بيىلعى جىل ماقتا ۋاقىتىنان ءبىر ايعا جۋىق كەش ەگىلگەنىمەن، ديقانداردىڭ قۋانىشىنا قاراي ءونىم جاقسى شىقتى. بۇرناعى جىلدارى ءبىر ماقتاارال اۋدانىنىڭ وزىنە 25 مىڭ گاستەربايتەرلەر كومەككە كەلسە، ۇستىمىزدەگى جىلى ولاردىڭ سانى سەگىز مىڭنان اسا قويعان جوق. سونىڭ سالدارىنان قازىر ماقتاارالدىقتار بالا-شاعاسىمەن اق التىندى اق ۇلپانىڭ استىندا قالدىرىپ الماۋ قامىنا كىرىسكەن. ماقتانىڭ جايىن بىلمەك ماقساتپەن ارنايى اۋدانعا بارىپ قايتقانىمىزدا، اۋدان اكىمىنىڭ ورىنباسارى جامانتاي بەيسەنباەۆ تەرىمنىڭ بىرقالىپتى ءجۇرىپ جاتقانىن ايتتى. كورشى اۋدانداردان كومەككە تەرىمشى تارتۋ بىرقاتار قيىندىقتار تۋدىرىپ وتىرعان سىڭايلى. سول سەبەپتى وقۋشىلار دا ءوز وتباسىنىڭ ەككەن ماقتاسىن جيناپ الۋدا جاردەمگە شىعىپ جاتقانىنان حاباردار ەتتى. الايدا تەك ساباقتان تىس ۋاقىتتا. جامانتاي قانايۇلى مۇنى نىقتاپ ايتتى. ويتكەنى وقۋشىلاردىڭ ساباقتان قالىپ، تەرىمگە شىعۋىنا رۇقسات جوق. وقۋشىلاردى، جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ ستۋدەنتتەرىن اق التىن جيناۋ ناۋقانىنا ارالاستىرۋ كەڭەستەر وداعىمەن بىرگە كەلمەسكە كەتكەن بولاتىن. الايدا...

بيىلعى جىل ماقتا ۋاقىتىنان ءبىر ايعا جۋىق كەش ەگىلگەنىمەن، ديقانداردىڭ قۋانىشىنا قاراي ءونىم جاقسى شىقتى. بۇرناعى جىلدارى ءبىر ماقتاارال اۋدانىنىڭ وزىنە 25 مىڭ گاستەربايتەرلەر كومەككە كەلسە، ۇستىمىزدەگى جىلى ولاردىڭ سانى سەگىز مىڭنان اسا قويعان جوق. سونىڭ سالدارىنان قازىر ماقتاارالدىقتار بالا-شاعاسىمەن اق التىندى اق ۇلپانىڭ استىندا قالدىرىپ الماۋ قامىنا كىرىسكەن. ماقتانىڭ جايىن بىلمەك ماقساتپەن ارنايى اۋدانعا بارىپ قايتقانىمىزدا، اۋدان اكىمىنىڭ ورىنباسارى جامانتاي بەيسەنباەۆ تەرىمنىڭ بىرقالىپتى ءجۇرىپ جاتقانىن ايتتى. كورشى اۋدانداردان كومەككە تەرىمشى تارتۋ بىرقاتار قيىندىقتار تۋدىرىپ وتىرعان سىڭايلى. سول سەبەپتى وقۋشىلار دا ءوز وتباسىنىڭ ەككەن ماقتاسىن جيناپ الۋدا جاردەمگە شىعىپ جاتقانىنان حاباردار ەتتى. الايدا تەك ساباقتان تىس ۋاقىتتا. جامانتاي قانايۇلى مۇنى نىقتاپ ايتتى. ويتكەنى وقۋشىلاردىڭ ساباقتان قالىپ، تەرىمگە شىعۋىنا رۇقسات جوق. وقۋشىلاردى، جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ ستۋدەنتتەرىن اق التىن جيناۋ ناۋقانىنا ارالاستىرۋ كەڭەستەر وداعىمەن بىرگە كەلمەسكە كەتكەن بولاتىن. الايدا...

