يۋان اۋلەتى قىتاي تاريحىندا موڭعول حالقى قۇرعان ءبىرتۇتاس مەملەكەت بولىپ تابىلادى. 1271 جىلى قۇبىلاي حان نەگىزىن قالاپ، قىتاي ەلىن تولىق جاۋلاعان پاتشالىق 1368 جىلى ميڭ اۋلەتى بيلىككە كەلگەنشە ءوز ۇستەمدىگىن جۇرگىزدى.

ساياساتتا يۋان بيلەۋشىلەرى اكىمشىلىك ايماقتارعا ءبولۋ جۇيەسىن (پروۆينتسيالار جۇيەسى) ەنگىزىپ، ورتالىق بيلىكتى نىعايتتى. ەكونوميكادا ساۋدانى دامىتۋعا كوڭىل ءبولىندى، ناتيجەسىندە دادۋ (قازىرگى بەيجىڭ), تسيۋانچجوۋ سياقتى قالالار ساۋدا ورتالىقتارىنا اينالدى. مادەنيەت سالاسىندا يۋان داۋىرىندە ادەبيەت پەن ونەر ايرىقشا دامىدى، اسىرەسە “يۋان ءداۋىرىنىڭ ءتورت ۇلى دراماتۋرگى” اتانعان گۋان حانتسين باستاعان دراماشىلاردىڭ شىعارمالارى جوعارى باعالاندى. عىلىم مەن تەحنيكادا گو ءشوۋجيڭنىڭ «شوۋسيلۋ» (كۇنتىزبە) قۇراستىرۋى جانە ۆان چجەننىڭ «نوڭشۋ» (اۋىل شارۋاشىلىعى كىتابى) ەڭبەگى ەرەكشەلەندى. حالىقارالىق قارىم-قاتىناستار جيىلەدى، ماركو پولونىڭ قىتايعا ساپارى جانە ونىڭ جازبالارى باتىستىڭ شىعىس تۋرالى تۇسىنىگىن كەڭەيتتى.

يۋان داۋىرىندەگى ادەبيەت: يۋان دراماسى جانە سانتسيۋي.

يۋان دراماسى (元曲، يۋانتسيۋي) – يۋان اۋلەتىنىڭ ادەبيەتىنىڭ نەگىزگى جانرى، ول雑剧 (زاجۋي) جانە散曲 (سانتسيۋي) تۇرلەرىن قامتيدى. بۇل جانر قىتاي ادەبيەتى مەن تەاتر ونەرىندە ەرەكشە ورىن الادى.

مۋزىكانىڭ ادەبيتكە ەنۋ جولى

دجين ءداۋىرىنىڭ سوڭىندا جانە يۋان ءداۋىرىنىڭ باسىندا ءبىلىمدى ادامدار مەملەكەتتىك ەمتيحان جۇيەسىنە قاتىسۋ مۇمكىندىگىنەن ايىرىلدى. سول كەزدە قوعامدا جالعىزدىقتى ۇناتۋ جانە ءومىردى ويىن-ساۋىقپەن وتكىزۋ سياقتى وي-سانالار كەڭىنەن تارادى. بىلىمدىلەر كوڭىل كوتەرۋ ورىندارىنا بارىپ، كوپتەگەن كاسىبي ءانشى-كۇيشى ايەلدەرمەن ارالاسىپ، ولاردىڭ حالىق اندەرىن وڭدەپ، ورىنداۋىنا ىقپال ەتتى. اقىندار مەن مۋزىكانتتاردىڭ ءوزارا شىعارماشىلىق بايلانىسى散曲 جانرىنىڭ قالىپتاسۋىنا اكەلدى.

سۋڭ جانە دجين داۋىرلەرى كەزىندە سولتۇستىكتەگى ەتنيكالىق توپتار قىتايدىڭ ورتالىق ايماقتارىن باسىپ الىپ، وزدەرىنىڭ胡曲 (حۋتسيۋي) جانە番乐 (فانيۋە) مۋزىكالارىن قىتايدىڭ ءداستۇرلى اۋەندەرىمەن بىرىكتىردى. وسى مادەني الماسۋلار جاڭا散曲 جانرىنىڭ پايدا بولۋىنا سەبەپ بولدى.

