تۇركىتىلدەس مەملەكەتتەر باسشىلارىنىڭ ءىح ءسامميتى
ناحچىۆان دەكلاراتسياسى
ءازىربايجان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى يلحام اليەۆ، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازارباەۆ، قىرعىز رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى قۇرمانبەك باكيەۆ جانە تۇركيا رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى ابدۋللا گۇل 2009 جىلعى 2-3 قازاندا ناحچىۆان قالاسىندا ء(ازىربايجان رەسپۋبليكاسى) تۇركىتىلدەس مەملەكەتتەر باسشىلارىنىڭ ءىح سامميتىنە قاتىستى.
مەملەكەتتەر باسشىلارى، تاريحى، ءتىلى جانە مادەنيەتى جاقىندىقتارىنا، دوستىق، تەڭدىك جانە ءوزارا تيىمدىلىككە نەگىزدەلگەن بارلىق سالالاردا قالىپتاسقان قازىرگى جوعارى دارەجەدەگى بايلانىستار مەن ىنتىماقتاستىقتىڭ ماڭىزدىلىعىن اتاپ وتە وتىرىپ،
تۇركىتىلدەس مەملەكەتتەر باسشىلارى سامميتتەرىنىڭ جانە 2006 جىلى تۇركيا رەسپۋبليكاسىندا وتكەن سامميتتە قابىلدانعان انتاليا دەكلاراتسياسىن قوسا العاندا، الدىڭعى سامميتتەردە قابىلدانعان دەكلاراتسيالار قاعيدالارىنىڭ پايدالىلىعىن راستاي وتىرىپ،
تۇركىتىلدەس مەملەكەتتەر اراسىنداعى ەكى جاقتى جانە كوپ جاقتى قارىم-قاتىناستاردى جانە قازىرگى تاتۋلىقتى نىعايتۋ ەۋرازيا وڭىرىندەگى ىنتىماقتاستىقتى تەرەڭدەتە تۇسەتىندىگىنە سەنىمدى بولا وتىرىپ،
2009 جىلعى 2-3 قازاندا ناحچىۆان قالاسىندا وتكەن تۇركىتىلدەس مەملەكەتتەر باسشىلارىنىڭ ءىح سامميتىندە تۇركىتىلدەس مەملەكەتتەردىڭ ىنتىماقتاستىق كەڭەسىن قۇرۋ تۋرالى ناحچىۆان كەلىسىمىنە قول قويىلۋىن قاناعاتتانعاندىقپەن اتاپ وتە وتىرىپ،
ناحچىۆان دەكلاراتسياسى
ءازىربايجان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى يلحام اليەۆ، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازارباەۆ، قىرعىز رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى قۇرمانبەك باكيەۆ جانە تۇركيا رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى ابدۋللا گۇل 2009 جىلعى 2-3 قازاندا ناحچىۆان قالاسىندا ء(ازىربايجان رەسپۋبليكاسى) تۇركىتىلدەس مەملەكەتتەر باسشىلارىنىڭ ءىح سامميتىنە قاتىستى.
