سارسەنبى, 11 جەلتوقسان 2024
قۇيىلسىن كوشىڭ 16278 0 پىكىر 14 قاراشا, 2014 ساعات 09:20

قارا باۋىر قاسقالداق

 

 1991 جىل بولاتىن. بۇل، ەلىمىز تاۋەلسىزدىگىن جاريا ەتىپ، مارە-سارە كۇي كەشكەن ەرەكشە  كەزەڭ. ەلباسىنىڭ ۇندەۋىنەن كەيىن الەمنىڭ ءار تۇكپىرىندەگى قانداستارىمىز ات باسىن اتاجۇرتىنا بۇرىپ، كوش كولىگىن قامداي باستاعانى دا وسى تۇس.  العاشقى بولىپ مونعولياداعى قازاقتار قوزعالدى. سولاردىڭ ءبىرىنشى لەگىن ۇشتوبە قالاسىنان قارسى الىپ، قاپال اۋدانىنا قونىستاندىرعانداردىڭ قاتارىندا مەن دە بار ەدىم. بايىرعى وتاندارىنا ساعىنا جەتكەن جۇرتشىلىقتىڭ قۋانىشىندا شەك جوق. جەرگىلىكتى بيلىك وكىلدەرى دە الىستان جەتكەن اعايىنداردىڭ كوڭىلىندە دىق قالماۋ ءۇشىن قولدان كەلگەننىڭ ءبارىن جاساپ، قوناقجايلىلىق تانىتىپ-اق جاتىر.

 

ۇشتوبەدە اۆتوبۋستارعا  وتىرعان اعايىنداردىڭ العاشقى ات شالدىرعان جەرى قاپالعا كىرە بەرىستەگى شىڭبۇلاق  دەپ اتالاتىن كورىكتى تاۋ اڭعارى. سىلدىرلاپ اققان بۇلاعى، جابايى ورىك-الماسى، بۇلدىرگەنى تۇنىپ تۇراتىن سۇلۋ-اق جەر. وتكەن-كەتكەن جولاۋشىلار تىنىعاتىن ارنايى ورىندار دا جاسالىنىپ قويعان. وسى جەرگە قازاق ۇيلەر تىگىلىپ، قازان-قازان ەت اسىلىپ، جەرگىلىكتى ونەرپازدار اسەم اندەرىن اۋەلەتۋدە. الىستان كەلگەن اعايىنداردى بىردەن داستارحانعا جايعاستىرىپ، الدىلارىنا اس قويدىق. «قولدارى – دامدە، قۇلاقتارى – اندە» دەگەندەي، مارە-سارە بولىپ جاتىرمىز. انشىلەرىمىز ەسترادانىڭ سۇيەمەلدەۋىمەن ەسەنعالي راۋشانوۆتىڭ سوزىنە جازىلعان ابۇيىربەك تىناليەۆتىڭ «قارا باۋىر قاسقالداق» ءانىن شىرقاي جونەلدى. سول كەزدە بۇل ءان ءبىزدىڭ قوعامدا ەرەكشە ىلتيپاتقا يە ەدى عوي. ءاننىڭ قايىرماسى ايتىلا باستاعان. «قارا باۋىر قاسقالداق، كەرى قايت. ۇيا قالسا يەسىز، ايدىن ءۇشىن سول قايعى. قاڭعىپ كەلگەن شورەگەي، كولگە پانا بولمايدى...». كەنەت  داستارحان باسىندا وتىرعان ايەلدەر جىلان شاعىپ العانداي شار ەتىپ جىلاپ، ويباي-اتتانعا سالماسى بار ما. ءبىز تۇك تۇسىنبەي الەكپىز. جاڭا عانا سىي-قۇرمەتىمىزگە ريزا بولىپ، جايدارى وتىرعان قوناقتارىمىزعا نە جازعانىمىزدى بىلمەيمىز. ءبىر ۋاقىتتا بىرەۋى تىلگە كەلىپ: «سەندەر ءبىزدى قاڭعىپ كەلگەن شورەگەيگە تەڭەدىڭدەر. ونداي بولسا كەرى قايتارىڭدار!...» – دەپ قاراپ وتىر. سوندا بارىپ ماسەلەنىڭ ءمانىسىن ۇققانبىز. ءبارىمىز جابىلىپ، بۇل ءاننىڭ 1986 جىلعى جەلتوقسان وقيعاسىنىڭ ورىن الۋىنا سەبەپ بولعان كولبين دەگەن كەلىمسەك باسشىعا ارنالىپ شىعارىلعانىن، تىكەلەي ايتۋعا بولماعاننان كەيىن اقىن مەن كومپوزيتوردىڭ تۇسپالداپ جەتكىزگەنىن  ءتۇسىندىرىپ الەكپىز. اعايىنداردىڭ وكپەسىن باسۋ وڭايعا تۇسكەن جوق. العاشقى اشۋلارى سايابىرسىعانىمەن، الدىنداعىداي جايماشۋاق احۋالدى قايتارا الماعانىمىز بەلگىلى.