يۋان دراماسىنىڭ قالىپتاسۋىنا دەيىن قىتايدا تەاتر ونەرى ۇزاق دامۋ جولىنان ءوتتى. ەجەلگى داۋىردەگى بي مەن ءان، تاڭ اۋلەتىنىڭ参军戏 (تسانتسزيۋنسي) جانە宋金杂剧 (سۋڭ مەن تسزين اۋلەتتەرىنىڭ زاجۋلارى) يۋان دراماسىنىڭ نەگىزىن قالادى. اسىرەسە诸宫调 (چجۋگۋنتياو) جانرىنىڭ مۋزىكالىق قۇرىلىمى يۋان داۋىرىندەگى درامالىق قويىلىمدارعا ىقپال ەتتى.

يۋان اۋلەتىنىڭ ەرەكشە الەۋمەتتىك جاعدايى ادەبيەتتىڭ باعىتىنا ايتارلىقتاي اسەر ەتتى. بيلەۋشىلەر كونفۋتسيلىك مەملەكەتتىك ەمتيحان جۇيەسىن ەلەمەي، كوپتەگەن ءبىلىمدى ادامدار ءداستۇرلى مەملەكەتتىك قىزمەتكە تۇرا المادى. ولار ءوز تالانتتارى مەن ومىرلىك تاجىريبەلەرىن دراما جازۋعا ارناپ، يۋان درامالارىنىڭ ادەبي جانە يدەيالىق دەڭگەيىن كوتەردى.

قالالاردىڭ قارقىندى ەكونوميكالىق دامۋى دا درامانىڭ گۇلدەنۋىنە ىقپال ەتتى. ساۋدا دامىپ، حالىقتىڭ مادەني ويىن-ساۋىققا دەگەن سۇرانىسى ارتتى. يۋان دراماسىنىڭ قاراپايىم ءارى اسەرلى مازمۇنى قالا تۇرعىندارىنىڭ كوڭىلىنەن شىقتى. قالالاردا ارنايى تەاترلار مەن ويىن-ساۋىق ورىندارى اشىلىپ، درامالىق قويىلىمدار ساحنالاندى.

زاجۋي(ارالاس دراما): يۋان دراماسىنىڭ نەگىزگى جانرى

13-عاسىردىڭ ەكىنشى جارتىسى يۋان زاجۋي جانرىنىڭ گۇلدەنۋ كەزەڭى بولدى. زاجۋي – يۋان دراماسىنىڭ نەگىزگى ءتۇرى، ول مۋزىكا، بي، ديالوگ جانە اكتەرلىك شەبەرلىكتى بىرىكتىرگەن كەشەندى ساحنالىق ونەر بولدى. درامانىڭ قۇرىلىمى قاتال بولدى، ول كوبىنەسە ءتورت ءبولىم (折، چجە) جانە كىرىسپەدەن (楔子، سيۋەزى) تۇردى. قويىلىمداعى مۋزىكا ءبىر عانا دىبىس جۇيەسى (宫调، گۋنتياو) بويىنشا ورىندالىپ، بەلگىلى ءبىر ءريتمدى ساقتادى. رولدەر旦 (دان),末 (مو),净 (تسزين),杂 (تسزا) بولىپ ءبولىندى.  سونىمەن قاتار، ء“بىر ادامنىڭ باستى ورىنداۋشى بولۋى” يۋان زاجۋي جانرىنىڭ تاعى ءبىر ماڭىزدى ەرەكشەلىگى سانالادى. يۋان زاجۋي جانرى ءان ايتۋ مەن سويلەۋدى شەبەر ۇيلەستىرىپ، ء“ان مەن ءسوزدىڭ بىرلىگىن” جۇزەگە اسىردى.

يۋان زاجۋي جانرىنىڭ تاعى بىرقاتار وزىندىك ەرەكشەلىكتەرى بار:

ستسەناريلەردىڭ ساحنالىق قويىلىمعا باسا نازار اۋدارۋى.