مەملەكەتتەر باسشىلارى، تاريحى، ءتىلى جانە مادەنيەتى جاقىندىقتارىنا، دوستىق، تەڭدىك جانە ءوزارا تيىمدىلىككە نەگىزدەلگەن بارلىق سالالاردا قالىپتاسقان قازىرگى جوعارى دارەجەدەگى بايلانىستار مەن ىنتىماقتاستىقتىڭ ماڭىزدىلىعىن اتاپ وتە وتىرىپ،
تۇركىتىلدەس مەملەكەتتەر باسشىلارى سامميتتەرىنىڭ جانە 2006 جىلى تۇركيا رەسپۋبليكاسىندا وتكەن سامميتتە قابىلدانعان انتاليا دەكلاراتسياسىن قوسا العاندا، الدىڭعى سامميتتەردە قابىلدانعان دەكلاراتسيالار قاعيدالارىنىڭ پايدالىلىعىن راستاي وتىرىپ،
تۇركىتىلدەس مەملەكەتتەر اراسىنداعى ەكى جاقتى جانە كوپ جاقتى قارىم-قاتىناستاردى جانە قازىرگى تاتۋلىقتى نىعايتۋ ەۋرازيا وڭىرىندەگى ىنتىماقتاستىقتى تەرەڭدەتە تۇسەتىندىگىنە سەنىمدى بولا وتىرىپ،
2009 جىلعى 2-3 قازاندا ناحچىۆان قالاسىندا وتكەن تۇركىتىلدەس مەملەكەتتەر باسشىلارىنىڭ ءىح سامميتىندە تۇركىتىلدەس مەملەكەتتەردىڭ ىنتىماقتاستىق كەڭەسىن قۇرۋ تۋرالى ناحچىۆان كەلىسىمىنە قول قويىلۋىن قاناعاتتانعاندىقپەن اتاپ وتە وتىرىپ،
قازىرگى زامانعى حالىقارالىق قاتىناستارداعى ەكونوميكا مەن ساۋدانىڭ جەتەكشى ءرولىن اتاپ وتە وتىرىپ،
بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمى (بۇۇ) جارعىسىنىڭ ماقساتتارى مەن قاعيداتتارىنا، ەۋروپاداعى قاۋىپسىزدىك جانە ىنتىماقتاستىق جونىندەگى ۇيىم قۇجاتتارىنا، ەڭ الدىمەن، حەلسينكي قورىتىندى اكتىسىنە دەگەن وزدەرىنىڭ بەيىلدىلىگىن بىلدىرە وتىرىپ، ەگەمەندىك، اۋماقتىق تۇتاستىق پەن شەكارالاردىڭ مىزعىماستىعى، ءبىر-ءبىرىنىڭ ىشكى ىستەرىنە ارالاسپاۋ، كۇش قولدانباۋ جانە كۇش قولدانۋ قاۋپىن توندىرمەۋ قاعيداتتارىنىڭ نەگىزىندە مەملەكەتتەردىڭ ساياسي جانە ەكونوميكالىق قاۋىپسىزدىكتەرىن نىعايتۋداعى ورتاق ۇستانىمدارىن نەگىزگە الا وتىرىپ،
تومەندەگىلەردى مالىمدەدى:
1.ناحچىۆان قالاسىندا وتكەن تۇركىتىلدەس مەملەكەتتەر باسشىلارىنىڭ ءىح ءسامميتى تۇركىتىلدەس مەملەكەتتەر اراسىنداعى ءتۇرلى سالالارداعى كوپ جاقتى جانە ەكى جاقتى قارىم-قاتىناستاردىڭ جانە ىنتىماقتاستىقتىڭ ودان ءارى دامۋى مەن تەرەڭدەۋىنە ماڭىزدى ۇلەس قوساتىندىعىن اتاپ ءوتتى.
2. ءوزارا مۇددەلىلىك نەگىزىندە تۇركىتىلدەس مەملەكەتتەر اراسىنداعى تاريحي ورتاقتاستىق، ءتىلى جانە مادەنيەتىنىڭ جاقىندىعىنان تۋىندايتىن قاتىناستار مەن ىنتىماقتاستىقتى دامىتۋعا تىلەك ءبىلدىردى.
3. دەموكراتيا، ادام قۇقىعىن سىيلاۋ جانە نارىقتىق ەكونوميكانى دامىتۋ، زاڭ ۇستەمدىگىن جانە ءتيىمدى باسقارۋ قاعيداتتارىنا بەيىلدىلىكتەرىن تاعى دا راستادى.
4. ساۋدا-ەكونوميكا سالاسىنداعى ءوزارا قاتىناستاردى دامىتۋعا، سونىڭ ىشىندە تەڭدىك جانە ءوزارا تيىمدىلىك قاعيداتتارى نەگىزىندە ونەركاسىپ، اۋىل شارۋاشىلىعى، كولىك، كوممۋنيكاتسيا جانە باسقا دا سالالارداعى ىنتىماقتاستىقتى كەڭەيتۋگە تىلەك ءبىلدىردى.