وسى ءبىر وقيعا، سونداعى كورىنىس كوڭىلىمدە قالىپ قويىپتى. اسىرەسە، الىستان ارىپ-اشىپ اتا جۇرتىنا جەتكەن اعايىنداردىڭ ءبىزدى كادىمگىدەي مەدەت تۇتاتىنىن اڭعارعانمىن. ءوز وتانى دەگەنىمىزبەن، ولاردىڭ بوتەن بوساعاعا كەلگەن بالاداي جاۋتەڭدەي قارايتىنى دا سەزىلگەن. ولاردىڭ جۇدەۋ كوڭىلدەرى بىزدەن جىلى قاباق، جاقسى ءسوز، قولداۋ مەن قامقورلىق كۇتەتىنى دە تۇسىنىكتى بولعان.

سودان بەرى دە شيرەك عاسىرعا جۋىق ۋاقىت ءوتىپتى.  تاۋەلسىز وتانىندا دۇنيەگە كەلگەن جاس ءسابي بۇگىندەرى ات جالىن تارتىپ مىنەتىن جىگىت بولدى. اعايىندار جاڭا ورتاعا ءسىڭىسىپ، مۇنداعى مەنتاليتەتكە بەيىمدەلىپ قالعان. الەمنىڭ ءار تۇكپىرىندەگى ءبىر ميلليونعا جۋىق قانداستارىمىز 40-تان اسا مەملەكەتتەردەن قازاقستانعا كوشىپ ورالعان. شاڭىراعىن اتا جۇرتىندا كوتەرىپ، وتباسىنىڭ وتىن الاۋلاتۋدا. جالپى، قازاقستان يزرايل مەن گەرمانيادان كەيىنگى  قانداستارىن تاريحي وتاندارىنا شاقىرىپ، ولارعا جان-جاقتى جاعداي جاساپ جاتقان ءۇشىنشى مەملەكەت ەكەنى بەلگىلى. ول ماسەلە ءجيى ايتىلىپ جۇرگەندىكتەن توقتالماي-اق قويۋدى ءجون كوردىك.

ءبىر قاراعاندا ءبارى قالىپتى سياقتى. الايدا، ەل اراسىندا  وتانىنا ورالعان  باۋىرلارىمىز تۋراسىندا ءتۇرلى مازمۇنداعى اڭگىمەلەردى ءجيى ەستىپ جۇرگەندىكتەن ونىڭ سىرىنا  ۇڭىلۋگە تىرىستىق. ەڭ الدىمەن ولاردىڭ «ورالمان» دەگەن انىقتاماعا ۇركە قارايتىنى، كوپ جاعدايدا اشۋ شاقىرىپ، رەنجيتىنى اڭعارىلادى. وقىرمان مەنىڭ دە بۇل سوزدەن قاشىپ، بىردە «قانداستار»، ەندى بىردە «اعايىن-باۋىرلار» – دەپ، اينالسوقتاپ وتىراعنىمدى بايقاعان بولار. جالپى، اناۋ ءبىر جىلدارى كوشى-قون كوميتەتىنىڭ باستاماسىمەن زيالى قاۋىم وكىلدەرى بار، اعايىنداردىڭ وزدەرىن قوسىپ وسى ءبىر «ورالمان» ءسوزىنىڭ بالاماسىن  تاپپاققا ارەكەت جاسالىنعان. اركىم ءارتۇرلى پىكىر ايتىپ جاتتى. اقىرى، بارشاسى «ورالمان» دەگەن ءسوز  وتانىنا ورالعان اعايىندار ءۇشىن ەڭ دۇرىس انىقتاما دەگەن پاتۋاعا توقتالعان.  ادىلىنە كەلگەندە، زاڭدىق تۇرعىدان ولاردى بەلگىلى ءبىر سوزبەن اتاۋ قاجەت ەكەنى تۇسىنىكتى. جوعارىدا مەن كەلتىرگەن انىقتامالار جاناما ايتۋعا عانا جارايدى. ەندەشە اتا جۇرتىنا ورالعانداردى «ورالمان» دەگەندە نە تۇر؟!  ورالۋ... كەلۋ... قايتۋ...ماسەلەنىڭ ءمانىسىن اشسا، «مان» ءسوزى رومان تىلىنەن العاندا «ادام» دەگەن ۇعىمدى بىلدىرمەيدى مە. دەمەك،  وتانىنا ورالعان ادام دەگەن سوزدەن ارلانۋدىڭ قاجەتى قانشا؟ بۇل جالعىز مەنىڭ پىكىرىم ەمەس ەكەنىن ەسكەرتە كەتەيىن. ايتپاقشى، وتكەن عاسىردىڭ 50-ءشى جىلدارى قحر-دان قايتقان اعايىنداردى كۇنى كەشەگە دەيىن «قىتاي» دەپ كەلگەنىمىز جۇرتتىڭ جادىندا. ولاردىڭ جانىندا «ورالمان» دەگەنىمىز، «اينالايىن» دەگەنمەن بىردەي سياقتى بولىپ كورىنەدى.

