«قازىرگى زامانعى قازاق رومانى» ادەبي بايقاۋى: جەڭىمپاز اۆتوردىڭ رومانى جەلىسىمەن كوركەم فيلم تۇسىرىلەدى!

قالام يەلەرىن ەلەڭ ەتكىزگەن، جۇلدە قورى 30 ميلليون تەڭگەنى قۇرايتىن «قازىرگى زامانعى قازاق رومانى» ادەبي بايقاۋىنىڭ جاريالانعانى تۋرالى بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى مەن الەۋمەتتىك جەلىدە كوپتەپ جازىلۋدا. باس جۇلدەسىنە 15 ميلليون تەڭگە تىگىلگەن بۇل بايقاۋدىڭ تاعى ءبىر ەرەكشەلىگى، جەڭىمپاز اتانعان اۆتوردىڭ شىعارماسى جەلىسىمەن كوركەم فيلم تۇسىرىلەدى ەكەن.

وسىعان وراي، ادەبي بايقاۋدىڭ قۇرىلتايشىسى ءارى دەمەۋشىسى، «ERG» كومپانياسى ديرەكتورلار كەڭەسىنىڭ توراعاسى شۋحرات يبراگيموۆپەن سۇحباتتاسىپ، بايقاۋعا قاتىستى تولىمدى اقپاراتتار الدىق.

– بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىندا بۇرىن-سوڭدى بولماعان ادەبي بايقاۋ دەپ ناسيحاتتالىپ جاتقان «قازىرگى زامانعى قازاق رومانى» كونكۋرسى تۋرالى ايتىپ بەرسەڭىز. بۇل ادەبي بايقاۋدىڭ نەگىزگى ەرەكشەلىكتەرى قانداي؟

– تاۋەلسىز قازاقستاندا مۇنداي ۇلكەن دەڭگەيدە ءبىرىنشى رەت وتكىزىلىپ جاتقان ءىرى ادەبي كونكۋرستىڭ بىرنەشە باستى ەرەكشەلىگى بار.

بايقاۋعا جاس مولشەرىنە قاراماستان ەلىمىزدىڭ بارلىق قالامگەرلەرى قاتىسا الادى. اقتىق مارەگە ۇزدىك دەپ تانىلعان بەس جۇمىس ىرىكتەلىپ الىنادى.

ءبىر اتاپ وتەرىلىگى، بايقاۋدىڭ العاشقى كەزەڭىندە اۆتورلار تولىق شىعارماسىن ەمەس، تەك بولاشاق تۋىندىنىڭ الدىن الا جوسپارىن عانا ۇسىنادى. بەلگىلى قازاق جازۋشىلارى، ادەبيەت سىنشىلارى تاراپىنان قۇرىلعان ارنايى قازىلار القاسى بۇل سينوپسيستەردىڭ ىشىنەن ۇزدىك بەسەۋىن تاڭداپ الادى.

ۇزدىك دەپ تانىلعان بەس شىعارمانىڭ بىرەۋى جەڭىمپاز دەپ تانىلىپ، 15 000 000 تەڭگە كولەمىندەگى سىياقىعا يە بولادى. سونىمەن قاتار، اتالمىش رومان جەلىسى بويىنشا دەمەۋشىنىڭ قولداۋىمەن كوركەم فيلم تۇسىرىلەدى.

بارلىق 5 اۆتوردىڭ  ارقايسىسىنا 3 000 000 تەڭگەدەن  سىياقى تولەنىپ،  اتالمىش تۋىندىلارى دەمەۋشى ەسەبىنەن باسپادان كىتاپ بولىپ شىعارىلادى. كورىپ وتىرعاندارىڭىزداي، وسىنىڭ ءوزى از قاراجات ەمەس. شىن مانىندە، اۋقىمدى جوبا دەپ اۋىز تولتىرىپ ايتۋعا بولادى.