ۋاجگە قارسى بازىنا
جامانتاي بەيسەنباەۆ بىلمەي ايتتى ما، الدە بىلسە دە جاسىرىپ قالعىسى كەلدى مە، بىلمەدىك، بىلەتىنىمىز كوپتەگەن ماقتاارالدىق مەكتەپ وقۋشىلارى ساباققا بارماي، القاپ باسىنا اق التىن تەرۋگە كەتىپ قالادى ەكەن. مۇنى جەرگىلىكتى پروكۋراتۋرا انىقتاپ وتىر. - قازاننىڭ 9-كۇنى ساعات تاڭعى توعىز جارىمدا مىرزاكەنت كەنتى، جاڭا جول اۋىل اكىمشىلىگىندەگى ابىلقاسىم فيردوۋسي اتىنداعى جالپى ورتا مەكتەپتىڭ مۇعالىمى ق.باسيەۆ، ۇيىمداستىرۋشى يۋ.فايزيەۆ، پسيحولوگ ا.سۇلتانوۆ جانە سىنىپ جەتەكشىلەرى س.ميرزاەۆ، ا.سۇلتانوۆ، م.سارباسوۆا، ءا.پازىلبەكوۆا جانە ا.دەبيلوۆانىڭ قاتىسۋىمەن وسى مەكتەپ وقۋشىلارىنىڭ ساباققا قاتىسۋ جاعدايىنا تەكسەرۋ جاسالدى.

تەكسەرۋ بارىسىندا سول كۇنگى كۇندەلىك كەستەسىنە سايكەس العاشقى اۋىسىمدا وقيتىن 284 وقۋشىنىڭ 45-ءى عانا پارتادا وتىرعان. قالعان 239 وقۋشىنىڭ وزدەرىنىڭ وتباسىنا تيەسىلى ماقتا القاپتارىندا ماقتا جيناۋعا كەتكەنى انىقتالدى. بۇل جونىندە اكت ءتۇزىلىپ، قورىتىندىسىمەن اۋداندىق ءبىلىم ءبولىمى مەڭگەرۋشىسى مەن اۋدان اكىمىنىڭ اتىنا ۇسىنىس ەنگىزىلدى، - دەيدى اۋدان پروكۋرورى حالي ماماتاەۆ.

پروكۋروردىڭ ءسوزىن نەگىزگە الساق، جامانتاي بەيسەنباەۆتىڭ بۇل جايتتان بەيحابار بولۋى مۇمكىن ەمەس سەكىلدى. وسى وقيعا انىقتالعاننان كەيىن اۋدان پروكۋرورى حالي رىسقۇلبەكۇلىنىڭ تىكەلەي تاپسىرماسىمەن وزگە دە مەكتەپتەرگە كەنەتتەن تەكسەرۋ جۇرگىزۋ تاپسىرىلادى. بۇل جولعى باعىت - اتاكەنت ءوڭىرى. سونىمەن، توقجىگىتوۆ اتىنداعى ورتا مەكتەپتە 32 وقۋشى بەلگىسىز سەبەپتەرمەن ساباققا كەلمەسە، جامبىل اتىنداعى ورتا مەكتەپتە بۇل كۇنى قارا كورسەتپەگەن 58 وقۋشىنىڭ 28-ءى ماقتا القاپتارىندا جۇرگەنى انىقتالدى. ال ناۋاي اتىنداعى ورتا مەكتەپتەگى ءبىرىنشى كەزەكتە ءدارىس الاتىن 297 وقۋشىنىڭ 170-ءى مەكتەپتە ەمەس، ماقتا القابىندا ءجۇر ەكەن. ءتىزىم وسىلاي جالعاسىپ كەتە بەرەدى. مۇنداي تەكسەرۋ كەلەسى كۇندەرى دە اسىقاتا، جەتىساي وڭىرلەرىندە جالعاسىن تاپتى. تاعى دا سول كورىنىس. بالانىڭ كوبى ماقتا القاپتارىندا.
ەندى مىنا سوراقىلىققا قاراڭىز. ەڭ العاش تەكسەرىلىپ، ءبىرىنشى اۋىسىمدا وقيتىن 284 وقۋشىنىڭ 45-ءى عانا ساباقتا بولعانى انىقتالىپ، وسى ولقىلىعى ءۇشىن اكت ءتۇزىلىپ، اۋداندىق ءبىلىم ءبولىمى باستىعى مەن اۋدان اكىمىنىڭ اتىنا ۇسىنىس تۇسىرۋگە سەبەپ بولعان مەكتەپتى اراعا بەس كۇن سالىپ قايتا تەكسەرگەندە الدىڭعى كورىنىس اينا- قاتەسىز قايتالاندى. بۇل جولى دا 284 وقۋشىنىڭ بار بولعانى 44-ءى عانا پارتادا وتىرعان. وزگەلەرى ۇيرەنشىكتى ادەتتەرى بويىنشا ماقتا تەرۋگە كەتىپتى.