ەندىگى ءبىر ماسەلە، باۋىرلارىمىزدىڭ مىنەز-قۇلقىنا، ءىس-ارەكەتىنە، قىلىقتارىنا قاتىستى تۋىندايدى. ادامداردىڭ وزدەرىنە ۇقسامايتىندارعا ۇركە قارايتىنى، كوپ جاعدايدا جاقتىرمايتىنى، ءتىپتى شەتتەتۋگە تىرىساتىنى قازاققا عانا ءتان قاسيەت ەمەس. گەرمانياعا بىزدەن كوشكەن قانداستارىن جەرگىلىكتى نەمىستەردىڭ كەلگەن جەرىنە وراي «ورىس» نەمەسە «قازاق» دەيتىنىنەن حاباردارمىز. «كورشىڭ سوقىر بولسا ءبىر كوزىڭدى قىسىپ ءجۇر» – دەگەندى ايتقان قازاق اركىمنىڭ جۇرگەن ورتاسىنا بەيىمدەلەتىنىن، بارا-بارا سولارعا ۇقساپ كەتەتىنىن دە مەڭزەگەن. بالەن عاسىر بويى ورتاق ءۇيىمىزدى ورىستارمەن بولىسكەن بىزدەردىڭ بويىمىزدا  سولارعا  ءتان قاسيەتتەر قالىپتاسقانى ەشكىمگە قۇپيا ەمەس قوي. ەندەشە، ءتۇرلى مەملەكەتتەردە تۇرعان اعايىنداردى مەنتاليتەتى باسقا دەپ كىنالاۋ، جۇمسارتا ايتقاندا اعاتتىق بولار ەدى. مىسالى ، زەرتتەۋشىلەر ورالمانداردى مادەني ورتاسىنا قاراي «موڭعولدىق» ، «قىتايلىق»، «كەڭەستىك» جانە «يسلامدىق» دەپ ءتورت توپقا ءبولىپ قاراستىرادى ەكەن. بۇل جەردە الدىڭعى ۇشەۋى تۇسىنىكتى بولسا، يسلامدىق دەپ يران، تۇركيا، اۋعانستاننان كەلگەندەردى اتايدى. وسى اتالعان مەملەكەتتەردىڭ ادەت-عۇرپى، سالت-ساناسى، ءدىني ۇستانىمدارى، مادەني قۇندىلىقتارى، كوزقاراستارى ء ارتۇرلى بولعاندا، ول ەلدەردەن كەلگەندەردەن بىرەگەيلىكتى تالاپ ەتكەنىمىز دۇرىس بولار ما ەكەن؟!  وزگەنى قويعاندا، وزبەكستاننان كەلگەن قازاقتار مەن رەسەيدە تۋىپ-وسكەن قانداستارىمىزدىڭ مىنەز-قۇلقىنداعى ايىرماشىلىق جەر مەن كوكتەي ەمەس پە؟ سونىڭ ءبارىن ءبىر ارناعا توعىستىرىپ، ورتاق  قۇندىلىقتىردى قالىپتاستىرۋ ءۇشىن ۋاقىت كەرەك.ءتوزىم مەن شىدامدى جانىمىزعا سەرىك ەتسەك، ول كۇننىڭ اۋىلى دا الىس ەمەس.

