وزبەكستاننىڭ ءاندىجان شاھارىنان تاعى شۋ شىقتى. بۇلاي دەيتىنىمىزدىڭ دە سەبەبى بار. 2005 جىلى مامىر ايىندا وسى جەردە الا شاپاندى اعايىندار بۇلىك سالعان. سول كەزدە رەسمي تاشكەنت كوشەگە شىققان شەرۋشىلەردى كۇشپەن قۋىپ تاراتتى. جۇزدەگەن ادام وققا ۇشتى. وزبەك بيلىگى ءاندىجان وقيعاسىن «لاڭكەستەردىڭ ارەكەتى» دەپ باعالادى. تولقۋ شوقتانىپ بارىپ سونگەن. ارتىنشا اقش پەن باتىس ەلدەرى «جازىقسىز جۇزدەگەن ادامدى وققا بايلادىڭ» دەپ، تاشكەنتتەن تەرىس اينالدى. وزبەك رەسمي وكىلدەرىنىڭ شەتەلگە شىعۋىنا شەك قويدى. سانكتسيا جاريالادى. تەك 2008 جىلى عانا باتىس وزبەكستانمەن جاڭا قارىم-قاتىناس ورناتىپ، سۋىپ كەتكەن ورتاعا قايتا جىلىمىق جۇگىرگەندەي بولعان. كاريموۆتان باستاپ وزگە دە بيلىك باسشىلارىنىڭ سىرتقا شىعۋىنا رۇقسات ەتىلدى. ال بۇل جولعى بۇلىكتىڭ ءجونى بولەك سەكىلدى.

وزبەكستاننىڭ ءاندىجان شاھارىنان تاعى شۋ شىقتى. بۇلاي دەيتىنىمىزدىڭ دە سەبەبى بار. 2005 جىلى مامىر ايىندا وسى جەردە الا شاپاندى اعايىندار بۇلىك سالعان. سول كەزدە رەسمي تاشكەنت كوشەگە شىققان شەرۋشىلەردى كۇشپەن قۋىپ تاراتتى. جۇزدەگەن ادام وققا ۇشتى. وزبەك بيلىگى ءاندىجان وقيعاسىن «لاڭكەستەردىڭ ارەكەتى» دەپ باعالادى. تولقۋ شوقتانىپ بارىپ سونگەن. ارتىنشا اقش پەن باتىس ەلدەرى «جازىقسىز جۇزدەگەن ادامدى وققا بايلادىڭ» دەپ، تاشكەنتتەن تەرىس اينالدى. وزبەك رەسمي وكىلدەرىنىڭ شەتەلگە شىعۋىنا شەك قويدى. سانكتسيا جاريالادى. تەك 2008 جىلى عانا باتىس وزبەكستانمەن جاڭا قارىم-قاتىناس ورناتىپ، سۋىپ كەتكەن ورتاعا قايتا جىلىمىق جۇگىرگەندەي بولعان. كاريموۆتان باستاپ وزگە دە بيلىك باسشىلارىنىڭ سىرتقا شىعۋىنا رۇقسات ەتىلدى. ال بۇل جولعى بۇلىكتىڭ ءجونى بولەك سەكىلدى.
كەيبىر راستالماعان دەرەككوزدەرى 26 مامىر ءتۇنى قىرعىز بەن وزبەك شەكاراسىندا ورنالاسقان «حاناباد» كەدەندىك بەكەتتە جارىلىس بولدى» دەگەندى كەلتىرەدى. سونداي-اق وسى ەلدى مەكەندە جيىرماعا جۋىق بەلگىسىز قارۋلى ادامدار مەن پوليتسەيلەر اراسىندا اتىس بولعان. بەلگىسىز توپ كۇشتىك قۇرىلىمدار ورنالاسقان عيماراتتى باسىپ الۋعا تىرىسقان. وققا ۇشقاندار مەن جارالى بولعاندار بار كورىنەدى. قالاعا وزبەكتىڭ اسكەري بروندى تەحنيكالارى مەن ارناۋلى اسكەري بولىمدەرى كىرگىزىلدى. دەگەنمەن، رەسمي تاشكەنت بۇل جونىندە ەشقانداي مالىمدەمە تاراتقان جوق. ءۇنسىز. 2005 جىلعى ءاندىجان قاندى قىرعىنىندا دا ءاۋ باستا وزبەك بيلىگى بولعان وقيعا جونىندە ۇنسىزدىك تانىتقان-دى. تەك الەم اقپارات قۇرالدارى بولعان وقيعانى جۇرتقا ۇسىنعان سوڭ عانا تاشكەنت ءوز ءۋاجىن امالسىز ايتقان. بۇل جولى دا رەسمي تاشكەنت جۇمعان اۋزىن اشار ەمەس. كەرىسىنشە، ەلىندە ويران-توپان بولىپ جاتقاندا، كاريموۆ برازيلياعا ساپارلاپ كەتە باردى. جەرگىلىكتى بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى قازىر وزبەك پەن قىرعىز شەكاراسى جابىلعانىن ايتادى.
