DEMOSCOPE ساراپشىلارى قازاقستاندىقتار اراسىندا ءتىل ساياساتى مەن قازاق ءتىلىنىڭ دامۋى بويىنشا ساۋالناما جۇرگىزدى، دەپ حابارلايدى Ulysmedia.kz.

ءتىل ساياساتىنا قاتىستى ۇستانىمدار

قازاقستاندىقتاردىڭ ەڭ قولايلى ءتىل ستراتەگياسىنا قاتىستى پىكىرلەرى شامامەن تەڭ ءبولىندى: 33,8% بارلىق تىلدىك توپتارعا تەڭ قۇقىق بەرەتىن كوپتۇرلىلىكتى قولدايدى، 30,8% قازاق ءتىلىن بەلسەندى دامىتۋ قاجەت دەپ سانايدى، بىراق ورىس جانە اعىلشىن تىلدەرىنىڭ ءرولىن ساقتاۋدى دا قولدايدى، ال 29,5% باستى باسىمدىقتى تەك قازاق تىلىنە بەرۋدى دۇرىس كورەدى.

ءتىل جانە مانساپ

ازاماتتاردىڭ پىكىرىنشە، مانساپ قۇرۋداعى باستى قۇرال – قازاق ءتىلى. ونى 80,1% رەسپوندەنت اتاپ وتكەن. ەكىنشى ورىندا – ورىس ءتىلى (35,5%), ءۇشىنشى ورىندا – اعىلشىن ءتىلى (23,8%).

ءتىل ساياساتىنىڭ تيىمدىلىگى

مەملەكەتتىڭ قازاق ءتىلىن دامىتۋعا باعىتتالعان جۇمىسىنا باعا ءارتۇرلى بولدى: 47,2% ستراتەگيانى وتە ءتيىمدى دەپ سانايدى، 18,2% – نەگىزىنەن ءتيىمدى دەپ ەسەپتەيدى. ال 28,5% ساياساتتى ءتيىمسىز دەپ باعالاعان. نارازىلىقتى ءجيى بىلدىرەتىندەر – ورىس ءتىلدى ازاماتتار (33,6%). ەكى تىلدىلەر اراسىندا بۇل كورسەتكىش – 24,1%، قازاق تىلدىلەردە – نەبارى 19,4%.

ۇشتىلدىلىك مۇراسى

2006 جىلى ۇسىنىلعان ءۇش ءتىل (قازاق، ورىس جانە اعىلشىن) ساياساتىن تولىق تابىستى دەۋ قيىن. دەگەنمەن رەسپوندەنتتەردىڭ جارتىسى (50,7%) ونى ءالى دە وزەكتى دەپ سانايدى.

قازاق ءتىلىنىڭ دامۋىنا كەدەرگىلەر

ازاماتتار اتاپ وتكەن باستى كەدەرگىلەر:

بىلىكتى مۇعالىمدەردىڭ جەتىسپەۋشىلىگى – 26,4%;

حالىقتىڭ تومەن موتيۆاتسياسى – 23,9%;

ساپالى وقۋلىقتار مەن ءتىل ورتالىقتارىنىڭ تاپشىلىعى – 21,5%;

وقىتۋ ادىستەمەسىنىڭ السىزدىگى – 16,3%;

رەسەيلىك اقپاراتتىق كەڭىستىكتىڭ ىقپالى – 15,7%;

جەمقورلىق – 12,2%.

قازاق تىلدىلەر كوبىنە رەسەي اقپاراتتىق ىقپالىن ايتسا، ورىس تىلدىلەر مۇعالىم تاپشىلىعىن ءبىرىنشى ورىنعا قويعان.

مەملەكەتتىك ءتىلدى دامىتۋعا نە كومەكتەسەدى؟

ازاماتتاردىڭ پىكىرىنشە، ەڭ ءتيىمدى شارالار مىنالار:

مەكتەپ پەن جوو-لاردا وقىتۋدى جاقسارتۋ – 39,8%;

مەملەكەتتىك قىزمەتكەرلەر مەن سەرۆيستىك ۇيىمدارعا ءتىل بىلۋگە قاتاڭ تالاپ ەنگىزۋ – 26,6%;

ەرەسەكتەرگە تەگىن كۋرستار اشۋ – 25,3%;

قوعامدىق باستامالاردى قولداۋ – 21,1%;

ءتىلدى كينو، مۋزىكا جانە مەديا ارقىلى ناسيحاتتاۋ – 19%.

ءتىل جانە ءبىلىم ساپاسى

ساۋالناماعا قاتىسقانداردىڭ كوبى (37,7%) ەڭ جاقسى ءبىلىم قازاق تىلىندە بەرىلەدى دەپ ەسەپتەيدى. 23,3% – ورىس ءتىلىن، 4% – اعىلشىن ءتىلىن تاڭداعان. ال 27,9% ءبىلىم ساپاسى تىلگە بايلانىستى ەمەس دەپ سانايدى.

قازاق ءتىلدى رەسپوندەنتتەردىڭ 53,5%-ى قازاق ءتىلىن تاڭداسا، ورىس تىلدىلەردىڭ 45,3%-ى ورىس ءتىلىن تاڭداعان.

ازاماتتاردىڭ جارتىسىنا جۋىعى (49,9%) قازاق ءتىلىن ەرەسەك جاسىندا ۇيرەنگەن ادامداردى كەزدەستىرمەگەنىن ايتقان. ۇشتەن ءبىرى (33,5%) مۇنداي جەكەلەگەن مىسالداردى عانا بىلەتىنىن جەتكىزسە، 15,5% – مۇنداي جاعدايلار بار ەكەنىن، بىراق ولاردىڭ از ەكەنىن اتاپ وتكەن.

Abai.kz