5. تۇركىتىلدەس مەملەكەتتەردىڭ قارقىندى دامىپ كەلە جاتقان ەكونوميكالارى كوپتەگەن سالالاردا ىنتىماقتاستىقتى نىعايتۋ ءۇشىن قولايلى جاعداي تۋدىراتىنىن اتاپ كورسەتتى، تۇركىتىلدەس مەملەكەتتەر اراسىنداعى ساۋدا-ەكونوميكالىق، عىلىمي-تەحنيكالىق جانە گۋمانيتارلىق ىنتىماقتاستىققا ولاردىڭ الەۋەتتەرىنە سايكەس جاڭا سەرپىن بەرۋ ماقساتىندا قوسىمشا شارالار قابىلداۋدىڭ ماڭىزدىلىعىن اتادى.
6. ەۋروپانىڭ ەنەرگەتيكالىق قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋدە كاسپي ءوڭىرى ەنەرگيا رەسۋرستارىنىڭ ءوسىپ كەلە جاتقان ءرولىن راستادى، باكۋ-تبيليسي-جەيھان جانە باكۋ-تبيليسي-ەرزۋرۋم ستراتەگيالىق مۇناي جانە گاز قۇبىرلارى جاھاندىق ەنەرگەتيكالىق قاۋىپسىزدىگىنە جانە ءوڭىر ەلدەرىنىڭ تۇراقتى ەكونوميكالىق دامۋىنا قىزمەت ەتەتىنىنە سەنىم ءبىلدىردى. وسىعان بايلانىستى، باكۋ-تبيليسي-جەيھان قۇبىرىنىڭ وتكىزۋ قابىلەتتىلىگىن ۇلعايتۋ ماڭىزدىلىعىن اتاپ ءوتتى جانە باكۋ-تبيليسي-جەيھان مۇناي قۇبىرىنىڭ اقتاۋ پورتىمەن بايلانىسىنا ەرەكشە ءمان بەردى.
7. ازيا مەن ەۋروپا اراسىنداعى جۇك تاسىمالدارى اعىمىن ۇلعايتۋعا باعىتتالعان جانە شىعىس-باتىس ءدالىزىنىڭ قۇرامداس بولىكتەرىنىڭ ءبىرى بولىپ تابىلاتىن باكۋ-تبيليسي-كارس جاڭا جالعاستىرۋشى تەمىر جول باعىتىن قۇرۋ كولىكتىك-كوممۋنيكاتسيالىق قاتىناستاردىڭ كەڭەيۋىنە جانە ەكونوميكالىق دامۋعا، وڭىردەگى قاۋىپسىزدىك پەن تۇراقتىلىققا سەپتىگىن تيگىزەتىندىگىن اتاپ ءوتتى.
8. تۇركىتىلدەس مەملەكەتتەر اراسىنداعى قارىم-قاتىناستاردى تەرەڭدەتۋگە، وسى ماقساتتا ءوزارا ساپارلاردى، تاجىريبە الماسۋدى ۇيىمداستىرۋعا جانە ىنتىماقتاستىققا زور كوڭىل بولىنەتىنىن اتاپ كورسەتتى. پارلامەنتارالىق، ورتالىق پەن جەرگىلىكتى بيلىك ورگاندارى جانە بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى اراسىنداعى بايلانىستاردى كەڭەيتۋگە ءوز قولداۋلارىن ءبىلدىردى، بۇل ەكى جاقتى جانە كوپ جاقتى ىنتىماقتاستىقتى نىعايتۋعا، سونىمەن قاتار تۇركىتىلدەس مەملەكەتتەرى حالىقتارىنىڭ اراسىنداعى قوعامدىق قاتىناستاردى دامىتۋعا جاردەمدەسپەك.
9. عىلىم، ءبىلىم، مادەنيەت، كوركەمدىك، تۋريستىك، سپورت جانە باسقا دا سالالارداعى قاتىناستاردى نىعايتۋداعى ءوزارا مۇددەلىلىكتەرىن راستادى، تۇركىتىلدەس حالىقتار اراسىنداعى رۋحاني جانە گۋمانيتارلىق بايلانىستاردى قولداۋ جانە كەڭەيتۋگە ءوز بەيىلدىلىكتەرىن ءبىلدىردى.
