وسى ايدىڭ اياعىنا قاراي ماجىلىسمەندەردى دە، ولارمەن قوسا قۇزىرلى ورگان قىزمەتكەرلەرىن دە اڭكى-تاڭكى قىلعان «جول ءجۇرۋ ەرەجەسى تۋرالى» زاڭ تارماعىنا بايلانىستى دۇركىرەگەن داۋ-دامايعا ناقتى نۇكتە قويىلۋى مۇمكىن. البەتتە، اگاراكي حالىق قالاۋلىلارى مەن اتالىپ وتىرعان ورگان قىزمەتكەرلەرى ء«وزارا بەيبىت كەلىسىمگە» كەلە الاتىنداي بولسا! اشىعىن ايتۋ كەرەك، زاڭ شىعارۋشى ورگان وكىلدەرى قانداي دا ءبىر زاڭ تارماقتارىنا وزگەرىستەر ەنگىزەتىن كەزدە ەشكىمنەن «رۇقسات» سۇرامايدى، سوندىقتان دا بۇل جەردە ءبىزدىڭ ء«وزارا بەيبىت كەلىسىمگە كەلە السا» دەپ وتىرعانىمىز ارتىقتاۋ دا شىعار، الايدا اتالمىش ەرەجەدەگى 54-ءشى تارماققا كەلگەندە كەيبىر ماجىلىسمەندەر (دالىرەگى – كوممۋنيستەر فراكتسياسى) مەن جول پوليتسياسى وكىلدەرىنىڭ ءوزارا تۇسىنىستىك تابا الماي وتىرعانى ءتىپتى دە وتىرىك ەمەس. سوندا بۇل تارماق نە دەيدى؟

وتكەن جىلدىڭ جيىرماسىنشى قازانى كۇنى كۇشىنە ەنگەن جول ءجۇرۋ ەرەجەسىنىڭ جاڭا زاڭىنىڭ جاڭا تارماعىنا سايكەس... ىشكى ىستەر ورگانىنىڭ قىزمەتكەرى توقتاتا قالعان جاعدايدا جۇرگىزۋشى ءوز كولىگىنەن تۇسپەۋگە تولىقتاي قۇقىلى... ەگەر جول-پوليتسيا قىزمەتكەرى تالاپ ەتپەسە. دۇرىس-اق دەيىك، ويتكەنى بۇل ماسەلەنىڭ ءوزى زاڭ قابىلدانعان قازان ايىنان بەرى كوپشىلىك اراسىندا ءالسىن-ءالسىن كوتەرىلىپ، كوتەرىلگەن كەزدەردە قىزۋ دا قىزۋ تالقىلانىپ جاتتى. تالقىلانىپ جاتىر دا. قىسقاسىن ايتايىق، قازاندا قابىلدانعان زاڭ تارماعى بويىنشا... پوليتسيا قىزمەتكەرى توقتاتقان ۋاقىتتا اۆتوكولىكتەن جۇرگىزۋشى عانا ەمەس، جۇرگىزۋشىمەن بىرگە كولىك ىشىندەگى جولاۋشى دا... رۇقساتسىز شىقپاۋعا ءتيىستى. بۇل جەردە جۇرگىزۋشىگە دەگەن ماجىلىسمەندەردىڭ ءبىر اۋىز قارسىلىعى جوق، ال ەندى جۇرگىزۋشىنىڭ جانىنداعى جولاۋشى نەگە پوليتسيا قىزمەتكەرىنىڭ رۇقساتىنسىز كولىكتەن شىقپاۋعا ءتيىستى، ا؟ ماجىلىسمەندەردىڭ مىنە، زاڭنىڭ ءدال وسى تارماعىنا كوڭىلدەرى تولماي وتىر. ءوزىڭىز بويلاپ قاراڭىزشى، جۇرگىزۋشىنى توقتاتىپ، بولماسا ونى كولىكتەن شىعارىپ العان پوليتسيا قىزمەتكەرى ونىمەن قانشا ۋاقىت سويلەسۋگە ءتيىس؟ ءبىر مينۋت پا، ەكى مينۋت پا؟ ءبىر ساعات پا، الدە ەكى ساعات پا؟ بۇل جاعى ەرەجەدە ناقتىلانباعان. سوندا دەيمىز-اۋ، ەگەردە اياق استىنان بولعان وقىس ءبىر جاعدايعا وراي پوليتسيا قىزمەتكەرى جۇرگىزۋشىمەن «ۇزاقتاۋ اڭگىمەلەسىپ» قالاتىن بولسا، سوندا قالاي – جۇمىسىنا، بولماسا باسقا دا ءبىر تىرلىگىنە اسىعىپ بارا جاتقان كولىكتەگى جولاۋشى دا ءجىپسىز بايلانىپ، «پوليتسيانىڭ رۇقساتىن» كۇتىپ، كولىك ىشىندە وتىرا بەرۋگە ءتيىس پە؟

