نۇرلى جول – بولاشاققا باستار جول

 

ەل مۇددەسىمەن ۇشتاسقان

  

ۆلاديسلاۆ كوسارەۆ،

پارلامەنت ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتى، قازاقستان كوممۋنيستىك حالىق پارتياسى فراكتسياسىنىڭ جەتەكشىسى:

– ماعان پرەزيدەنت جولداۋىنىڭ ناقتىلى­عى مەن شيراقتىعى ۇنادى. اسىرەسە، قارجى­لىق ماسەلەلەرگە بايلانىستى ناقتى تاپسىرما­لار بەرىلدى. سونىڭ ىشىندە قاراجات ەلدىڭ ەكونو­­ميكاسى مەن حالىقتىڭ ءال-قۋاتىن ارتتىرۋعا عانا جۇمسالۋى كەرەكتىگى دۇرىس ايتىلدى. ال ونى شاعىن توپتار ءوزىنىڭ پايداسىنا بۇرعىسى كەلەتىن بولسا – وندايلار ءتيىستى جازاسىن الۋى كەرەك، دەگەن پرەزيدەنتتىڭ قاتاڭ تالابى دا ­ويىمنان شىقتى.

بىزدە بارلىق باعدارلامالار ءاربىر جىلعا بولىنگەن جانە ونىڭ جىل سايىنعى اتقارىلاتىن كولەمى مەن وعان بولىنەتىن قاراجات تا ناقتىلانىپ وتىر. ءاربىر اكىم، ءاربىر مينيستر ونىڭ قايدا، قالاي جۇمسالاتىنىن بىلەدى. سوندىقتان دا الدەقانداي بۇرا تارتۋشىلىققا جول بەرىلمەۋى كەرەك. وكىنىشكە قاراي، وسى كۇنگە دەيىن مۇنداي قاتاڭ تالاپ بولماعاندىقتان، بيۋدجەت قاراجاتى وڭدى-سولدى شاشىلىپ كەلدى. ەندى وندايلارعا جول بەرىلمەس دەگەن ۇمىتتەمىن.

باقىتتى بولاشاققا باعدار

  

ايمان مۇساقوجاەۆا،

قازاق ۇلتتىق ونەر ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ رەكتورى، سكريپكاشى:

– جولداۋدىڭ «نۇرلى جول» دەگەن اتاۋى­نىڭ ءوزى مەنى قاتتى ءسۇيسىنتتى. بۇل ءبىزدىڭ ەلدى نۇرلى بولاشاققا باستايتىن قۇجات دەپ قابىلداۋىمىزعا بولاتىن سياقتى. مەنىڭشە، پرەزيدەنت حالىققا وتە قاجەتتى جولدى نۇسقا­عانداي اسەر الدىم. بۇگىنگى كۇنى بۇكىل الەم داعدارىستان ارىلماي تۇر، ونىڭ ۇستىنە گەوساياسي تۇرعىدان كۇردەلى جاعدايعا ۇرىنىپ قالدى. وسىنداي جاعدايدا ەلباسىنىڭ دۇرىس جول تاۋىپ، حالىقتى جاقسىلىققا باستاۋى وسى جول بولار دەگەن وي كەلدى.

جولداۋدا مەكتەپتەردى جوندەۋگە جانە جاڭالاۋعا 20 ملرد.، جولدار سالۋعا 70 ملرد. تەڭگە بولىنەتىنى ناق وسىنداي ويلارعا جەتەلەيدى ەمەس پە؟ استانادان تارام-تارام جولداردىڭ باستالۋى – جۇرەكتەن شىققان تامىرلارىنىڭ بەينەسىندەي بولادى دەگەن وبراز دا ماعان جاقسى اسەر ەتتى. حالىق اراسىندا «جول – ءومىر» دەگەن ءسوز دە بار عوي. جانە بۇل جول شىن مانىندە بارىنە ءومىر بەرەتىن، جاقسى تۇرمىسقا جەتكىزەتىن جولدار بولماق. وعان جولداردى سالۋ بارىسىندا جاڭادان 200 مىڭداي جۇمىس ورىندارى اشىلادى دەگەن ءسوز دە دالەل ەمەس پە؟

سوندىقتان بۇل جولداۋ ءبىزدىڭ ەلىمىزدىڭ جاڭاشا وركەندەۋىنە جول اشاتىنىنا سەنى­مىم زور.

ناقتى ىستەرگە نەگىزدەلگەن قۇجات

  

نۇرلان ورازالين،

پارلامەنت سەناتىنىڭ دەپۋتاتى.

بۇكىل دۇنيە سۇراۋى كوپ، ­جاۋابى از كۇردەلى كەزەڭدە تۇر. باتىس تا، شىعىس تا شەشىمىن كۇتكەن ماسەلەلەردىڭ كۇرمەۋىن شەشۋى ءتيىس. قارجىلىق قيىن­­­­دىقتار ءوز الدىنا، ساياسي جانە گەو­ساياسي جاعداي ۋشىعىپ تۇرعان، ءاربىر ەل ءوزىنىڭ ىشكى تۇتاستىعىن ساقتاپ قالعىسى كەلەتىن قازىرگى كەزدە كىم-كىم دە ءوزىنىڭ بارى مەن جوعىن تۇگەندەيدى. ەلباسىنىڭ قازاقستان حالقىنا جولداۋى ءدال سونداي تاريحي كۇردەلى كەزەڭدە جاريالانىپ وتىر. مۇنى الەۋمەتتىك-تۇرمىستىق جاعدايلاردىڭ بارلىق سۇراقتارىنا  جاۋاپ ىزدەي وتىرىپ، كۇردەلى كەزەڭنەن ەلدى امان-ەسەن الىپ شىعۋدىڭ العىشارتتارىن قاراستىرعان جولداۋ دەسەك، جاراسادى. سالتاناتىنان گورى ناقتىلىعى باسىم قۇجاتتا، اسىرەسە، حالىقتىڭ الدىندا وسىدان 2,5 جىل بۇرىن «نۇر وتان» پارتياسىنىڭ سايلاۋالدى تۇعىرناماسىندا بەرىلگەن الەۋمەتتىك ماسەلەلەردى شەشۋ جانە  حالىقتىڭ تۇرمىستىق دەڭگەيىن ارتتىرۋعا قاتىستى ۋادەلەر ورىندالۋى كەرەكتىگى باسى اشىپ ايتىلعان.

قازىرگى جاھاندانۋ جاعدايىندا قازاقستاندى الەمنەن ءبولىپ الىپ قاراي المايمىز. دەگەنمەن، قازاقستان ءوزىن-ءوزى قورعاۋ مەنتاليتەتى دەڭگەيىنە جەتكەن ەل رەتىندە تانىلىپ كەلەدى. سونىڭ ەڭ باستى نىشانى بىرنەشە جىل بۇرىن وسىنداي قارجى قيىندىقتارىنىڭ قارساڭىندا ەلباسى ۇلتتىق قور قۇرۋ تۋرالى تاپسىرما بەردى. سول كەزدەردە «مۇنداي ۇلتتىق قوردىڭ بىزگە نە كەرەگى بار، مىنا اراب ەلدەرى سەكىلدى حالىققا ءبولىپ بەرمەيمىز بە؟» دەگەن ساۋەگەي پىكىرلەر ايتىلىپ قالىپ جاتتى. ارينە، ول كەزدە ەل ءالى تۇسىنە قويماعان كەز، ءدال قازىرگى مۇنايدىڭ باعاسى تومەندەپ، حالىقارالىق نارىقتىڭ جاعدايى الاشۇبار بولىپ جاتقان كەزەڭدە ىشكى ەكونوميكالىق تۇتاستىعىمىزدى، ساياسي-الەۋمەتتىك جاعدايلارىمىزدى ساقتاپ قالۋعا بىردەن-ءبىر مۇمكىندىك بەرەتىن وسى ۇلتتىق قوردىڭ قارجىسى.

ەندى قورداعى قارجىنى نەگىزگە الا وتىرىپ، ەلدى ەڭبەكپەن قامتاماسىز ەتۋ، بايتاق ەلىمىزدىڭ ىشكى بايلانىسىن ارتتىرۋ قاجەت. ءوسىپ، ونگەن ەلدەردە جول ماسەلەسى شەشىمىن تاپقان. قالالارىمىزدىڭ ينفراقۇرىلىمدارىن قالپىنا كەلتىرۋ كەرەك. ءبارى اينالىپ كەلگەندە ەلدىڭ الەۋمەتتىك-تۇرمىستىق جاعدايىن قامتاماسىز ەتۋگە سايادى. وسىلايشا، ءبىرىنشى كەزەكتە، ۇلتتىق قوردىڭ ارقاسىندا ۇلكەن ەكونوميكالىق ءبىرتۇتاس ساياسات جۇزەگە اسا باستاماق. ەكىنشىدەن، ىشكى بىرلىگىمىز بەن ىنتىماعىمىزدى ساقتاپ قالۋعا جۇمىس ىستەۋ كەرەك. ەل الدىندا بەرگەن ۋادەنى ورىنداۋ، حالىقتىڭ الەۋمەتتىك-تۇرمىستىق جاعدايىن جاقسارتۋ باعىتىنداعى تۋىندايتىن سۇراقتاردى مەيلىنشە ازايتۋ پارىز.

قىسقاسى، ەلباسىنىڭ قازاقستان حالقىنا ارناعان كەزەكتى جولداۋى ناقتى ىستەرگە نەگىزدەلگەنىمەن قۇندى.

ەل ەكونوميكاسىنىڭ جاڭا ستراتەگياسى

 كامال بۇرحانوۆ،

پارلامەنت ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتى:

– ەلباسى ءوزىنىڭ جولداۋىن جاڭا جىلدى كۇتپەي، ءدال وسى كەزدە جاريالاپ، ۇكىمەتكە ونى ىسكە اسىرۋدىڭ جوسپارلارى مەن تەتىكتەرىن جاساۋعا مۇمكىندىك بەرگەنى دۇرىس دەپ سانايمىن. ونىڭ ۇستىنە، قازىر گەوساياسي جاعداي قاتتى شيەلەنىسىپ تۇر. بارلىق شيكىزاتتاردىڭ باعاسى تومەندەپ جاتىر. بۇل ماسەلە دە جولداۋدىڭ ەرتە جاريالانۋىنا اسەر ەتكەن بولۋى كەرەك.

