«جازۋى ءوشىرىلىپ كەتكەنىنە دەيىن بوساتىڭىز...»
استانا قالاسىنىڭ اكىمى ادىلبەك ىرىسكەلدىۇلى جاقسىبەكوۆ
مىرزانىڭ قۇلاعىنا التىن سىرعا!
ء“ار تەاتر كيىم ىلگىش پەن پايعامبار جاياۋ باراتىن جەردەن باستالادى” دەگەن ناقىل ءسوز بار. مادەنيەت سارايىندا ءار نارسە مادەنيەتتى بولۋ كەرەك دەگەن ماعىنادا. ءبىزدىڭ ەلوردامىز دا كۇننەن كۇنگە كوركەيۋدە. كورىكتى ءزاۋلىم عيماراتتار سالىنۋدا، جىلتىراعان سارايلار، كوز جاۋىن الاتىن تەاتر مەن ستاديوندار، داڭعىل كوشەلەر، ادەمى تىزىلگەن كوشەتتەر دەگەندەي...
مەملەكەت باسشىسى تاپسىرماسىنا وراي قاسقادان دا، باسقادان دا استانامىزدى كوركەيتۋگە اقشا قۇيۋلۋدا. شىنتۋايتىنا كەلسەك، كەشەگى استانامىزعا قاراعاندا، بۇگىنگى استانامىزدىڭ كوركى ەداىر ارتقانى بۇلجىتپاس اقيقات. مەن سول كوركىن ايتقاندا، ەڭ بىرىنشىدەن، ادەمى قۇرىلىستى ايتپاس ەدىم. البەتتە، ول دا كەرەك قوي، ءسوز جوق.
ەڭ ءبىرىنشى، استانامىزدىڭ مىقتىلىعىن اتاپ ايتساق، ول – ەلوردامىزدىڭ تاۋبەگە كەلىڭكىرەۋىندە، ءبىراز قازاقشالانۋىندا، ياعني بىرتە-بىرتە ۇلتتىق سيپات الا باستاۋىندا دەپ باسا نازار اۋدارىپ ايتار ەدىم.
ارينە، بۇنىڭ ءبارى ساليقالى ساياساتىمىزدىڭ ارقاسىندا. ونسىز ەمەس.
تەاتردىڭ شىن ءجايى كيىم ىلگىش پەن اجەتحانادان باستالاتىن بولسا، قازىرگى سۋپەر مودەرن، دامىعان، الدىڭعى قاتارلى قالالاردىڭ بەتكە ۇستار كورسەتكىشى، “فلاكمۋس قاعازى”، مەنىڭشى، باسىندا، ليفتتەن باستالادى. ءيا، ءيا، ليفتتەن، جەدەل ساتىدان! كەز-كەلگەن سۋداي جاڭا عيماراتقا كىرىپ كورىڭىزشى. ءار جولاۋشى نە قوناقتىڭ ءبىرىنشى تاماشالايتىنى سول ءليفتىڭىز عوي، ءسوزسىز. كەيبىرەۋلەرىنە 5-6 ادامدان، باسقالارىنا 10-15 ادام وڭاي سىيىپ كەتەتىن بۇل جەدەل ساتىلاردا، كەرەك بولسا، تەلەفونى دا، كەيدە، ءتىپتى، تەلەديدارى دا، كونديتسيونەرى دا، باياۋ اڭدەتىپ تۇراتىن ماuنيتوفون-راديوسى دا كەزدەسەدى. اينالا اينا، ءتۇرلى-ءتۇستى رەكلاما جارنامالارى، جىلتىراعان توبەسى مەن ەدەنى. قىسقاسى، ءبىرىنشى پىكىر قالىپتاستىراتىن دۇنيە – وسى ليفتتەردىڭ ءوزى.
كەشە مەن استانامىزدىڭ قاق ورتاسىندا ورنالاسقان وسىنداي بىرەر وندىق قاباتتى زاۋلىمدەردىڭ بىرىنە كىردىم... قارا كوستۇم كيگەن قورعاۋشى جىگىتتەردەن امان-ەسەن ءوتىپ جەدەل ساتىعا دا جەتتىم. اينالا قورشاعان اينانىڭ ءدال ورتا تۇسىنا ۇلكەن قىلىپ ءبىر پورترەت سىقىلدى جيەكتەمەگە (“رامكاعا”) ءبىر قۇلاقتاندىرۋدى ورنالاستىرىپ قويىپتى. باقسام، ءليفتتى پايدالانۋ نۇسقاۋلىق ەرەجەلەرى ەكەن. ورىسشا جانە قازاقشا. بارا جاتقان پاتەرىم وتىزىنشى قاباتتان جوعارى بولعان سوڭ كوز جۇگىرتۋگە ۋاقىتىم بولدى. اتتەگەن-اي، مۇلدە قاراماسام، كوڭىل بولمەسەم جاقسى بولار ەدى، مەيرام قارساڭىنداعى كوتەرىڭكى كوڭىلىم سۋداي باسىلدى دا كەتتى.
وزدەرىڭىز سول قازاقشاسىنا ءبىر نازار اۋدارىپ كورىڭىزشى.
ءماتىن وتە قاراپايىم ءارى قىسكا:
“پاسساجيردىك ءليفتتىڭ قولدانۋ ەرەجەلەرى.
- كابينا شاقىرۋ كەزىندە كەرەك بولعان باعىتتاعى تۇيمەگە باسىڭىز.
- كابينانىڭ قاباتىڭىزعا كەلەجاتقان ۋاقىتتا جانعان كورسەتكىش كابيناڭىن باراجاتقان باعىتىن كوسەتەدى.
