2025 جىلعى 9 قىركۇيەكتە IMD الەمدىك باسەكەگە قابىلەتتىلىكتى زەرتتەۋ ورتالىعى IMD 2025 تالانتتىلاردىڭ الەمدىك رەيتينگىنىڭ (IMD World Talent Ranking 2025) ناتيجەلەرىن جاريالادى.

2025 جىلعى رەيتينگكە تۇراقتى ەكونوميكالىق ءوسۋدى قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن قاجەتتى ادامي كاپيتالدى دامىتۋ، تارتۋ جانە ۇستاپ قالۋ تۇرعىسىنان قارالعان 69 ەكونوميكا قاتىستى.

انىقتامالىق:

"ينۆەستيتسيالار جانە دامۋ" فاكتورى ەلدىڭ ازاماتتاردى ەكونوميكا ءۇشىن قاجەتتى داعدىلارمەن قامتاماسىز ەتە وتىرىپ، ولاردىڭ ءبىلىمى مەن كاسىپتىك دايارلىعىنا قانشالىقتى ءتيىمدى ينۆەستيتسيالايتىنىن باعالايدى.

"تارتىمدىلىق" فاكتورى ەلدىڭ جەرگىلىكتى جانە شەتەلدىك تالانتتاردى قانشالىقتى تارتاتىنىن جانە ۇستاپ قالاتىنىن كورسەتەدى.

"دايىندىق" فاكتورى ەلدەگى جۇمىس كۇشىنىڭ قانشالىقتى بىلىكتى ەكەنىن جانە ونىڭ ەكونوميكانىڭ قاجەتتىلىكتەرىنە قانشالىقتى سايكەس كەلەتىندىگىن باعالايدى.

قازاقستان پوزيتسياسىنىڭ ارتۋىنا "ينۆەستيتسيالار جانە دامۋ" فاكتورىنىڭ جاقسارۋى ايتارلىقتاي اسەر ەتتى، ول بويىنشا ەل وتكەن جىلدىڭ ناتيجەلەرىمەن سالىستىرعاندا 3 تارماققا كوتەرىلىپ، 20-ورىنعا يە بولدى. وسىلايشا، ەل جىل سايىن وسى فاكتور اياسىندا وڭ ديناميكانى كورسەتىپ كەلەدى.

كورسەتكىشتەر بولىنىسىندە ايتارلىقتاي جاقسارۋ جالپى جۇمىس كۇشىنىڭ 51,5%-ءىن قۇراعان ايەلدەر جۇمىس كۇشىنىڭ ۇلەسى (IMD 2025 تالانتتىلار رەيتينگىندە 48,39% مانىمەن 12 ورىننان 3 ورىنعا دەيىن), سونداي-اق باستاۋىش ءبىلىم بەرۋدەگى وقۋشىلار مەن مۇعالىمدەر سانىنىڭ 14,74-ءتى قۇرايتىن اراقاتىناسى بويىنشا (IMD 2025 تالانتتىلار رەيتينگىندە 16,8 مانىمەن 46 ورىننان 38 ورىنعا دەيىن) بايقالادى. سونداي-اق، قازاقستان ورتا ءبىلىم بەرۋدە وقۋشىلار مەن مۇعالىمدەر سانىنىڭ اراقاتىناسى كورسەتكىشى بويىنشا مىقتى پوزيتسيالاردى ساقتاپ، 8,34 مانىمەن 2 ورىنعا يە بولىپ وتىر.

"تارتىمدىلىق" جانە "دايىندىق" فاكتورلارى بويىنشا 46 ورىننان 45 ورىنعا دەيىن جانە سايكەسىنشە 44 ورىننان 43 ورىنعا دەيىن 1 تارماققا جاقسارۋ بايقالادى.