سونىمەن قاتار، «نۇرلى جول» اتتى جاڭا جولداۋدى مەن قازاقستان دامۋىنىڭ جاڭا ەكونوميكالىق ستراتەگياسى دەپ قابىلدادىم. ويتكەنى، وندا جولدىڭ بارلىق تۇرلەرىنە نازار اۋدارىلىپ جانە اسا ماڭىزدى جاڭا جولدار سالۋ تۋرالى تاپسىرمالار بەرىلدى. جول دەگەنىمىزدىڭ ءوزى – ەكونوميكالىق دامۋدىڭ قاينار كوزى، ءارى جاڭا جۇمىس ورىندارى.

سونداي-اق، جولداۋدا ءار جىل سايىن ۇلتتىق قوردان 3,5 ملرد. دوللار ءبولىنىپ، ەكونوميكانى دامىتۋعا جۇمسالاتىندىعى ايتىلدى. ءبىز بيۋدجەتتى سوڭعى رەت قاراعاندا، ونىڭ شىعىس بولىگىن 400 ملرد. تەڭگەگە ازايتۋعا ءماجبۇر بولعان ەدىك. ال كەلەسى جىلدان باستاپ مىنا قاراجاتتىڭ ەسەبىنەن بەلگىلەنگەن دۇنيەلەردى ىسكە اسىرۋعا مۇمكىندىك تۋىپ وتىر. مۇنى دا جولداۋدىڭ جاقسى قىرى دەپ باعالاعان ءجون.

ۋاقىت رۋحىن سەزىندىردى

  

ۆالەري ۆيشنيچەنكو،

قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ مۇشەسى.

پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازار­­­باەۆتىڭ «نۇرلى جول – بولا­شاققا باستار جول» جولداۋىن تىڭداپ، مەيىرىم قانعانداي اسەردە بولدىم. ولاي دەيتىنىم، جولداۋ ناعىز ۋاقىت رۋحىن سەزىندىردى، بۇگىنگى كۇننىڭ ارقايسىمىزدى تولعاندىرعان ماسەلەلەرىن الدىمىزعا الىپ شىقتى.

نۇرسۇلتان ءابىشۇلىنىڭ قازاقستان حالقىنا وسىدان بۇرىن جولداعان جولداۋلارى­نىڭ بارلىعىمەن دە تانىسپىن. ەلباسى سونىڭ بارلىعىندا دا ۋاقىتتىڭ سيپاتىن ءدال انىقتاۋىمەن جانە بولاشاقتى الدىن الا كورە بىلۋىمەن ەرەكشەلەنگەن ەدى. ءبىز ول ايتقان جولداۋلاردا كورسەتىلگەن جولمەن ءجۇرىپ كەلەمىز. شۇكىرلىك ەتۋگە بولادى، اداسقان جوقپىز، تۋرا جولدا، نۇرلى جولدا كەلەمىز. قازاقستان حالقىنا بۇل جولعى جولداۋىندا دا سانامىزدى سىلكىپ، الداعى ۋاقىتقا تالپىندىردى، بولاشاققا دەگەن سەنىمدى نىعايتتى. قازىر وتە كۇردەلى ۋاقىتتا ءومىر ءسۇرىپ وتىرمىز. 2007 جىلى باستالعان قارجى داعدارىسى دۇنيەجۇزىندەگى كوپتەگەن مەملەكەتتەرگە اۋىرتپالىق سالدى. جولداۋدا نۇرسۇلتان نازارباەۆ قازاقستاننىڭ وسىنداي قيىندىقتاردان شىعۋىنىڭ با­عىت-باعدارىن كورسەتتى. بۇل ءبىز­دىڭ مەملەكەت باسشىسىنىڭ كورە­­گەندىگى ەكەنىن ايتۋىمىز كەرەك.

نۇرسۇلتان نازارباەۆ قاشان­نان-اق قازاقستان حالقىنىڭ بىرلىگىنە ۇلكەن ماڭىز بەرىپ كەلە­دى. قازاق حالقىنىڭ ء«بىر كۇن ۇرىس-جانجال بولعان ۇيدەن قىرىق كۇن نەسىبە كەميدى» دەگەن ماقالى تەگىن ايتىلماعان. كەڭ-بايتاق قازاقستاندى مەكەندەگەن ۇلت پەن ۇلىستاردىڭ تاتۋلىعى مەن بىرلىگى كەز كەلگەن كۇردەلى ماسەلەنىڭ كىلتى سەكىلدى. ەل بىرلىگى باردا شەشىمىن تاپپايتىن ءىس جوق.

ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ «ماڭ­گىلىك ەل» جالپىۇلتتىق يدەياسى دا ەلىمىزگە دەگەن ءار قازاقستاندىقتىڭ پاتريوتيزمىنەن باستاۋ الادى. ەلدىڭ بولاشاعى جاستاردى ەلگە، جەرگە دەگەن سۇيىسپەنشىلىكپەن تاربيەلەۋىمىز قاجەت. مۇنى ەلباسى ءاردايىم ايتىپ كەلەدى. كەلەر جىلى قازاقستان حالقى اسسامبلەيا­سىنا 20 جىل تولادى. جۇمىسى تيىمدىلىگىن كورسەتىپ وتىرعان وسىنداي ينستيتۋت­تىڭ بارلىعى ءبىز ءۇشىن ماقتانىش. ونىڭ جۇمى­سىن جانداندىرۋعا قولدان كەلگەنشە ايان­بايمىز.

قوستاناي.

ۇلتتى ۇيىتار ءسوز

  

پاۆەل ماگلەلي،

قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ مۇشەسى.

مەن ءوزىم ەلباسىنىڭ قانداي دا القالى جيىندا سويلەگەن ءسوزىن قالت جىبەرمەۋگە تىرىسامىن. سەبەبى، پرەزيدەنت اۋزىنان شىققان ءسوز قاشاندا ىلكىمدى ىستەرگە ۇلاسىپ جاتادى. مەملەكەت باسشىسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ «نۇر وتان» پارتياسى ساياسي كەڭەسىنىڭ كەڭەيتىلگەن وتىرىسىنا قاتىسىپ، سويلەگەن سوزىنەن كەيىن-اق، ىلە-شالا ەلباسىنىڭ قازاقستان حالقىنا كەزەكتى جولداۋىن ۇسىناتىنىن ەستىگەندە تەلەديدار الدىنان ۇزاي الماي قالعانىم راس. جولداۋدا نە ايتىلار ەكەن دەگەن قىزىعۋشىلىق بويىمدى بيلەدى. قاشاندا حالقىنىڭ قامىن ويلايتىن ەلباسى الەمدە بولىپ جاتقان الماعايىپ وقيعالاردى سارالاي كەلىپ، حالىققا جولداۋىن جىلداعىدان ەرتەرەك جەتكىزۋدى ءجون كورگەنىن كورەگەندىك ەمەس دەپ كىم ايتا الادى. نۇرسۇلتان ءابىشۇلىنىڭ ءوزىنىڭ قازاقستان حالقىنا كەزەكتى جولداۋىن «نۇرلى جول – بولاشاققا باستار جول» دەۋى دە تەگىن ەمەس ەكەنىن ونى تەلەديداردان كورىپ، ەلباسىن تىڭداعاننان كەيىن ايقىنىراق تۇسىنە ءتۇستىم.

جولداۋدا ەلباسى ەلىمىزدى ەكونوميكا­­لىق داعدارىستان قيىندىقتارعا ۇرىندىر­ماي الىپ شىعۋدىڭ سارا جولدارىن ايقىن­­داپ، باسىم باعىتتارىن بەلگىلەپ بەردى دەسە دە بولادى. زەينەتاقىنى، ەڭبەك­اقى­نى كوتەرمەگەنمەن، ونى تومەندەتپەي ەكونوميكالىق داعدارىستى ەڭسەرىپ الۋعا باعىت ۇستالاتىنىن ايتتى. داعدارىستىڭ ۋاقىتشا ەكەنىن، ونى ەڭسەرۋدىڭ جولى قاراستىرىلاتىنىنا سەندىردى. ەگەمەن ەلىمىز العان بيىكتەر مەن تابىستار ۇلت­ارالىق تاتۋلىق، ءوزارا كەلىسىم مەن بىرلىك­تىڭ ارقاسىندا كەلىپ وتىرعانىن جاس­تاردىڭ ويىنا ءسىڭىرۋ كەرەكتىگى تۋرالى پىكىرى دە كوپتىڭ كوڭىلىنەن شىقتى دەپ ويلايمىن. بۇگىن ەلىمىز باعىت ۇستاپ وتىرعان «ماڭگىلىك ەل» بولۋدىڭ نۇر­لى جولىندا بارشا قازاق­­­­­ستان­دىقتار جۇمىلعان جۇدى­­­­رىقتاي قيمىلداپ، ورتاق وتانىمىزدىڭ گۇلدەنۋى­نە ۇلەس قوسۋى كەرەك دەۋى دە ورىندى. بولاشاق – جاستاردىڭ قولىندا ەكەنى دە شىندىق. جولداۋدا اعا ۇرپاقتىڭ قولىمەن جاسالعان قۇندىلىقتاردى كوزدىڭ قارا­شىعىنداي ساقتاۋ قاجەت­تىگىنە ماڭىز بەردى. الدا اتاپ وتىلەتىن قازاقستان رەسپۋبليكاسى كونستيتۋتسياسىنىڭ، قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ 20 جىلدىعى، قازاقستان مەملەكەتتىلىگىنىڭ تۇپقازىعى قازاق حاندىعىنىڭ 550 جىلدىعى سياقتى مەرەكەلەردى قازاقستاندىق ءپاتريوتيزمدى قالىپتاستىرۋ باعىتىندا ۇيىمداستىرۋ تۋرالى ويلارى دا ۇتىمدى.