10. عىلىمي ۇيىمدار جانە عىلىم قايراتكەرلەرى اراسىنداعى قاتىناستاردى، سونىمەن قاتار ءتيىستى سالاداعى ناقتى جوبالاردى قولدايتىندىقتارىن ءبىلدىردى جانە ءبىلىم سالاسىنداعى ىنتىماقتاستىقتىڭ ماڭىزدىلىعىن تاعى دا راستادى.
11. وڭىرلىك جانە جاھاندىق قاۋىپسىزدىكتى نىعايتۋعا، ىنتىماقتاستىقتىڭ بارلىق سالالارىندا ءوزارا قارىم-قاتىناستاردى، تىعىز بايلانىستار مەن ورتاق ءىس-ارەكەتتەردى دامىتۋعا باعىتتالعان ساياسي كونسۋلتاتسيالاردى ودان ءارى كوتەرمەلەۋ قاجەتتىگىن راستادى. تۇركىتىلدەس مەملەكەتتەر اراسىنداعى سەنىمدىلىك پەن ءوزارا تۇسىنىستىكتى نىعايتۋعا قولداۋ كورسەتۋگە نيەت ءبىلدىردى.
12. اۋعانستاننىڭ بەيبىت تۇردە قالىپتاسۋى جانە ونى قايتا قالپىنا كەلتىرۋ جونىندەگى ءوزارا ءىس-قيمىلدى ودان ءارى جالعاستىرۋدى جاقتاپ پىكىر ءبىلدىردى جانە ەلدەگى جاعدايدى نازارعا الا وتىرىپ، اۋعان بيلىگى ءۇشىن ەلەۋلى سىناق بولعان 2009 جىلعى 20 تامىزدا وتكەن سايلاۋدى قولدادى.
13. حالىقارالىق قوعامداستىقتىڭ اۋعانستانعا كومەك كورسەتۋ باعدارلامالارىنا جانە ونىڭ ەكونوميكاسىن قايتا قالپىنا كەلتىرۋ جونىندەگى بىرلەسكەن جوبالاردى ىسكە اسىرۋعا بىرلەسە قاتىسۋعا نيەت ءبىلدىردى. وسى ورايدا اۋعان ماسەلەسىن رەتتەۋگە باعىتتالعان تۇركىتىلدەس مەملەكەتتەردىڭ بارلىق باستامالارىن، اسىرەسە، قىرعىز رەسپۋبليكاسىنىڭ "بىشكەك باستامالارىن" قۇپتادى.
14. يراكتىڭ اۋماقتىق تۇتاستىعى مەن ەگەمەندىگىن ساقتاپ قالۋى جانە جالپى يراك حالقىنىڭ اجىراماس بولىگى بولىپ تابىلاتىن تۇركى تەكتەس قاۋىمنىڭ قۇقىقتارى مەن بوستاندىعىنىڭ كەپىلدىگى قاجەتتىگىنە نازار اۋداردى.
15. ازياداعى ءوزارا ىقپالداستىق جانە سەنىم شارالارى جونىندەگى كەڭەستىڭ (اوسشك) ازياداعى قاۋىپسىزدىك ماسەلەلەرى جونىندەگى ۇنقاتىسۋ مەن ىنتىماقتاستىقتى دامىتۋداعى ماڭىزدىلىعىن اتاپ ءوتتى، قازاقستاننىڭ اوسشك-گە توراعالىعى بارىسىندا ينستيتۋتتانۋ جولىندا ايتارلىقتاي ىلگەرىلەۋگە قول جەتكىزگەنىن اتاپ كورسەتتى جانە تۇركيا رەسپۋبليكاسىنىڭ 2010-2012 جىلدارداعى توراعالىعىن تولىقتاي قولدادى.
16. تۇركيانىڭ ەو-عا كىرۋ ۇدەرىسىندەگى ىلگەرىلەۋشىلىگىن قاناعاتتانعاندىقپەن اتاپ ءوتتى. ويتكەنى، ءتۇركيا ەۋرازيا كەڭىستىگىندەگى ماڭىزدى ەل بولىپ تابىلادى جانە ونىڭ ەو-عا مۇشەلىگى ءوڭىردىڭ جالپى دامۋىنا ساياسي، ەكونوميكالىق جانە الەۋمەتتىك سەرپىن بەرەدى.
