امانگەلدى كەڭشىلىكۇلى. سەگىزىنشى اسپانداعى ءومىر
اقىن ءامىرحان بالقىبەكتىڭ دۇنيەدەن وتكەنىنە دە كۇن ارتىنان كۇن ءوتىپ بارادى. قىرشىن كەتكەن ارعىماعىم 2014 جىلدىڭ 18 مامىرىندا 45 جاسقا عانا تولار ەدى. وسىدان جيىرما جىلعا تاياۋ ۋاقىت بۇرىن اياۋلى دوسىمنىڭ «مەتامورفوزا» اتتى تىرناقالدى جىر جيناعى جارىق كورگەندە پوەزيامىزعا تالانتتى اقىننىڭ كەلگەنىنە شىن قۋانىپ، حالىقتان ءسۇيىنشى سۇراپ، ءىلتيپاتىمدى ءبىلدىرىپ، ماقالا جازعان ەدىم. جازعان ماقالام «قازاق ادەبيەتى» گازەتىندە جارىق كورگەندە ءامىرحاننىڭ ەسى شىعا جازداپ قۋانىپ، كوڭىلى تاسىپ، ۇيگە ەركەلەپ كەلىپ، قالاي جۋعانىمىز - كۇنى كەشە عانا كورگەن تۇستەي كوز الدىمنان كەتپەيدى. ەندى سول دۇنيەمدى كەيبىر ستيلدىك «اتتەگەنايلارىنا» عانا قول تيگىزىپ، وقىرمان نازارىنا قايتا ۇسىنعاندى ءجون سانادىم.
امانگەلدى كەڭشىلىكۇلى
جاس اقىن.. سانامىزعا ابدەن ءسىڭىپ، كوڭىلىمىزگە بەرىشتەي بەكىپ قالعان وسى ءسوز تىركەسى ءتىل ۇشىنا ورالىپ، سەزىمىمىزدى ۇرشىقتاي ۇيىرگەن سايىن «پوەزيا – جاستىقتىڭ جالىنى ەمەس پە؟» دەگەن سىڭايداعى وي ۇشقىنى تۇيسىگىمىزدىڭ ءبىر تۇكپىرىنەن قىلاڭداي باستايدى.
ۇلى مارتەبەلى پوەزياداعى ەڭ قۋاتتى جارىلىستاردىڭ، دۇمپۋلەر مەن ۇلى سىلكىنىستەردىڭ ادەبيەت مايدانىنا ء«ار كۇننىڭ قاناتىندا جۇيىتكىگەن» اساۋ جۇرەك، جاس تولقىننىڭ ارالاسۋىمەن بولاتىنى داۋ تۋعىزبايتىن اقيقات ەكەنى الىمساقتان بەلگىلى. ءسوز ونەرىمىزدىڭ تابيعاتىن باسقالارمەن سالىستىرىپ، ورىس ادەبيەتىندەگى قاپتاعان مىسالدارعا نازار اۋدارساق، قۇدىرەتتى پوەزيانىڭ ءار ون جىل سايىن جاڭارىپ، تۇلەپ وتىرۋى تابيعي زاڭدىلىققا اينالىپتى. ايتالىق، جيىرماسىنشى عاسىردىڭ باسىنداعى ورىس ادەبيەتىندەگى ساپالىق بەتبۇرىستار سەرگەي ەسەنين، الەكساندر بلوك، ۆلاديمير ماياكوۆسكي، ۆەليامير حلەبنيكوۆ، نيكولاي گۋميلەۆ، ميحايل كۋزمين، يگور سەۆەريانين، اندرەي بەلىي، گەورگي يۆانوۆ، ۆلاديسلاۆ حودوسەۆيچ، كونستانتين بالمونت..، وتىز بەن ەلۋىنشى جىلدار ارالىعىندا پوەزيا بيىگىنە كوتەرىلگەن پاۆەل ۆاسيلەۆ، دميتري كەدرين، مارينا تسۆەتاەۆا، اننا احماتوۆا، نيكولاي زابولوتسكي، بوريس پاستەرناك، الەكساندر تۆاردوۆسكيلەردىڭ لەگى، الپىسىنشى جىلدارى تازا ورىس ۇلتتىق پوەزياسىنىڭ بوياۋىن قايتا تىرىلتكەن نيكولاي رۋبتسوۆ پەن الەكسەي پراسولوۆ، ولەڭ الەمىنە ەسترادالىق داۋىلدىڭ ەكپىنىن الىپ كەلىپ، جۇرتتىڭ اۋزىن اشقىزىپ، كوزىن جۇمعىزعان ەۆگەني ەۆتۋشەنكو، اندرەي ۆوزنەسەنسكي، بەللا احمادۋللينا، روبەرت روجدەستۆەنسكي، جەتپىسىنشى جىلدارى اقىن بولىپ قالىپتاسىپ بار مۇمكىندىكتەرى جارقىراي اشىلعان ۆاسيلي فەودوروۆ، نيكولاي ترياپكين، اناتولي پەرەدرەەۆتەر، سەكسەنىنشى جىلدارى اقىندىق قولتاڭباسىن تانىتقان يۋري كۋزنەتسوۆ، فەودور سۋحوۆ، ەگور يساەۆ، ۆلاديمير فيرسوۆ، ۆالەنتينا سوروكينا، ۆلاديمير تسىبيندەردىڭ شوعىرى ورىس پوەزياسىن ءبىر ۇلكەن بەلەسكە كوتەرىپ تاستاعانىن ەشكىم دە جوققا شىعارا المايدى. عاسىر باسىنان بەرگى قازاق پوەزياسىنىڭ دا ءدال وسىعان ۇقساس قۇبىلىستى باسىنان كەشىرىپ، اقىندار گۆاردياسىنىڭ ءار ون جىل سايىن ادەبيەتتەگى جاڭا، سونى ىزدەنىستەردىڭ مايدانىنا اتتانعانى كۇنى كەشە عانا كوز الدىمىزدان وتكەن ءومىر شىندىعى.
الايدا، حالقىمىزدىڭ پوەتيكالىق پوتەنتسيالى ەشبىر ەلدىكىنەن كەم بولماعانىمەن، اقىندارىمىزدىڭ مويىندالىپ، وقىرمانعا تانىلۋى وزگە جۇرتپەن سالىستىرعاندا وتە باياۋ جىلجىپ كەلەدى. ادەبيەتىمىزدەگى ادامداردى جاسىنا قاراپ جىلىكتەيتىن جامان ادەتتىڭ قانىمىزعا ءسىڭىپ كەتكەنى سونشاما، «جاس اقىن» اتاۋىن شەنى وسپەيتىن ەفرەيتورعا اينالدىرىپ جىبەرگەن سىڭايىمىز بار.
جوعارىدا اڭگىمە قىلعان ورىس اقىندارىنىڭ بارلىعى دا ءتول توپىراعىندا وتىز جاسقا دەيىن-اق تانىلىپ، پوەتيكالىق كەمەلدىكتىڭ تۇعىرىنا تىم ەرتە كوتەرىلدى. ال بىزدە جاس تالانتتاردى مويىنداۋدان گورى ولاردىڭ بويىنداعى جاڭاشىلدىققا ۇركە قاراپ، تاۋەلدى-تاۋەلسىز باسىلىمداردا ولاردى جاپپاي سىناپ، «اقىن ءولتىرۋ ويىنى» تىم قاتتى قارقىن الىپ بارا جاتقان جوق پا وسى، قالاي؟ جاقسىلىقتى كورە المايتىن، تالانتتارعا تاسادان تاس اتاتىن سورلىلىعىمىزدى قاشان ارىلامىز.
ەڭ سوراقىسى بۋىن الماسۋ ءۇردىسىنىڭ تىم ۇزاققا سوزىلىپ كەتكەنى سونشاما اقىن شىعارماشىلىعىن ەلۋگە تولعاندا عانا ەلەپ، پىكىر ايتۋ ۇيرەنشىكتى ادەتكە اينالعانى قا-شا-ن. جاسى سەكسەن-توقسانعا كەلىپ، توم-توم كىتاپ جازعانىمەن ادەبيەتتەگى قولتاڭباسىن تانىتا الماعان كەيبىر اقىنداردى وتىرىك ماقتاي بەرگەننەن گورى، ونەرگە دەگەن جۇرەگىن كىرلەتپەگەن جاستاردىڭ ىزدەنىسىنە نازار اۋدارۋ كەرەك شىعار، مۇمكىن، كەلەشەكتە. ادەبيەتىمىزدىڭ مارتەبەسىن ءوسىرۋ ءۇشىن.