ەلىمىزدىڭ باستى قۇندىلىعى ەلدەگى بەيبىتشىلىك پەن بىرلىك، ەكونوميكانىڭ تۇراقتىلىعى، ەتنوسارالىق تاتۋلىق پەن تولەرانتتىلىق ەكەنىن جاستار ءتۇسىنۋى ءتيىس. وتباسىنداعى بەرەكە، ادامداردىڭ قاۋىپسىزدىگى، ەڭبەكپەن قامتاماسىز ەتىلۋى، ياعني بەيبىت ءومىردىڭ ىرگەتاسىنىڭ بەرىكتىگى سايىپ كەلگەندە تىنىشتىققا تاۋەلدى ەكەنىن ەشقاشان ۇمىتۋعا بولمايدى. ەلباسىنىڭ «نۇرلى جول – بولاشاققا باستار جول» اتتى قازاقستان حالقىنا جولداۋى ءبىزدىڭ ەلىمىزدىڭ ەرتەڭىنىڭ جارقىن، بولاشاعىنىڭ باقىتتى ەكەنىنە تاعى دا سەندىرە ءتۇستى. ەلىمىزدىڭ پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ جولداۋى ءاربىر ادامنىڭ ومىرىنە اسەر ەتۋىمەن دە باعالى. بۇل جولداۋدا العا قويىلعان مىندەتتەردى ىنتىماعىمىزدى ۇيىتا تۇسەتىن، ىلگەرىلەۋىمىزگە سەرپىن بەرەتىن، رۋحاني جاڭعىرۋعا جاعداي جاسايتىن نۇرلى جول دەپ ءبىلۋ كەرەك.

اقتوبە وبلىسى.

تۇرمىستىق الەۋەتكە باسا نازار اۋدارىلدى

  

تامارا ەلگەلديەۆا،

الماتى قالالىق «سترۋگۋراش» مولدوۆان ەتنومادەني بىرلەستىگىنىڭ جەتەكشىسى.

قازاقستان حالقىنىڭ الدىنا ۇلكەن ماقسات پەن ناقتى قارجى بولىنگەن تاپسىرمالاردىڭ ءمۇدىرىسسىز ورىندالۋىن تالاپ ەتكەن ەلباسى جولداۋى قازاق ەلىنىڭ ازاماتى رەتىندە مەنى ۇلكەن تولعانىسقا جەتەلەپ، ومىرلىك قادامىما سەرپىن بەردى. ورتا جانە شاعىن بيزنەسكە قاراستىرىلاتىن جەڭىلدەتىلگەن نەسيەلەر، 2014-2015 جىلدارعا نەگىزدەلگەن ەكونوميكالىق ءوسىم مەن جۇمىسپەن قامتۋ باعدارلامالارى، كولىك جانە لوگيستيكا، يندۋستريالدى جانە ەنەرگەتيكالىق ينفراقۇرىلىم، تۇرعىن ءۇي-كوممۋنالدىق سالاسىن جەتىلدىرۋ، ەكسپو-2017 حالىقارالىق كورمەسى ءۇشىن سالىناتىن جاڭا كەشەندەر سەكىلدى ەل ەكونوميكاسى مەن ساياسي تۇراقتىلىعى ءۇشىن ماڭىزدى تاپسىرمالار قاراستىرىلدى.

مەملەكەت باسشىسى ەلدىڭ ىشكى ماسەلەلەرىن جەتىك بىلگەندىكتەن جىل سايىنعى ءوزىنىڭ كەزەكتى جولداۋلارىندا قازاقستاندىقتاردىڭ تۇرمىس الەۋەتىن جاقسارتۋ ماسەلەسىنە ەرەكشە كوڭىل اۋدارۋمەن كەلەدى. ول كىسىنىڭ العا قويعان ماقساتتارى مەن مىندەتتەرى ەل باسشىلىعىندا جۇرگەن ازاماتتاردىڭ كۇندەلىكتى تىكەلەي اتقارۋعا مىندەتتەلگەن ناقتى شارۋالار. سوندىقتان دا، ەلباسىنىڭ بۇل جول­داۋىندا دا ءاربىر ەل ازاماتتارى اتقارۋعا ءتيىس مىندەتتەر ناقتى جولدانىپ وتىر.

«ۇلتتار دوستىعى – ءبىزدىڭ تىنىس-تىرشىلىگىمىز!» دەپ ءبىر سوزىندە ەلباسى اتاپ ايت­­­­قانداي، بىزدەر ءبىر شاڭىراق استىندا تاتۋ-ءتاتتى عۇمىر كەشىپ جاتقان ۇرپاقپىز. ەلدەگى تاتۋلىق پەن تۇراقتى­­­­لىقتى ساقتاپ، باياندى ەتۋىمىز ءۇشىن ارقايسىمىز ايانباي ەڭبەك ەتۋگە ءتيىستىمىز. بەيبىت ءومىر بەلەسىنەن كوز جۇگىرتە وتىرىپ ءبىز ءوز باسشىمىزدى قۇرمەتتەيمىز جانە ماقتانىش ەتەمىز. سول سەبەپتەن دە، پرەزي­­دەنتتىڭ ءار جولداۋىنا جەدەل ءۇن قاتىپ، سىندارلى باعا بەرۋگە تالپىنامىز.

ەلباسى كەلەر جىلدى قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ جىلى دەپ جاريالادى. كوپتەگەن ۇلت وكىلدەرىنىڭ باسىن قۇراعان اسسامبلەياعا 20 جىل تولىپ وتىر. بىرنەشە بۋىندى باۋىرمالدىق پەن تۋىستىق سەزىم­­­گە تاربيەلەگەن بەيبىتشىلىكتىڭ قازاق­­­ستاندىق ۇلگىسى ءوز جەمىسىن بەرىپ كەلەدى. ەلىمىزدەگى وزگە ەتنوستىق مادەني بىرلەستىك­تەر دە بۇل جولداۋعا ازاماتتىق قولدا­ۋىن تانىتىپ، پەرزەنتتىك ءۇن قاتادى دەپ سەنەمىن.

الماتى.

سىن ساعاتتا جاسالعان باعدار

  

راحمان الشانوۆ،

ەكونوميكا عىلىم­­­دارىنىڭ دوكتورى.

بۇل جولداۋ بۇعان دەيىنگى جولداۋلاردان ەرەكشە جاعداي­­­دا جولدان­دى. بۇرىن پارلا­مەنت­­تە جاسا­لا­تىن مالىمدەمە بۇل جولى «نۇر وتان» پارتيا­سى ساياسي كەڭەسىنىڭ كەڭەي­تىلگەن وتىرىسىندا حالىققا جول تارتتى. مۇنىڭ ەرەكشە بولا­تىندىعى دا سول – ءدال قازىر حالىقارالىق احۋال ساياسي ماعى­ناعا كەڭىنەن بوي الدىر­عان تۇستا ەلدەگى ساياسي پارتيا مىن­بەرىنەن حالىققا ءسوز باعىتتاۋ كوپ جاع­دايدا ماسەلەگە تەرەڭىرەك نازار اۋدارتا تۇسەدى.

الەمدەگى ەكونوميكالىق باسەكە­لەستىك بۇگىنگى تاڭدا ساياسي تەكەتىرەسكە اينالىپ بارا جاتىر. امەريكا مەن ەۋروپانىڭ رەسەيگە جاساپ وتىرعان سانكتسيالارى، رەسەي مەن قىتايدىڭ تىعىز قارىم-قاتىناس ورناتا باستاۋى، مىنە، بۇلاردىڭ ءبارى قارقىندى دامۋعا بەت العان ءبىزدىڭ ەلىمىز ءۇشىن شۇعىل شەشىمدەر مەن ساليقالى تاۋە­كەلدەرگە دايىن بولۋىمىزدى ەسكەرت­كەن­دەي. ەلباسى بۇل جولداۋىندا بۇ­عان دەيىنگى جولعا قويىلعان رەفورمالاردى ىلگەرى باستىرىپ، الەۋمەتتىك سالانى قولداۋ جانە حالىقتىڭ كۇنكورىس الەۋەتىن ارتتىرۋ، جاستارعا جاعداي جاساۋ سەكىلدى كوپتەگەن سترا­تەگيالىق قادام جاساۋدى العا قويىپ وتىر. ونىڭ سىرتىندا ەل ومىرىنە جاڭا تەحنولوگيالاردى كەڭىنەن ەنگىزىپ، يننوۆاتسيالىق جاڭالىقتاردى ەتەنە قولدانۋىمىز قاجەت.

مەملەكەت باسشىسى بۇعان دەيىن قازاق ەلى كوپ­­تەگەن ەكونوميكالىق-قارجى­­­لىق داعدارىستاردان جاقسى شىعىپ ۇلگەر­گەنىن، ەندىگى جەردە بۇكىل الەم بولىپ باستان وتكەرەتىن وزگە دە ەكونوميكالىق قيىنشىلىقتارعا دايىن بولۋىمىز كەرەكتىگىن ايتتى. «نۇرلى جول – بولا­شاققا باستار جول» دەپ اتالاتىن بۇل جولداۋدا ايتىلعان ماسەلەلەردىڭ بار­شاسىنا اسىرەسە پارتيا بەلسەندىلەرى سەر­گەك قاراپ، العا قويىلعان ورتاق مىن­دەت­تەردى بۇلجىتپاي ورىنداۋعا كۇش سالۋ كەرەكتىگىن مەڭزەدى. قولدا بار رەسۋرس­تاردى ەكونوميكالىق جەتىستىكتەرگە جەتۋ جولىندا ءتيىمدى جۇمساۋدى نۇسقاپ وتىر.

الماتى.