رولدەردىڭ ايقىن ءبولىنۋى جانە تيپتەنۋى.

تۇرمىستىق شىندىققا كوپ كوڭىل بولمەۋ، ونىڭ ورنىنا كوركەمدىك تيپتەندىرۋ مەن سيمۆوليزم ارقىلى درامانىڭ ىشكى ەموتسياسىن جەتكىزۋ.

اۆتوردىڭ جەكە ەموتسياسى مەن شىنايى ءومىردىڭ نەگىزگى شىندىعىنىڭ ۇيلەسىمى.

يۋان زاجۋي جانرى تەاتر ونەرىنىڭ نەگىزگى ەرەكشەلىكتەرىن تولىعىمەن قامتىپ، ساحنالىق ونەردىڭ كۇردەلى دامۋ كەزەڭىن اياقتادى. ول قاتاڭ، تولىق جانە ءبىرتۇتاس درامالىق ونەر بولۋىمەن قاتار، ايرىقشا دارالىققا يە تەاتر جانرىنا اينالدى.

مىسالى، گۋان ءحانتسيننىڭ «دوۋجە يۋان» («دوۋ ە-نىڭ وبالدى ءولىمى») دراماسى قوعامداعى ادىلەتسىزدىك پەن تەڭسىزدىكتى تەرەڭ اشىپ كورسەتسە، ۆاڭ شىفۋدىڭ «سيسيان تسزي» («باتىس قۇجىراداعى وقيعا») شىعارماسى جاستاردىڭ ەركىن ماحابباتقا دەگەن ۇمتىلىسىن جىرلايدى.

يۋان داۋىرىندەگى اتاقتى پەسا جازۋشىلارى(曲作家).

گۋان حانتسين، ۋاڭ شىفۋ، ما چجيۋان، چجەن گۋانتسزۋ جانە باي پۋ “يۋان داۋىرىندەگى ءتورت ۇلى پەسا جازۋشىسى” دەپ اتالادى. ولاردىڭ ىشىندە گۋان حانتسين ەڭ الدىڭعى ورىندا تۇر.

گۋان حانتسين

گۋان حانتسين (شامامەن 1220–1300 جج.) – يۋان ءداۋىرىنىڭ雑剧 (زاجۋي) جانرىنداعى اتاقتى جازۋشىسى، قىتايدىڭ كونە تەاتر ونەرىنىڭ كورنەكتى وكىلى. ءوز تۋىندىلارىندا “已斋” (يچجاي) نەمەسە “已斋叟” (يچجاي سوۋ) دەگەن ادەبي لاقاپتاردى قولدانعان. ۇلتى – حان، تۋعان جەرى – تسزەتسجوۋ (قازىرگى شانسي پروۆينتسياسىنداعى يۋنچەن قالاسى).

تسزيا ءچجۋنميننىڭ «لۋ گۋي بۋ» اتتى شىعارماسىنداعى ەپيتافياسىندا ونى ء“梨园نىڭ كوشباسشىسى، پەسالاردى جازۋدىڭ باستى ۇستازى، 杂剧 ارالاس دراماننىڭ جەتەكشىسى” دەپ سيپاتتاعان، بۇل ونىڭ يۋان داۋىرىندەگى تەاتر ساحناسىنداعى مارتەبەسىنىڭ قانشالىقتى جوعارى بولعانىن كورسەتەدى.

گۋان حانتسين朱帘秀 (چجۋ ليانسيۋ) ەسىمدى اكتريساعا ارناپ《南吕一枝花》 شىعارماسىن جازعان، بۇل ونىڭ اكتەرلەرمەن تىعىز بايلانىستا بولعانىن دالەلدەيدى. ول ءوزىن ەش ۇيالماستان “الەمدىك دجەنتلمەندەردىڭ كوشباسشىسى، دۇنيەجۇزىلىك سەرىلەردىڭ جەتەكشىسى” دەپ سيپاتتاعان. 《南吕一枝花•不伏老》 شىعارماسىنىڭ سوڭىندا ءوزىن قايناتسا دا پىسىرىلمەيتىن، ۇرسا دا جانشىلمايتىن، قۋىرسا دا جارىلمايتىن، سىرتى قاتان铜豌豆 (مىس بۇرشاق) رەتىندە سيپاتتاپ، ءوزىنىڭ ەركىن ءارى ءور مىنەزىن كورسەتكەن.