ءبىز شىعارماشىلىعىن ءسوز ەتكەلى وتىرعان، ادەبيەتكە بارىنشا ادال قىزمەت ەتۋگە سەرت بەرگەن ءامىرحان ساراڭ جازاتىن اقىنداردىڭ ساناتىنان. ارينە، كوپ جازاتىنداردى دا، قولىنا قالامىن سيرەك الاتىنداردى دا جازعىرۋعا ەشكىمنىڭ قاقىسى جوق. ونى ءار اقىننىڭ جۇرەك قالاۋى شەشەدى. ويدىڭ داۋىلى سەنىڭ شابىتىڭدى السۇرتىپ جاتسا نەگە كەڭىنەن كوسىلمەسكە؟ كوڭىلىڭ قالاماسا قولعا قالام الۋدىڭ قانشالىقتى قاجەتى بار؟
كوپ جازۋ نەمەسە از جازۋ اقىن شىعارماشىلىعى ءۇشىن مىندەت ەمەس. مىندەت قالاي جازساڭ دا، وزىڭە عانا ءتان قولتاڭباڭدى تانىتىپ، وقىرمان جۇرەگىنە جول تابا ءبىلۋ. ول ءۇشىن اقىنعا تالانت پەن شالقار شابىتتان بولەك –مىنەز كەرەك.
ونەردىڭ ءمىنى –مىنەزسىزدىك. ءار اقىننىڭ دا پوەزيا الەمىندەگى تابيعاتى ولەڭ ولكەسىندەگى وزىنە عانا ءتان مىنەزى ارقىلى اشىلادى. مىنەز تالانتقا بەرگەن ءتاڭىردىڭ سىيى بولعاندىقتان، ونىڭ كەمەلدەنۋى جاسپەن ولشەنبەيدى. جاستىعىنا قاراماستان دانانىڭ ءسوزىن سويلەگەن لەرمونتوۆ پەن ەسەنيندى، سۇلتانماحمۇت پەن تولەگەندى ەسىڭىزگە ءتۇسىرىپ كورىڭىز. قاراڭعى قازاق كوگىنە ورمەلەپ شىعىپ كۇن بولعىسى كەلگەندە سۇلتانماحمۇت جيىرمادان جاڭا عانا اسقان ەدى عوي..
مىنە سوندىقتان «پوەزيانىڭ –ۇلى جۇمباق» (دوستوەۆسكي) بولىپ قالا بەرەتىن سىرىن ەشبىر عۇلاما ءتۇسىندىرىپ بەرە المايتىن شىعار.
پوەزيانىڭ باستى ماقساتى سوزبەن سۋرەت سالۋ نەمەسە دانىشپانسىپ اقىل ايتۋ دا ەمەس، ادام جانىنىڭ تىلسىم تابيعاتىن زەرتتەۋ. ءارى-بەرىدەن سوڭ «قۇدايىم كەشىرە گور، پوەزيا اقىماقتاۋ بولۋعا ءتيىس». مىنە سوندىقتان دا «يا پوسلەدني پوەت دەرەۆني» دەپ جىرلاعان ەسەنينگە دە، «يميا منە كۋزنەتسوۆ. يا ودين. وستالنىە وبمان ي پوددەلكا» دەپ بوسقا داۋرىققان يۋري كۋزنەتسوۆقا دا ورىس ادەبيەتشىلەرى كەشىرىممەن قارادى. سەبەبى، پوەزيادا ء«ا» دەگەننەن، سالعاننان ولەڭدەگى مىنەزىن، وزىنە عانا ءتان قولتاڭباسىن تانىتىپ كەلگەن اقىندار عانا كەلەشەگىنەن مول ءۇمىت كۇتكىزەدى.