- ەسىكتەردى اشىق حالىندە ۇستاتۋ ۇءشىن < > تۇيمەگە، ال ەسىكتەردى جابۋ ءۇشىن > < تۇيمەگە باسىڭىز.
- كابينا جانە شاحتانىڭ ەسىكتەرى اۆتوماتتىق تۇردە جابىلادى.
- كابينانىڭ ىشىنە كىرگەندە كەرەك بولعان باعىتتاعى تۇيمەگە باسىڭىز.
- كابينانىڭ تاپسىرىلعان باعىتىڭ تۇيمەگە باسۋىمەن قايتارىپ الالمايسىز
- كابينانىڭ اسىپ تولۋىنا پانەلىندە “Overload” دەگەن جازۋى شىعار, وسى جاعدايدا كابينانى جازۋى ءوشىرىلىپ كەتكەنىنە دەيىن بوساتىڭىز.
- ءليفتتىڭ سىنىپ قالعان كەزىندە زۆونوك تۇيمەگە باسىپ ديسپەتچەردى حابارلاتىڭىز.
- تەمەك شەگۋگە، تەز جانىپ كەتەتىن جانە جارىلاتىن زاتتاردى، جانە دە ءىرى زاتتاردى تاسىمالداۋعا
- ءليفتتىڭ توقتالىپ قالعان اۋقىتقا دەيىن كىرىپ شىعۋىنا
- كابينا جانە شاحتا ەسىكتەرىنىڭ اشىپ جابىلۋىنا كەدەرگى جاساۋعا
- قولمەن كابينا جانە شاحتانىڭ ەسىكتەرىن اشۋعا
تىيىم سالىنادى
بار بولعانى وسى-اق!
نە جازعانىن جازعانداردىڭ ۇعۋ مۇمكىن ەمەس مۇلدە! تەك ورىسشاسىنا قاراپ بىردەڭەنى تۇسىنۋگە بولادى.
جارتى بەتكە دە جەتپەيتىن تەكستتە مىنا جارىقتىقتار 30-40 ورفوگرافيالىق جانە ستيليستىكالىق قاتە جىبەرگەنىن قالايشا تۇسىنۋگە، قالايشا تۇسىندىرۋگە بولادى، اعايىن؟
ونى ءتىزىپ جاتۋدىڭ دا ەش قاجەتى جوق! ءبارى ايدان انىق كوزگە ۇرىپ تۇر عوي! ءار قازاقتىڭ نامىسىنا ءتيىپ، شامىن قوزدىرىپ تۇر ەمەس پە؟
ءۇي ۇلكەن. ادامداردىڭ ىشىندە ءبارى تەگىس ماڭگۇرت پەن شورقاقتار دەپ ايتۋ قيىن. سوندا بىرنەشە جىل ءىلۋلى تۇرعان مىنا سۇمدىقتى نەگە ەشكىم الدىرتىپ تاستاماعان؟
قازاقتىڭ بالا باقشاسىنا، قازاق مەكتەبىنە بارىپ جۇرگەن بالالارىمىز كۇندە وسىنى كورىپ وقىعانى ماسقارا ەمەس پە؟
استانا اكىمشىلىگى جانە كسك-لارى قايدا قاراپ وتىر؟ اراسىندا ءبىر ساۋاتتى ادام تابىلماعان با، سوندا؟
استاناعا سىرتتان كوپ قوناق كەلەدى. قازاقشا ۇيرەنىپ جۇرگەن نەمەسە ۇيرەنگىسى كەلگەن اعىلشىندار، تۇرىكتەر، امەريكاندىقتار كەزدەسەدى... ولار كورسە، ۇيات ەمەس پە؟
نەمەسە جەتىسكەنىمىز وسى ما؟
مەكتەپتەردە وقۋشىلارعا ەمتيحان تۇرىندە ديكتانت جازدىرتادى ەمەس پە؟ وقۋشىنىڭ دەڭگەيىن انىقتاۋ ءۇشىن.
ولاي بولسا، استانامىزدىڭ ديكتانتى وسىنداي بولدى ما، بۇگىنگى مادەني جانە بىلىمدىلىك مارتەبەسى، كوتەرىلگەن بيىگى وسى قالپىندا-اق بولعانى ما، ماقتاعان ەلوردامىزدىڭ؟
بۇدان كەيىن ادەيى، ەرىنبەي، ءبىراز باسقا زاۋلىمدەردى دە ارالاپ شىقتىم. ليفتتەرىنە كىرىپ... جالپىعا ورتاق جاعداي ەكەنىنە كوزىمدى انىق جەتكىزدىم.
بۇل حاتىمىزدى بۇرىنعى اكىمىمىز يمەكەڭ لەزدە ۇعىپ، شارا قولدانارىنا سەنىمىمىز مول ەدى، وكىنىشكە قاراي، ول باۋىرىمىزدىڭ بۇگىن قولباسشىلىقتان قولى بوساماي كەتتى...
ال، قازىرگى ورىسويلى كينو قويعىش ادىلبەك ىرىسكەلدىۇلى مىرزا بۇگان ءبىر كوڭىل بولەدى دەيمىسىڭ؟ بۇنداي ورەسكەلدىكتى نامىس كورەدى دەيمىسىڭ؟
كىم ءبىلسىن؟
جاۋابىنا زەر سالىپ كورەلىك... ءۇمىتسىز شايتان...
ۇلتجان نىقايتاروۆ.
اباي.kz