17. بۇۇ-نىڭ بەلگىلەنگەن ولشەمدەرى نەگىزىندە جۇزەگە اساتىن جاڭا ارىپتەستىك شەڭبەرىندە كيپرلىك ماسەلەنىڭ شەشىلۋىنە ءوز ۇمىتتەرىن ءبىلدىرىپ، كيپردەگى ەكى تاراپ اراسىنداعى رەتتەۋ جونىندەگى جان-جاقتى كەلىسسوزدەردىڭ جالعاسۋىن، سونداي-اق تۇرىك كيپرلىكتەرىن وقشاۋلاۋدى دەرەۋ الىپ تاستاۋعا قاتىستى بۇۇ باس حاتشىسى ۇندەۋلەرى مەن يكۇ قارارلارىن قولدادى.
18. يسلام كونفەرەنتسياسى ۇيىمىنىڭ تيىمدىلىگىن ارتتىرۋ ماقساتىندا يكۇ قۇرىلىمىنىڭ شەڭبەرىندە كوپ جاقتى ىنتىماقتاستىقتى نىعايتۋعا ارنالعان بىرلەسكەن كۇش-جىگەرلەردىڭ ماڭىزدىلىعىن اتاپ كورسەتتى جانە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ 2011 جىلى يكۇ سىمك توراعالىعىن قۋاتتادى.
19. شەكارالاردى ماجبۇرلەپ وزگەرتۋگە جول بەرمەۋگە قاتىستى ءوز ۇستانىمدارىن راستادى جانە حالىقارالىق بەيبىتشىلىككە جانە تۇراقتىلىققا، ەگەمەندىككە جانە مەملەكەتتەردىڭ اۋماقتىق تۇتاستىقتارىنا قاۋىپ توندىرەتىن باسقىنشىلىق اكتىلەرىنە قارسى حالىقارالىق قاۋىمداستىقتىڭ كۇش-جىگەرلەرىن بىرىكتىرۋ جاھاندىق قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋدە ماڭىزدى فاكتور بولىپ سانالاتىنىن مالىمدەدى.
20. حالىقارالىق قاۋىپسىزدىككە، تۇراقتى دامۋعا، سونداي-اق بۇۇ جارعىسىندا بەكىتىلگەن ماقساتتارعا قول جەتكىزۋ ءۇشىن جاھاندىق جانە ستراتەگيالىق ماسەلەلەردى شەشۋدەگى بۇۇ ءرولىنىڭ كۇشەيۋىنە ەرەكشە كوڭىل بولەتىندەرىن اتاپ ءوتتى. بۇۇ-دا وتكىزىلەتىن رەفورمالار حالىقارالىق ماسەلەلەردەگى، ونىڭ الەۋەتىن جاڭا قاۋىپتەر مەن حالىقارالىق قۇقىق تارتىبىنە قىر كورسەتۋلەرگە قارسى جەدەل جانە ءتيىمدى پايدالانۋداعى بۇۇ-نىڭ ورتالىق ءرولىن كۇشەيتۋگە باعىتتالۋى ءتيىس ەكەندىگىن اتاپ ءوتتى.
21. 2011 جىلى بۇۇ باس اسسامبلەياسىنىڭ 66-شى سەسسياسى شەڭبەرىندە وتەتىن بۇۇ قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنە سايلاۋ بارىسىندا بۇۇ قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ 2012-2013 جىلدار كەزەڭىندەگى تۇراقتى ەمەس مۇشەلىكتەرىنە ءازىربايجان رەسپۋبليكاسى مەن قىرعىز رەسپۋبليكاسىنىڭ كانديداتۋرالارىن ۇسىنۋدى ساليقالى تۇردە قاراستىرۋعا نيەتتەرىن ءبىلدىردى.
