پۋتيننەن ابدەن كوڭىلى قالعان دونالد ترامپ ۋكرايناعا JASSM قاناتتى زىمىراندارىن بەرىپ قالۋى ابدەن مۇمكىن.

JASSM (Joint Air-to-Surface Standoff Missile) 2003 جىلدان بەرى اقش قارۋلى كۇشتەرىنىڭ قورىندا تۇرعان ماڭىزدى قارۋ. ۇشاقتان باعىتتالاتىن زىمىران راديولوكاتسيالىق جانە ينفراقىزىل باعىتتاۋ جۇيەلەرىمەن جاراقتالعان. ءدال سوققى جاساۋ قابىلەتتى. 450 كەلى جارىلعىش ەلەمەنتتەردەن تۇراتىن راكەتا ستراتەگيالىق ماڭىزى بار اسكەري-ونەركاسىپتىك نىسانداردى، اەرودرومدار، شتاب پەن زىمىران كەشەندەرىن كۇلىن كوككە ۇشىراتىن الپات مۇمكىندىككە يە.

ءتىپتى، زىمىران ۇشۋ تراەكتورياسىن كۇردەلى الگوريتمدەرمەن وزگەرتىپ، جاۋدىڭ اۋە قورعانىس جۇيەلەرىن اينالىپ وتە الاتىنىن ايتا كەتۋىمىز كەرەك. وسىنداي ارتىقشىلىققا يە JASSM تەك تاكتيكالىق ەمەس، ستراتەگيالىق قارۋلار ساناتىنا جاتاتىن زىمىران.

بۇگىندە بۇل راكەتامەن اقش، پولشا، فينليانديا جانە اۋستراليا عانا قارۋلانعان. پولشا ەۋروپاداعى نەگىزگى وپەراتور، ءارى وزدەرىنىڭ F-16 ۇشاقتارىن 110 دانا JASSM زىمىرانىمەن جابدىقتاعان بىردەن-ءبىر ەل.

JASSM راكەتالارى F-16 جويعىش ۇشاقتارىنا تولىقتاي بەيىمدەلگەن. ۋكراينا وسى ۇشاقتاردى الۋعا دايىندالىپ جاتقانى بەلگىلى. ەندەشە، اقش-تىڭ راكەتانى ۋكراياناعا بەرۋ ىقتيمالدىعى جوعارى. ەگەر قۋاتتى قارۋ ۋكراينا اسكەرى قولىنا تيەتىن بولسا، رەسەيدىڭ اۋەايلاقتارى، مايدان شەبىنەن تىس، تىلدا جاتقان ستراتەگيالىق نىساندارىن سوققىنىڭ استىندا قالۋى بەك مۇمكىن.

بىراق اقش بيلىگى مۇنداي زىمىرانداردىڭ ونداعان داناسىن عانا بەرۋى مۇمكىن. اقش تاراپى ءدال قازىرگى كەزەڭدە ۋكرايناعا تولىققاندى ستراتەگيالىق قور بەرۋدى كوزدەمەيدى. دەگەنمەن، ونداعان JASSM-ءنىڭ ءوزى ۋكراينا ءۇشىن – ويىن ەرەجەسىن وزگەرتۋگە جەتەتىن ماڭىزدى ارسەنال. سەبەبى ول – شابۋىل ەمەس، ۇستاپ تۇرۋ دوكتريناسىنا قىزمەت ەتەدى. جاۋ جاقتى ۇركىتىپ، ارەكەتىن شەكتەيدى.

ۋكراينانىڭ بۇل قارۋعا قول جەتكىزۋى تاياۋ شىعىس پەن قىتاي توڭىرەگىندە جانە سولتۇستىك كورەيا ماسەلەلەرىنە قاتىستى اقش-تىڭ جاھاندىق ىقپالىن كۇشەيتە ءتۇسۋى مۇمكىن. ويتكەنى ول ءوزىنىڭ وداقتاستارىن عانا ەمەس، ءوزىنىڭ گەوساياسي كوزقاراسىن ۇستاناتىن مەملەكەتتەرگە دە سەنىمدى قولداۋ كورسەتۋگە دايىن ەل رەتىندە تانىتا تۇسەتىنى بەلگىلى.

سونىمەن قاتار بۇل شەشىم ترامپتىڭ ىشكى ەلەكتورالدى اۋديتورياسىنا دا باعىتتالۋى مۇمكىن. اسكەري-ونەركاسىپتىك كەشەننىڭ قولداۋىنا يە بولۋ، سايلاۋ الدىنداعى ۇلتشىل ريتوريكانى كۇشەيتۋ – ترامپقا قاجەتتى ساياسي كاپيتال ەكەنى ايدان انىق.

مايدان دالاسىندا جاڭا زىمىرانداردىڭ پايدا بولۋى رەسەيدىڭ لوگيستيكالىق جەلىلەرىن قايتا قاراۋعا، اۋە قورعانىسى جۇيەلەرىن تەرەڭىرەك ورنالاستىرۋعا، ءتىپتى مايدان شەبىنەن الىس ايماقتاردا ورنالاسقان اسكەري نىسانداردى قورعاۋعا قوسىمشا كۇش جۇمساۋعا ماجبۇرلەي تۇسەتىنى بەلگىلى. وسىلايشا JASSM رەسەيدىڭ رەسۋرستىق مۇمكىندىكتەرىنە بارىنشا قىسىم جاسايتىن بولادى.

قىسقاسى، JASSM-ءنىڭ ۋكرايناعا بەرىلۋى جاي عانا اسكەري كومەك ەمەس. بۇل – ءىرى دەرجاۆالاردىڭ مۇددەلەر قاقتىعىسىنىڭ جاڭا پاراعى. ول پاراقتىڭ قالاي جازىلارى – ەندى الداعى اپتالار مەن ايلاردىڭ باستى سۇراعىنا اينالماق.

نۇرلان جۇماقانوۆ

Abai.kz