تاريحي دەرەكتەرگە سۇيەنسەك، گۋان حانتسين 67 پەسا جازعان، ونىڭ 18-ءى ءبىزدىڭ زامانىمىزعا دەيىن جەتكەن. كەيبىر شىعارمالاردىڭ ونىڭ قالامىنان شىققانىنا قاتىستى عالىمدار اراسىندا پىكىرتالاستار بار. ونىڭ ەڭ تانىمال شىعارمالارى: 《窦娥冤》(«دوۋ ە-ءنىڭ ادىلەتسىز ءولىمى»), 《救风尘》(«جەل مەن شاننان قۇتقارۋ»), 《望江亭》(«تسزيانتسزين پاۆيلونى»), 《拜月亭》(«ايعا تابىنۋ پاۆيلونى»), 《鲁斋郎》(«لۋ چجاي لان»), 《单刀会》(«جالعىز قىلىشپەن كەزدەسۋگە بارۋ») جانە 《调风月》(«ماحابباتتى رەتتەۋ»).

دوۋ ەنىڭ وبالدى ءولىمى نەمەسە اسپاندى تەبىرەنتكەن ادىلەتسىزدىك

«اسپاندى تەبىرەنتكەن ادىلەتسىزدىك»، قىسقاشا «دوۋ ەنىڭ وبالدى ءولىمى»، يۋان ءداۋىرىنىڭ اتاقتى دراماتۋرگى گۋان حانتسين جازعان杂剧 (زاجۋي) شىعارماسى. بۇل پەسا العاش رەت ميڭ اۋلەتىنىڭ ۆانلي يمپەراتورىنىڭ بيلىگىنىڭ 10-جىلىندا (1582 جىلى) باسىلىپ شىققان. وقيعانىڭ تۇپنۇسقاسى «لە نيۋي چجۋان» («تانىمال ايەلدەر ءومىربايانى») كىتابىنداعى «شىعىس تەڭىزىنىڭ ادال ايەلى» اڭگىمەسىنەن الىنعان.

شىعارما ءتورت اكتىدەن جانە ءبىر كىرىسپە بولىمنەن تۇرادى. چجۋچجوۋدا (楚州) تۇراتىن كەدەي عالىم دوۋ تيانچجان (窦天章) وسىمقور تساي كەمپىرگە (蔡婆) قارىزىن قايتارا الماي، جەتى جاسار قىزى دوۋ ە-ءنى (窦娥) ونىڭ ۇيىنە اسىراندى كەلىن ەتىپ بەرەدى. وسىلايشا، قارىزىن وتەيدى. دوۋ ە ەسەيگەن سوڭ، تساي كەمپىردىڭ ۇلىنا تۇرمىسقا شىعادى، الايدا كۇيەۋى ەرتە قايتىس بولادى. وسىدان كەيىن دوۋ ە مەن تساي كەمپىر ءبىر-بىرىنە سۇيەنىپ، بىرگە ءومىر سۇرەدى. ءبىر كۇنى تساي كەمپىر ساي لۋ ەسىمدى ەمشىدەن (赛卢医) قارىزىن قايتارۋدى تالاپ ەتەدى. بىراق ساي لۋ قارىزدان جالتارۋ ءۇشىن كەمپىردى بۋىندىرىپ ولتىرمەك بولادى. وسى كەزدە اكەلى-بالالى چجان ليۋيەر (张驴儿) مەن ونىڭ اكەسى وقيعاعا كۋا بولىپ، كەمپىردى قۇتقارىپ قالادى. ولار تساي كەمپىردىڭ ۇيىندە تەك ەنەسى مەن كەلىنى تۇراتىنىن ءبىلىپ، كۇشپەن سول ۇيگە كىرىپ الادى. چجان ليۋيەر دوۋ ە-ءنى وزىنە قاراتۋعا تىرىسادى، بىراق ول باس تارتادى.