22. ارميان-ءازىربايجان تاۋلى قاراباق قاقتىعىسىنا جانە ونىڭ اۋىر سالدارلارىنا الاڭداۋشىلىقتارىن جەتكىزدى جانە اۋماقتىق تۇتاستىعى قاعيداتى، ءازىربايجان رەسپۋبليكاسى شەكاراسىنىڭ مىزعىماستىعى مەن حالىقارالىق قۇقىق نورمالارى نەگىزىندەگى تۇراقتىلىق پەن وڭىرلىك ىنتىماقتاستىق ءۇشىن كەدەرگىلەردىڭ ءبىرى بولىپ تابىلاتىن بۇل قاقتىعىستى بەيبىت تۇردە رەتتەۋ ماڭىزدىلىعىن اتاپ ءوتتى; ارميان-ءازىربايجان تاۋلى قاراباق قاقتىعىسىن شەشۋ ەۋرازيا كەڭىستىگىندەگى بەيبىتشىلىكتى، تۇراقتىلىق پەن يگىلىكتى قامتاماسىز ەتۋ باعىتىنداعى ماڭىزدى ىلگەرىلەۋ بولاتىنىنا تاعى دا سەنىم ءبىلدىردى.
23. بۇۇ-نىڭ باستاماسى بولىپ تابىلاتىن اسا جوعارى مادەنيەتارالىق ءوزارا تۇسىنىستىك جانە دىنارالىق ۇنقاتىسۋدا كوتەرمەلەۋ جانە ءوزارا قۇرمەت، بەيبىتشىلىكتى ىلگەرىلەتۋ، ۇيلەسىم مەن الەمنىڭ ءتۇرلى مادەنيەتتەرى اراسىنداعى ءوزارا تۇسىنىستىك احۋالىن قالىپتاستىرۋعا باعىتتالعان وركەنيەتتەر اليانسى، سونداي-اق قازاقستان پرەزيدەنتى ن.ءا.نازارباەۆتىڭ باستاماسى بولىپ تابىلاتىن الەم جانە ءداستۇرلى دىندەر ليدەرلەرى سەزىنىڭ ۇلەسىن ريزاشىلىقپەن اتاپ ءوتتى.
24. تۇركىتىلدەس مەملەكەتتەر ىنتىماقتاستىعى ەكونوميكالىق ىنتىماقتاستىق ۇيىمى شەڭبەرىندە وسى ۇيىمنىڭ كۇشەيۋىنە ۇلەس قوسۋ، ەكونوميكالىق تۇراقتىلىقتى جانە وڭىردەگى ءال-اۋقاتتى ارتتىرۋ ماقساتىندا ودان ءارى جالعاساتىنىن راستادى.
25. قىزمەتى باۋىرلاس حالىقتاردىڭ پارلامەنتتەرى اراسىنداعى ىنتىماقتاستىقتى نىعايتۋعا باعىتتالعان تۇركىتىلدەس مەملەكەتتەردىڭ پارلامەنتتىك اسسامبلەياسىنا قولداۋ ءبىلدىردى.
26. تەرروريزم، ادام ساۋداسى، ەسىرتكى زاتتارى جانە پسيحوتروپتىق زاتتاردىڭ زاڭسىز اينالىمى، قىلمىسكەرلىك، سونىڭ ىشىندە زاڭسىز قارۋ-جاراق ساتۋ، سونداي-اق حالىقارالىق قاۋىپسىزدىككە قاتەر توندىرەتىن باسقا دا قاۋىپ-قاتەرلەر مەن قىر كورسەتۋلەرگە قارسى كۇرەستەگى ىنتىماقتاستىق پەن بىرلەسكەن ءىس-ارەكەتتەردىڭ ماڭىزدىلىعىن اتاپ كورسەتتى. وسى سالاداعى ىنتىماقتاستىقتى نىعايتۋ ماقساتىندا ءوزارا جانە حالىقارالىق ۇيىمدارمەن جانە فورۋمدارمەن ىقپالداسۋ نيەتتەرىن تاعى دا راستادى.
27. تۇركىتىلدەس مەملەكەتتەر باسشىلارىنىڭ ءىح سامميتىندە تۇركىتىلدەس مەملەكەتتەردىڭ ىنتىماقتاستىق كەڭەسىن قۇرۋ تۋرالى ناحچىۆان كەلىسىمىنە قول قويۋدىڭ نەگىزىندە قۇرىلعان تۇركىتىلدەس مەملەكەتتەردىڭ ىنتىماقتاستىق كەڭەسى تۇركىتىلدەس مەملەكەتتەر اراسىنداعى ءوزارا ءىس-قيمىلدى نىعايتۋدىڭ جاڭا كەزەڭىن بەلگىلەپ بەرەتىندىگىن اتاپ ءوتتى.