كومممۋنيست-ماجىلىسمەن ايقىن قوڭىروۆتىڭ ايتۋىنا قاراعاندا، بۇلاردىڭ فراكتسياسى زاڭنىڭ وسى تارماعىنا ءاۋ باستا-اق قارسى بولىپتى، الايدا اتالمىش تارماق كوپشىلىك داۋىسپەن قابىلدانىپ كەتكەن ەكەن. ەندى مىنە، اينالدىرعان ەكى-ءۇش اي ىشىندە قايتادان داۋ-دامايعا ۇلاسقان وسىناۋ تارماققا ءىشىنارا وزگەرىستەر ەنگىزۋ جونىندەگى ماسەلەنى تاعى دا كوممۋنيستەر كوتەرىپ وتىر. كىمنىڭ بۇك، كىمنىڭ شىك بولاتىنى قاڭتار ايىنىڭ سوڭىندا بەلگىلى بولادى، كوممۋنيستەر فراكتسياسىنىڭ ويىنشا. ايقىن مىرزانىڭ ايتۋىنشا، مىناداي دا ماسەلە بار: ەلىمىزدە قابىلدانعان قىلمىستىق كودەكستىڭ جاڭا رەداكتسياسىنداعى 379-شى باپتا «...بيلىك وكىلىنە باعىنباۋ» دەگەن جولدار بار. كودەكستىڭ بۇل بابىن بۇزعان ازامات ءجۇز ايلىق ەسەپتىك كورسەتكىش شاماسىندا ايىپپۇل تولەيدى نەمەسە قوعامدىق جۇمىستارعا تارتىلا وتىرىپ 120 ساعاتقا، بولماسا قىرىق بەس تاۋلىككە قامالۋعا ءتيىس. ايتسە دە ءدال مۇنداي قاتاڭ جازا ءتارتىپتى وتە ورەسكەل بۇزعان جاعدايدا عانا قولدانىلۋعا ءتيىستى. ماسەلەن، جۇرگىزۋشى قاتتى اشۋ ۇستىندە پوليتسەيدىڭ پوگونىن نەمەسە قىزمەتتىك جەتونىن جۇلىپ السا دەگەن سياقتى. ال ەگەر جۇرگىزۋشى اڭداماي... ۇيرەنىپ قالعان ادەتپەن... پوليتسيا قىزمەتكەرىنىڭ رۇقساتىنسىز كولىگىنەن شىعا قالاتىن بولسا، وندا مۇنداي جاعدايدا ول بەس ايلىق (9910 تگ) ەسەپتىك كورسەتكىش مولشەرىندە ايىپپۇل تولەۋ ءۇشىن اكىمشىلىك جازاعا تارتىلادى.

«ايقايلاي-ايقايلاي قاسقىردان دا ۇيات بولدى»  دەگەندەي، قالاي بولعان كۇندە دە بۇل جولعى كوممۋنيستەر فراكتسياسى ۇسىنىسىنىڭ كوڭىلگە قوناتىنداي ءجونى بار. ايقىن مىرزا دا اشىعىن ايتىپ وتىر. الايدا اتالىپ وتىرعان وزگەرىستەر «وندىرىسكە ويداعىداي ەنە» قويا ما، جوق پا – جانە بەلگىسىز. ويتكەنى وسىناۋ زاڭ تارماعىنىڭ قابىلدانۋىنا بىردەن-ءبىر مۇددەلى بولعان ىشكى ىستەر مينيسترلىگى مۇنىڭ ەكىنشى قايتارا ىلدىم-جىلدىم وزگەرە قويۋىنا پالەندەي قىزىعۋشىلىق تانىتىپ وتىرعان جوق. ءتىپتى اشىقتان-اشىق قارسى بولىپ وتىر. قىسقاسى، كوممۋنيستەر مەن پوليتسەيلەر تارتىسىنا، اماندىق بولسا، ايدىڭ اياعىندا نۇكتە قويىلاتىن شىعار؟ ۋاقىت تورەشى.

مارات ماداليموۆ.

اباي.kz