ماعجان: «كىنانى جۇرەككە قوي،قويما ماعان»
زارقىن سىزدىقۇلى تايشىباي، ف.ع.ك.م.قوزىباەۆ اتىنداعى سقمۋ پروفەسسورى،پەتروپاۆل قالاسى
ماعجان اقىننىڭ العاشقى ولەڭدەر جيناعى 1912 جىلى «شولپان» دەگەن اتپەن جارىق كورگەنى ءمالىم. تاتارستان مەملەكەتتىك مۇراعاتىنىڭ 420-قورىندا سول كەزدەگى قازانداعى باسپاحانالاردان قازاق جانە تاتار تىلدەرىندە باسىلىپ شىققان كىتاپتارعا بايلانىستى تسەنزۋرا قۇجاتتارى ساقتالعان. ولاردىڭ ىشىندە، قازاق ادەبيەتىنىڭ تاريحىن زەرتتەۋشىلەر ءۇشىن قۇندى دەرەكتەر بەرەتىن ماتەريالداردىڭ كەيبىرەۋلەرى مىناداي:
عاليوللا عالىمجانوۆتىڭ «ەسىل جۇرتىم» (1912), ارىستان بەرىكقاليۇلىنىڭ «اعىن» (1912), ع.جانىبەكوۆتىڭ «بالالار ءبادۋامى» (1912), مۇحامەت-ءسالىم كاشىموۆتىڭ «ناسيحات قازاقيا» (1908), ابدۋللا مۇشتاقتىڭ (عۇمار قاراشۇلىنىڭ لاقاپ اتى. - ز.ت.) «قارلىعاش»، يشانعاليۇلى بيسەن البانشىراقتىڭ «ادەبيەت ورنەگى» (1910), بەكمۇحامەد حۇساينوۆتىڭ «قۇتىبحانا چۋرناعى» (كىتاپحانا بۇرىشى) (1910), ادىلكارىم ءمازيتوۆتىڭ «قازاق شاكىرتتەرىنە عاديا» (1910) دەگەن قازانداعى «اعايىندى كاريموۆتار» باسپاحانا-سىنان شىققان كىتاپتارى، شاكارىم، ءماشھۇر ءجۇسىپ شىعارمالارىنىڭ مازمۇنى جونىندەگى تسەنزۋرا قاعازدارى جاتىر.
زارقىن سىزدىقۇلى تايشىباي، ف.ع.ك.م.قوزىباەۆ اتىنداعى سقمۋ پروفەسسورى،پەتروپاۆل قالاسى
ماعجان اقىننىڭ العاشقى ولەڭدەر جيناعى 1912 جىلى «شولپان» دەگەن اتپەن جارىق كورگەنى ءمالىم. تاتارستان مەملەكەتتىك مۇراعاتىنىڭ 420-قورىندا سول كەزدەگى قازانداعى باسپاحانالاردان قازاق جانە تاتار تىلدەرىندە باسىلىپ شىققان كىتاپتارعا بايلانىستى تسەنزۋرا قۇجاتتارى ساقتالعان. ولاردىڭ ىشىندە، قازاق ادەبيەتىنىڭ تاريحىن زەرتتەۋشىلەر ءۇشىن قۇندى دەرەكتەر بەرەتىن ماتەريالداردىڭ كەيبىرەۋلەرى مىناداي:
عاليوللا عالىمجانوۆتىڭ «ەسىل جۇرتىم» (1912), ارىستان بەرىكقاليۇلىنىڭ «اعىن» (1912), ع.جانىبەكوۆتىڭ «بالالار ءبادۋامى» (1912), مۇحامەت-ءسالىم كاشىموۆتىڭ «ناسيحات قازاقيا» (1908), ابدۋللا مۇشتاقتىڭ (عۇمار قاراشۇلىنىڭ لاقاپ اتى. - ز.ت.) «قارلىعاش»، يشانعاليۇلى بيسەن البانشىراقتىڭ «ادەبيەت ورنەگى» (1910), بەكمۇحامەد حۇساينوۆتىڭ «قۇتىبحانا چۋرناعى» (كىتاپحانا بۇرىشى) (1910), ادىلكارىم ءمازيتوۆتىڭ «قازاق شاكىرتتەرىنە عاديا» (1910) دەگەن قازانداعى «اعايىندى كاريموۆتار» باسپاحانا-سىنان شىققان كىتاپتارى، شاكارىم، ءماشھۇر ءجۇسىپ شىعارمالارىنىڭ مازمۇنى جونىندەگى تسەنزۋرا قاعازدارى جاتىر.
قازان ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پروفەسسورى، رەسەي ىشكى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ جانسىزى ن.كاتانوۆ باستاعان اۋدارماشى توپ قازاق تىلىندە شىققان ءاربىر كىتاپتاعى شىعارمالاردىڭ استارىنا سىعالاي قاراپ، وكىمەت بيلىگىنە، ورىس مەملەكەتىنىڭ وتارشىلدىق ساياساتىنا قارسى-اۋ دەگەن پىكىرلەر ىزدەگەن. ارينە، ىزدەگەن سوڭ...تاپقان.
ءاربىر ولەڭنەن كەسەك-كەسەك ۇزىندىلەر الىپ، ولاردىڭ استارىنداعى ويلاردى اشىپ، ءتىپتى اسقىندىرىپ دەيىكشى، ورىسشاعا اۋدارعان. بۇل ارادا مىنا ءبىر جاعدايدى ەسكەرتە كەتەيىك. قازانداعى جەرگىلىكتى «ادەبيەتشى ماماندار» وزدەرىنىڭ تاپقان «قىلمىستارىن» پەتربورعا، ىشكى ىستەر مينيسترلىگىنە تىكەلەي جولداپ وتىرعان. دالىرەك ايتساق، ناعىز ساياسي تىڭشىلىق قىزمەت اتقارعان. ىشكى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ ءباسپاسوز باسقارماسى قازانداعى جاندارم ورىندارىنا سول اۋدارمالاردى جىبەرىپ، ءتيىستى كىتاپتاردى تاراتپاۋ جانە اۆتور-لارىن ساياسي سەنىمسىز ادامدار رەتىندە قۋعىنداۋ تۋرالى نۇسقاۋ بەرىپ وتىرعان.
ال، ەندى ماعجاننىڭ «شولپانىنا» بايلانىستى نە تاپتى ەكەن؟ سونى كورەيىك. الدىن الا ايتىپ قويايىن، تسەنزور (پروفەسسور ن.كاتانوۆ.-ز.ت.) - قازاقشاسى مىقتى، ءسوز قادىرىن بىلەتىن، استارلى ويلاردى دا اڭعارىمپاز مامان. اقىندىقتان دا قۇرالاقان ەمەس. كۇدىكتى-اۋ دەگەن جولدار مەن شۋماقتاردى ۇعىنىقتى ەتىپ، جولما-جول ورىسشاعا اۋدارىپ بەرە العان. جاقشا ىشىنە كەيبىر سوزدەردىڭ استارلى ماعىناسىن دا اشىپ كورسەتكەن.
