وتاندىق باق اباي وبلىسىندا قازاقتىڭ ۇلى ويشىلى، اقىن اباي قۇنانبايۇلىنىڭ 180 جىلدىق مەرەيتويى قارساڭىندا حالىقارالىق، رەسپۋبليكالىق جانە وڭىرلىك دەڭگەيدەگى 100-دەن استام اۋقىمدى مادەني ءىس-شارالار ۇيىمداستىرىلماق دەپ قۋانا جاريا ەتتى.

اباي قۇنانبايۇلىنىڭ 180 جىلدىق مەرەيتويى – تەك مادەني وقيعا ەمەس، بۇل – ۇلت رۋحانياتىن جاڭعىرتۋعا باعىتتالعان ۇلكەن باعدارلاما. اباي الەمىن ناسيحاتتاۋ ارقىلى قازاق ادەبيەتى مەن مادەنيەتىنىڭ تەرەڭدىگى مەن كوركەمدىگىن حالىقارالىق دەڭگەيدە كورسەتۋ ماقساتى كوزدەلىپ وتىر.

جالپى ايماق باسشىلىعى تاپ وسى مەرەيتوي اياسىنداعى مادەني جانە سپورتتىق جارىستاردىڭ جۇلدە قورىنا 9 اۆتوكولىك پەن 90 جىلقى تىگىلىپ وتىرعانىن ءمالىم ەتتى. ون كۇن ىشىندە، ياعني، 1-10 تامىز ارالىعىندا وتەتىن مەرەكەلىك شارالارعا 30 مىڭنان استام ادام قاتىسادى دەپ ۇيعارىلىنىپ وتىر.

حاكىمنىڭ 180 جىلدىعىنا ارنالعان ونكۇندىك مەرەيتويلىق شارا  مۇحتار اۋەزوۆ اتىنداعى پەداگوگيكالىق كوللەدجدىڭ «ەس-ايماق» رۋحاني ورتالىعىندا اقىن ايجان تابارىكقىزى تىزگىنىن ۇستاعان، ۇلى اقىننىڭ مول مۇراسىن تسيفرلاندىرۋ، جۇيەلەۋ جانە عىلىمي اينالىمعا ەنگىزۋگە باعىتتالعان «ABAI AKADEMIASY» اتتى ەنتسيكلوپەديالىق پورتالدىڭ تانىستىرىلىمىمەن ءوز شىمىلدىعىن اشتى.

«ABAI AKADEMIASY» ەنتسيكلوپەديالىق پورتالىنىڭ تۇساۋكەسەرىندە ءسوز سويلەگەن ايماق باسشىسى بەرىك ءۋاليۇلى:

«مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت كەمەلۇلى توقاەۆ «اباي جانە 21 عاسىرداعى قازاقستان» اتتى ماقالاسىندا «ابايدىڭ شىعارمالارىنا زەر سالساق، ونىڭ ۇنەمى ەلدىڭ العا جىلجۋىنا، ءوسىپ-وركەندەۋىنە شىن نيەتىمەن تىلەۋلەس بولعانىن، وسى يدەيانى بارىنشا دارىپتەگەنىن بايقايمىز. ال، ىلگەرىلەۋدىڭ نەگىزى ءبىلىم مەن عىلىمدا ەكەنىن انىق بىلەمىز. اباي قازاقتىڭ دامىلسىز وقىپ-ۇيرەنگەنىن بار جان-تانىمەن قالادى. «عىلىم تاپپاي ماقتانبا» دەپ، ءبىلىمدى يگەرمەيىنشە، بيىكتەردىڭ باعىنا قويمايتىنىن ايتتى» دەپ ابايدىڭ مۇراتىن، ماقساتى مەن ارمانىن جىلىكتەپ ايتىپ، بۇگىنگى قازاق بالاسىنا وي سالعان بولاتىن. دەمەك، بۇگىن كوپكە جول تارتاتىن ابايعا ارنالعان ەنتسيكلوپەديالىق پورتال، حاكىم مۇرالارىن وسكەلەڭ ۇرپاققا ناسيحاتتاۋ جولىندا نەگىزگى باعدارشام بولماق. سونداي-اق اباي تۋرالى اقپارات ىزدەگەن ادام  «ABAI AKADEMIASY» پورتالى ارقىلى تولىققاندى قول جەتكىزە الادى»، – دەدى.

