگتە تۇرعان بىردەن-ءبىر ۋنيۆەرسيتەت. ۋنيۆەرسيتەتتە ءبىز «قازاقستاننىڭ تاريحي رەتروسپەكتيۆاداعى قوعامى، تاريحى، مادەنيەتى» اتتى كونفەرەنتسيا وتكىزدىك. كونفەرەنتسيا بارىسىندا اعىلشىننىڭ ساقال مۇرتىن اق باسىپ سەلكىلدەگەن قارت عالىمىنا دەيىن قازاقستانعا قاتىستى اڭگىمەنى قاعىس جىبەرمەيتىندەرىن بايقادىم. ءماۋىلجىپ بىتكەن قارت عالىمدار مىنبەرگە شىعىپ سويلەمەسە دە وزدەرىنە تيەسىلى قۇرمەتتى ورىندارىنا كەلىپ وتىرىپ الىپ ۇزاققا سوزىلىپ كەتەتىن اڭگىمەلەردى تىڭداۋدان شارشاعان جوق. قازاقتىڭ مادەنيەتى مەن تاريحىنا قاتىستى قارت ادامدارىنىڭ ءوزى الگىندەي ىنتا ءبىلدىرىپ جاتقان سوڭ جاستارى تۋرالى ايتپاي-اق قويساقتا بولاتىن شىعار...
قازاق مادەنيەتى باسەكەلەستىككە قابىلەتتى، ەۆروپانى قىزىقتىرا الاتىن مودەرنيستىك مادەنيەت بولا الادى. مەنىڭشە، اعىلشىن عالىمدارى، مادەنيەتتانۋشىلارى مەن ساياساتكەرلەرى وسى مۇمكىندىكتى ەسكەرىپ وتىر.
ەشقاندايدا بوستەكى ءسوز ەمەس، اعىلشىن عالىمدارى شىڭعىس حان يمپەرياسىنىڭ مۇراگەرى قازاقتار دەپ بىلەدى.
ەندى ۋاقىتتى تەككە سارپ ەتپەي ءبىزدىڭ گۋمانيتارلىق سالانى دا حالىقارالىق دەڭگەيگە شىعاراتىن جولداردى قاراستىرۋىمىز كەرەك. وسى جولداعى العاشقى ادىمدارىمىز باستالىپ تا كەتكەن سياقتى.

- ەرلان بياحمەتۇلى، ينتەرنەت-كونفەرەنتسيا بارىسىندا كەشە ءسىز ءوز ۇلتىن سۇيگەن ساياساتتاعى ۇلى تۇلعالاردىڭ ەسىمىن اتاپ، ولاردى ناعىز ۇلتشىلدار دەدىڭىز. تاريحتى تۇلعالار جاسايدى عوي. وسى رەتتە باتىس جانە شىعىس قايراتكەرلەرىنەن تاعى كىمدەردىڭ ەسىمىن اتار ەدىڭىز؟
قايرات مولقى.

- ۋينستون سپەنسەر چەرچيلل «اعىلشىننىڭ ماڭگى دوستارى جوق، ماڭگى مۇددەسى عانا بار» دەگان ايگىلى ءسوزىن بىلەتىن شىعارسىز. ەكىنىڭ ءبىرى الايدا، بۇل كىسىنىڭ وقۋ بىتىرە الماعاندىعىن، وقۋعا تۇسە الماعاندىعىن، ونى اكەسىنىڭ «وسى بالام اۋمەسەر مە، الدە كوتەرىلىپ كەتەتىن جىنى بار ما؟» دەپ دارىگەرگە كورسەتكەندىگىن بىلە بەرمەيدى. ال سول چەرچيلل 22 جاسىندا ۇلكەن كىتاپ جازىپ، مانسابىن جازۋشىلىقتان باستاعان ەكەن.

ل.لويد دجوردج. چەرچيلل ەكەۋى ەكى تاپتان شىعا وتىرىپ، ءبىر-بىرىنە باسەكەلەسە وتىرىپ، مەملەكەت مۇددەسى تۇرعىسىندا ارقاشان ورتاق پىكىرگە كەلە بىلگەن.

ماحاتما گاندي. ول كىسىنى الەم حالقى ۇلى گۋمانيست رەتىندە بىلەدى. ال ول بارىپ تۇرعان ۇلتشىل بولعان ادام. بىراق بارلىعىن «اقىلمەن» ىستەگەن. د.نەرۋ مەن م.گانديدىڭ ۇلتشىلدىعى شەكتەن شىعىپ كەتكەندىگى سونشا، «بريتان ءۇندىستانىن» مۇسىلماندارمەن ورتاقتاستىرعىسى كەلمەي، ءۇندىستان مەن پاكستانعا بولۋگە دەيىن بارعان.
بۇل جونىندە ءبىزدىڭ كوسپوموليتتەر ايتپايدى. 