نەبارى 4-5 كۇندە اۋدانداعى 118 مەكتەپتىڭ 31-ءىنىڭ ءبىرىنشى اۋىسىمدا وقيتىن وقۋشىلارىنىڭ ساباققا قاتىسۋ دەڭگەيى تەكسەرىلدى. قورىتىندىسىنا قاراڭىز: پارتادا وتىرۋى ءتيىس 8072 بالانىڭ 1872-ءسى (!) ساباققا سەبەپسىز كەلمەگەن. بۇل - جالپى، وقۋشىلاردىڭ 25 پايىزى دەگەن ءسوز.

وقۋشى ولىمىنە جول بەرىلدى
وقۋشىلاردىڭ مەكتەپتى تاستاپ، ماقتا تەرىمگە شىعىپ كەتۋى ءوز الدىنا، ال ولاردىڭ جۇمىس ىستەۋ بارىسىنداعى قاۋىپسىزدىگىنە كىم جاۋاپتى؟ بۋىنى قاتا قويماعان جاسوسپىرىمدەردىڭ كۇشىن پايدالانۋشىلار بۇل جاعىن دا ۇمىت قالدىرعان سىڭايلى. مىسال كەرەك پە؟ ايتايىق. قازان ايىنىڭ 10-جۇلدىزى كۇنى ساعات شامامەن 18:30-داردا اتاكەنت - سىرداريا تاس جولىنىڭ بويىندا ماقتا تەرىمىنەن كەلە جاتقان باپىشەۆ اتىنداعى ورتا مەكتەپتىڭ 8-سىنىپ وقۋشىسى، ياعني 13 جاسار ق.ەرمەكتەگىن ك.بوەۆ دەگەن ازامات «دەۋ-لاسەتتي» ماركالى اۆتوكولىگىمەن سوعىپ، ءجاسوسپىرىم اۋىر سوققىدان قازا بولدى. ال بۇدان بەس كۇن بۇرىن تاعى دا ساعات 18:30-دار شاماسىندا قىزىلقۇم اۋىلىنىڭ تۇرعىنى، ۋاقىتشا جۇمىسسىز ت.ابىشەۆ متز-80 ماركالى تراكتورىمەن اسىقاتا - شاردارا تاس جولىنىڭ بويىندا كەلە جاتىپ، رۋلگە يە بولا الماي قالۋ سالدارىنان تراكتورعا تىركەلگەن ەكىنشى تىركەمە جولدىڭ شەتىنەن سايعا جانامالاپ قۇلاعان. مەملەكەتتىك بەلگىسى جوق، تەحنيكالىق جاعدايى وتە ناشار تراكتوردىڭ تىركەمەسىندە سول ساتتە «سارىارقا» ورتا مەكتەبىنىڭ دەنەشىنىقتىرۋ ءپانىنىڭ مۇعالىمى ق.ەلەۋسىزوۆ پەن سول مەكتەپتىڭ 9-سىنىبىندا وقيتىن 12 وقۋشى قىز بولعان. اپات سالدارىنان 4 وقۋشى ءتۇرلى دەنە جاراقاتتارىمەن كەشكى ساعات 21:40 مينۋتتا اسىقاتا كەنتىنىڭ №1 اۋرۋحاناسىنا تۇسەدى.