«جاس اقىن» جايلى ويىمىزعا قايتا ورالساق، ماسەلەنىڭ تاعى ءبىر وتكىرلەۋ قىرى وسى ءبىر ءسوز تىركەسىنىڭ كەز كەلگەن دارىن يەسىن بۇگىننەن ەمەس، تەك تاۋسىلمايتىن كەلەشەكتەن عانا كوزدى الداعان ساعىمداي ۇمىتتەندىرىپ قوياتىندىعىندا. مىنە سونىڭ كەسىرىنەن «جاس اقىن» - تارلان اقىن، اقيىق اقىن ت.س.س ۇقساس ۇلى مەملەكەتتەرگە تاۋەلدى ەل سياقتى بولىپ كەتكەندەي كورىنەدى، ماعان. اقساقالىمىز ءابدىلدا تاجىباەۆ «جۇمەكەن كوپ ويلاپ، كوپ ىزدەنەتىن جاس» دەپ جازعاندا ناجىمەدەنوۆ قىرىقتىڭ قىرقاسىنان اسقان تۇلعالى اقىن بولاتىن. مىسالىمىزدى كوبەيتە بەرمەي-اق ءامىرحان بالقىبەكتىڭ پوەزياسىنا قاتىستى ءوز ءسوزىمدى «جاس اقىن» دەمەي-اق، اقىن دەپ باستاۋعا تاۋەكەل ەتىپ وتىرمىن.
ءامىرحان جىرلارىنىڭ كوبىسى دالاعا قاتىستى ىڭكار ماحاببات پەن شەكسىز ساعىنىشتان تۇرادى. اقىن ولەڭدەرىندە اسقاق رۋحپەن بىرگە ادامنىڭ كوڭىلىن باۋراپ الاتىن مىزعىماس ءبىر ادال سەزىم بار. سوندىقتان ءامىرحاننىڭ كەلەشەكتە ءالى تالاي كەمەلدەنەتىن جىرلارىنا ءدال بۇگىن «التىن شىققان جەردى بەلدەن قاز» دەگەن پرينتسيپپەن تىم قاتال قاراۋعا بولمايدى. ونىڭ ولەڭدەرىنىڭ مەنى قاتتى قىزىقتىراتىن ۇلكەن سەبەبى، - اقىننىڭ پوەزيادا وزىندىك جول تاڭداۋعا تالپىنىسى، تىڭنان سوقپاق سالۋعا ۇمتىلىسى. ارينە، قازاق ادەبيەتىنىڭ كەكسە گۆاردياسىنىڭ بەدەلدى وكىلدەرىنەن ءتىل ۇستارتۋدى ۇيرەنىپ، ىزدەنىس سوقپاعىن تابا الماعان اقىن دا «جىلتىراۋىق قوڭىزداي» ادەمى ولەڭدەر جازا الۋى مۇمكىن. بىراق ادەمى ولەڭ جازۋشىلاردىڭ قاتارى كوبەيىپ، قاراسى مولايىپ تولىققان سايىن وقۋشى كوڭىلى باسقاعا اۋىپ، جىردان قادىر-قاسيەت قاشىپ، ءسوزدىڭ قۇنى ارزانداي تۇسەدى ەمەس پە؟
وقۋشى ءوز كەزەگىندە اقىننان ءومىر شىندىعى جايلى وزگەشە تولعاناتىن، بۇرىن-سوڭدى قالام تەربەگەن جىر سۇلەيىنىڭ ولەڭدەرىندە كەزدەسپەيتىن تەرەڭدىك پەن جاڭا سوقپاقتاردىڭ ءىزىن كۇتۋگە قاقىلى. پوەزيادا دا، پروزا جانرىندا دا بارىنەن دە قيىنى - تىڭنان تۇرەن سالۋ. الايدا جاڭاشا جازۋ دەگەنىمىز شىعارمانىڭ كوركەمدىك دەڭگەيىن تومەندەتپەي، ادەبيەتتە وزگەشە جازۋ ۇلگىسىنىڭ تابيعاتىن قالىپتاستىرۋداعى، ءتىپتى، كەيبىر زاڭدىلىعى دا بار –اقىننىڭ نەمەسە جازۋشىنىڭ شىعارماشىلىق لابوروتورياسىنان شىققان ىزدەنىسىنىڭ ناتيجەسى بولسا كەرەك.