كەيىن تساي كەمپىر اۋىرىپ، قوي قارنىنان جاسالعان سورپا ىشۋگە اڭسارى اۋادى. مۇنى پايدالانعان چجان ليۋيەر سورپاعا ۋ قوسىپ، كەمپىردى ولتىرمەك بولادى، وسىلايشا دوۋ ە-ءنى وزىنە مويىنسۇندىرۋدى كوزدەيدى. الايدا، تساي كەمپىر كەنەتتەن لوقسىپ، سورپانى ىشۋدەن باس تارتادى. سول كەزدە چجان ليۋيەردىڭ اكەسى سورپانى بايقاماي ءىشىپ، ۋلانۋدان كوز جۇمادى.

وسى جاعدايدى پايدالانعان چجان ليۋيەر دوۋ ە-ءنى كىسى ءولتىردى دەپ جالا جاۋىپ، ونى سوتقا بەرەدى. بىراق چجۋچجوۋدىڭ اكىمى تاو ۋ (桃杌) – ادىلەتسىز ءارى توپاس شەنەۋنىك بولاتىن. ول دوۋ ە-ءنى قيناپ، ازاپتاپ، مويىنداتۋعا تىرىسادى. دوۋ ە تساي كەمپىردى قورعاۋ ءۇشىن قىلمىستى موينىنا الۋعا ءماجبۇر بولىپ، ءولىم جازاسىنا كەسىلەدى.

ولەر الدىندا دوۋ ە ءۇش سەرت بەرەدى:

1.ونىڭ قانى اق ورامالعا تامعاندا، ول تازا اق بولىپ قالادى.

2.شىلدەنىڭ اپتاپ ىستىعىندا قار جاۋادى.

3.چجۋچجوۋ ءۇش جىل بويى قۋاڭشىلىققا ۇشىرايدى.

ءدال وسى ايتىلعاندار ورىندالىپ، قالادا تىلسىم وقيعالار باستالادى.

كەيىنىرەك، دوۋ تيانچجان جوعارى دارەجەلى شەنەۋنىك بولىپ، چجۋچجوۋعا ينسپەكتور رەتىندە كەلەدى. دوۋ ە-ءنىڭ ارۋاعى وعان كورىنىپ، وزىنە جاسالعان قياناتتى باياندايدى. اكەسىنىڭ ارالاسۋىمەن بۇل ءىس قايتا قارالىپ، دوۋ ە-ءنىڭ كىناسىز ەكەندىگى دالەلدەنەدى. چجان ليۋيەر مەن ادىلەتسىز اكىم تاو ۋ ءوز جازاسىن تارتىپ، ادىلدىك ورنايدى.

وقيعادا جاس جەسىر ايەل دوۋ ە-ءنىڭ تاعدىرى باياندالادى. ول بۇزاقى چجان ليۋەردىڭ جالا جابۋى مەن جەمقور سۋديا تاو ۋدىڭ اياۋسىز تەرگەۋى ناتيجەسىندە جالعان كىناسىن مويىنداۋعا ءماجبۇر بولىپ، ادام ءولتىردى دەگەن ايىپپەن كوپشىلىك الدىندا ءولىم جازاسىنا كەسىلەدى. ءولىم الدىندا دوۋ ە ادىلەتسىزدىككە تولى ومىرىنە اشىنىپ، ءۇش سەرت ايتادى: ونىڭ قانى اق ماتاعا شاشىرايدى، شىلدە ايىندا قار جاۋادى، جانە ونىڭ ەلى ءۇش جىل قۇرعاقشىلىققا ۇشىرايدى. شىنىندا دا، دوۋ ەنىڭ وبالدى تاعدىرى كوكتى تەبىرەنتىپ، ونىڭ ءۇش سەرتى ورىندالادى.

