بۇگىنگى كۇنگى قازاق ەلىندە كوپ نارسەلەر... كوپ. سونداي  «كوپتەردىڭ ءبىرى – اتتاپ كەتسەڭ، اياعىڭ شالىناتىن قاپتاعان «قاۋىمداستىقتار». اسسوتسياتسيالار، وركەنيەت تىلىمەن ايتقاندا. ءبىز نەگە مۇنى اياق استىنان «ارحيۆتەن» كوتەرىپ وتىرمىز؟ بەكەرگە ەمەس.  

اعىمداعى اقپاراتتارمەن تىنىستاپ وتىرماسا، الپىس ەكى تامىرىنا قان جۇگىرمەيتىن قازاقستاندىقتار ۇمىتپاعان بولسا، جاقىندا عانا استانادا تۇڭعىش رەت... قۇرىلىس سالاسى ماماندارىنىڭ ەۋرازيالىق كونگرەسى بولىپ وتكەن بولاتىن. وسى كونگرەستە ەلىمىزدەگى ەڭ ءىرى قۇرىلىس كومپانيالارىنىڭ بىرىنەن سانالاتىن «بازيس-ا» كومپانياسىنىڭ باسشىسى، ەسىمى «حاننان قاراشاعا» دەيىن جاقسى بىلگىلى بيزنەسمەن الەكساندر بەلوۆيچ دەگەن مىرزا جاپ-جاقسى يدەيا تاستادى. قونگرەسس دەلەگاتسياسىنىڭ تۋرا ورتاسىنا. ونىڭ ايتۋىنشا، ەلىمىزدەگى قۇرىلىسشىلار قاۋىمداستىعى، قالا قۇرىلىسىنىڭ قاۋىمداستىعى، مەردىگەرلەر قاۋىمداستىعى سياقتى كوپتەگەن قاۋىمداستىقتار بىرىگىپ، ءبىر عانا قاۋىمداستىققا توپتاساتىن بولسا، بۇل قوعام ء«بىر تەرىنىڭ پۇشپاعىن يلەپ جۇرگەن» قۇرىلىسشىلار ءۇشىن وتە ءتيىمدى بولاتىن كورىنەدى.