ادەبيەت – مەتافيزيكالىق قۇبىلىس، تانىم ءۇشىن تارتىساتىن ماڭگىلىكتىڭ مايدانى. تىنىش ءومىر سۇرگىسى كەلگەندەردىڭ ول الەمنەن الىس جۇرگەنى ابزال. «ادەبيەتتىڭ باسىنا بەيبىتشىلىك بۇلتى ۇيىرىلگەن شاقتا – ول ماڭگۇرتتەنە باستايدى» (ماندەلشتام).
ادەبيەتتەگى تۇلعالار دا ونىڭ تۇتقاسىن ماڭگى ۇستاپ تۇرا بەرمەيدى. ءاردايىم ونەر اسپانىن سىلكىندىرىپ، داۋىلداتىپ-جاۋىنداتىپ وكشە باسار بۋىن، جاس ۇرپاق كەلگەن سايىن كوركەم پوەزيانىڭ جاڭا ءبىر تىنىسى اشىلعانداي بولادى. الپىسىنشى جىلدار فەنومەنى دە، عاسىرلار بويعى قالىپتاسقان جىراۋلىق ءداستۇردىڭ ەرەجەسىن بۇزىپ ولەڭدەگى وزگەشە الەمىن جاساعان اباي پوەزياسى دا وسىنداي قۇبىلىس ەدى دەسەك شىندىقتىڭ اۋىلىنان تىم الىستاپ كەتپەيتىن شىعارمىز. (ۇلى ابايدىڭ ءوز زامانىنىڭ ءىرى اقىندارى شورتانباي، دۋلات پەن بۇحاردى سىناۋى ولاردى جوققا شىعارۋ ەمەس، ەستەتيكالىق تۇرعىداعى تەرىستەۋ عانا. ونەرگە جاڭا فورماداعى ولەڭنىڭ كەلگەنىن بايقاتۋى ءۇشىن ايتىلعان سىن ەدى. جاڭانىڭ ەسكىنى ىعىستىرا باستاعانىنىڭ كورىنىسى بولاتىن).
سوندىقتان ءامىرحاننىڭ:
ناعىز اقىن تۋىلمايدى وقىستا،
بار ولاردىڭ ومىردە ءوز ورىنى
جەر بەتىنە كەلەدى ولار سوعىسقا
توعىسقان شاق جۇلدىزداردىڭ شوعىرى،-
دەپ ونەردە جاڭا مايدان اشۋعا تىرىسقان ۇمتىلىسىن زاڭدىلىق رەتىندە قابىلداۋعا ءتيىسپىز.
اقىننىڭ كەيبىر بالعىن جىرلارىندا كەمىس-كەتىك، «اتتەگەنايلارى» دا بار بولعانىمەن، بالاۋسا ۇنىندە، ولەڭىنىڭ تابيعاتىندا «تاسقا تۇنعان تەڭىزدىڭ تامشىسىنداي» ءبىر ادەمى تازالىق بار.
ءتفا، ءتفا. ءتىلىمىز تاسقا. ءامىرحاننىڭ دۇنيەدەگى قۇبىلىستى تەرەڭ تانۋعا تالپىنىسى، ليريكانىڭ سۇلۋ سوزدەردىڭ جيىنتىعى ەمەس ەكەنىن تۇسىنگەن زەرەكتىگى پوەزياداعى تاعى ءبىر كەڭىستىكتىڭ التىن ەسىگىن اشۋعا مۇمكىندىكتەردىڭ بار ەكەنىن ايقىن اڭعارتادى.
اقىن ولەڭدەرىندە جالاڭاش شىندىقتان، وتىرىك ويشىلدىقتان قاشىپ، تابيعات پەن ادام اراسىنداعى گارمونيالىق ۇندەستىكتى ساباقتاستىرا، سالعاستىرا قاراۋعا تىرىسادى. ەڭ الدىمەن ول كورۋدىڭ اقىنى:
***
كىرپىگىڭە كەلىپ تۇر سۇيەنگىم-اق
جانارىڭا كەلىپ تۇر دامىلداعىم.