بۇل پەسا قاراپايىم حالىقتىڭ ەش قورعانسىزدىعىن، ادىلدىك ىزدەيتىن ورىننىڭ جوقتىعىن، جانە جەمقور بيلىك وكىلدەرىنىڭ ادام ءومىرىن ەش قادىرلەمەيتىندىگىن ايىپتايدى. سونىمەن قاتار، ول دوۋ ەنىڭ جارقىن جانە قايسار ايەل بەينەسىن شەبەر سۋرەتتەيدى. شىعارمادا گۋان ءحانتسيننىڭ ەرەكشە تىلدىك شەبەرلىگى كورىنىس تاپقان.

شىعارمادا ءار ءسوزى ءومىردىڭ شىندىعىن كورسەتىپ، شىنايى ەموتسيالاردى بەينەلەيدى.

窦娥冤精彩片段

不是我窦娥罚下这等无头愿，委实的冤情不浅；若没些儿灵圣与世人传，也不见得湛湛青天。我不要半星热血红尘洒，都只在八尺旗枪素练悬。等他四下里皆瞧见，这就是咱苌弘化碧，望帝啼鹃。

你道是暑气暄，不是那下雪天，岂不闻飞霜六月因邹衍？若果有一腔怨气喷如火，定要感的六出冰花滚似绵，免着我尸骸现；要什么素车白马，断送出古陌荒阡？

你道是天公不可期，人心不可怜，不知皇天也肯从人愿。做甚么三年不见甘霖降，也只为东海曾经孝妇冤。如今轮到你山阳县，这都是官吏每无心正法，使百姓有口难言。

浮云为我阴，悲风为我旋，三桩儿誓愿明提遍。（做哭科，云）婆婆也，直等待雪飞六月，亢旱三年呵，（唱）那其间才把你个屈死的冤魂这窦娥显。

«دوۋ ەنىڭ وبالدى ءولىمى» شىعارماسىنان ءۇزىندى;

بۇل قارعىسقا تولى سەرتتى مەن دوۋ ە، ءوز ەركىممەن ايتقان جوقپىن، تەك ادىلەتسىزدىكتىڭ تىم تەرەڭدىگىنەن ايتتىم; ەگەر بۇل قاسىرەت اسپان مەن ادامزاتقا كورىنبەسە، كوگىلدىر اسپاننىڭ بولۋى دا ءمانسىز. قانىم جەرگە توگىلمەسىن، تەك اق ماتاعا اق كۇيىندە تامسىن –  ءسويتىپ ادامدار مەنىڭ كۇناسىز ەكەنىمدى ايقىن كورسىن. بۇل  قۇددى چان حۋننىڭ قانى  قاس تاسىنا، بۇل – ۆاڭ پاتشا جانى بۇلبۇلعا اينالعانى سياقتى. ولاردا وبالدى كەتكەندەر.

ءسىز جاز مەزگىلىندەگى اپتاپ ىستىقتى ايتىپ وتىرسىز، بىراق بۇل قار جاۋاتىن قىس ەمەس. بىراق ەستىمەپ پە ەدىڭىز، ماۋسىمدا اياز ءتۇسۋى چجوۋ ياننىڭ قاسىرەتىمەن بايلانىستى دەگەندى؟ ەگەر مەنىڭ كەۋدەمدەگى قايعى جالىنداي كوتەرىلسە، التى بۇرىشتى قار ۇلپىلدەپ جاۋاتىنى انىق. ءمايىتىمدى اشىق قالدىرماسىن، ماعان اق اربالار مەن اق اتتاردىڭ كەرەگى جوق – مەنىڭ جانىم جاپان دالادا ادىلەت تاپسىن.

ءسىز كوك اسپانعا سەنۋ قيىن دەيسىز، ادامزاتتىڭ جۇرەگى قايىرىمسىز دەيسىز، بىراق جوعارى كوك ادامنىڭ  شىن تىلەگىن ورىندايدى. نەگە ءۇش جىل بويى اسپاننان تامشى جاڭبىر جاۋمادى؟ بۇل شىعىس تەڭىزىندەگى ادال ايەلدىڭ ادىلەتسىزدىگىمەن بايلانىستى. بۇگىندە ادىلەتسىزدىك ءسىزدىڭ شانيان اۋدانىڭىزعا كەلىپ جەتتى. مۇنىڭ ءبارى شەنەۋنىكتەردىڭ ادىلەتسىزدىگىنىڭ كەسىرى، حالىقتىڭ ايتارى بولسا دا، ءۇنى ەستىلمەيدى.