مەن باۋىرلارىمىزدىڭ اتا جۇرتىنا ورالۋىن جان-تانىمەن قولداۋشىلاردىڭ قاتارىندامىن. بۇل سەزىم،  سابىر اداي ايتقانداي، ء«ار قازاق مەنىڭ جالعىزىم...» – دەگەن سۇيىسپەنشىلىكتەن عانا تۋىنداپ وتىرعان جوق.  بۇل، ەلىمنىڭ قۋاتتىلىعىن، جەرىمنىڭ بۇتىندىگىن، ءتىلىمنىڭ تازالىعىن ارمانداۋدان باستاۋ العان مۇددەلىلىك. «كوپ قورقىتادى، تەرەڭ باتىرادى»– دەيدى قازەكەم. ءبىر جاعىمىزدا قۇمىرسقاداي قاپتاعان قىتاي، ەكىنشى قاپتالىمىزدا ورمانداي كوپ ورىس وتىرعاندا بەيقامدىق بىزگە جاراسپايدى. تاۋەلسىزدىك الىسىمەن ەلباسىمىزدىڭ الەمدەگى قانداستارىمىزدى جاتپاي-تۇرماي جيناۋ ساياساتىنىڭ دۇرىستىعىن بۇگىن ۋكراينادا بولىپ جاتقان وقيعالار دالەلدەپ بەرگەن جوق پا. قاتارىمىز 70 پايىزعا جەتىپ، جارىلقاپ قالدىق. ايتپەسە، ءوز جەرىندە از ۇلت بولىپ ەسەپتەلگەن ءبىزدىڭ ءسوزىمىزدى كىم ەلەر ەدى. قيىر جايلاپ، شەت قونىپ جۇرگەن اعايىنداردىڭ العاشقى لەگى  وتكەن عاسىردىڭ 50-ءشى جىلدارى ورالدى دەپ الگىندە ايتتىق. ولاردىڭ كەلۋىمەن ورىستانىپ بارا جاتقان ءتىلىمىز بەن سالت-ءداستۇرىمىز، مادەنيەتىمىز بەن ءدىنىمىز قايتا ءبىر جاڭعىرعان. ال، كەيىنگى  كەلگەن تولقىن ۇلتتىق بولمىسىمىزعا سونى ءبىر لەپ اكەلگەن جوق پا. مونعولياداعى قايماعى بۇزىلماعان حالىقتىق ءداستۇر مەن ادەبيەت، قىتايدا ەركىن دامىعان عىلىم مەن مادەنيەت  وتاندىق  ورتاق قازىنانى جاڭا بيىككە جەتەلەدى دەسەم، اقيقاتتان الىس كەتە قويماسپىن. ءانشى مايرا مۇحامەتقىزى، ءبيشى شۇعىلا ساپارعاليقىزى، سپورتشى مۇستافا وزتۇرىك، تاريحشى زاردىحان قيناياتۇلى سىندى كوپتەگەن قانداستارىمىز ەل ابىرويىن اسقاقتاتىپ ءجۇر. ەندەشە نەگە ءبىز ولاردان بويىمىزدى اۋلاق ۇستاۋىمىز كەرەك؟...