مىسالى، "تارتىمدىلىق" فاكتورى شەڭبەرىندە رەسپوندەنتتەر سوت تورەلىگىنىڭ ادىلەتتىلىك دەڭگەيىن (5,54 باللمەن 39 ورىننان 6,56 باللمەن 26 ورىنعا دەيىن), سونداي-اق كومپانيالاردا تالانتتاردى تارتۋ مەن ۇستاپ قالۋدىڭ باسىمدىلىعىن (6,6 باللمەن 40 ورىننان 6,92 باللمەن 27 ورىنعا دەيىن) جوعارى باعالادى.

"دايىندىق" فاكتورىندا "جۇمىس كۇشىنىڭ ءوسۋى" كورسەتكىشى ەرەكشە كوزگە تۇسەدى، ول بويىنشا قازاقستاننىڭ پوزيتسياسى 17 تارماققا – 48 ورىننان (1,11%) 31 ورىنعا (1,36%) دەيىن جاقساردى.

شۆەيتساريا الى كۇنگە دەيىن "ينۆەستيتسيالار جانە دامۋ" مەن "تارتىمدىلىق" فاكتورلارى بويىنشا تۇراقتى ءبىرىنشى ورىنعا يە بولىپ، رەيتينگتە جەتەكشى پوزيتسياسىن ساقتاپ قالدى. ارى قاراي رەيتينگتە ليۋكسەمبۋرگ (2 ورىن), يسلانديا (3 ورىن), گونكونگ (4 ورىن) جانە نيدەرلاندى (5 ورىن) ورنالاسقان. بارلىق اتالعان ەلدەردە وتكەن جىلدىڭ ناتيجەلەرىمەن سالىستىرعاندا پوزيتسيالاردىڭ جاقسارعانى بايقالادى.

IMD World Talent Ranking 2025 ەسەبىنە سايكەس، تالانتتىلاردىڭ باسەكەگە قابىلەتتىلىگى تۇراقتى كوشباسشىلىق ساياساتتا تۇراقتى يننوۆاتسيالار جۇرگىزۋدى، ەڭبەك نارىعىنىڭ وزگەرمەلى قاجەتتىلىكتەرىنە يكەمدى بەيىمدەلۋدى جانە ۇزاق مەرزىمدى ينۆەستيتسيالاردى قىسقا مەرزىمدى شەشىمدەرمەن ۇيلەستىرۋدى تالاپ ەتەتىن قارقىندى داميتىن سالا بولىپ قالا بەرەدى.

شۆەيتساريانىڭ ون جىلدىق ۇستەمدىگى كۇشتى ينستيتۋتتار، ساپالى ءبىلىم بەرۋ جانە دايەكتى ساياسات تۇراقتى باسەكەلەستىك ارتىقشىلىقتاردى قالىپتاستىراتىنىن كورسەتەدى، الايدا كوشباسشىلار دا گەندەرلىك الشاقتىق جانە STEM ماماندارىنىڭ جەتىسپەۋشىلىگى سياقتى قيىندىقتارعا تاپ بولادى، بۇل ءوز كەزەگىندە بولاشاق ناتيجەلەرگە تەرىس اسەر ەتۋى مۇمكىن.

ءباا-ءنىڭ قارقىندى ءوسۋى، يسلانديانىڭ كوشباسشىلار ۇشتىگىنە ورالۋى جانە گونكونگتىڭ پوزيتسيالارىنىڭ رەكوردتىق نىعايۋى ءبىلىم بەرۋ ناتيجەلەرىن نارىق قاجەتتىلىكتەرىنە سايكەستەندىرۋ ماقساتىندا دايەكتى جانە نىسانالى رەفورمالار مەن ينۆەستيتسيالار جانە الەمدىك نارىقتا باسەكەگە قابىلەتتى جۇمىس ورتاسىن قۇرۋ بۇرىنعى تۇراقسىزدىققا قاراماستان ەكونوميكانىڭ جاھاندىق كادرلىق لاندشافتتاعى قالپىن وزگەرتە الاتىنىن كورسەتەدى.