***
جانارىڭنان اقپاسام تامشى بولىپ،
كىرپىگىڭنەن ۇشپاسام جاپىراق بوپ.
***
جانار مەنەن كىرپىكتىڭ اراسىندا
ءومىر دەيتىن بايقاساڭ ارالىق بار.
ء (دال وسىلاي 30 بەت)
اقىن ولەڭدەرىندەگى قاداپ ايتاتىن باستى ەرەكشەلىكتەردىڭ ءبىرى، ونىڭ كوشپەلى حالقىمىزدىڭ تىنىس-تىرشىلىگىنە تەرەڭ ءۇڭىلۋى دەر ەدىك. ول بابالار ىرىمىنىڭ استارىنان دا دالالىقتار ءۇشىن ماڭىزى زور سەنىمدى سەزەدى.
جۇتاڭداۋمىن دەمەن بىراق جارلىمىن،
بابا ىرىمى، الەگى ەمەس جارعىنىڭ.
قىزىل ءتىلدى سوزگە ءيىلتۋ ءۇشىن دە،
يتاياقتان سۋدى دا ىشكەن بار كۇنىم.
بابالار ىرىمى بويىنشا ءتىلى كەشەۋىلدەپ شىعا باستاعان بەيكۇنا سابيگە يتاياقتان سۋ ىشكىزەدى ەكەن. سونداي جاعداي اقىننىڭ دا باسىنان ءوتىپتى. بىراق امىرحانعا ءتىل قادىرىنە، ءسوز كيەسىنە ءدال كوشپەلى تۇركىلەردەي جاۋاپكەرشىلىكپەن قاراعان حالىق جوقتاي كورىنەدى.
يتاياقتان سۋدى دا ىشكەن بار شاعىم.
كەزى ەمەستى ول كوڭىل كۇپتى، ارسا مۇڭ.
سەن شارشادىڭ ءساندى قۋىپ، مەن بايعۇس،
بابا ىرىمعا باعا تاپپاي شارشادىم.
اسىرەسە ولەڭنىڭ ءتۇيىنى، كۋلميناتسياسى اسەرلى شىققان.
وسى بولدى-اۋ زامانانىڭ ولەڭى،
كوپ بولعان سوڭ كور سەزىمى، كوبەڭى.
ءيسى تىلگە يلىكپەگەن تىلدەرگە،
يتاياقپەن تاماق بەرگىم كەلەدى.
دالاعا دەگەن ساعىنىش پەن ماحاببات اقىنعا ەرەكشە شابىت بەرەدى. ءامىرحاننىڭ ولەڭدەرىن وقي وتىرىپ، دالا تابيعاتى ارقىلى كوشپەلى تۇركىلەردىڭ بولمىسىن تانىعانداي بولاسىڭ. دالانىڭ سامال جەلىندەي ادەمى جىرلار رۋحىڭا قانات بىتىرەدى. تىڭداپ كورىڭىزشى:
جاندى تەربەپ ماڭگىلىكتىڭ اعىنى،
ء تان ارىدى. ارمان بىرگە ارىدى!
جانارىمدى قىتىقتايدى نۇرىمەن،
مىڭ جىل بۇرىن سونگەن جۇلدىز جارىعى.
جانىم جۇلدىز جىلدامدىعىن قوسقاندا،
سالەم ايتىپ كەيىن قالعان دوستارعا.
بۇل قالادان كەتەم ءتۇبى كوككە مەن.
كەتەمىن مەن سەگىزىنشى اسپانعا.
سەگىزىنشى اسپان. بۇل بۇرىنعى اقىنداردىڭ ەشقايسىسى دا اشپاعان جۇمباق الەم. ء امىرحاننىڭ - الەمى! ول اسپاندا تەك اقىن ءامىرحان بالقىبەك قانا بىلەتىن عاجايىپ ءومىر بار. وقىپ كورىڭىزشى:
وسى ءبىر ءتۇس ساعىم با، الدە باعىم با؟
جان تالىقسىپ مىزعىپ كەتكەن شاعىمدا.