دەن سياوپين «مەن ومىرىمدە سوتسياليزمەن بۇرىن كاپيتاليزممەن كەزدەستىم، بىراق سوتسياليزم تۇبىندە جەڭەدى» دەپ ايتقان. ول فرانتسيادا، پەجو زاۋىتىندا قۇراستىرۋشى بولىپ ەڭبەك ەتكەن. ءسياوپيننىڭ بولجامىن بۇگىنگى ساياسي تەندەنتسيالار جاناما تۇردە بولسا دا دالەلدەيتىن ءتارىزدى، تاريحتىڭ ماياتنيگى سول جاققا، الەۋمەتتىك جاققا اۋىپ وتىر.

نۇرسۇلتان نازارباەۆ، دۇنيەجۇزى ساياساتىنىڭ زاڭعار بيىگىنە شىعا بىلگەن بىردەن ءبىر قازاقي تۇلعا. ۇلتتىق ليدەر، باسقا پرەزيدەنتتەر تەك پرەزيدەنت قانا بولا الادى. ال نازارباەۆ قازاقتىڭ ۇلتتىق ليدەرى، مادەني قۇندىلىقتاردى وزگەرتىپ قانا قويماي، قازاقتىڭ بۇگىنگى تاڭداعى ساياسي مادەنيەتىن قالىپتاستىرعان بىردەن-ءبىر تۇلعا. بۇل اقيقاتپەن قازىر داۋلاساتىندار بار شىعار، بىراق ونى الداعى ۋاقىت ءالى-اق ايگىلەيتىن بولادى.

ەقىۇ-عا مۇنايىمىزدى ەمەس، ەلدىگىمىزدى كورسەتۋىمىز كەرەك

-ءسىزدىڭ ويىڭىزشا 2010 ج ەقىۇ-عا قازاقستاننىڭ حاتشىلىق ەتۋىنىڭ ءبىزدىڭ ەلىمىزگە، مادەنيەتىنە تيگىزەر اسەرى، ماڭىزى قانداي؟
اسىلبەك.

- بىرىنشىدەن، اسىلبەك، سۇراعىڭا راحمەت.
ەقىۇ (وبسە) بەدەلدى حالىقارالىق ۇيىم. جوعارىدا لوندوندا، كەمبريدجدە بولىپ قايتقانىمىزدى ايتتىم عوي. سول ساپاردا ەۆروپالىقتاردىڭ قازاقستاندا بولىپ جاتقان مادەني-گۋمانيتارلىق پروتسەەستەرگە قىزىعۋشىلىعىنىڭ مول ەكەندىگىنە كوزىم جەتتى.
ەۆروپانى بىزدەگى ساياسي پروتسەسستەر اسا قىزىقتىرمايدى، ولاردىڭ بىزگە دەگەن ەكونوميكالىق مۇددەلەرى باسىم. ال ءبىز ەقىۇ-عا قازاقتى تەك قانا مۇنايعا باي ەل ەمەس، مادەنيەتى تەرەڭ دە تۇڭعيىق، گۋمانيتارلىق سالادا كوشباسشى ەل رەتىندە كورسەتە ءبىلۋىمىز كەرەك. سوندىقتان سول 2010 جىلى ەۆروپادا قازاق مادەنيەتىنىڭ پروموۋشنىن جاساۋ كەرەك. ءبىزدىڭ عىلىمدى كورسەتە ءبىلۋ كەرەك، ەۆروپانىڭ عىلىمي الاڭدارىنا جاس عالىمدارىمىزدى شىعارۋ كەرەك. سوندا قازاقتار جونىندە زاماناۋي ويلاي بىلەتىن، ەۆروپا مادەنيەتىنەن سۋسىنداعان، ينتەللەكتۋالدى ۇلت رەتىندە كوزقاراس قالىپتاسادى. وسى تۇرعىدان كەلگەندە ەقىۇ-عا توراعالىق ەتۋدىڭ ءمانى وتە جوعارى.

- كۋنستكامەرامەن بىرىگىپ كەرەمەت البوم شىعاردىڭىزدار. سول تۋرالى ويىڭىزدى بىلسەك.
جۇمات قوبلىنادى