تابىستىڭ نەگىزگى فاكتورلارى، بىرىنشىدەن - ينۆەستيتسيالار، تارتىمدىلىق جانە كادرلاردىڭ ەكونوميكا قاجەتتىلىكتەرىنە دايىندىعى سياقتى ءۇش نەگىزگى باعىت اراسىنداعى تەپە-تەڭدىك.

ەكىنشىدەن، تيىمدىلىكتىڭ دە ماڭىزى ينۆەستيتسيالاردان كەم ەمەس: قازاقستان، لاتۆيا جانە ەستونيا ءبىلىم بەرۋگە ارنالعان شەكتەۋلى بيۋدجەتتەردى ساۋاتتى پايدالانۋ نەعۇرلىم جومارت قارجىلاندىرىلاتىن، بىراق ناتيجەلىلىگى تومەن جۇيەلەرگە قاراعاندا تيىمدىرەك بولۋى مۇمكىن ەكەنىن كورسەتەدى.

ۇشىنشىدەن - ستۋدەنتتەردىڭ حالىقارالىق ۇتقىرلىعى تالانتتىلاردى دامىتۋدىڭ بولاشاق ستراتەگيالارىنىڭ نەگىزى. مىسالى، كانادا مەن گەرمانيا شەتەلدىك ستۋدەنتتەردىڭ ەڭبەك نارىعىنا ينتەگراتسيالانۋى تۇراقتى كادرلىق الەۋەتتى قالاي قالىپتاستىراتىنىن كورسەتەدى.

بولاشاقتا ەكونوميكالارعا باسەكەگە قابىلەتتىلىگىن ساقتاۋ نەمەسە ارتتىرۋ ءۇشىن ءۇش جان-جاقتى مىندەتتى شەشۋ قاجەت بولادى: جۇمىس كۇشىنە قاتىسۋ كەزىندە گەندەرلىك الشاقتىقتى جويۋ، ءبىلىم بەرۋ ناتيجەلەرىن جۇمىس كۇشىنىڭ تەز وزگەرەتىن قاجەتتىلىكتەرىنە سايكەستىككە كەلتىرۋ جانە ءومىردىڭ جوعارى ساپاسىن ۇسىنۋ.

جوعارىدا اتالعان مىندەتتەردىڭ وزەكتىلىگىن مەملەكەت باسشىسى ق. ك. توقاەۆ وزىنىڭ "جاساندى ينتەللەكت داۋىرىندەگى قازاقستان: وزەكتى ماسەلەلەر جانە ونى تۇبەگەيلى تسيفرلىق وزگەرىستەر ارقىلى شەشۋ" اتتى قازاقستان حالقىنا جولداۋىندا دا اتاپ وتەدى. باستامالاردىڭ ءبىرى رەتىندە ول ەكونوميكانى تسيفرلىق اۋقىمدى جاڭعىرتۋ شەڭبەرىندە، اتاپ ايتقاندا، مەكتەپ ورىندىعىنان باستاپ جاساندى ينتەللەكت سالاسىنداعى قۇزىرەتتەردى جانە پەداگوگتەردە جاساندى ينتەللەكت تەحنولوگياسىن مەڭگەرۋ داعدىلارىن قالىپتاستىرۋ، عىلىمدى، ءبىلىم بەرۋدى جانە يننوۆاتسيالاردى باسقارۋدى ينتەگراتسيالاۋ، ەلگە بىلىكتى وتاندىق مامانداردىڭ ورالۋىنىڭ ءتيىمدى تەتىكتەرىن ازىرلەۋ جانە ەنگىزۋ، سونداي-اق ەلدىڭ دامۋىنا ۇلەس قوسا الاتىن تەحنيكالىق كاسىپتەردە شەتەلدەن مىقتى مامانداردى تارتۋ ءۇشىن جاعداي جاساۋ ارقىلى ادامي كاپيتالدى دامىتۋعا جاڭا تالاپتار قويۋ قاجەتتىگىن اتاپ ءوتتى.

Abai.kz