كورەم ىلعي اۋەن ويناپ كوڭىلدى،
سول اۋەنگە تەربەتىلگەن ءوڭىردى.
ءبىر كەزدەرى سەزىم كەشىپ جايدارمان،
جۇرگەن جاي ما ادام اتا، حاۋا انا؟
بۇل ولكەنىڭ اۋاسى انگە اينالعان.
نە اۋەنى اينالعانداي اۋاعا.
سول اۋەندى بۇلاق ەلتىپ تىڭدايدى،
قايىرماسىن كوتەرمەلەپ قۇس بىتكەن.
بۇرىن-سوڭدى كورىپ پە ەدىم مۇندايدى.
مۇنداي سازدى بۇرىن-سوڭدى ەستىپ پە ەم؟
ولەڭدەگى قولتاڭباسى ەندى ايقىندالىپ كەلە جاتقان اقىننىڭ «مەتامورفوزا» جىر جيناعىنداعى شىعارماشىلىق ىزدەنىستەر ونەردىڭ سول بيىك اسپاندا ءالى تالاي تاماشا جىرلاردىڭ جاسىنداي جارقىرايتىنا دەگەن ۇلكەن سەنىم ۇيالاتادى كوڭىلىمىزگە. مەن اقىن جۇرەگىنەن:
جاناردا جارق ەتسە ءبىر ۇشقىن،
سەزىم عوي، قالايشا سونەدى؟
ءبىر ولەڭ جازۋعا ءتيىسپىن،
ءومىردىڭ وزىندەي ادەمى.
دۇنيەنى شومدىرىپ ارايعا،
تىرلىكتى كۇزەتەر كوز ىلمەي.
جازۋعا ءتيىسپىن قالايدا،
ءبىر ولەڭ ءومىردىڭ وزىندەي
- دەگەن سىڭايداعى ءالى تالاي جاۋھار جىرلاردى تۋدىراتىنىنا شىن سەنەمىن.
ءامىرحاننىڭ بويىنداعى ىزدەنىس پەن سوعان لايىقتى قۋات سول سەنىمىمنىڭ اقتالاتىنا يلاندىرادى. ويتكەنى وندا قاراپايىم ومىردەن جۇرت بايقاماعاندى كورە بىلەتىن زەرەكتىك بار، تاعدىرلى تۋىندىلارىندا جۇرەگىڭدى ەلجىرەتەتىن جىلىلىق مول.
قۇر اۋاعا قالدى اسىلىپ قانشا ءانىم،
جەر بەتىندە سەندەلەم بە ءالى كوپ.
مەن جارىقتى كۇتە-كۇتە شارشادىم،
ەندىگى ءومىر ءتۇس سياقتى ءمانى جوق.
ۋاقىتىمدى كۇتە-كۇتە ءبىتتى ءالىم،
ماڭاي تۇمان، جۇلدىز بىتكەن اداستى.
كىم بىلەدى، كىمدەر نە ىستەپ جاتقانىن،
كىمدەر قالاي جۇباتارىن الاشتى؟
قاسىرەتىمدى ءتۇسىن مەيلى، تۇسىنبە،
ءوز تالايىن اركىم ءوزى تاپقانداي.
جونارقامدا، جۇلىنىمنىڭ ىشىندە،
جاۋىنقۇرتى قابىر قازىپ جاتقانداي.
ادەبيەت –اردىڭ ءىسى، سونسوڭ - ادام جانىنىڭ تازالىعىنىڭ بارومەترى. ماقالامىزدىڭ تۇساۋكەسەرىندە ءبىز ءامىرحاننىڭ ولەڭدەرىندە «تاسقا تۇنعان تەڭىزدىڭ تامشىسىندا ءبىر ادەمى تازالىق بار» دەگەنبىز، جاڭىلسپاساق. ەندەشە ءامىرحاننىڭ سول تازالىعىن اقىن ولەڭدەرىنىڭ ايناسى دەسەك ابدەن جاراسادى. جۇلدىزدى ساتتەرى، تۇلعالانۋ، ءورىس اشۋ كەزەڭى ءالى الدا دەپ ۇمىتتەنەمىز.
1997 جىل 10 قىركۇيەك
Abai.kz