– كوركەم فيلم جەڭىمپاز اتانعان اۆتوردىڭ رومانى جەلىسىمەن بەيىمدەلىپ تۇسىرىلەدى عوي؟ ول ءفيلمنىڭ شىعىنىن دا ءوزىڭىز كوتەرەسىز بە؟

– رومان دەڭگەيى لايىقتى بولسا، ارينە، فيلم تۇسىرۋگە دايىن بولامىز. كوركەم فيلم تۇسىرۋگە از قاراجات كەتپەيتىنىن بىلەسىز. ونى دا تولىق كوتەرۋ ويىمىزدا بار. تاعى ءبىر ەرەكشەلىگى، كلاسسيكالىق روماننىڭ داستۇرلەرىنە ساي كەمى ءبىر وتباسىنىڭ ءبىر مەزگىلدەگى وقيعالارىمەن شەكتەلمەي، ءۇش بۋىنىنىڭ تاعدىرىن قامتۋى كەرەك. بۇل بايقاۋدا باق سىنايتىن اۆتورلار وتكەن تاريحتى عانا ەمەس، نەگىزىنەن بۇگىنگى زاماننىڭ كورىنىستەرىن، جاستار دۇرىس تاڭداۋ جاساي الۋى ءۇشىن بۇگىنگى الەمنىڭ جارقىن كەلەشەگىن كوركەم تۋىندىلارىنا ارقاۋ ەتسە دەيمىز. قازىر شەتەل اسىپ، ءبىلىم جيناپ، ەلىمىزدىڭ ىرگەسىن بۇتىندەۋگە ۇلەس قوسىپ جۇرگەن جاستار كوپ. وسى زامانعا ساي قۇندىلىقتار قانداي بولۋى كەرەك؟ سول سەكىلدى سۇراقتارعا جاۋاپ بەرىلسە دەپ ويلايمىز. سوندىقتان، بۇل بايقاۋدىڭ باستى ماقساتى - اتالمىش تۋىندىلار قازىرگى قازاقستاندىقتارعا، اسىرەسە، جاس بۋىنعا ەسىگىن ايقارا اشقان الەمدە جارقىن جولدى سىلتەيتىن مورالدىق، ەتيكالىق، ۇلتتىق ۇستانىمداردى تابۋعا باعدار جاساۋى قاجەت.

ياعني، مۇنداي اۋقىمدى سيۋجەت وزدىگىنەن كوركەم فيلمگە سۇرانىپ تۇرادى. ول فيلم ارقىلى ءۇش بۋىن عانا ەمەس، ەلىمىزدىڭ ءبىر كەزەڭى قامتىلادى عوي. فيلم ءتۇسىرۋ جۇمىسىنا دا وسى سالادا وزىندىك قولتاڭباسى بار بىلىكتى مامانداردى تارتامىز دەپ جوسپارلاپ وتىرمىز.

– بۇل ادەبي بايقاۋدىڭ باس دەمەۋشىسى ءارى سەبەپكەرى ءوزىڭىز ەكەنسىز؟ وسىنداي مەگا جوبانى ۇيىمداستىرۋعا نە تۇرتكى بولدى؟

– بايقاۋدىڭ باستى  دەمەۋشىسى ەكەنىم راس. وتكەندە «ەگەمەن قازاقستان» گازەتىندە جاريالانعان زاماناۋي قازاق ادەبيەتىندەگى ماسەلەلەر جونىندەگى كلاسسيك جازۋشى تولەن ابدىكوۆتىڭ ماقالاسى قوعامدا قىزۋ تالقىلانىپ، وعان مەملەكەت باسشىسى دا جوعارى باعاسىن بەرگەنىن بىلەسىز. ولاردى وقىپ شىققاننان كەيىن، رۋحانيات سالاسىن جاڭعىرتۋدىڭ ماڭىزدىلىعى ءوز قىزمەتىمنىڭ اياسىندا اينالىسىپ جۇرگەن ەكونوميكاداعى وزگەرىستەردەن كەم ەمەس ەكەندىگىن ءتۇسىندىم. بالكىم، ودان دا ماڭىزدى بولار.