- بۇل البوم نەگىزىنەن قازاقستان مەن رەسەي اراسىنداعى گۋمانيتارلىق جوبا رەتىندە جۇزەگە اسىرىلعان دۇنيە. قازاق حالقىنىڭ ەتنوگەنەزى مەن ەتنيكالىق تاريحىن، ءداستۇرلى مادەنيەتى مەن ەتنوگرافياسىن زەرتتەۋ بويىنشا عىلىمي-زەرتتەۋ جوبالارىن جاساقتاۋ ايرىقشا وزەكتى مانگە يە. قازاق جادىگەرلەرىن جۇيەلى تۇردە جيناپ زەرتتەۋ XIX عاسىردىڭ ەكىنشى جارتىسىندا باستاۋ العان. قازىرگى كۇنگە دەيىن رەسەيدىڭ ۇلى پەتر اتىنداعى اەم قازاقتىڭ ءداستۇرلى مادەنيەتىنە قاتىستى اسا قۇندى دۇنيەلەر جيناقتاماسىمەن قاتار، كوشپەندى حالىقتىڭ مادەنيەتى مەن تۇرمىسىنا بايلانىستى فوتويلليۋستراتسيالىق دەرەكتەمەلەردىڭ بىرەگەي قورىنا يە ەكەنىن جاقسى بىلەسىزدەر. كۋنستكامەراعا عىلىمي ەكسپەديتسياعا دوسىم جانە ارىپتەسىم ب.ابدىعاليەۆ باسقارعان عىلىمي ەكسپەديتسيا قوماقتى جۇمىس اتقارا وتىرىپ، XVIII -ءحىح ع. باسىنداعى قازاقتاردىڭ ومىرىنە، تۇرمىسىنا، مادەنيەتى مەن داستۇرلەرىنە قاتىستى بىرەگەي فوتوكوشىرمەلەر ەلىمىزگە قايتا ورالدى. سونىڭ ناتيجەسىندە مادەني ساياسات جانە ونەرتانۋ ينستيتۋتى دايىنداپ، ءۇش تىلدە تۇسىنىكتەمەلەرى بەرىلگەن «كۋنستكامەرا جيناعىنداعى قازاقتىڭ ءداستۇرلى مادەنيەتى» اتتى كولەمدى البوم وقىرماننىڭ قولىنا ءتيدى. عىلىمي جو­بانىڭ ىسكە اسۋىنا "ENRC-كومەك قا­زاق­ستان" قايىرىمدىلىق قورى قارجىلاي كومەك بەرگەنىن اتاپ وتكەن ءجون.
قازىرگى تاڭدا ەل تاۋەلسىزدىگىنىڭ بەكىپ، مەملەكەتىمىزدىڭ الەۋمەتتىك دەڭگەيىنىڭ كوتەرىلۋى تاريحي شىندىققا اينالعان تۇستا، كوپتەگەن جىلدار بويى رەسەي ەلىندە ساقتالىپ كەلگەن، تامىرى تەرەڭدە جاتقان اسىل قازىنالارىمىزدىڭ، جادىگەرلەرىمىزدىڭ قازاق جەرىنە ورالۋى، ەڭ باستىسى بولاشاق ۇرپاققا ۇلگى بولارلىق دۇنيە دەپ بىلەمىن. 
مادەنيەت - قاشاندا حالىقتىڭ ۇلتتىق قازىناسىن بايىتىپ وتىراتىن رۋاني ءومىردىڭ قاينار كوزى بولعاندىقتان، كەزىندە بەلگىلى سەپبەپتەرمەن سىرتقا ءوتىپ كەتكەن، سىرتتا قالعان دۇنيەلەرىمىزدى ەلگە قايتارۋ كەزەك كۇتتىرمەيتىن كەلەلى ءىس دەپ ويلايمىن. قازىرگى تاڭدا تەك قانا رەسەي ەمەس، سونداي-اق وزگە دە شەت مەملەكەتتەرمەن مادەني-ساياسي قارىم قاتىناستا بولماقپىز. قايتالاپ ايتا بەردى عوي دەمەڭىز، ءبىز لوندوندا بولعان ساپارىمىزدا وسى ماسەلەلەردىڭ توڭىرەگىندە كوپتەگەن ىزگى باستامالاردىڭ جوباسىن جاساپ قايتتىق. 

- مادەني ساياسات جانە ونەرتانۋ ينستيتۋتىنىڭ مادەنيەت جانە اقپارات مينيسترلىگىمەن قارىم-قاتىناسى قالاي؟
ءادينا بايشالقىزى.

ۇمىتپاڭىزدار، ءبىزدىڭ ينستيتۋت مادەنيەت جانە اقپارات مينيسترلىگىنە تىكەلەي باعىنىشتى. مينيستر قۇل-مۇحاممەت قازاقتىڭ ءداستۇرلى مادەنيەتىن تەرەڭ تۇسىنەتىن ازامات. باتىستا «مەملەكەتتىڭ كوزگە كورىنبەيتىن قولى» اتتى تەوريا بار. مينيسترلىك ءبىزدىڭ عىلىمي جوبالارىمىزدى قولداي وتىرىپ، تۆورچەستۆولىق تۇرعىدان ەركىن جۇمىس ىستەۋىمىزگە بارىنشا مۇمكىندىك بەرەدى.
مينيسترلىكتەگى جاۋاپتى حاتشى جاننا كۇرمانعاليەۆا ماسكەۋ مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىن بىتىرگەن، ساياساتتانۋشى، اقپارات كەڭىستىگى، مادەنيەت سالاسىن قازاق تىلىندە دە ورىس تىلىندە دە «شاعىپ»تاستايتىن مامان. تالانتتى ادامدارمەن جۇمىس ىستەۋ وڭاي جانە ونداي ورتا سەنىڭ شىعارماشىلىق قابىلەتىڭنىڭ ارتۋىنا قولايلى ورتا. ءبىزدىڭ ينستيتۋت مۇحتار قۇل-مۇحاممەت مىرزانىڭ كومانداسىندا بەلسەنە جۇمىس ىستۋگە بارىنشا مۇددەلى. ءادينا، ءسىزدىڭ ساۋالىڭىزعا وراي مەن وسىنى ايتقىم كەلەدى. 

(سوڭى)