ء(امىرحان بالقىبەكتىڭ قويىن داپتەرىنەن)

ومىردەن عاپىل كەتكەن دوسىمىز ءامىرحان بالقىبەك دۇنيەگە ناعىز ويشىلدىڭ كوزىمەن قاراپ ءوتتى. بارىنە ءمان بەرىپ، پىكىر ءتۇيىپ، پالساپالىق بايلام جاساپ ءجۇرۋشى ەدى ول. تومەندەگى دۇنيە ءامىرحاننىڭ سول ويشىلدىعىنان، زەرەكتىگىنەن، زيىندىلىعىنان سىر اقتارادى. قويىن داپتەردەگى جازبالار ىلگەرىدە ءباسپاسوز بەتتەرىندە جارىق كوردى. تاياۋدا «پاراسات» جۋرنالىندا دا جاريالاندى. ءامىرحاننىڭ ء«تامسىلىن» ءبىز دە abai.kz اقپاراتتىق پورتالىنىڭ وقىرماندارىنا ۇسىنعاندى ءجون كوردىك.   

گۇل قۋانىشى مەن تاس قايعىسى

ەرتە كوكتەمدە ەندى-ەندى ءجىپسي باستاعان جەردىڭ ءتوسىن ءتۇرتىپ وياتىپ، ادەمى ءبىر گۇل ءوسىپ شىقتى.

– بۇل جەردە قانداي تاماشا! – دەدى توڭىرەگىنە تامسانا كوز تاستاعان گۇل.  – اۋاسى قانداي تاپ-تازا!

– ميلليون جىلدان بەرى وسى كورىنىس، – دەدى تەرەڭ كۇرسىنگەن تاس، جىلدا-جىلدا قايتالانا بەرەدى. ءىش پىستىراتىنى سونشالىق، جارىلىپ كەتە جازدايسىڭ.

ءومىرىڭ قىزىقتى بولسىن دەسەڭ، دۇنيەگە ءسابي كوزىمەن قاراپ ۇيرەن.

ساۋساق

سىرقات دارىگەرگە مۇڭىن شاعىپ وتىر:

– شاماسى، ۇزاماي ولەتىن شىعارمىن... ساۋساعىممەن قاي جەرىمدى ءتۇرتىپ قالمايىن، سىرقىراپ قويا بەرەدى.

اۋرۋدى تەكسەرىپ كورگەن دارىگەردىڭ اڭگىمەسى:

– ارينە، سولاي بولادى. ويتكەنى ساۋساعىڭىز سىنعان عوي.

بار بولعانى ساۋساعىڭىز سىنعانمەن، ءبىزدىڭ ءوزىمىزدى ءولىپ قالاتىنداي سەزىنەتىن كەزدەرىمىز از ەمەس. دۇرىسى سابىردان ايىرىلماعان.

جول بەرىڭىز!

كەزىندە گازەت بەتتەرىندە جازىلعان، ومىردە بولعان وقيعا.

امەريكا قۇراما شتاتتارىنىڭ فلوتى كانادا جاعالاۋىنداعى سۋلاردا اسكەري-تەڭىز جاتتىعۋلارىن وتكىزىپ جاتقاندا، راديو تورابىندا مىنانداي اڭگىمە بولادى:

– سوقتىعىسىپ قالماس ءۇشىن باعىتىڭىزدى 15 گرادۋس سولتۇستىككە قاراي وزگەرتۋىڭىزدى سۇرايمىز.

– جوق، سوقتىعىسىپ قالماس ءۇشىن سىزدەردىڭ وڭتۇستىككە 15 گرادۋس بۇرىلعاندارىڭىز ءجون بولادى.

– كەرىسىنشە، سوقتىعىسىپ قالماس ءۇشىن سىزدەر سولتۇستىككە بۇرىلۋعا تيىسسىزدەر.

– بۇل –  امەريكا قۇراما شتاتتارى اسكەري كەمەسىنىڭ كاپيتانى. تاعى دا قايتالايمىن، باعىتىڭىزدى وزگەرتىڭىز.

– ال ءبىز – كانادا جاعالاۋىنداعى شامشىراقپىز (ماياك). ياعني، ءبارىبىر سىزدەردىڭ باعىتتارىڭىزدى وزگەرتكەندەرىڭىز دۇرىس بولماق.

كەيدە شامشىراققا سوقتىعىسىپ قالماس ءۇشىن بوسقا داۋلاسپاعان دۇرىس جانە ءجىتى قيمىلداعان ءجون.

كۇناھار

ەكى موناح اعىسى قاتتى وزەننەن وتكەلى جاتادى. بۇلاردىڭ تىزەگە دەيىن ءتۇرىنىپ، ەندى دايىندالا بەرگەنى سول ەدى، باعانادان بەرى وزەن جاعالاپ جۇرگەن ادەمى قىز بۇلارعا جاقىندايدى. وزەننەن وتەيىن دەسە قورقىپ تۇرعانىن ايتىپ، كومەك بەرۋلەرىن وتىنەدى.