28. تاريحي بايلانىستارعا نەگىزدەلگەن تۇركىتىلدەس مەملەكەتتەر اراسىنداعى جوعارى دەڭگەيدەگى بايلانىستار دوستاستىق پەن تاتۋ كورشىلىك رۋحىندا ءوربيتىنىن، تۇركىتىلدەس مەملەكەتتەردىڭ مۇددەلەرىنە ساي كەلەتىنىن اتاپ ءوتتى. ورتاق مادەني مۇرانى قورعاۋ، وسى مۇرانى كەلەشەك ۇرپاقتارعا جەتكىزۋ جانە ونى حالىقارالىق ارەنادا ناسيحاتتاۋ سالالارىندا تىعىز ىنتىماقتاستىقتى دامىتۋ ءۇشىن كۇش سالاتىندىعىنا جىگەرلىلىك ءبىلدىردى.
29. تۇركسوي-دىڭ تۇركى الەمىندەگى ورتاق قۇندىلىقتاردى بىردەيلەندىرۋدە، دامىتۋدا، تاراتۋ مەن حالىقارالىق دەڭگەيدە تانىمال ەتۋدە ماڭىزدى ءرول اتقاراتىنى اتاپ كورسەتىلدى، سونداي-اق ونىڭ تۇركىتىلدەس مەملەكەتتەر اراسىنداعى مادەني قارىم-قاتىناستارىن تەرەڭدەتۋگە قوسقان ۇلەسىن جوعارى باعالادى. وسىعان بايلانىستى تۇركىتىلدەس ەلدەردىڭ ءتىلى، مادەنيەتى جانە رۋحاني قۇندىلىقتارىنىڭ ورتاقتىعىنا نەگىزدەلگەن بايلانىستار مەن ىنتىماقتاستىقتى ودان ءارى نىعايتۋدا تۇركسوي-دىڭ ماڭىزدىلىعىن اتاپ ءوتتى.
30. ءازىربايجان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتىنىڭ الەم وركەنيەتىنىڭ دامۋىنا باعالى ۇلەس قوسقان باي تۇركى مادەني مۇراسىن ساقتاپ قالۋ جانە قولداۋ جونىندەگى تۇركسوي قورىن قۇرۋ تۋرالى باستاماسىن ءبىراۋىزدان قولدايدى. ءوز مەملەكەتتەرىنىڭ ۇكىمەتتەرىنە تۇركسوي قورىن قۇرۋ مەن قىزمەتىنىڭ ۇيىمدىق ماسەلەلەرىن پىسىقتاۋدى تاپسىردى.
31. تۇركىتىلدەس مەملەكەتتەر باسشىلارىنىڭ ح ءسامميتىن قىرعىزستاندا وتكىزۋ تۋرالى شەشىم قابىلدادى.
32. قوناقتار سامميت قورىتىندىسىنا قاناعاتتانعاندىق ءبىلدىرىپ، وزدەرىنە كورسەتىلگەن جىلى قابىلداۋ مەن قوناقجايلىعى ءۇشىن ءازىربايجان حالقىنا جانە ءازىربايجان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى يلحام اليەۆكە العىس ايتتى.
2009 جىلعى 3 قازاندا ناحچىۆان قالاسىندا ءازىربايجان، قازاق، قىرعىز جانە تۇرىك تىلدەرىندە قول قويىلدى.
ءازىربايجان قازاقستان قىرعىز تۇركيا
رەسپۋبليكاسىنىڭ رەسپۋبليكاسىنىڭ رەسپۋبليكاسىنىڭ رەسپۋبليكاسىنىڭ
پرەزيدەنتى پرەزيدەنتى پرەزيدەنتى پرەزيدەنتى
يلحام اليەۆ. نۇرسۇلتان نازارباەۆ. قۇرمانبەك باكيەۆ. ابدۋللا گۇل.