ءبىز، نەسىنە جاسىرايىق،  قولىمىزعا پورتفەل ۇستاعان باستىق بولعاندى ۇناتاتىن حالىقپىز. بالالارىمىزدى وقىتقاندا دا سوت، پروكۋرور، اكىم بولسىن دەپ وقىتامىز. وزىمىزگە جەتپەي جاتقاندا ورالماندارعا باستىقتىڭ ورنىن كىم بەرە قويسىن. سوندىقتان ولار حال-قادىرلەرىنشە كۇنكورىس قامىن جاساپ باعۋدا. قولدارىنان كەلەتىن كاسىپپەن اينالىساتىن دا سولار. مونعوليادان كەلگەندەر  مال ءوسىرۋ  مەن ۇستالىققا بەيىم بولسا، قىتايدان ورالعاندار جەر وڭدەۋگە جاقىنداۋ. وزبەك اعايىنداردىڭ تاربيەسىن العاندار  قۇرىلىس پەن ساۋدانى شىرق اينالدىرادى.  وسى سالالاردا العا وزعاندارىن كورگەن وسىنداعى باۋىرلاردىڭ كەيبىرى قىزعانىشتىڭ قىزىل وتىن تۇتاتىپ، بايبالامعا باسىپ ءجۇر.  مەنىڭ ءبىر دوسىم ءوزى كۋا بولعان ءبىر جايدى اڭگىمەلەگەن: «اۋىلعا اتا-اناسى مەن اعايىندارىن قىتايدا قالدىرعان ءبىر جاس بالا كەلدى. العاشىندا تانىستارىنىڭ ءۇيىن جاعالاپ جۇرگەن ول از ۋاقىت وتكەننەن كەيىن ءوزى سياقتى ورالمان قىزبەن تاعدىر بىرىكتىرگەن. قۋانىشقا جينالعان تۋىستارى ەكەۋىنە باسپانا ساتىپ اپەرىپ، جوندەرىنە كەتە باردى. ءبىر كۇنى الگى جىگىت ءۇيىن ساتىپتى دەپ ەستىدىك. وزگە جاققا كوشەتىن بولار دەپ ويلاعانبىز. جولاۋشىلاپ كەلە جاتقانىمدا، كولىك كۇتىپ تۇرعان سول جىگىتتى جولىقتىرىپ، ءجون سۇراسقانمىن. سويتسەم، ۇيدەن تۇسكەن قاراجاتقا  تاۋ بوكتەرىنەن جايىلىمدىق  جەر ساتىپ الىپ، ەندى قورا-قوپسى مەن وزدەرى تۇراتىن باسپانا تۇرعىزىپ جاتقان جايى بار ەكەن. ء«ۇي قايدا قاشار دەيسىڭ، اعا، – دەيدى ول سوندا. – الدىمەن جەر الىپ، مال باسىن قۇراپ السام، قالعانى بولا جاتپاي ما...». ەكى جاستىڭ بىرىنە كەلمەگەن بالانىڭ جاساپ جاتقان تىرلىگى وسىنداي». مەن ءوزىمنىڭ قولىمنان مۇنداي شارۋا كەلمەيتىنىن ۇعىنا وتىرىپ بەيتانىس باۋىرىم ءۇشىن شىن قۋاندىم.

ەندى وتانىنا ورالىپ جاتقان اعايىنداردىڭ ساپالىق قۇرامىنا كەلەيىك. بىزدەگى بار دەرەكتەرگە جۇگىنسەك، 825 مىڭ ورالماننىڭ 41 مىڭى جوعارى ءبىلىمدى مامان، تاعى 93600-ءىنىڭ ارناۋلى ورتا ءبىلىمى بار، ەڭبەك جاسىنداعى ادامدار ەكەن. ولاردىڭ تەك 4 پايىزى عانا زەينەتكەرلەر. ياعني، مەملەكەتكە ماسىل بولمايتىندارى انىق. اعايىنداردىڭ وتباسىندا بالا تۋ كورسەتكىشىنىڭ جوعارى ەكەنىن ەسكەرسەك، ەلىمىزدىڭ دەموگرافيالىق احۋالىن جاقسارتۋعا سۇبەلى ۇلەس قوسىپ جۇرگەنىن بايقايمىز. سوندىقتان، كىشكەنتايىنان ەڭبەك پەن بىلىمگە قۇشتار ەتىپ تاربيەلەنگەن جاستار كۇنى ەرتەڭ وزگەلەردەن وزىق شىعىپ جاتسا، وعان ورالمانداردى كىنالاۋدىڭ ەش قيسىنى جوق.

ء«بىر رەت كوشكەننەن ەكى رەت ورتەنگەن ارتىق» – دەيدى ورىس اعايىندار. ورتكە شالىنعاننىڭ نەسى جاقسى دەيسىڭ، سالىستىرمالى تۇردە ايتقاندارى بولار. ال، جىلىنا الدەنەشە رەت قونىس اۋدارىپ ۇيرەنگەن قازەكەم ءۇشىن بۇل ءداستۇرلى دۇنيە. دەسە دە، اراعا مەملەكەت سالىپ، تالاي ۇرپاققا قۇتتى قونىس بولعان مەكەنىن قالدىرىپ، اۋا كوشۋ قاشاندا قيىن. وسى جەردە قايسىبىر ازاماتتاردىڭ شەت ەلدەردەگى قازاقتاردى قيىنشىلىق تۋعاندا وتانىن تاستاي قاشقاندار دەگەن پىكىرلەرىنىڭ جاڭساق ەكەنىن دە ەسكەرتكىم كەلەدى. ارينە، قىزىل قىرعىن جاپپاي ەتەك العاندا قارا قازان، سارى بالانىڭ اماندىعىن ويلاپ، شەكارا اسقاندار دا بولعان. الايدا، ولاردىڭ باسىم كوپشىلىگى قىتاي مەن رەسەي اراسىنداعى شەكارا بولىسىنەن كەيىن امالسىز اعايىننان اجىراپ قالعاندار ەكەنىن تاريحتان حابارى بار اركىم بىلسە كەرەك. سوندىقتان بۇگىنگى ورالماندار – ۇلتى مەن ۇرپاعىنىڭ قامىن ويلاپ كەزىندە شەكارا اسىپ، ەلى تاۋەلسىزدىك العاندا وتانىن گۇلدەندىرۋ ءۇشىن جايلى قونىستارىن تاستاي كوشۋ ارقىلى ەكى رەت كوزسىز ەرلىك جاساعان جۇرتتىڭ جۇراعاتى. كۇندەلىكتى تىرشىلىكتە الدەبىر تۇسىنبەستىكتەن تۋىنداعان داۋ شىققاندا تارازى باسىنا وسى ءبىر جايدى دا سالعان ءجون شىعار.