موناحتاردىڭ ءبىرى ۇندەمەگەن قالپى بويجەتكەندى يىعىنا وتىرعىزادى دا وزەننىڭ ارعى بەتىنە الىپ وتەدى.

بۇعان ەكىنشى موناح قاتتى اشۋلانعان. ەشتەڭە دەمەگەنمەن ءىشى الاي-تۇلەي بۇرقاسىن بولىپ جاتىر ەدى. ولار موناستىرعا جاقىنداعاندا، اشۋلى موناح سەرىگىنە بۇرىلىپ بىلاي دەيدى:

– بۇلاي ەتۋگە تىيىم سالىنعان. سەنىڭ بۇلاي ارەكەت ەتپەۋىڭ كەرەك ەدى. مەن بۇنىڭ ءبارىن موناستىر باسشىلىعىنا ايتۋعا ءتيىسپىن.

ءبىرىنشى موناح تاڭ قالا سۇرايدى:

– نە جايلى ايتىپ تۇرسىڭ؟ نەگە تىيىم سالىنعان؟

– سەن وزەننەن ادەمى بويجەتكەندى يىعىڭا وتىرعىزىپ الىپ وتكەنىڭدى ۇمىتىپ قالدىڭ با؟

ءبىرىنشى موناح كۇلىپ جىبەرەدى دە، بىلاي دەپ جاۋاپ قاتتى.
– مەن ونى ءبىر-اق مينۋتتا الىپ ءوتتىم. ال، سەن بولساڭ ءالى كوتەرىپ كەلە جاتىرسىڭ.

ادام وزگەدەن الدىمەن وزىندە باردى كورەدى. سونداي-اق، قازاقتا «اركىم ءوز ويىنان حابار بەرەدى» دەگەن دە ءسوز بار.

پاتشا مەن دانىشپان

پاديشاح بىردە كەڭەسشىسى ءبىربالدىڭ قانشالىقتى دانىشپان ەكەندىگىن تەكسەرىپ كورگىسى كەلەدى دە، جەرگە تاياقشامەن سىزىق سىزادى. سوسىن نە قىسقارتپاي، نە وشىرمەي قىسقارتۋعا بۇيىرادى.

سوندا ءبىربال پاديشاح سىزىعىنىڭ جانىنا ودان دا ۇلكەن ەتىپ تاعى ءبىر سىزىق سىزىپتى.

– مىنەكي، الەمنىڭ ءامىرشىسى! ەندى ءسىزدىڭ سىزىعىڭىز كىشىرەيىپ قالدى، – دەپتى ميىعىنان كۇلە جىميىپ.

ومىردە دە وسىلاي. ەگەر مىقتىنىڭ قاسىنا ودان دا مىقتى بىرەۋ كەلەتىن بولسا، ءبارى دە وزگەرىپ شىعا كەلەدى. قازاق مۇنى «وزىڭنەن زور شىقسا، ەكى كوزىڭ سوندا شىعار»، – دەيدى.

ءبارى ءوزىڭنىڭ قولىڭدا

ەرتەدە ءبىر توپ شاكىرتى بار عۇلاما ءومىر ءسۇرىپتى. ءومىر باسەكەسىز بولا ما، وسى شاكىرتتەرىنىڭ ءبىرى ۇستازى جاۋاپ بەرە المايتىن ساۋال تاۋىپ قويۋدى ارمانداپتى. سول ءۇشىن بىردە قىرعا شىعىپ، كوبەلەك ۇستاپ الادى دا، ونى الاقانىنا جاسىرعان قالپى ۇستازىنىڭ الدىنا كەلەدى:

-          ۇستاز، ايتىڭىزشى: مەنىڭ قولىمداعى ءتىرى كوبەلەك پە، ءولى كوبەلەك پە؟

شاكىرت ۇستاز جاۋابىنا وراي كوبەلەكتى ءولتىرىپ نە ۇشىرىپ جىبەرۋگە دايار ەدى. ءولى دەسە ۇشىرىپ، ءتىرى دەسە ءبىر سىعىپ ولتىرە سالماق. ايتەۋىر، ءوز ايتارى اقيقات بولىپ شىقسا بولدى...

شاكىرتىنە نازار دا سالماعان ۇستاز سوندا بىلاي دەپ جاۋاپ بەرىپتى:

-          ءبارى سەنىڭ قولىڭدا.

ەگەر اقيقاتتىڭ اقيقات بولماعى تەك ساعان بايلانىستى بولسا، بۇل اقيقات ەمەس.

Abai.kz