بۇگىنگىدەي جاھاندانۋ زامانىندا قازاق بالاسىن قالاي تاربيەلەيمىز؟ ورىستىڭ ويىنشىعى مەن قىتايدىڭ قۋىرشاعىن «ازىق» ەتىپ جۇرە بەرەمىز بە؟ ۇلت بولاشاعى – ۇرپاق قامى ءۇشىن مەملەكەت نە ىستەپ جاتىر، قاراپايىم جۇرت نە جاساپ جاتىر؟ بۇل سۇراقتاردىڭ جاۋابىن تاباتىن ۋاقىت كەلمەك تۇگىلى ءوتىپ كەتتى... اۋىز تولتىرىپ ايتاتىنىمىز - قىدىرالىنىڭ «بالبالاسى» عانا ما؟ ايتپاقشى، ۇلتتىق دۇنيە دەسە بىردەن قىتايداعى قازاقتاردىڭ تىرلىگى ەسكە تۇسەدى. سويلەيتىن الىپپە، شەشەن دومبىرا، ويىنشىق كيىز ءۇي... ايتەۋىر قولدارىنان كەلگەنىن ۇرپاققا ۇسىنىپ وتىر. مىنە، سونداي ءتالىمى مەن تاربيەسى ۇشان-تەڭىز قۇرالدىڭ ءبىرى – «قاستەرلى قالام».

«الىپپە»، «ولەڭ»، «ماقال-ماتەل»، «ەسەپ»، «ەرتەگى»، «ۇلىلاردان ۇلاعات»، «ايگىلى ادامدار»، «جاڭىلتپاش»، «جۇمباق»، «بىلگەنگە مارجان»، «كەل، بالالار، وقىلىق» دەيتىن 11 داپتەردەن تۇراتىن توپتامانى «قاستەرلى» دەپ اتالاتىن شاعىن عانا قالام سويلەتتىرىپ جىبەرەدى. ءتىپتى، قابىرعاعا ءىلىپ قوياتىن ءالىپپي، كيىز ءۇيدىڭ مودەلى، ءارتۇرلى مۋزىكالىق اسپاپتاردى قامتىعان پيانينو – ءبارى-بارىدە سول «قاستەرلى قالامنىڭ» ارقاسىندا اۋەندەتە جونەلەدى. ەرەسەك ادام بىلمەيتىن كيىز ءۇي جابدىقتارىن ءسىز سول توقىمداي سىزبادان بىلە الاسىز. «مىناۋ نە ەكەن؟» دەپ قالامدى اپارا قويساڭىز «باسقۇر» دەپ ساڭق ەتە قالادى. «ال مىناۋ نە؟» دەپ تاعى ءبىر ءتۇرتىپ قالساڭىز، «بۇل – كەرەگە بايلاۋ» دەپ تۇسىندىرە قويادى.

جوعارىدا اتاعان 11 داپتەردىڭ ءجونى مۇلدەم بولەك. بالاڭىزعا ۇيرەتەم دەپ جۇرگەن دۇنيەنىڭ ءبارى سوندا. «اتا» مەن «اپادان» باستاپ، قازاقتىڭ بۇكىل ەرتەگى-اڭىزدارىن، ماقال-ماتەلدەرىن، ولەڭ-جىرلارىن، ەسەپ-قيسابىن، جاڭىلتپاشىن، ءتىپتى الاشتىڭ ارعى-بەرگى ارداقتىلارىنىڭ سۋرەتى مەن اتى-ءجونىن، بارلىق ەڭبەگىن سول  «قاستەرلى قالام» ايتادى، بالاڭىزعا ۇيرەتەدى.

«قاستەرلى قالام» جوباسىن جۇزەگە اسىرعان «زەرەك بالا» كومپانياسىنىڭ ديرەكتورى تالاپقان پاتىقانۇلىنىڭ ايتۋىنشا، بۇل قازاق بالالارى ءۇشىن جاسالعان جۇمىستىڭ العاشقى باسپالداعى عانا كورىنەدى. ءبىر عانا «قاستەرلى قالامنىڭ» وزىندەگى 11 داپتەردىڭ قاتارى جىل سايىن تولىعىپ وتىرادى. قولىڭىزدا «قاستەرلى قالام» بولسا عانا بولعانى – جاڭا شىققان ءاربىر داپتەردى تيىن-تەبەنگە ساتىپ الىپ وقىتا بەرەسىز بالاڭىزعا. ەڭ باستىسى، مۇنداعى دىبىستاۋلاردىڭ بارلىعىن قازاقستانداعى بىلىكتى ديكتورلار وقىعان. ال مازمۇن پەن ءارىپ فيلولوگ عالىمدارىنىڭ ساراپتاۋىنان ءوتىپ، قازاقستاندىق تۇلەكتەرگە ارنايى دايىندالعان. قالام گەرمانيانىڭ تەحنولوگياسىمەن جاسالعاندىقتان ەكولوگيالىق تازالىعى عانا ەمەس، لاقتىرىپ جىبەرسەڭىز سىنبايتىن شىدامدىلىعى دا بالار ءۇشىن اسا ىڭعايلى. باستىسى سۋعا ءتۇسىپ كەتپەسە بولعانى.

 ايتپاقشى، تالاپقان مىرزا تاعى ءبىر جاڭالىعىمەن ءبولىستى. «اللا قالاسا جاقىندا «مەنىڭ پرەزيدەنتىم» دەگەن اتپەن تاعى ءبىر داپتەر قۇراستىرىپ جاتىرمىز. بۇگىنگى جەتكىنشەكتەر قازاق ەلىنىڭ تۇتقاسىن ۇستايمىن، ەلىم ءۇشىن قىزمەت ەتەمىن دەپ ءوسۋ كەرەك. ول ءۇشىن نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ ەڭبەكققورلىعى مەن ۇلاعاتتى سوزدەرىن ۇرپاق ساناسىنا ءسىڭىرۋ كەرەكپىز. اللا قالاسا بۇل داپتەردى 6 شىلدە استانا كۇنىنە دەيىن ۇلگەرتىپ جاساۋعا كىرىسىپ جاتىرمىز. ماقساتىمىز - بار داپتەردى ءاربىر قازاق بالاسىنىڭ قولىنا تيگىزۋ»، – دەيدى ول. 

حازىرەت ءابدىلدا

Abai.kz