قىرعىز جاعى دا اسكەري قۇرىلىمدارىن شەكاراعا جاقىنداتقان. قىرعىز ىشكى ىستەر مينيسترلىگى حابارىنا نازار اۋدارساق، تارتىپسىزدىك شەكارانىڭ ارعى بەتىندە، ياعني وزبەك جەرىندە بولعان. قازىر ەكى ەلدى جالعاپ تۇراتىن «حاناباد» جانە «دوستىق» بەكەتتەرى جابىلعان. بۇل ماڭعا وزبەك جاعى تەحنيكا مەن اسكەردى توگىپ، قوسىمشا تەكسەرۋ بەكەتتەرىن قۇرۋدا. وسىعان قاراعاندا جاعدايدىڭ ءماز ەمەس ەكەندىگى بەلگىلى. «فەرگانا.رۋ» سايتىنىڭ تاراتقان حابارىنا قاراعاندا، قازىر وزبەكتىڭ حاناباد قالاسىنداعى بارلىق قوعامدىق ورىندار، مەكەمەلەر، ءشايحانالار جابىلعان. قالاعا جاقىن ورنالاسقان قىشلاق تۇرعىندارى 26 مامىر ءتۇنى جارىلىس جانە اتىس بولعانىن ەستىگەن. قىرعىز شەكاراشىلارى دا شەكاراسىنىڭ ارعى بەتىندە توگىلگەن قاننىڭ ىزدەرىن بايقاعان. دەگەنمەن بۇدان ءسال بۇرىن قىرعىز بۇقارالىق-اقپارات قۇرالدارى ءاندىجاندا جاپپاي تارتىپسىزدىك بولىپ جاتقانىن حابارلاعان ەدى. ازىرگە وقيعا بولعان جەردەن جەتكەن حابار-وشار ءارتۇرلى.
رەسمي وزبەك جانە قىرعىز بيلىگى ەشقانداي مالىمدەمە تاراتا قويعان جوق. بۇلىكتىڭ ارتىندا كىم تۇر؟ بۇل الدە جەرگىلىكتى تۇرعىنداردىڭ بيلىككە قارسى تولقۋى ما، الدە «ءوز الدىنا حاليفات قۇرامىز» دەپ باياعىدان داۋرىعىپ جۇرگەن ەكستريميستىك توپتاردىڭ ارەكەتى مە؟ الدە ەكى ەلدىڭ شەكاراسىندا دۇمپۋلەر تۋعىزىپ، ءتۇبى ءبىر اعايىنداس ەلدەردى ءبىر-بىرىنە ايداپ سالماق بولعان، ازىرگە اتى بەلگىسىز ەلدەردىڭ ارناۋلى قىزمەت ورىندارىنىڭ ارانداتۋ ارەكەتى مە؟ بەلگىسىز. ءبىر ايتا كەتەر جايت، «حاناباد» كەدەن بەكەتى قىرعىزدىڭ جالال-اباد وبلىسى مەن وزبەكتىڭ ءاندىجان وبلىسىنىڭ شەكاراسىندا ورنالاسقان.

سەيسەن امىربەكۇلى
“ايقىن” گازەتى 27 مامىر 2009 جىل