2006 جىلى شىعىس قازاقستان وبلىسى سەمەي وڭىرىندەگى گەورگيەۆكا اۋدانىن ەر جانىبەك باتىردىڭ ەسىمىمەن اتاۋ جونىندە بەلگىلى قازاق زيالىلارى باستاما كوتەرىپ، ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ نازارىنا حات جازادى، شىعىس قازاقستان وبلىسى اكىمىنە ۇسىنىس بىلدىرەدى. بىلەتىندەردىڭ ايتۋىنشا اتقامىنەرلەر بۇل ۇسىنىسقا تەرىس قاراماعان كورىنەدى. دەگەنمەن، اينالىپ كەلىپ بۇل اۋدان ەر جانىبەكتىڭ ەسىمىمەن ەمەس، باتىردىڭ باسى جاتقان قالبا تاۋدىڭ اتىن الادى. كەيىن بىلگەندەي مۇنداي شەشىمنىڭ قابىلدانۋىنا جالعىز نارسە سەبەپ بولىپتى. سويتسەك، جەرگىلىكتى حالىقتىڭ پىكىرىنشە، ەر جانىبەك «ورالمان» باتىر كورىنەدى. «شەتەلدىك باتىرعا»  ءبىر اۋداننىڭ اتىن بەرۋگە بولمايتىن بولىپ شىعىپتى.

ال،  ەر جانىبەك قالاي «ورالمان» اتاندى، بۇل «مارتەبەنى» قاشان الدى؟ سوعان نازار اۋدارىپ كورەلىك.

جانىبەك بەرداۋلەتۇلى(1714-1792) ابىلاي حان داۋىرىندەگى ايگىلى باتىر. ونىڭ ەل قورعاۋداعى ەرەن ەرلىكتەرىنە قاراي ەسىمىنىڭ الدى­نا «ەر» دەگەن اتاۋ قوسىلىپ، «ەر جانىبەك» اتانعان.

قۇربانعالي حاليدتىڭ (1843-1913) «تاۋاريح حامسا» اتالاتىن ەڭبەگىندە: «ابىلاي زامانىندا باتىر، ساردار بولعاندار: قاراكەرەي قابانباي، التىباي باتىر، اقتامبەردى باتىر، ەسپەنبەت باتىر، ما­تاي شوڭكەي باتىر، كەرەي جانىبەك باتىر، بۋرا اقپانتاي باتىر، قانجىعالى بوگەنباي باتىر، باسەنتين مالايسارى باتىر» (105-بەت) دەگەن جولدار بار. 

ابىلاي حان باستاعان قازاق باتىرلارى جوڭعار ەلىن تىپ-تيپىل جويعاننان كەيىن 1760 جىلى جانىبەك باتىر اباق كەرەي رۋىن التاي تاۋىنىڭ قازىرگى شىڭجاڭ ولكەسىنە قاراستى بايىرعى مەكەنىنە اپارىپ ورنالاستىرادى.

باتىردىڭ سۇيەگى قازىرگى سەمەي ءوڭىرى جارما اۋدانىنا قاراستى قالبا تاۋعا جەرلەنگەن.

ءسويتىپ، جوڭعاردى «جويىپ»، قىتايدى «قىرىپ» قازاقتىڭ ەجەلگى قونىسىن تارتىپ العان ەر جانىبەك بۇگىنگى تاۋەلىز قازاق ەلىندە «ورالمان» اتانىپ وتىر.

وسى «قيسىنعا» سالساق، قازاقتىڭ ءبىراز عۇلاماسى «ورالمان» بولىپ شىعۋى ابدەن مۇمكىن. وتىراردا تۋىپ، باعداتتا «ەكىنشى ۇستاز» اتانعا ءال-فارابي، اراب جۇرتىن ۋىسىندا ۇستاعان سۇلتان بەيبارىس، سۇيگەى تاشكەنتتە جاتقان تولە بي مەن ايتەكە، رەسەيدە جەرلەنگەن ءاليحان بوكەيحانوۆ، بەرليندە كوز جۇمعان مۇستافا شوقاي...

PS. بيىل ەر جانىبەك بەرداۋلەتۇلىنىڭ تۋعانىنا - 300 جىل. «ەر جانىبەك» قورىنىڭ ۇيتقى بولۋىمەن باتىر ەسىمى مەن ەرلىكتەرى جىل بويى قازاق مەكەندەگەن بارلىق وڭىردە كەڭىنەن ناسيحاتتالماق.  بەرليندە وتەتىن ەۋروپا قازاقتارىنىڭ قۇرىلتايى دا «ەر جانىبەكتىڭ» 300 جىلدىعىنا ارنالاتىنى – سونىڭ ايعاعى.

حازىرەت ءابدىلدا

Abai.kz