كەلەشەك كەلبەتىن كورەمىز

  

قۋات بايمىرزاەۆ،

قوستاناي مەملەكەتتىك پەداگوگيكالىق ينستي­­­­تۋ­­­تى­نىڭ رەكتورى، پروفەسسور.

بۇگىنگى ۋاقىتتىڭ كۇردەلى­­­لىگى سول، ونىڭ ۇدەسىنەن شى­عىپ، ىلەسە ءبىلۋىمىز قاجەت. سوندا عانا بولاشاعىمىز ساۋلەلى بولماق. ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ قازاقستان حالقىنا ارناعان «نۇرلى جول – بولاشاققا ­باستار جول» اتتى جولداۋىمەن تانىسا وتىرىپ، وسىنداي ويعا كەلدىم. نۇرسۇلتان ءابىشۇلى ۋاقىتتىڭ ۇنەمى ەكونوميكالىق جوسپارلارىمىزعا تۇزەتۋ ەنگىزىپ وتىراتىنىن ەسكە سالدى.

«ۇيدەگى ويدى بازارداعى نارىق بۇزا­دى» دەگەن عوي حالقىمىز. الەمدە 2007 جىلى باستالعان قارجى داعدارىسىنىڭ سىزى ءالى كەتكەن جوق. ەلباسى باستاعان ەكو­نوميكالىق ساياساتتىڭ ارقاسىندا 2007-2009 جىلدارداعى قىلبۇراۋ قيىندىقتان قازاقستان امان شىققان بولاتىن. ودان كەيىنگى جىلدارى دامۋ باعدارلامالارى قازاقستاندى وزىق 30 ەلدىڭ قاتارىنا قوسۋدى مىندەتتەگەن ەدى. قازىر ەلىمىزگە الەمدى شارپىپ وتىرعان قارجى داعدارىسىنان اينالىپ ءوتۋ ءارى دامۋ مىندەتى قويىلىپ وتىر. ۋاقىتتىڭ كۇردەلىلىگى دە وسى بولسا كەرەك. وسى جولداۋدا ەلباسى جاڭا ەكونوميكالىق ساياساتتى جاريالادى. وندا قارجى داعدارىسىنا قار­­­­سى شارالارمەن قاتار، ەلدىڭ دامۋى جانە الەۋمەت­­تىك كوركەيۋىمىز قامتىل­عان. «نۇر­­­­لى جول» جاڭا ەكو­­­­­نو­ميكالىق ساياساتى – الەم­دەگى دامىعان 30 ەلدىڭ قا­تا­رى­نا كىرۋگە جاسالعان عا­لا­مات قادام» – دەپ كورسەت­تى ەلباسى جولداۋىندا. بو­لاشاقتى بولجاي بىلە­تىن باسشىمىزدىڭ سىندارلى ساياساتى ارقاسىندا قازاقستاندىقتار بولا­­شاق­قا سەنىمدى وتىر.

نۇرسۇلتان ءابىشۇلى قازاقستان حالقى­­­نا ارناعان جولداۋلارىنىڭ بارلىعىندا جاستاردىڭ ەلدىڭ ەرتەڭى ەكەنىن ناقتاپ ايتادى. ماڭگىلىك ەل يدەياسى جاستاردىڭ جاستانىپ جاتار قۇندىلىعى بولۋى كەرەك. ءبىز ۇستازداردى دايىندايتىن ءبىلىم ورداسى بولعاندىقتان، ەلباسى ايتقان ماڭگىلىك ەل ۇعىمىن جاس ۇرپاقتىڭ تاربيە تىرەگى ەتىپ الامىز. بۇگىنگى ستۋدەنت، ەرتەڭگى جاس مامان ەلىن سۇيسە، ەلى مەن جەرىن كوركەيتۋ ونىڭ قولىنان ابدەن كەلەدى. ءار جاس ءوزىنىڭ مەڭگەرگەن ماماندىعى ارقاسىندا ەلىنىڭ دامۋىنا ۇلەس قوسۋعا ۇمتىلادى. جولداۋ دا وسىعان باعىتتايدى.

قوستاناي.

جيناقىلىق پەن جۇيەلىلىك – تابىس كىلتى

  

قايرات اۋعاليەۆ،

زەرەندى اۋداندىق ءماسليحاتىنىڭ

حاتشىسى، «نۇر وتان» پارتياسىنىڭ مۇشەسى.

بۇگىنگى قوعام ساعات پەن كۇننىڭ قادىرىن ءبىلۋدى العا شىعاردى. كۇتكەن دە، كۇتپەگەن دە وزگەرىستەر قاس-قاعىمدا كورىنىس بەرىپ جاتىر. «نۇر وتان» پارتيا­سى ساياسي كەڭەسىنىڭ كەشەگى كەڭەيتىلگەن وتىرىسىندا پرەزيدەنتىمىز نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ قازاقستان حالقىنا ءداستۇرلى جول­داۋىن ەرتە جاريالاۋىنىڭ ءمانىسىن دە وسىدان اڭعارۋعا بولادى.

ەلباسىنىڭ سوزىمەن ايتقاندا: «2007 جىلى باستالعان دۇنيەجۇزىلىك داعدارىس ءوزىنىڭ قيىن جاعدايلارىن ءالى تامامداعان جوق. سول داعدارىس ءالى كۇنگە دەيىن ءجۇرىپ جاتىر. ونىڭ سالدارىن ءبىز كورىپ وتىرمىز… ءبىز وسىعان قارسى شارا قولدانۋىمىز كەرەك». مۇنىڭ ءوزى قولعا الار ءىستىڭ وراسان ماڭىزدىلىعىن، جوسپار-جوبالارىمىزدىڭ، كۇندەلىكتى قام-قارەكەتتەرىمىزدىڭ ناقتىلىعىن ءبىلدىرىپ، قادامدارىمىزدىڭ جيناقىلىق پەن جۇيەلىلىككە قۇرىلۋىن تالاپ ەتەدى. ۇكىمەتكە نە ىستەۋ كەرەكتىگىن دايىنداپ، وزدەرىنىڭ شارالارىن ازىرلەپ، جاڭا جىلدىڭ العاشقى كۇنىنەن بىلەك سىبانىپ ىسكە كىرىسۋىنە مۇمكىندىك بەرىلىپ وتىر. وسى «مۇمكىندىك» بەرىلۋىنەن-اق مىندەتتەردىڭ مەيلىنشە اۋىرتپالىعىن بايقاي الامىز.

ەلباسى جولداۋىن «نۇرلى جول» اتاپ وتىر. ادامزات قوعامىنىڭ، تاۋەلسىز ەلدىڭ جولى ارقاشان داڭعىل ەمەستىگىن اڭعارتاتىن اتاۋ بۇل. بارشامىز جۇمىلا كىرىسەتىن ەندىگى مىندەت – جولىمىزدىڭ نۇر مەن شۋاققا بولەنۋىن قامتاماسىز ەتۋ. بۇل ورايدا، ءوزىنىڭ 20 جىلدىعىن جاڭا اتاپ وتىرعان جەرگى­لىكتى ماسليحاتتارعا جۇكتەلەر مىندەتتەر سالماقتى بولماقتى. ءبىز حالىق مۇددەسىن ارداق تۇتامىز. قوعامنىڭ دامۋ ۇردىسىندەگى كوكەيكەستى، الەۋمەتتىك ماڭىزدى ماسەلەلەر حالىق قالاۋلىلارىنىڭ كۇندەلىكتى نازارىندا ۇستالادى. وكىلەتتى ورگان قۇرىلعالى بەرى زەرەندى اۋداندىق ءماسليحاتىنىڭ 160 سەسسياسى وتكىزىلىپ، وندا 1150-دەن استام وزەكتى سۇراقتار قارالۋى ءسوزىمدى دالەلدەي تۇسەدى. دەپۋتاتتارىمىزدىڭ بارلىعىنىڭ «نۇر وتان» پارتياسىنىڭ مۇشەسى ەكەندىگى ەل الدىنداعى جاۋاپكەرشىلىكتى كۇشەيتە تۇسەدى.

جولداۋ – قوعام دامۋىنىڭ باستى قۇجاتى. بۇگىنگى جەتىستىكتەرىمىز جولداۋ مىندەتتەرىنىڭ تياناقتىلىعىنان، ونىڭ جۇزەگە اسىرىلۋىنداعى رۋحاني جانە قارجىلىق ناقتى نەگىزدىلىگىنەن كورىنىس بەرەدى. سوندىقتان، جاڭا جولداۋ قاعيداتتارىن جۇزەگە اسىرۋعا بولىنگەن قارجىعا حالىقتىق باقىلاۋ بولۋى ءتيىس دەگەن پىكىردى قولدايمىن. ياعني، ۇلتتىق قوردان بولىنەتىن قارجىنىڭ ءتيىمدى كادەگە جاراتىلۋىن بارشا حالىق ءجىتى باقىلاپ وتىرۋى قاجەت. ويتكەنى، اشىقتىق پەن سەنىم بار جەردە سەرپىلىس بولادى.

اقمولا وبلىسى.

تۇرعىن ءۇي ماسەلەسى تۇپكىلىكتى شەشىلمەك

  

ساۋلەت ساحيەۆ،

«سىر مەديا» جشس جانىنداعى اقپاراتتىق-تالداۋ ورتالىعىنىڭ باسشىسى.