كلاسسيك جازۋشى، وتاندىق ادەبيەتتىڭ مەترى دۋلات يسابەكوۆتىڭ دۇنيەدەن ءوتۋى دە مەنىڭ وسى ماسەلە جونىندەگى كوزقاراسىمدى شىڭداي ءتۇستى. ارىپتەستەرىممەن اڭگىمەلەر بارىسىندا ءتول ادەبيەتىمىزدەگى تىڭ ەسىمدەردىڭ جوقتىعى مەن زاماناۋي پروبلەمالاردى نەگىزگە الىپ، ءححى عاسىردىڭ كۇردەلى الەمىندە ادام ءۇشىن مورالدى جۇيەلەر باعدارىن ۇسىناتىن ءىرى، سۇبەلى شىعارمالاردىڭ تاپشىلىعى جازۋشى اعامىزدىڭ دۇنيەدەن وتكەنىنەن كەيىن قاتتى سەزىلگەندىگىن ەستىپ ءجۇرمىن. ۇلتتىق قۇندىلىقتاردى قالىپتاستىرىپ، بۇل الەمنىڭ جاڭا سىن-تەگەۋرىندەرىنە قارسى تۇرۋدا قازاق جاستارىنا جول سىلتەيتىن شىعارمالاردىڭ بولۋى وتە ماڭىزدى. سوعان بايلانىستى، قازىرگى زامانعى قازاق ادەبيەتىن قالىپتاستىرۋعا ءوز ۇلەسىمدى قوسسام دەپ شەشتىم. ول ءۇشىن ءوز اتىمنان قوماقتى جۇلدە قورى تاعايىندالعان قازاق تىلىندەگى شىعارمالار ءۇشىن وسىنداي جوبا ۇيىمداستىرۋدى ءجون دەپ شەشتىم. بۇل مەنىڭ قازاق ۇلتىنىڭ دامۋىنا دەگەن ۇلەسىم مەن ەل الدىنداعى ازاماتتىق پارىزىم دەپ قابىلداڭىزدار.

– بايقاۋدىڭ ءادىل قازىلار القاسى جونىندە ءبىراۋىز ءسوز ايتساڭىز...

– بۇل بايقاۋدىڭ تاعى ءبىر ەرەكشەلىگى ءادىل قازىلار القاسىنىڭ مۇشەلەرى جاريالانبايدى. قازىلار القاسى ەسىمى ەلگە بەلگىلى، قازاق ادەبيەتىنىڭ اقتانگەر جازۋشىلارى مەن مايتالمان ادەبيەت سىنشىلارىنان قۇرالعان. قازىلار، ءتىپتى، وزدەرىنەن باسقا قازىلىق قۇرامىندا تاعى كىم بار ەكەنىن بىلمەيدى. دەگەنمەن قازىلار القاسىنا شاقىرىلعان ازاماتتاردىڭ بارلىعى قازاق ادەبيەتىندەگى كورنەكتى، بەدەلدى تۇلعالار.

– بايقاۋعا قاتىسۋ شارتتارى قانداي؟

– بايقاۋعا بۇعان دەيىن ەش جەردە جاريالانباعان، ءالى جارىق كورمەگەن شىعارمالار قابىلدانادى. ءبىرىنشى كەزەڭدە، اۆتورلار بولاشاق روماندارىنىڭ سينوپسيسىن عانا ۇسىنادى. قازىلار القاسى سونىڭ ىشىنەن ۇزدىك بەسەۋىن تاڭداپ الادى. كونكۋرستىڭ بارلىق ەرەجەسىمەن «قازىرگى زامانعى قازاق رومانى» ادەبي بايقاۋىنىڭ سايتىنان تانىسۋعا بولادى. سول جەردە ەگجەي-تەگجەيلى باياندالعان. شىعارمالاردى قالاي جولداۋ كەرەكتىگى، بايلانىس قۇرالدارى، بارلىق تالاپتار ناقتى جازىلىپ كورسەتىلگەن.

– كوپ راحمەت. بايقاۋ ءساتتى ءوتىپ، شىن جۇيرىكتەر وزا شاپسىن دەپ تىلەيمىز.

Abai.kz