ءادىلىن ايتۋ كەرەك، بەلوۆيچ ۇسىنىسى دەر كەزىندە كوتەرىلىپ وتىر، ويتكەنى وسى كۇنى قاۋىمداستىقتان كوپ نارسە جوق. ولاردىڭ كوپشىلىگىنىڭ نەمەن اينالاستىنىن قاراپايىم ادام تۇگىلى، سول قاۋىمداستىقتاردا «پاپكا» ارقالاپ جۇرگەن پىسىقايلاردىڭ وزدەرى دە ونشا بىلە بەرمەيدى. رەسمي مالىمەتتەرگە جۇگىنەتىن بولساق، ءدال قازىرگى كەزدە ءبىزدىڭ ەلىمىزدە ءبىر عانا قۇرىلىس سالاسىنا قاتىستى باقانداي 18 (؟) سالالىق قاۋىمداستىق بار ەكەن. سونىمەن بىرگە، وسى سالاعا قاتىستى 38 مىڭ سۋبەكت بار بولسا، سونىڭ جۇمىسپەن قامتىلىپ جاتقانىنىڭ سانى 30 مىڭ عانا ەكەن. بۇل از با، كوپ پە – ازىرگە بۇل سۇراقتىڭ جاۋابى جوق. بىراق، ءبىر قىزىعى، جوعارىدا اتالعان ون سەگىز سالالىق قاۋىمداستىقتا 400-گە تارتا قۇرىلىس كومپانياسى مەن ۇيىمى تىركەۋدە تۇر ەكەن. بۇل از با، كوپ پە – ازىرگە بۇل سۇراقتىڭ دا جاۋابى جوق. وسى تۇستا امال جوق، سولتۇستىك كورشىمىزدىڭ قۇرىلىس سالاسىنداعى از-ماز جاڭالىقتارىنان وقىرمانىمىزدى قۇلاعدار ەتە كەتەيىك: ماسەلەن، جاقىندا عانا رەسەي فەدەراتسياسىندا قۇرىلىس سالاسىنا قاتىستى بارلىق ليتسەنزيالاردىڭ كۇشى جويىلدى. ەندى بۇدان بىلاي قاراي ول ەلدەگى قۇرىلىس رىنوگىن قۇرىلىس كومپانيالارىنان بەلگىلى ءبىر مولشەردە جارنا جيىپ، ءوزىن-ءوزى رەتتەپ وتىراتىن قاۋىمداستىقتار قاداعالايتىن بولادى. بۇل نەگە قاجەت؟ ەندى وسى سۇراققا جاۋاپ ىزدەپ كورەيىك. مىسالى، قاۋىمداستىققا مۇشە بولىپ تىركەلگەن قۇرىلىس كومپانيالارىنىڭ ءبىرىنىڭ جۇمىسىنان «شيكىلىك» شىعا قالاتىنداي بولسا، تاپسىرىس بەرۋشىنىڭ «تارتقان زيانى» وسى قاۋىمداستىق جيناعان جارنا ەسەبىنەن وتەلەدى. بۇدان ارمەن قاراي نە بولادى دەسەڭىزشى؟ بۇدان ارمەن قاراي... وسىناۋ قاۋىمداستىققا مۇشە كومپانيالار ءوز قالتالارىنان جارنا رەتىندە قىپ-قىزىل اقشا تولەپ وتىرعاندىقتان «تىرلىگى شيكى» الگى ارىپتەستەرىن قۇرىلىس رىنوگىنەن كادىمگىدەي... قۋىپ شىعادى. البەتتە، مۇندايدان كەيىن قۇرىلىس ساپاسى دا كوڭىل كونشىتەرلىكتەي جاقسارۋعا ءتيىستى. ماماندار وسىلاي دەيدى. جانى بار ءسوز، ويتكەنى ءدال وسىنداي قاداعالاۋ جۇيەسى ءبىزدىڭ ەلىمىزدە دە «قاتارعا قوسىلاتىن» بولسا، قايبىر جىلدارى قاراعاندى قالاسىندا قۇلاپ قالعان كوپقاباتتى ءۇي سياقتى وقىس وقيعالار ورىن الماس ەدى. سولتۇستىك كورشىمىزدەگى اتالىپ وتىرعان جاڭالىقتىڭ تاعى ءبىر بولە-جارا ايتا كەتەرلىگى – ەگەر قۇرىلىس رىنوگىن قاداعالاپ وتىرعان قاۋىمداستىق رۇقسات بەرمەسە، رەسەيدەگى كەز-كەلگەن قۇرىلىس كومپانياسى اۋىز تولتىرىپ ايتارلىقتاي ءبىر دە ءبىر تاپسىرىسقا قول جەتكىزە المايدى. بۇل ەندى، شىندىعىنا كەلگەندە، قوس قولدى كوتەرىپ تۇرىپ قولدايتىن تاماشا جاڭالىق، ال سوندا مۇنداي جاڭالىقتى نەگە ءبىزدىڭ ەلىمىزدە دە قولدانىسقا ەنگىزبەسكە، ا؟

بيىلعى قوي جىلىنىڭ قاڭتارىنان باستاپ قولدانىسقا ەنىپ جاتقان كوپتەگەن جاڭالىقتاردان ەلىمىزدىڭ قۇرىلىس سالاسى دا قۇرالاقان ەمەس، ماسەلەن: بۇدان بىلاي قاراي سالىنىپ بىتكەن تۇرعىن ۇيلەردى ەكسپلۋاتاتسياعا مەملەكەتتىك كوميسسيا ەمەس... ونىڭ ورنىنا بار بولعانى ءتورت-اق ادام قابىلدايتىن بولادى. ولار – تاپسىرىس بەرۋشى مەن مەردىگەردىڭ، سونىمەن بىرگە اۆتورلىق جانە تەحنيكالىق باقىلاۋدىڭ وكىلى. مىنە، وسى ءتورت ادام عانا تۇرعىن ءۇيدى... ەكسپلۋاتاتسياعا قابىلدايتىن بولادى. بۇل دۇرىس پا، جوق الدە بۇرىس پا – قۇرىلىس سالاسى ماماندارىنىڭ استانادا وتكەن العاشقى كونگرەسىندە كوتەرىلگەن وسىناۋسۇراققا اتاقتى الەكساندر بەلوۆيچتىڭ ءوزى دە ناقتى جاۋاپ قايتارا المادى. ال ءبىز الداعى ۋاقىتتا جاريالاناتىن كەزەكتى ماقالامىزدا «قازاق ەلىندەگى قۇرىلىس رىنوگىنە قاتىسۋشىلار قانداي «ەرەجە بويىنشا وينايدى» دەگەن سۇراققا جاۋاپ ىزدەيتىن بولامىز.

مارات ماداليموۆ.

اباي.kz