دۇركىن-دۇركىن اينا­لىپ سوعىپ جاتقان قارجى­لىق داعدارىس قازاق­ستان­دى عانا ەمەس، بۇكىل الەم­دى ەكونوميكالىق باعى­تىن قايتا قاراپ، دامۋ جولىن جانە ءبىر ەلەكتەن وتكىزىپ الۋدى تالاپ ەتىپ وتىر. مۇنداي جا­ھاندىق قۇبىلىس ءبىزدى دە سىرت اينالىپ وتپەيدى. «جۇت جەتى اعايىندى» دەمەكشى، بۇعان رەسەي مەن ەۋروپانىڭ ءبىر-بىرىنە الما-كەزەك سانكتسيا جاريالاپ جاتقانىن قوسساڭىز، وندا جاعدايدىڭ كۇردەلى ەكەنىن تۇسىنەسىز. سوندىقتان بولسا كەرەك، ەلباسى ءداستۇرلى جولداۋىن جىلداعىدان ەرتە جاريالاپ، ۇكىمەتكە ەتەك-جەڭىن جيىپ، ناقتى باعدارلامالار تىزبەسىن جاساۋ ءۇشىن ۋاقىت بەردى. «نۇرلى جول – بولاشاققا باستار جول» دەپ اتالاتىن بيىلعى جولداۋدان ەڭ الدىمەن ەلدىڭ جاعدايى، مىناداي الاساپىران كەزەڭدە حالىقتى ەشقانداي قيىنشىلىققا ۇرىندىرماي، امان الىپ شىعۋ باستى مىندەت رەتىندە قويىلىپ وتىر. داعدارىس جاعدايىنىڭ وزىنەن پايدا تاۋىپ، ەلدىڭ الەۋمەتتىك احۋالىن تۇزەۋ كوزدەلگەن. ول ءۇشىن وسىعان دەيىن ۇلتتىق قورعا جينالىپ كەلگەن قارجىنى ۇتىمدى پايدالانىپ، ەل ەكونوميكاسىن السىرەتپەۋ ويلاستىرىلعان.

وسى ورايدا، ەلباسى «ۇكىمەتكە ۇلتتىق قوردان بولىنگەن قارجىنىڭ ءتيىستى باعىتتار بويىنشا ءتيىمدى جانە ورىندى جۇمسالۋىن قامتاماسىز ەتۋدى جۇكتەيمىن. ءاربىر تەڭگەنىڭ قاتاڭ سۇراۋى بولادى» دەپ ناقتى ايتتى. مۇنى بيۋدجەتتىڭ اقشاسىن اتاسىنان قالعان مۇراداي كورەتىن ادامدارعا جاسالعان قاتاڭ ەسكەرتۋ دەپ تۇسىندىك. ويتكەنى، «جاۋ جاعادان العاندا، ءبورى ەتەكتەن تارتىپتى» دەگەننىڭ كەرى كەلمەۋى كەرەك. ۇلتتىق قوردان الىنعان ءاربىر تيىن ەسەپتەلىنىپ، ءوز ور­­­نىمەن جۇمسالعان جاع­داي­دا عانا ەلباسى ۇسى­نىپ وتىرعان «نۇرلى جول­دىڭ» ۇدەسىنەن شىعا الامىز.

جولداۋداعى حالىقتى قۋانتقان ەڭ باستى جاعداي دەپ باسپانا ماسەلەسى بويىنشا جاسالاتىن رەفورمانى اتاپ ايتار ەدىك. ەلىمىزدە پايىزدىق مولشەرى تومەن جانە باستاپقى جارناسى تولەنبەيتىن جاڭا باعدارلاما ىسكە قوسىلاتىن بولدى. ەلباسى «بىزدە قولجەتىمدى باسپانا بويىنشا كوپتەگەن ادىستەر بار. ەندى بىزگە ونى باسقا قىرىنان قاراۋ كەرەك. مەملەكەت الەۋمەتتىك ارەندالىق باس­پانا سالىپ، ونى حالىققا ساتىپ الۋ قۇقىعىمەن ۇزاق مەرزىمگە جالعا بەرەتىن بولادى. قازىرگى جۇيە قوماقتى قارجىنى تالاپ ەتەدى. باستاپقى جارنانى تولەتكىزەدى، سودان كەيىن بانك­تەر كىرىپتارلىق پايىزداردى بەكىتەدى، ياعني ونىڭ دەڭگەيى 20 پايىزعا جەتەدى. ادامدار ونى تولەۋگە قاۋقارسىز جانە پروبلەمالار تۋىندايدى. بۇل باعدارلامالار قالادى، ولار داۋلەتتى ادامدار ءۇشىن قالىپتى. ال جاڭا باعىتتاعى باعدارلامانى جاس وتباسىلار مەن باسپاناعا ءزارۋ ازاماتتار ءۇشىن جاساپ جاتىرمىز»، – دەدى. بۇل باعدارلاما بولاشاقتا قازاقستانداعى باسپانا ماسەلەسىن تولىقتاي شەشەدى دەپ سەنەمىز.

قىزىلوردا.

كاسىپكەرلەرگە كەزەكتى قامقورلىق

  

رايحانگۇل ساتاباەۆا،

پاۆلودار وبلىستىق كاسىپكەرلەر پالاتاسىنىڭ ديرەكتورى.

ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ ءوزىنىڭ قازاقستان حالقىنا كەزەكتى جولداۋىن ارناي وتىرىپ، مەملەكەت دامۋىنىڭ جاڭا باعىتتارىن ايقىنداپ بەردى. بۇل رەتتە، نەگىزگى باسىمدىق وتاندىق ەكونوميكانىڭ وسىمىنە بەرىلىپ وتىر.

نۇرسۇلتان ءابىشۇلى كەزەكتى مارتە بيزنەسكە بەيجاي قارامايتىنىن دا­لەلدەدى. جانە ونىڭ دامۋىنا قولايلى جاعداي جاساۋ كۇن تارتىبىندە تۇرعان باس­تى ماسەلەلەردىڭ ءبىرى ەكەنىن جەتكىزدى. بۇل ماقساتقا ەلمەن ەلدى بايلانىس­تىراتىن، وڭىرلەر اراسىنداعى كۇرە تامىر سانالاتىن جولدار تورابىن رەتكە كەلتىرۋ ارقىلى قول جەتكىزۋدى ۇسىندى. جولدار قۇرىلىسى قوسىمشا 200 مىڭ جاڭا جۇمىس ورىندارىن اشىپ قانا قويماي، قازاقستانداعى ءوندىرۋشى كاسىپورىنداردىڭ قارقىندى دامۋىنا مۇمكىندىك بەرەدى. وڭىرارالىق بيزنەس ارىپتەستىككە كەڭىنەن جول اشىلادى. مۇنىڭ بارلىعى بيزنەستىڭ كوپتەگەن وزەكتى ماسەلەلەرىن شەشۋگە كومەكتەسەدى.

اعىمداعى جىلى ۇلتتىق قوردان وتان­­­­دىق بيزنەستى قولداۋعا بولىنگەن 100 ملرد. تەڭگە تابىستى يگەرىلىپ، شاعىن جانە ورتا كاسىپكەرلىكتىڭ يگىلىگىنە جۇمسالدى. وسى­­لايشا بيزنەس مەملەكەتتىڭ قولداۋىن ۇدا­يى سەزىنىپ كەلەدى. الدىمىزداعى جىلدان باستاپ وسى باعىتقا تاعى 500 ملرد.تەڭگە بولى­نەتىنى بەلگىلى بولىپ وتىر. بۇل بيزنەستى تاعى ءبىر سەرپىلتىپ تاستايتىنى انىق.

بارشا قازاقستان، سونىڭ ىشىندە ەلىمىزدىڭ كاسىپكەرلىك سەكتورى دا 2015 جىلى جاڭا ەكونوميكالىق سايا­سات جاعدايىندا داميتىن بولادى. شاعىن جانە ورتا بيزنەستى تەكسەرۋ ءتارتىبى تولىعىمەن وزگەرەدى. اكىمشىلىك كەدەرگىلەر، بيۋروكراتيا ازايا تۇسەدى. مۇندا ۇلتتىق كاسىپكەرلەر پالاتاسىنىڭ ەسەلى ەڭبەگى جاتقانىن اتاپ وتكەن ءجون.

وبلىستىق كاسىپكەرلەر پالاتاسى بيزنەس سالاسىنا قاتىستى 30 مەملەكەتتىك قىزمەتكە قوعامدىق مونيتورينگ وتكىزدى. بىرقاتار كەمشىلىكتەر انىقتالىپ، ولار بۇگىندە «جونگە» كەلتىرىلۋدە.

وسى ورايدا، قازاقستاننىڭ بارشا بيزنەس-قاۋىمداستىعى ەل دامۋىنىڭ جاڭا باعىتى – «نۇرلى جول» اياسىنداعى ماقسات-مىندەتتەردى جۇزەگە اسىرۋعا كۇش بىرىكتىرۋى ءتيىس.

پاۆلودار.

حالىقتىڭ قامى بىرىنشى ورەندا

  

ابىلقاسىم دوسبولوۆ،

وڭتۇستىك قازاقستان وبلىستىق ءماسليحاتىنىڭ دەپۋتاتى.

ەلباسىنىڭ حالىققا جولداۋىن اسىعا كۇتەتىندەردىڭ قاتارىنانبىز. العاشقى جىلدارى «بيىل ايلىققا قانشا قوسادى، زەينەتاقىم كوبەيە مە، قانداي جەڭىلدىكتەر بار؟» دەپ جەكە باس پايداسى تۇرعىسىنان قارايتىندار قاتارى كوپ بولاتىن. قازىر ول ازايدى. قازاقستان – زايىرلى مەملەكەت، ەكونوميكاسى مەن الەۋەتى ارتقان جاعدايدا جاقسىلىقتار كۇتتىرمەيدى. بۇعان ەلدىڭ كوزى جەتتى.

بۇل جولعى جولداۋ دا ءبىزدى قاتتى مارقايتىپ وتىر. ەلباسىنىڭ كورەگەندىلىگى الەمدىك داعدارىستىڭ الدىن العاندىعى دەر ەدىم. ۇلتتىق قور قۇرىپ، وعان قارجى جيناقتادى. جولداۋدا الەۋمەتتىك سالاعا ۇلكەن كوڭىل ءبولىنىپ وتىر.

