تاريح – مەملەكەتتىك يدەولوگيا. سوندىقتان بلوگەرلەر مەن جاستار ءاربىر ءسوزى مەن ىسىندە اباي بولۋى ءتيىس. Abay Live YouTube ارناسىنا بەرگەن سۇحباتىندا تاريح عىلىمدارىنىڭ كانديداتى، استانا حالىقارالىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پروفەسسورى سايالبەك عيززاتوۆ وسىلاي دەيدى.

عالىمنىڭ ايتۋىنشا، بۇگىنگى تاڭدا الەۋمەتتىك جەلىدە تاريح پەن مادەنيەت تاقىرىبىنا جازىپ جۇرگەندەردىڭ كوبى ءۇستىرت قارايدى.

«عالىمدار اشقان جاڭالىقتى حالىققا، اسىرەسە جاس بۋىنعا جەتكىزۋدە بلوگەرلەرگە ارقا سۇيەيمىز عوي. وكىنىشكە قاراي، بلوگەرلەردىڭ وزدەرى ات ءۇستى قارايدى. الدىندا دا ءبىر جاعداي بولدى عوي، قۇيرىق-باۋىر ءداستۇرىن باسقا ءبىر كىتاپقا سىلتەمە جاساپ، ارابتاردان – ازىرەتى اليدەن باستالادى دەگەن سياقتىنى ايتىپ حالىقتىڭ نارازىلىعىن تۋعىزدى»، – دەيدى تاريحشى.

وسى ورايدا ول ۇلتتىق تاريحىمىز بەن مادەنيەتىمىزدى ناسيحاتتاپ جۇرگەن تانىمال تۇلعالاردىڭ دا وسىنداي قاتەلىك جىبەرىپ جاتقانىن اتاپ ءوتتى.

«اۋادان اقشا جاسايمىز دەپ، الەۋمەتتىك جەلىنى حايپ ءۇشىن پايدالاناتىن جاستار وتە مۇقيات بولۋى كەرەك. تاريح – بۇل يدەولوگيا. ەگەر بلوگەر بولىپ تاماق ءپىسىرۋدى ناسيحاتتاساڭ، ول باسقا. ال تاريح پەن مادەنيەت – مەملەكەتتىك دۇنيە، مەملەكەتتىك يدەولوگيا»، – دەدى سايالبەك عيززاتوۆ.

تۇلعالاردى قاراما-قارسى قويۋ – قاۋىپتى ءۇردىس

عالىم سوڭعى جىلدارى ءجيى بايقالاتىن تاريحي تۇلعالاردى ءبىر-بىرىنە قارسى قويۋ ماسەلەسىنە دە توقتالدى.

«بۇنى پليۋراليستىك تۇرعىدان ءتۇسىندىرۋ كەرەك دەپ ويلايمىن. قازىرگى تاڭدا دا يدەاليست پەن ماتەرياليست بار، سول سەكىلدى مەملەكەتتىك بيلىكتە دە بيلىك جۇرگىزۋشى جانە وپپوزيتسيا بار. سول سەكىلدى سول زاماندا دا سونىڭ وكىلدەرى بولدى عوي: بىرەۋى بيلىك باسىندا جۇرگەندەر بولسا، ءبىرى وپپوزيتسيانىڭ وكىلدەرى. قازىرگى زامانمەن پاراللەل جۇرگىزىپ، مىسالى ءبىزدىڭ پارلامەنتتە بىرنەشە پارتيانىڭ وكىلدەرى وتىر. ارقايسىسى، بىلايشا ايتقاندا، قازاقستاندى دامىتۋ ءۇشىن جۇمىس جاساپ جاتىر عوي. سول سەبەپتى جاستارعا دا وسىنداي ۇلتتىق تۇرعىدان تۇسىندىرمەسە، ءبىر-ءبىرىن جامانداتىپ، تۇلعالاردى قارسى قويۋ جاقسىلىققا الىپ كەلمەيدى»، – دەيدى ول.

عالىمنىڭ پىكىرىنشە، تاريحي قايراتكەرلەردىڭ كوزقاراس ايىرماشىلىعىن ءتۇسىنۋ ءۇشىن زامانىنىڭ ساياسي، الەۋمەتتىك كونتەكسىن ءبىلۋ ماڭىزدى. ايتپەسە، قازىرگى ولشەممەن باعالاۋ تاريحتى بۇرمالاۋعا اپارادى.

ارحيۆ قۇجاتى – اقيقاتتىڭ سوڭعى نۇكتەسى ەمەس

سايالبەك ماحامبەتۇلى جاستاردىڭ تاريحي دەرەكتەرگە كوزقاراسىنا دا توقتالىپ، ارحيۆ قۇجاتتارىمەن جۇمىس ىستەۋدىڭ جاۋاپكەرشىلىگىن ەسكە سالدى.

«ەكىنشى مەنىڭ ايتايىن دەگەنىم – جاستار جاعى سىني ويلاۋى كەرەك. ءبىر اقپاراتتى سول كۇيىندە قابىلداماي، كەرىسىنشە قورىتىپ، ويلانىڭدار، سول كەزدەگى ساياساتتى تۇسىنۋلەرىڭ كەرەك، كونتەكسكە قاراۋلارىڭىز كەرەك دەپ ايتار ەدىم. ءوزىمىز ارحيۆتە تالاي جۇردىك، وندا شەنەۋنىكتەر وزدەرىنىڭ مۇددەسى تۇرعىسىنان جازادى. ال سول قۇجاتتى ءدال سول كۇيىندە بەرۋ ۇلتتىق تاريحىمىزعا، مۇددەمىزگە قايشى كەلۋى مۇمكىن. سونى ەرەكشە ەسكەرگەن ءجون دەپ سانايمىن»، – دەدى ول.

عالىمنىڭ بۇل سوزدەرى قازىرگى تاريحي كونتەنت وندىرۋشىلەرگە، اسىرەسە TikTok, Instagram سياقتى پلاتفورمالاردا تاريحتى جەڭىلدەتىپ جەتكىزەتىن بلوگەرلەرگە ۇلكەن ەسكەرتۋ ىسپەتتى.

تاريح – ەلدىڭ رۋحاني تۇعىرى مەن يدەولوگيالىق وزەگى. ونى ناسيحاتتاۋ جەڭىل جەلىكپەن، لايك پەن قارالىم ءۇشىن جاسالاتىن دۇنيە ەمەس. پروفەسسور سايالبەك عيززاتوۆ ايتقانداي، ءاربىر بلوگەر، ءاربىر جاس تاريحتى بايانداعاندا عىلىمي دەرەك پەن ۇلتتىق مۇددە اراسىنداعى شەكارانى ايقىن سەزىنۋى ءتيىس. ويتكەنى ءبىر اۋىز قاتە پىكىر حالىقتىڭ تاريحي ساناسىنا سىزات تۇسىرەدى.

Abai.kz