«ABAI AKADEMIASY» پورتالى اقىننىڭ ادەبي، عىلىمي، پۋبليتسيستيكالىق جانە ەپيستوليارلىق ەڭبەكتەرى تەكستولوگيالىق ساراپتامامەن، ءتۇرلى فورماتتا جيناقتالىپ، قامتىلعان ماتەريالدار توپتاماسىنا اباي ينستيتۋتتارى، عىلىمي ورتالىقتار، ارحيۆتەر مەن مۇراجايلاردان الىنىپ، تسيفرلى تۇردە ەنگىزىلىپ وتىر. سونداي-اق تەلە-راديو حابارلار مەن دەرەكتى فيلمدەر دە مولىنان قامتىلعانى قۋانتادى.

«ABAI AKADEMIASY» جوباسىنىڭ جەتەكشىسى، اقىن ايجان تابارىكقىزى جينالعاندارعا پورتالدى تانىستىردى.

ءدال سول كۇنى ماقانشىداعى الاكول جاعاسىندا قازاقستاننىڭ حالىق ءارتىسى سەكەن تۇرىسبەكوۆ پەن «اق جاۋىن» وركەسترىنىڭ كونتسەرتى ءوتتى. سەمەيدەگى اربات الاڭىندا يلليۋستراتور اڭساعان مۇستافانىڭ كورمەسى اشىلدى. «اسىل مۇرا» اتتى وبلىستىق قولونەر فەستيۆالى اتالاپ ءوتتى. اباي قۇنانبايۇلىنىڭ 180 جىلدىق مەرەيتويىنا وراي ۇيىمداستىرىلعان «اسىل مۇرا» اتتى وبلىستىق قولونەر شەبەرلەرىنىڭ فەستيۆالى ءوز مارەسىنە جەتتى.

بايقاۋ جەڭىمپازدارى كەلەسى نوميناتسيالار بويىنشا ماراپاتتالدى: «ۇزدىك ۇلتتىق بۇيىم»، «كورەرمەن كوزايىمى»، «جاس شەبەر»، «اباي مۇراسىن بەينەلەگەن ۇزدىك تۋىندى» جانە ارنايى شىعارماشىلىق نوميناتسيالار. بايقاۋ قورىتىندىسى بويىنشا ءتۇرلى نوميناتسيا يەگەرلەرىنە 200 مىڭ تەڭگەدەن قارجىلاي سىياقى بەرىلدى. سونداي-اق، بايقاۋعا بەلسەنە قاتىسقان ازاماتتار دا نازاردان تىس قالماي، 50 مىڭ تەڭگە كولەمىندەگى قارجىلاي سىياقىمەن ماراپاتتالدى.

كەلەسى كۇنى دە، ياعني 2 تامىزدا مادەني شارالارعا تولى بولدى. ءبارىن جىپكە تىزبەي، تەك ەڭ باستىلارىن اپتاپ ايتار بولساق، 2-6 تامىز ارالىعىندا حالىق ءارتىسى مايرا يلياسوۆانىڭ ابايعا ارنالعان گاسترولدىك كونتسەرتى سەمەيدەن باستالىپ، ءۇرجار، اياگوز، جارما جانە جاڭاسەمەي اۋداندارىن ارالايدى.

3 تامىزدا ۇلتىمىزدىڭ ۇلى مۇراسى – اباي قۇنانبايۇلىنىڭ 180 جىلدىق مەرەيتويى اياسىندا اباي اتىنداعى تەاتردا تاعىلىمى مول، مازمۇنى تەرەڭ «اباي الەمى» اتتى رۋحاني كەش ءوتتى.

بۇل كەش ءداستۇرلى ءان ونەرى ارقىلى ابايدىڭ شىعارماشىلىق مۇراسىن، تەرەڭ فيلوسوفيالىق ويلارى مەن رۋحاني بولمىسىن دارىپتەيتىن ەرەكشە ونەر الاڭىنا اينالدى. ساحنا تورىندە حالقىمىزدىڭ رۋحاني قازىناسىن ۇلىقتاپ جۇرگەن ونەر ساڭلاقتارى ونەر كورسەتىپ، قر حالىق ءارتىسى رامازان ستامعازى باستاعان ءداستۇرلى ءان دۇلدىلدەرى ەركىن شۇكىمان، ەرلان رىسقالي، تولعانباي سەمباەۆ، ەربول ايتپاي، كلارا تولەنباەۆا، گۇلميرا سارينا، تالعات ابۋعازى، بەرىك وماروۆ، قايرات قاميدولدين تىڭدارمانعا رۋحاني ءنار سىيلايدى.