ء«ۇيى جوقتىڭ – كۇيى جوق» دەيدى حالقىمىز. يپوتەكا سياقتى تاسىلدەر ۇيسىزدەردى پاتەرلى ەتە المادى، زاردابى قاتتى ءبىلىندى. ەندى ۇكىمەت قازىناسىنان قارجى ءبولىنىپ، ارەندالىق باعىتتاعى تۇرعىن ۇيلەر سالىنباق. تولەمى ورتا شارۋانىڭ قالتاسىن قاقپايدى. تولە دە، ءۇيلى بول. قارجىڭ جيناقتالىپ جاتسا، كىرىسىن ەسەپتەپ ساتىپ ال. بۇل، اسى­رەسە، جاس وتباسىلارعا ۇل­كەن كومەك بولادى. ەكىن­شىدەن، «نۇرلى جول» اتتى جاڭا ەكونوميكالىق ساياساتتى قامتيتىن جولداۋدا مەملەكەتتى الەمدىك داع­دارىس سالدارىنا سوقتىرماي امان الىپ وتۋدەن بولەك، ەل بىرلىگى نازارعا قاتتى الىنعان. ۇلى بابالارىمىز ايتقانداي، «بىرلىك بار جەردە تىرلىك بولادى».

كەلەر جىلى قازاق حان­دىعىنىڭ 550 جىلدىعى، قازاق­ستان حالقى اسسام­­­­بلەياسى مەن كونستيتۋتسيامىزدىڭ 20 جىل­دىعى، ۇلى جەڭىستىڭ 70 جىلدىعى اتالىپ وتىلەدى. بۇل – قازاق حالقىنىڭ، باۋىرمال قازاق حالقىنىڭ قولتىعىن پانا­لاعان بارشا ۇلتتار مەن ۇلىستار وكىلدەرىنىڭ تاريحي مەرەكەسى.

ەلىمىزدە «باتىس ەۋروپا – باتىس قىتاي» اۆتوماگيسترالى سالىنىپ بىتۋگە از قالدى. رەسپۋبليكالىق، وبلىستىق باعىنىستاعى جولداردى قوسقاندا قوسىمشا 200 مىڭداي ادامعا جۇمىس تاۋىپ بەرە الساق، كوسەگەڭ كوگەردى دەگەن وسى.

ەلباسىنىڭ بيىلعى جولداۋى حال­قىمىزدىڭ ماڭگىلىك ەلگە اينالا­تىن­دىعىنا نىق سەندىردى.

شىمكەنت.

سىندارلى قۇجات

  

ءابدىماناپ بەكتۇرعانوۆ،

ءى.جانسۇگىروۆ اتىنداعى جەتىسۋ مەملەكەت­تىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ رەكتورى،

زاڭ عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور.

جاھاندىق داعدارىستىڭ ەلىمىزگە تيگىزەر قاۋپىن سەي­­ىل­تۋ ماقساتىندا ەلباسى بيىل­عى جولداۋىن ەرتە جاريالاپ وتىر. بۇل، بىرىنشىدەن، ەلىم دەپ جانى كۇيگەن ەلباسىنىڭ ەلگەزەكتىگى بولسا، ەكىنشىدەن، جاھاندا بولىپ جاتقان سايا­سي احۋالدى تەرەڭ تالداي الاتىن ساياساتكەرلىگىنىڭ، قىراعىلىعىنىڭ ناتيجەسى.

جاقىندا عانا ۇلىتاۋداعى سۇحباتىندا قازاق ەلىنىڭ تاريحي دامۋىنا ەرەكشە توقتالعان بولاتىن. مىنە، بۇگىن قازاقستان حالقىنا ارنالعان «نۇرلى جول» جول­داۋىندا «ماڭگىلىك ەل» يدەياسىنىڭ ستراتەگيالىق ناقتى باعدارلاماسىن جاساپ كورسەتتى. ەلباسىنىڭ اتاپ وتۋىنشە، جاڭا ساياسات ەلىمىزدىڭ قۇرىلىمدىق رەفورمالارىن ودان ءارى جۇزەگە اسىرۋعا باعىتتالاتىن بولادى. جاڭا ەكونوميكالىق ساياسات حالىقتىڭ، اسىرەسە، الەۋمەتتىك تۇرمىسىن جاقسارتۋعا باعىتتالعانىن كورەمىز. بۇعان دەيىن دە داعدارىستان شىعۋدىڭ كىلتىن ۇسىنعان ەلباسىنىڭ ارقاسىندا حالقىمىز قىسىلىپ-قىمتىرىلىپ كورگەن ەمەس. الەۋمەتتىك جاعدايى بولسىن، ەكونوميكالىق كورسەتكىشى بولسىن، ارتپاسا تومەندەگەن جوق. جاڭادان اشىلىپ جاتقان جۇمىس ورىندارى، شاعىن جانە ورتا بيزنەستىڭ دامۋى قاراپايىم حالىقتىڭ كۇنكورىس ولشەمىن وسىرە ءتۇستى. بۇعان سوڭعى ءۇش جىل ىشىندە ەلىمىزدەگى جان باسىنا شاققانداعى اقشالاي تابىس 22 پايىزعا ارتىپ، جالاقى 21 پايىزعا وسكەندىگى، 2011 جىلدىڭ شىلدە ايىنان باستاپ، باعدارلاما بويىنشا 400 مىڭنان استام ادام جۇمىسپەن قامتاماسىز ەتىلۋى دالەل بولسا كەرەك-ءتى.

ەلباسى ءار جىل سايىنعى جولداۋىندا ەل دامۋىنىڭ بارلىق سالاسىن قامتىپ، الداعى جىلدار ىشىندە قانداي ءىس اتقارىلاتىنىن جىپكە ءتىزىپ بەرەدى. ۇلان-بايتاق جەرى بار ءبىزدىڭ ەلىمىز ءۇشىن الدىڭعى قاتارلى زاماناۋي كولىكتىك ينفراقۇرى­لىم – جارقىن بولاشاققا اپارار جول. ول ەكونوميكامىزدىڭ دامۋىنا جانە ەكونوميكامىزدى يننوۆاتسيالىق دامۋ ساتىسىنا كوتەرەتىن ستراتەگيالىق ماڭىزى بار ينفراقۇرىلىم. ەلباسىمىز كولىكتىك ينفراقۇرىلىممەن قاتار، الەۋمەتتىك ماڭىزى زور، بۇكىل ەكونوميكامىزدىڭ كۇرە تامىرى بولاتىن ەنەرگەتيكالىق، كىشى جانە ورتا كاسىپكەرلىكتى دامىتۋ، تۇرعىن ءۇي، الەۋمەتتىك، تۇرعىن ءۇي-كوممۋنالدىق شارۋاشىلىق ينفراقۇرىلىمىن دامىتۋ ماسەلەلەرى بويىنشا ناقتى باعدارلامالار ۇسىندى.

ء«ۇيى جوقتىڭ كۇيى جوق» دەمەكشى، باس­پاناسىز جۇرگەن تۇرعىنداردى ۇيمەن قامتاماسىز ەتۋدىڭ جولدارىن ەلباسى وسى جولداۋدا پىسىقتاي ءتۇستى. «ارەندالىق باسپانا قۇرىلىسى تۇرعىسىنداعى قادامداردى قايتا قاراستىرۋ كەرەك. بىزدە قولجەتىمدى باسپانا بويىنشا كوپتەگەن ادىستەر بار. ەلىمىزدە تۇرعىن ءۇي-قۇرىلىس جيناق جۇيەسى، يپوتەكا، ارەندالىق باعىتتار قامتىلعان. ەندى بىزگە باسقا قىرىنان قاراۋ كەرەك. مەملەكەت الەۋمەتتىك ارەندالىق باسپانانى سالىپ، ونى حالىققا ساتىپ الۋ قۇقىعىمەن ۇزاق مەرزىمگە جالعا بەرەتىن بولادى. قازىرگى كەزدە قولدانىستاعى جۇيە قوماقتى قارجىنى تالاپ ەتەدى. باستاپقى جارنانى تولەتكىزەدى، سودان كەيىن بانك­تەر كىرىپتارلىق پايىزداردى بەكىتەدى، ياعني ونىڭ دەڭگەيى 20 پايىزعا جەتەدى. ادام­دار ونى تولەۋگە قاۋقارسىز جانە پروب­لە­مالار تۋىندايدى. بۇل باعدارلامالار قالادى، ولار داۋلەتتى ادامدار ءۇشىن قالىپتى. ال جاڭا باعىتتاعى باعدارلامانى جاس وتباسىلار ءۇشىن جانە باسپاناعا ءزارۋ ازاماتتارعا جاساپ جاتىرمىز»، – دەدى. ارينە، بۇل ءادىس، اسىرەسە، جاستار ءۇشىن، الەۋمەتتىك جاعدايى ورتا وتباسىلارى ءۇشىن وتە قولايلى بولار ەدى. وسى جۇيە كۇشىنە ەنسە، باسپانا ەش دەلدالسىز، مەيلىنشە تومەن پايىز­­­بەن بەرىلىپ، ءۇيدى ساتىپ الۋ قۇنى تومەندەتىلىپ، باستاپقى جار­ناعا تىيىم سالىنار ەدى. مۇ­نان ارتىق قانداي قولايلى جاعداي كەرەك.

ۇلتتىق قوردان قوماقتى قارجى اجىراتۋ ماسەلەسى دە بۇگىندە ءپىسىپ-جەتىلگەندىگى كورسەتىلدى. قوسىمشا 500 ملرد. تەڭگە قارجى ۇلتتىق قوردان بولىنەتىن بولسا، سونىڭ 100 ملرد. تەڭگەسى بيزنەستى قارجىلاندىرۋعا، 250 ملرد. تەڭگە بانكى جۇيەسىنە، جاڭا ينۆەستيتسيا باعىتىنا 80 ملرد. تەڭگە، ەكسپو-2017 ۇلتتىق كورمەسىنە 40 ملرد. تەڭگە ءبولۋ كوزدەلگەن. حالىقتىڭ الەۋمەتتىك تۇرمىسىن كوتەرۋگە 70 ملرد. تەڭگەنىڭ 20 ملرد.-ى بالاباقشا قۇرىلىسىنا بولىنەتىن بولادى. «ەكىباستۇز – سەمەي – وسكەمەن – اقتوعاي – تالدىقورعان – الماتى» باعىتىنداعى جوعارى كەرنەۋلى ەلەكتر جۇيەسىن تارتۋ قۇرىلىسىن ءتيىمدى جۇرگىزۋ وركەنيەت باعىتىنداعى يگى شارالاردىڭ ەڭ جەمىستىسى بولماق. ەلباسى قازاقستاننىڭ الەمدە ەڭ دامىعان 30 ەلدىڭ قاتارىنان كورىنۋىندە ەڭ باستىسى حالىقتار بىرىلىگىندە ەكەنىن ايتا كەلىپ، كەلەسى 2015 جىلدى قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى جىلى دەپ جاريالادى.

