قارىز الۋ بۇگىنگى ءومىردىڭ اجىراماس زاڭدىلىعى. دوسىڭنان، تانىسىڭنان، تۋىسىڭنان نەمەسە بانكتەن قارىز الۋ كوپشىلىگىمىزدە كەزدەسەدى. بۇگىنگى ادامداردىڭ تىنىس-تىرشىلىگى دە، ەكونوميكا دا وسىعان بەيىمدەلگەن. ياعني، قازىرگى ادامداردىڭ ءبىر بولىگى «قارىزعا ءومىر ءسۇرىپ جاتىر». ونسىز بولمايتىن دا سياقتى. ويتكەنى، جۇرت قاتارلى ءومىر ءسۇرۋ كەرەك. باسپانا سالۋ، بالالارىڭدى اياقتاندىرۋ، وقىتۋ جانە ت.ت. مولىراق قارجىنى قاجەت ەتەدى. كوپشىلىگىمىز سولاي ەتىپ تە جاتىرمىز.

 قارىزدىڭ قايتارىمىن ءدال سول ۋاقىتتا ويلاي قويمايمىز. ادامداردىڭ ءبىر بولىگى بۇگىندە ءسال اقشا قاجەت بولسا، وزىندە جەتپەسە بانككە جۇگىرەتىندى شىعاردى. سوڭعى كەزدەرى قىمباتتاۋ كيىمنەن جانە تۇرمىستىق زاتتاردان باستاپ ءبارىن دە نەسيەگە الۋشىلار سانى كوبەيىپ بارادى. ساۋدا ۇيلەرى مەن بانكتەر دە بىرىگىپ وسىنداي جارنامالاردى ۇدەمەلەتۋدە.سولاردىڭ ارزان سوزىنە سەنىپ اقشانى نەمەسە تاۋاردى تەگىن بەرىپ جاتقانداي ۇمتىلامىز.
پسيحولوگتار «نەسيەگە قۇشتارلىق - اۋرۋ» دەسە، ەكونوميستەر «بانك حالىقتىڭ قارجىلىق ساۋاتتىلىعىنىڭ تومەندىگىن پايدالانىپ پايداعا باتىپ وتىر» دەگەندى ايتادى. بۇل دا شىندىق. بانكتەر تەك ءوزىنىڭ پايداسىن عانا ويلايدى. قارىزعا اقشا الۋعا ايەلدەر جاقىن كەلەدى. بانكتەر دە وسى جاعدايدى پايدالانىپ قالۋدا. قارىز الۋدى تەك باتىستان كەلگەن ءجايت دەگەنگە كەلىسۋگە بولمايدى.

 قارىز الۋ شىعىس ەلدەرىندە دە، قازاق دالاسىندا دا بۇرىننان بولعان. بىراق قازىرگىدەي جوعارى پايىزدىق ۇستەماقى تۋرالى ەستىگەن ەمەسپىز.
قارىزىن وتەي الماي ۇيىنەن ايىرىلعاندار دا، ءتىپتى ءوز-وزدەرىنە قول سالعاندار دا كەزدەسۋدە. كەيبىر ادامدار قارىزدى ەرىككەننەن المايدى. بارار جەرى، باسار تاۋى قالماعان سوڭ عانا نەسيە الۋعا تۋرا كەلەتىندەرى كەزدەسەدى. بۇل جاعدايدى دا بانكتەر ءتيىمدى پايدالانادى. قازىر ءبىر بانكتەگى قارىزىڭدى جابۋ ءۇشىن ەكىنشى بانكتەن دە قارىز الۋعا بولادى. مۇنداي جارنامالاردى دا كۇندەلىكتى كورىپ ءجۇرمىز. ەرتەڭگى كۇندى ەسكەرمەي، ءوزىنىڭ تولەم قابىلەتىن ەسەپتەمەي قارىز الۋ جاقسىلىققا اپارمايدى. 
 «ەرتەڭگى قارجىلىق جاعدايىم جاقسارىپ كەتەر، بۇگىن قارىز السام، ونى ءبىر امالىن تاۋىپ قايتارارمىن» دەگەن الدامشى سەنىمگە بوي الدىرۋعا بولمايدى. قارىزسىز دا ءومىر سۇرۋگە بولادى. ادام وزىنە عانا سەنۋى كەرەك. ءبىر قارىزدانىپ، ونى وتەگەن ادامنىڭ بويى قارىز الۋعا ۇيرەنىپ تە كەتەدى. ءومىر بويى قارىزدانعان ادامنىڭ ءومىرى - ءومىر ەمەس. بىرەۋدىڭ اقشاسىنا ءبىر ساتتىك ءومىر سۇرگەنشە، ءوزىڭنىڭ ادال ەڭبەگىڭمەن، قاناعاتپەن ءومىر سۇرگەن الدەقايدا قىزىعىراق. قارىزعا باتقان ادام ءوز ەركىنشە ءومىر سۇرە دە المايدى. ونى قارىزدى قايتارۋ ۋايىمى جەگىدەي جەيدى. ۋايىمسىز ءومىر سۇرگەنگە نە جەتسىن. قارىز الۋ ارقىلى ءبىز ءوزىمىزدى ءوزىمىز ۋايىمعا سالامىز. «قارىز كۇلىپ بارىپ، جىلاپ قايتادى» دەيدى.. ونى دا ۇمىتپايىق!

دەگەنمەن دە قازىرگى كۇنى اقشاسىز كۇن كورۋ قيىن. پول گەتتي دەگەن دانىشپان «ەگەر ءسىزدىڭ اقشاڭىز بولماسا، ءسىز اقشا تۋرالى ويلايسىز. ال ەگەر اقشاڭىز بار بولسا، وندا اقشانى عانا ويلايسىز» دەپ ايتىپتى.  ءيا، اقشاسىز قازىر ەشتەڭە دە ىستەي المايمىز. اقشاسىز ىستەي الاتىن جالعىز نارسە – بۇل قارىز. بۇل ءسوزدى دە ءبىر جەردەن وقىعان سياقتىمىن.

مەنىڭشە اقشانىڭ سوڭىنان قۋدىڭ قاجەتى جوق، ونىڭ قارسى الدىنان شىعۋ كەرەك. قالاي دەسەك دە اقشانىڭ ماڭىزى بار. پروسپەر مەريمە ايتقانداي «اقشادان باسقا دا ماڭىزدى دۇنيەلەر بار، بىراق ولاردى اقشاسىز ساتىپ الا المايسىڭ». ەڭبەك ەتسەڭ عانا اقشا بولادى. «باسقانىڭ قالتاسىنداعى اقشانى ساناۋ ادەپسىزدىك، بىراق قىزىق» دەپ ايتسا دا ءوز قالتامىزدا ادال ەڭبەكپەن تابىلعان اقشانىڭ بولعانىنا نە جەتسىن؟ قورىتا ايتقاندا قارىزعا ءومىر سۇرمەيىكشى، اعايىن!

نەسىبەلى سىرىمبەت،  قىزىلوردا قالاسى، ت. جۇرگەنوۆ اتىنداعى ورتا مەكتەبى 

 Abai.kz