ءبولىم باستىعىنىڭ ورنى - «بولنيچنىي»
مەكتەپ ديرەكتورىنىڭ مىندەتىن اتقارۋشى س.لەسپاەۆا قولدا باردا قونىشتان باسقىسى كەلسە كەرەك، 5 قازان كۇنى «ماقتا-2009 جيىن-تەرىمگە قاتىسۋ تۋرالى» №676 ساندى بۇيرىق شىعارادى. وندا «وقۋشىلاردىڭ ماقتا تەرىم ناۋقانىنا قاتىسۋى ساباقتان تىس ۋاقىتتا جۇزەگە اسىرىلسىن، سىنىپ جەتەكشىلەرى وقۋشىلاردىڭ اتا-انالارىنىڭ قاراۋىندا ماقتا تەرىمگە قاتىساتىن وقۋشىلار ءتىزىمىن انىقتاپ، ولاردىڭ ساباققا قاتىسۋى قاتاڭ باقىلاۋعا الىنسىن» دەگەن بۇيرىق شىعارعان. سوندا س.لەسپاەۆا حانىمنىڭ ويىنشا، وقۋشىلار ءۇي جۇمىسىنا قاي كەزدە دايىندالۋلارى كەرەك؟
اۋداندىق پروكۋراتۋرا بۇل بۇيرىقتى زاڭسىز دەپ تاۋىپ، وقۋشىلاردى تەرىمگە الىپ بارعان دەنەشىنىقتىرۋ ءپانىنىڭ مۇعالىمى ق.ەلەۋسىزوۆ ءوز ەركىمەن جۇمىستان بوساتىلسا، ماتەماتيكا ءپانىن ماقتاعا «ارناعان» ب.سۇلەيمەنوۆاعا ءبىلىم زاڭناماسىن بۇزعانى ءۇشىن «سوگىس» جاريالاندى.

- وسى زاڭبۇزۋشىلىقتارعا جول بەرۋگە بىردەن-ءبىر سەبەپ اۋداندىق ءبىلىم ءبولىمى مەن مەكتەپ باسشىلىعى تاراپىنان ءتيىستى ۆەدومستۆولىق باقىلاۋ ءوز دەڭگەيىندە جۇرگىزىلمەگەن. مەكتەپ وقۋشىلارىنىڭ جۇمىس كۇشىن ءتيىمدى پايدالانۋدى جانە پەداگوگ قىزمەتكەرلەرى مەن وقۋشىلاردى زاڭسىز جۇمىسقا تارتۋعا تىيىم سالۋدى رەتتەيتىن قانداي دا ءبىر شۇعىل ءىس-شارالار جۇرگىزبەي، ءبىلىم بەرۋ سالاسىنداعى مۇنداي بەي-بەرەكەتسىزدىكتى توقتاتۋ مۇمكىن ەمەس، - دەيدى اۋدان پروكۋرورى حالي رىسقۇلبەكۇلى.

وسى سەبەپتى دە اۋدان پروكۋراتۋراسى تاراپىنان اۋدان اكىمىنىڭ جانە ءبىلىم ءبولىمى مەڭگەرۋشىسىنىڭ اتىنا مەكتەپ ديرەكتورلارىنىڭ قاتاڭ جاۋاپكەرشىلىگىن شەشىپ، كەلەشەكتە مۇنداي زاڭبۇزۋشىلىقتارعا جول بەرمەۋ جونىندە شۇعىل شارا قاراستىرۋ جونىندە ۇسىنىس ەنگىزىلدى. ال بىرنەشە جىلدان بەرى اۋداننىڭ ءبىلىم سالاسىنىڭ ساپاسىن سوڭعى ورىنداردان جوعارى سۇيرەي الماعان ءبولىم باسشىسى مالىك ىرسىمبەتوۆ مىرزا ۇزاق ۋاقىتتان بەرى «بولنيچنىيدا»...

«الاش ايناسى» گازەتى 21 قازان 2009 جىل