بەرىك اسىلوۆ پروكۋراتۋرانىڭ «زاڭ مەن ءتارتىپ» تۇجىرىمداماسىن ىسكە اسىرۋ جونىندەگى جۇمىستا جالپى مىندەتتەر مەن نەگىزگى ەكپىندەر تۋرالى.

مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆ جىل باسىندا بەرگەن «ماقسات – ەكونوميكا مەن ەگەمەندىكتى نى­عايتۋ» سۇحباتىندا «زاڭ مەن ءتار­تىپ» تۇجىرىمداماسىن ەلىمىزدىڭ قۇن­دى­لىقتار جۇيەسىنە بارىنشا كىرىكتىرىپ، حالىق بولمىسىنىڭ، قوعام ءومىرىنىڭ اجىراماس بولىگىنە اينالدىرۋ مىندەت ەكەنىن اتاپ ءوتتى.

جالپى، سۇراعىڭىزعا جاۋاپتىڭ ءتۇپ-توركىنى «زاڭ قاتال، بىراق بۇل – زاڭ» دەگەن ەجەلگى ريمدىك تامسىلدە جاتىر. بۇل بۇگىنگە دەيىن پروكۋراتۋرا سالاسىندا دا وزەكتىلىگى مەن ومىرشەڭدىگىن جوعالتقان جوق. ياعني قازىرگى پروكۋراتۋرا قىزمەتىنە جاڭا سيپات بەرەدى دەر ەدىم.

زاڭ مەن ءتارتىپ – ازاماتتاردىڭ ەركىن دامۋى مەن قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتەتىن ىرگەلى نەگىز. قوعامدىق تۇراقتىلىق پەن ادامداردىڭ ۇيلەسىمدى ءومىر ءسۇرۋى زاڭ مەن ءتارتىپسىز مۇمكىن ەمەس. سوندىقتان «زاڭ مەن ءتارتىپ» قوعامنىڭ جانە ءاربىر ازاماتتىڭ ومىرلىك ۇستانىمى بولۋى كەرەك. ۇلى ابايدىڭ پايىمداۋىنشا، زاڭ مەن ءتارتىپسىز ءومىر بولمايدى. زاڭ – ادىلدىككە، رۋحاني تازالىققا اپاراتىن جول.

حالىقتىڭ ءومىر ءسۇرۋ ساپاسى، ەركىن بيزنەس، ءادىل سوت تورەلىگى جانە مەملە­كەتتىك باسقارۋ جۇيەسىنىڭ ءمىنسىز جۇمىسى قۇقىقتىق قارىم-قاتىناستىڭ بارلىق سۋبەكتىلەرى، ونىڭ ىشىندە كاسىپكەر­لەر، ۇيىمدار، ماسس-مەديا، ەڭ اۋەلى، مەم­لەكەتتىك اپپارات زاڭ مەن ءتارتىپتى ءمۇل­تىكسىز ورىندامايىنشا مۇمكىن ەمەس.

پروگرەسسيۆتى الەم قوعامدا زاڭعا باعىناتىن مىنەز-قۇلىققا جانە قۇقىق بۇزۋشىلىقتى بولدىرماۋعا باسىمدىق بەرىپ جاتىر.

ماسەلەن، فينليانديادا جول قوزعالىسىنداعى بۇزۋشىلىق ءۇشىن قاراپايىم ايىپپۇل شامامەن 100 ەۋرونى قۇرايدى. ال سوت وسىنداي قۇقىق بۇزۋشىلىققا جول بەرگەن ءىرى كاسىپكەردىڭ ماتەريالدىق جاعدايىن ەسكەرە وتىرىپ، مۇنداي ايىپپۇل مولشەرى ونىڭ تۇزەلۋىنە وڭ اسەرىن تيگىزبەيدى دەپ ساناسا، ايىپپۇلدى ون ەسە، ءتىپتى كەيدە ءجۇز ەسەگە دەيىن ارتتىرا الادى. وسى ەلدە مۇنداي شەشىم قوعام تاراپىنان قولداۋ تاۋىپ جاتىر.

سول سياقتى بىرىككەن اراب امىرلىكتەرىندەگى قاتاڭ جازا تۇرلەرى ءوز حالقىنا عانا ەمەس، وندا ساپارلاعاندى جانى سۇيەتىن ءبىزدىڭ تۋريستەرىمىزگە دە زاڭدى قۇرمەتتەۋدى ۇيرەتەدى.

ەلىمىزدە جاسالعان قىلمىستارعا بارىنشا قاتاڭ جانە قوعامنان وقشاۋ­لامايتىن سانكتسيالاردىڭ كەڭ جيىن­تىعى، ناقتى ايتساق، بوستاندىقتى شەكتەۋ، قارجىلاي ايىپپۇل، قوعام­دىق جانە تۇزەۋ جۇمىستارى قاراس­تىرىلعان.

مىسالى، سوتتار ناقتى باس بوستاندىعىنان ايىرۋدى تەك اۋىر قىلمىستارعا تاعايىندايدى. قازىرگى كەزدە تۇزەۋ مەكەمەلەرىندە جازاسىن وتەپ جاتقانداردىڭ 80%-ى – نەگىزىنەن زورلىق-زومبىلىق سيپاتتاعى جانە ەسىرتكى قىلمىسى ءۇشىن سوتتالعاندار.

Abai.kz