عالامشارداعى دامىعان مەملەكەتتەر بۇگىندە قازاقستاننىڭ الەمدىك داعدارىستىڭ الدىن الۋدا پارمەندى جوس­پار قۇرىپ، ىسكە اسىراتىنىنا سەنىممەن قارايدى دەپ ويلايمىن. سەبەبى، بىزدەگىدەي حالىقتار دوستىعى، ۇلتارالىق، ءدىن ارالىق كەلىسىم وزگە مەملەكەتتەردە كەم دە-كەم. ەل تۇرعىندارىنىڭ الدىنداعى بۇگىنگى باستى ماقسات – تاۋەلسىزدىك العان جىلداردان بەرى قول جەتكىزگەن يگىلىكتەردى ودان ءارى ۇلعايتىپ، كەلەشەك ۇرپاقتىڭ ءومىر سۇرۋىنە قولايلى جاعداي تۋدىرۋ. كورەگەن ەلباسىمىز وسىنىڭ بارلىعىن ءوز جولداۋىندا ناقتى تۇردە اتاپ كورسەتتى. بۇل جولداۋ تەك قانا الدا بولاتىن 2-3 جىلدىق داعدارىستان شىعۋدىڭ جولى عانا ەمەس، قازاقستاننىڭ تۇپكى دامۋىنىڭ باعدارى دەپ ايتار ەدىم.

جەتىسۋ مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ۇجىمى ەلباسىنىڭ «نۇرلى جول» حالىققا جولداۋىن قىزۋ قولدايدى. نۇرسۇلتان ءابىشۇلىنىڭ ء«بىزدىڭ قازىرگى جاستار 90-جىلدارداعى داعدارىستى، ەل باسىنا تۇسكەن اۋىرتپالىقتى ايتارلىقتاي سەزە قويعان جوق. تاۋەلسىزدىك جولىنداعى حالقىمىزدىڭ قاجىرلى ەڭبەگىنىڭ ارقا­­­­­سىندا قازاقستاننىڭ دۇنيەگە تانىلعانىن تەرەڭ بىلە مە ەكەن؟ ولار زامان وسىلاي وركەنيەتتى بولۋى كەرەك دەپ ويلايتىن شىعار. بالكىم بۇل جاقسى دا شىعار، جاس­­­تارىمىزدىڭ باقىتى، بولاشاعى ءۇشىن كۇرەسىپ جاتقانىمىز جوق پا؟» دەگەن سوزدەرى بىزدەردى وتە تولعاندىرادى. ۋنيۆەر­سيتەت وقىتۋشىلارى جاس ۇرپاقتىڭ قازاق­ستاندىق ءپاتريوتيزمىن دامىتۋدا، ولاردى ەلجاندىلىققا، ادامي قۇندىلىققا تاربيە­لەپ، ەلى ءۇشىن قىزمەت ەتۋگە ۇيرەتۋدە ەلباسى جولداۋىن باسشىلىققا الاتىن بولادى.

نەگىزى ءبىز باقىتتى ەلمىز، باقىتتى تۇرعىندارمىز. جارقىن بولاشاق ءۇشىن قاجەتتى ماقسات-مىندەتتەردى ەل پرەزيدەنتى سارالاپ، جىكتەپ، قالاي جۇزەگە اسىرۋ قاجەتتىگىن كورسەتىپ بەرەدى. ءبىزدىڭ ۇلى ماقسات – ماڭگىلىك ەل بولۋدىڭ جولىندا جۇدىرىقتاي بىرىگىپ، اركىم ءوز سالاسى بويىنشا ادال ەڭبەك ەتۋ عانا.

تالدىقورعان.

مۇمكىندىكتەر كەزەڭى

  

 

الىبەك الپىسباەۆ،

«ارسەلور ميتتال تەمىرتاۋ» اق مەتاللۋرگى.

مەن تەمىرتاۋداعى مەتاللۋرگيا­لىق كومبيناتتا ەڭبەك ەتۋشى جاس جۇمىسشىلاردىڭ ءبىرىمىن. تاعدىر وسى الىپ كاسىپورىن ومىرىمەن بىرگە تىنىستاۋدى ماڭدايىما جازعانىنا قۋانىشتىمىن. ەلباسى ن.ءا. نازارباەۆ شىڭدالعان ورتادا جۇمىس ىستەۋ ءوزىم سەزەتىندەي تالاي زامانداسىمنىڭ ارمانى بولسا، سوعان قول جەتكەندىكتى ۇلكەن مارتەبە سانايمىن. بۇدان بىرەر جىل بۇرىن پرەزيدەنتىمىزدىڭ كومبيناتتا بولعان كەزىندە بىزبەن كەزدەسىپ، مەتاللۋرگ ماماندىعىن تاڭداپ الۋىمىزعا رازىلىق بىلدىرۋىنە ەرەكشە مارقايىپ قالعان ەدىك.

كاسىپورىننىڭ قالىپتى جاعدايدا ءوندىرىستى دامىتىپ وتىرۋى نۇرسۇلتان ءابىشۇلىنىڭ قامقورلىعى ارقاسىندا ەكەنىن جاقسى بىلەمىز. الەمدەگى ەكونوميكالىق قيىندىقتارعا قاراماستان قادامى نىق، العا قويعان مىندەتتەرى ايقىن. جاڭا سىناقتارعا توتەپ بەرۋىنە دە سەنىمىمىز بەرىك. مەملەكەت باسشىسىنىڭ جاڭا جولداۋىن ارىپتەستەرىممەن بىرگە تىڭداۋ كەزىندە الداعى وزەكتى ماسەلەلەردى شەشۋ جولدارىنىڭ ناقتى كورسەتىلۋى بولاشاققا دەگەن سەنىمدى ودان سايىن بيىكتەتە ءتۇستى.

بيىلعى جولداۋدىڭ ەل ەكونو­ميكاسىنىڭ ينفراقۇرىلىمدارىن جاقسارتۋعا باعىتتالۋى ۋاقىت تالابى ەكەنى، الەمدەگى ەكونوميكالىق جاعداي ءالى دە وڭالا قويماي وتىرعان شاقتا ءتيىستى شارالار الدىن الا ويلاستىرىلىپ، ۇسىنىلۋى كورەگەندىك ساياساتتىڭ جالعاسى بولىپ تابىلادى دەپ سانايمىز. ەلباسىنىڭ ءاربىر جولداۋى الداعى ماقساتتاردى ايقىن كورسەتۋىمەن ەرەكشەلەنەدى. بۇل جولى يننوۆاتسيالىق يندۋستريالاندىرۋ ترەندىن ءتۇزۋ ءارى كۇشەيتە ءتۇسۋ، قامتىمدى ەكونوميكا قۇرۋ، شاعىن جانە ورتا بيزنەستى مەملەكەتتى يندۋستريالىق جانە الەۋمەتتىك تۇرعىدا جاڭعىرتۋدىڭ باستى قۇرالى رەتىندە دامىتۋ، قازاقستاندىقتاردىڭ الۋەتىن ەسەلەيتىن تىڭ مۇمكىندىكتەر جاساۋ سياقتى وزەكتى ماسەلەلەر كورسەتىلۋى ءوسىپ-وركەندەۋگە زور سەرپىن بەرەرى ءسوزسىز. سوندىقتان ەلباسىنىڭ جاڭا جولداۋىن جىلى قابىلدادىم. مەتاللۋرگتەر قاۋى­­مى ەلىمىزدىڭ كوركەيۋى مەن گۇلدەنۋى ءۇشىن جاڭا باعىتتى قولدايتىندىعى انىق.

تەمىرتاۋ.

ءۇمىت سەنىمگە باستايدى

  

ايدار ءابدىرامانوۆ،

ورال ءوڭىرى ورالماندارى قوعامدىق بىرلەستىگىنىڭ توراعاسى.

ادامنىڭ الاڭسىز ءومىر سۇرۋىنە ەڭ قاجەتتى فاكتوردىڭ ءبىرى – باسپانا. ءۇيى جوق ادامنىڭ كۇيى دە بولمايدى. جايلى پاتەرگە قول جەتكىزۋ­دە، وسى كەزگە دەيىن ورالمان­دار ءبىراز كەدەرگىلەرگە كەز­دەسىپ كەلگەنى جاسىرىن ەمەس. ويتكەنى، بۇعان دەيىنگى ىسكە اسقان تۇر­عىن ءۇي باعدارلامالارىندا بىزدەردىڭ مۇمكىندىگىمىزدەن جوعارى شارتتار ءجيى كەزدەسەتىن. وزگەسىن ايتپاعاندا، تۇرعىن ءۇي الۋ جونىندەگى باستاپقى جارنانىڭ ءوزى بىزدەردى ءبىراز تۇقىرتىپ تاستايتىن. ەكىنشىدەن، يپوتەكالىق نەسيەگە بەرىلگەن ۇيلەردىڭ پايىزدىق مولشەرلەمەسىنىڭ تىم جوعارى بولۋىنىڭ ءوزى ارمانىمىزدى الىستاتا تۇسەتىن.