بۇلتتار مەنى كولەڭكەلەپ تۇر، قايعىلى جەل مەنى اينالا سوعادى. ءۇش سەرتىمدى قايتالاپ ايتىپ تۇرمىن. (جىلايدى.) قۇرمەتتى ەنەم، قار ماۋسىمدا جاۋىپ، ءۇش جىل قۇرعاقشىلىق ورناعان كەزدە عانا ءسىز بۇل ادىلەتسىزدىكتەن قازا بولعان دوۋ ەنىڭ رۋحى قايتا كەلگەندەي بولادى.

بۇل ءماتىنى «دوۋ ەنىڭ وبالدى ءولىمى» شىعارماسىنان الىنعان، ول دوۋ ەنىڭ ءولىم جازاسىنا كەسىلەر الدىنداعى جان ايقايى. مۇندا تەرەڭ وي مەن كۇشتى اسەر بار.

دوۋ ە «قارعىستى سەرتى» ايتىپ، ءوز قاسىرەتىنىڭ تەرەڭدىگىمەن اسپان مەن جەردى تەبىرەنتەتىنىنە سەنەدى. ول ءوزىن «چان حۋننىڭ قايعىسى» جانە «پاتشا ۆاننىڭ ازابى» دەپ سالىستىرادى، بۇل ونىڭ ادىلەتسىزدىگىنىڭ داۋىرلەر بويى اڭىز بولىپ قالاتىنىنا دەگەن سەنىمىن جانە ادىلەتسىزدىككە قارسى تۇرۋداعى باتىلدىعىن كورسەتەدى.

«چجوۋ ياننىڭ قاسىرەتى سالدارىنان ماۋسىمدا اياز ءتۇستى»، «شىعىس تەڭىزىنىڭ ادال ايەلىنىڭ ادىلەتسىزدىگى» سىندى اڭىزداردى كەلتىرە وتىرىپ، ول ادىلەتسىزدىكتىڭ تابيعاتتاعى ەرەكشە قۇبىلىستار مەن قۇرعاقشىلىق تۋدىرۋى مۇمكىن ەكەنىن ايتادى. بۇل ارقىلى شەنەۋنىكتەردىڭ ادىلەتسىزدىگىن ايىپتاپ، حالىقتىڭ قاسىرەتىن بەينەلەيدى جانە تاقىرىپتى تەرەڭدەتە تۇسەدى.

«ماۋسىمدا قار جاۋادى»، «ءۇش جىل بويى قۇرعاقشىلىق ورنايدى» دەگەن اسىرەلەنگەن سەرتتەر ارقىلى تراگەديالىق اتموسفەرا جاسالادى. بۇل دوۋ ەگە دەگەن جاناشىرلىقتى وياتىپ، قوعامداعى ادىلەتسىزدىككە دەگەن وتكىر سىنمەن ەرەكشەلەنەدى.

بۇل پەسا تومەنگى تاپتىڭ ادامدارىن اياۋسىز قاناۋعا، ولاردىڭ داۋىسى مەن ادىلەتكە قول جەتكىزە الماۋىنا باسا نازار اۋدارادى. ول بايلار مەن بيلىكتىڭ ادام ءومىرىن قۇنسىزداندىرىپ، قوعامداعى قاراڭعى شىندىقتى ايىپتايدى، سونداي-اق ايەل ادام دوۋ ە بەينەسىن ناقتى ءارى تەرەڭ كورسەتەدى. سونىمەن قاتار، گۋان ءحانتسيننىڭ تىلدىك ءستيلى ارقىلى ادامنىڭ سەزىمدەرىن جەتكىزۋ جانە ءومىردىڭ قيىندىقتارى ايقىن كورىنەدى.

نۇرحالىق ابدىراقىن كازۇۋ دوتسەنتى،PhD دوكتور

Abai.kz