«اباي الەمى» – بۇل تەك ءان كەشى عانا ەمەس، ۇلتتىق ونەرىمىزدىڭ كوركەمدىگى مەن شەبەرلىگىن پاش ەتەتىن، وسكەلەڭ ۇرپاققا ونەگە بولار رۋحاني ساباق بولا ءبىلدى. كەش بارىسىندا اباي اندەرى مەن قازاقتىڭ كۇي ونەرى شەبەر ۇيلەسىم تاۋىپ، جۇرەكتەرگە جول تاپتى.4 تامىزدا سەكەن تۇرىسبەكوۆ پەن وركەستردىڭ قورىتىندى كونتسەرتى ۇسىنىلادى. 5 تامىز كۇنى «وي تولعاۋ – حاكىم اباي» اتتى مونووپەرا ساحنالانسا، 6 تامىزدا اباي الاڭىندا «اباي ەلى – ونەر كەنىشى» كونتسەرتى مەن جاس اقىندار ءمۇشايراسى – «ولەڭ ءسوزدىڭ پاتشاسى» بايقاۋى وتەدى.

7-9 تامىز ارالىعىندا اباي مۇراسىن ناسيحاتتاۋعا باعىتتالعان بىرقاتار ماڭىزدى شارالار ۇيىمداستىرىلادى. 7 تامىزدا جازۋشى، حالىقارالىق «الاش» سىيلىعىنىڭ يەگەرى اسقار التايدىڭ شىعارماشىلىق كەشى وتەدى. وسى كەش اياسىندا «اباي جولى» ەنتسيكلوپەدياسى مەن باعاشار تۇرسىنبايدىڭ «اباي قۇنانبايۇلى كىم؟» كىتابىنىڭ تۇساۋى كەسىلەدى. 8 تامىزدا سەمەيدە «ادامزاتتىڭ ابايى» رەسپۋبليكالىق اقىندار ايتىسى مەن اباي اۋدانىندا «جەتى قازىنا» ۇلتتىق بايقاۋى باستالادى. 9 تامىزدا شاكارىم ۋنيۆەرسيتەتىندە حالىقارالىق عىلىمي كونفەرەنتسيا، «جيدەباي-ءبورىلى» مۋزەيىندە كورمە، اباي كىتاپحاناسىندا كىتاپ تۇساۋكەسەرى جانە 15 ەلدىڭ قاتىسۋىمەن وتەتىن حالىقارالىق اقىندار فەستيۆالى ۇيىمداستىرىلادى. كەشكە قاراي ورتالىق الاڭدا «ابايعا تارتۋ» اتتى كونتسەرت وتەدى.

2025 جىلدىڭ 8–9 تامىز كۇندەرى كيەلى قاراۋىل جەرىندە ۇلى ويشىل اباي قۇنانبايۇلىنىڭ 180 جىلدىعىنا ارنالعان «جەتى قازىنا» رەسپۋبليكالىق بايقاۋى وتەتىن بولادى.

8 تامىز — ابايدىڭ ولەڭدەرى مەن قاراسوزدەرىن مانەرلەپ وقۋدان «ءىلىم-ءبىلىم: اباي وقۋلارى» رەسپۋبليكالىق بايقاۋى اباي اۋدانىنىڭ مادەنيەت ۇيىندە وتەدى.

بۇل رەسپۋبليكالىق بايقاۋدىڭ جۇلدە قورى:

ءى ورىن — 5 باس جىلقى

ءىى ورىن — 3 باس جىلقى

ءىىى ورىن — 1 باس جىلقى

8–9 تامىز — «ەر جىگىت پەن سۇلۋ ايەل» بايقاۋى وتپەكشى.

جۇلدە قورى:

ەر جىگىتتەرگە: ءى ورىن — 7, ءىى — 5, ءىىى — 3 باس جىلقى

سۇلۋ ايەلدەرگە: ءى ورىن — 5, ءىى — 3, ءىىى — 1 باس جىلقى

وسى بايقاۋ اياسىندا ءداستۇرلى ساداق اتۋ، قۇسبەگىلىك سايىسى، تازى جارىسى،توعىزقۇمالاق، سىندى ءدۇبىرلى دودالار ۇيىمداستىرىلادى.

10 تامىز – رەسمي اباي كۇنى. بۇل كۇنى تاڭەرتەڭ جيدەبايدا قۇران باعىشتالىپ، قۇرباندىق شالۋ راسىمىمەن باستاۋ الادى. ودان كەيىن ەلىمىزدىڭ بارلىق وڭىرىندە ۇلى اقىنعا تاعزىم رەتىندە اباي ەسكەرتكىشىنە گۇل شوقتارىن قويۋ ءراسىمى وتەدى.

Abai.kz