ارينە، بەس ساۋساق بىردەي ەمەس. كوپتىڭ ىشىندە ءبىر قارىن مايدى شىرىتەتىن قۇمالاقتاردىڭ دا ءجۇرۋى زاڭدىلىق. جاقسىلارىمىز بەن جايساڭدارىمىز بالە قۋعان ارىزقويلاردىڭ كەسىرىنەن جاپپاي اتىلىپ، بىرەۋدى سىرتىنان كورسەتۋدى ساتقىندىق دەپ ۇعاتىن بىزدەر ءۇشىن دومالاق ارىز جازۋ ادامگەرشىلىك ۇعىمىمەن قيىسپايدى. وكىنىشكە وراي، قيپ ەتسە قاعاز-قالامىن الا جۇگىرۋ ورالماندار  اراسىندا قالىپتى تىرلىككە ۇقسايدى. ول ارەكەتتەرى ادىلدىككە باستاسا ءجون عوي، وزدەرىنىڭ ايتقانى بولا قويماعانى ءۇشىن عانا «تيسە تەرەككە، تيمەسە بۇتاققا» – دەگەن ويمەن دومالاق ارىزدى دوڭگەلەتە سالاتىندار جەتەرلىك. وكىنىشكە وراي، مۇنى ساۋالناما جۇرگىزىلگەن جۇرتشىلىقتىڭ تۇگەلگە دەرلىگى تىلگە تيەك ەتەدى. بۇل، ەندى، جۇرە كەلە ارىلاتىن جەڭىل دەرت دەپ تۇسىنەيىك.

ء بىر عانا ماقالادا ورالماندارعا قاتىستى بارلىق ماسەلەنى ايتۋ مۇمكىن ەمەس. كوشى-قون ساياساتىنىڭ جاعدايى عانا ۇلكەن ءبىر اڭگىمەگە جۇك بولارى انىق. ءبىز تەك ەل اراسىندا ءجيى ايتىلىپ جۇرگەن، تاقىرىپتىڭ ۇستىندە جاتقان جايلاردى قاراستىرىپ، ءوز پىكىرىمىزدى جەتكىزۋگە تىرىستىق. جانە ونى وزگەلەرگە كۇشتەپ تاڭۋدان دا اۋلاقپىز. ويلى وقىرمان كەرەگىن الىپ جارامسىزىن تاستار. تەك، «اتا جۇرتىم، قازاعىم!» – دەپ كەلگەندە ولاردى «قاڭعىپ كەلگەن شورەگەي» ەمەس، ايدىنىنا ورالعان قانى ءبىر باۋىرىمىز – قارا باۋىر قاسقالداق دەپ قاراعانىمىز ءجون بولار ەدى. «الا قويدى بولە قىرىققان جۇنگە جارىمايدى»، ات توبەلىندەي ازعانا قازاقتى الدىمەن ءجۇز بەن رۋعا، سودان سوڭ باي مەن كەدەيگە ، كەلە-كەلە ورالمان مەن جەرگىلىكتىگە بولە بەرسەك، ەل بولماعىمىز قايدان، اعايىن!

قۋات قايرانباەۆ.

الماتى وبلىسى.

Abai.kz

0 پىكىر

ۇزدىك ماتەريالدار

46 - ءسوز

تيبەت قالاي تاۋەلسىزدىگىنەن ايىرىلدى؟

بەيسەنعازى ۇلىقبەك 1639