ءبىر سوزبەن ايتقاندا، ءۇي الۋدان ءۇمىتىمىز از ەدى. ەلباسىنىڭ كەشەگى ەلدىڭ دا­مۋىن ايقىنداپ بەرگەن قازاقستان حال­قىنا جولداۋىنان كەيىن ءۇمىت پەن سەنىم وتى قاتار تۇتاندى. رەسپۋبليكادا الدا­عى ەكى جىل ىشىندە الەۋمەتتىك ۇيلەر تۇر­عىزۋعا ۇلتتىق قوردان 180 ميللي­ارد تەڭگە بولىنەتىندىگى جونىندەگى ەلباسىنىڭ ءسوزىن كوزىمىزگە جاس الا وتىرىپ تىڭدادىق. ءبىزدى قاتتى قاپالاندىرىپ جۇرگەن باستاپقى جارنا دا جويىلاتىن بولىپتى. تاعى ءبىر قۋانىشتى جايت – جالعا بەرىلگەن ۇيلەردىڭ بەلگىلى ءبىر ۋاقىتى بەلگىلەنگەن ەدى. سول ۋاقىت كەلگەندە جالعا الىپ وتىرعان ءۇيىمىزدى بوساتىپ بەرۋىمىزگە تۋرا كەلەتىن. ەلباسى ءوز جولداۋىندا اتاپ كورسەتكەندەي، ەندى بۇعان ەشقان­داي شەكتەۋ جوق. ءوز ۋاقىتى كەلگەندە ءۇي وزىمىزدىكى بولىپ قالا بەرمەك. يپوتە­كالىق نەسيە مولشەرىنىڭ ەكى پايىز­دان اسپاي­تىن بولعانى دا مۇمكىندىگى شەكتەۋ­لى ورالماندار ءۇشىن وتە قولايلى بولىپ وتىر.

ەلباسى تاراپىنان كورسەتىلگەن مۇنداي الەۋمەتتىك قامقورلىق بىزدەردى الاڭسىز ەڭبەك ەتۋگە، ەگەمەن ەلىمىز بەن قازاقستاندىق قوعامعا پايدالى ىستەرمەن شۇعىلدانۋىمىزعا العىشارت قالايدى. ەلىن سۇيگەن، ءوز حالقىنا الەۋمەتتىك قولداۋ مەن قامقورلىق تۋعىزۋدى اركەز نازاردان تىس قالدىرمايتىن نۇرسۇلتان نازارباەۆتاي باسشىسى بار ەلدىڭ تۋى ەشقاشان جىعىلماق ەمەس.

ورال.

مەملەكەتتىك قولداۋ دەگەن، مىنە، وسى

 اسقار بوپىلدىقوۆ،

«جاس وتان» جاستار قاناتى اتىراۋ وبلىستىق فيليالىنىڭ

اتقارۋشى حاتشىسى، اتىراۋ قالالىق ءماسليحاتىنىڭ دەپۋتاتى.

جاستار – تاۋەلسىز ەلىمىزدى الەمگە تانىتقان، سونى­­­­مەن بىرگە، بۇگىنى مەن ەرتە­ڭىن ەڭ­سەلەندىرۋشى، كوشباس­شى­لىق، كورەگەندىلىك قاسيەتى­­مەن الەمدىك ءىرى ساياساتكەر دەڭگەيىنە كوتەرىلگەن تۇڭعىش پرەزيدەنتىمىز نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ ساياساتىن قولدايتىن بىردەن-ءبىر ءىزباسارى. كەشە ەلباسىنىڭ قازاقستان حالقىنا ارناعان «نۇرلى جول» اتتى جولداۋىن تىڭداي وتىرىپ، وزىمىزگە ۇلكەن مىندەت جۇكتەلگەنىن ۇعىندىق.

ەلباسى بۇل جولداۋىندا الەم ەلدەرى كەزىگىپ وتىرعان داعدارىستان قازاقستان حالقىن امان-ەسەن الىپ شىعىپ، زەينەتاقى مەن جالاقى كولەمىن كەمىتپەۋدىڭ ماڭىزدىلىعىنا ايرىقشا توقتالدى. شىندىعىندا، ەلباسى باتىس ەلدەرى مەن رەسەيدىڭ ءبىر-بىرىنە ءتۇرلى سانكتسيالار سالۋ ارقىلى الەم ەكونوميكاسىنا ۇلكەن قيىندىق كەلەتىنىن جاسىرعان جوق. تاياۋ شىعىستىڭ دا ەكونوميكاسى ءالى تۇراقتالا قويعان جوق. مىنە، وسىنىڭ ءبارىنىڭ قازاقستان ەكونوميكاسىنا قانشالىقتى اسەرى بولادى؟ ارينە، ءبىز دەربەس ەلمىز، بىراق الەم ەلدەرىمەن ەكو­­نوميكالىق بايلانىس ورناتپاي، توماعا-تۇيىق وتىرا المايمىز. ەندەشە، جان-جاعىمىزدا بولىپ جاتقان سان الۋان داع­دارىستىڭ الدىن الۋعا قارسى شارالاردى ىسكە اسىرۋدىڭ قاجەتتىگى تۋىندايدى.

ەلدى تىعىرىققا تىرەمەي، حالىق­­تى قيىندىققا ۇرىندىرماي، بۇگىنگى ەكونوميكالىق وركەندەۋىمىزدى ورىستە­تە تۇسەتىن كەشەندى باعدارلاما قان­داي بولۋى كەرەك؟ وسى ساۋالدى تار­قا­­تار بولساق، ەلباسى نۇرسۇلتان نازار­­­باەۆ ەل ەكونوميكاسىن ودان ءارى وركەندەتۋدىڭ تەمىرقازىقتاي باستى باعدارىن تايعا تاڭبا باسقانداي كورسەتىپ بەردى. ەكونوميكانىڭ ءار سالاسىنا باعىتتالاتىن قارجى كولەمىن ناقتىلاپ، ۇكىمەتكە قاجەتتى قارجىنى ۇلتتىق قوردان بولۋگە ناقتى تاپسىرما جۇكتەدى. ماسەلەن، شاعىن جانە ورتا بيزنەستى جەڭىلدىكپەن نەسيەلەۋگە 100 ميلليارد تەڭگە بولىنەدى.

بۇل، نارىقتىق ەكونو­­­ميكانىڭ جاڭا سەكتورى ءۇشىن ۇلكەن دەمەۋ ەمەس پە؟ ويت­كەنى، بۇگىنگى نارىقتىڭ تالابى باياعىداي ءىرى زاۋىتتار ارقىلى ەمەس، شاعىن جانە ورتا بيزنەستى وركەندەتۋ ارقىلى ەكونوميكانى تۇراقتاندىرۋعا باسىم باعىت بەرىلەدى. الەمنىڭ بار ەلى وسى جولمەن ءوتىپ كەلەدى. ءبىزدىڭ ەلىمىزدە شاعىن جانە ورتا بيزنەستى كۇندەلىكتى تىرلىگىنە اينالدىرۋعا ۇمتىلۋشىلار كوپ. سونىڭ اراسىندا جاستاردىڭ قاتارى دا كوبەيىپ كەلەدى. بيزنەستىڭ بۇل ءتۇرى تەك ءىرى قالالاردا عانا ەمەس، اۋدانداردا، ءتىپتى اۋىلداردا كەڭ تارالا تۇسۋدە. شاعىن جانە ورتا بيزنەس وكىلدەرى اراسىندا قۇندىلىقتارىمىز بەن ءتول مادەنيەتىمىزدىڭ، قازاقى وتباسى مەن عاسىرلاردان ۇزىلمەي كەلە جاتقان ءداستۇرىمىزدىڭ تىنىسىن اشۋدى كوزدەگەندەردى بايقاپ ءجۇرمىز. دەمەك، ەلىمىزدە ءار ازاماتتىڭ، اسىرەسە، جاستاردىڭ ەرىنبەي، جالىقپاي ەڭبەكتەنۋىنە، ەل يگىلىگىنە قىزمەت ەتۋىنە تاعى دا ۇلكەن قولداۋ جاسالىپ وتىر. بۇل جاي عانا ايتا سالىنعان ەمەس، ەلباسىنىڭ، مەملەكەتتىڭ تاراپىنان جاسالعان ماڭىزدى قولداۋ. ءبىز سان عاسىرلاردان بەرى اڭساعان تاۋەلسىزدىگىمىزدى بەكەم قىلۋعا تالپىنىپ، سول جولدا بىرنەشە اۋقىمدى ىستەردى اتقارىپ كەلە جاتقان ايبىندى ەلدىڭ ۇرپاعىمىز. ءبىزدىڭ ماقساتىمىز – تاۋەلسىز قازاق مەملەكەتىنىڭ ەگەمەندىگىن ساقتاۋ، ەلىمىزدەگى ىشكى بىرلىكتى نىعايتىپ، ۇلتتار تاتۋلىعىنا سەلكەۋ تۇسىرمەۋ، ەڭ باس­تىسى – وتاندىق ەكونوميكانى وركەندەتۋگە لايىقتى ۇلەس قوسۋ.

ءبىزدىڭ باستى قۇندىلىعىمىز – ءتول تاريحىمىز، مادەنيەتىمىز، ءتىلىمىز، ءداستۇرلى ءدىنىمىز. قازاق – ۇدايى بيىككە سامعاتار اسىل مۇراتقا ۇمتىلعان، بار باقىتقا جەتكىزەر ەڭبەكتىڭ قادىرىن بىلگەن ۇلى حالىق. بىرلىگى مەن تاتۋلىعى بەكەم، ەكونوميكالىق وركەندەۋى العا ارىنداعان ەلىمىزدىڭ جاستارى ەلباسى جۇكتەگەن سەنىمدى اقتاۋعا اتسالىسادى، ءسويتىپ، ماقساتىمىزعا جەتۋگە ۇلەسىن قوسا بەرەرىنە تولىق سەنەمىن.

اتىراۋ وبلىسى.

دەرەككوزى «ەگمەن قازاقستان» گازەتى، 12.11.2014