ديدار امانتاي - قازاقتىڭ بەلگىلى تالانتتى جازۋشىسى. تاقاۋدا، الماتىنىڭ ءبىر باسپاسىنان ديداردىڭ «قارقارالى باسىندا» اتتى رومان، پوۆەست، اڭگىمەلەرى توپتاستىرىلعان كىتابى جارىق كورەدى. شۇرايلى تىلىمەن، بوياۋى قانىق سيۋجەتىمەن ەرەكشەلەنەتىن ديدار امانتايدىڭ جيناقتاعى شىعارمالارى وقىرمان تاراپىنان ءوز باعاسىن الادى دەپ سەنەمىز. قر مەملەكەتتىك سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى، قازاقتىڭ باس سىنشىسى زەينوللا سەرىكقاليۇلى ايتقانداي، «ديدار امانتايداي پاراساتتى قالامگەرى بار ادەبيەت، ءبارىبىر، مىقتى ادەبيەت بولادى». جازۋشىنىڭ تۋىندىلارى قازاق ادەبيەتىنە ەنگەن سونى لەپ، جاڭا ماشىق ەكەنىن ەسكەرە وتىرىپ ءارى قاندايدا ءبىر ماسەلەگە قاتىستى پىكىرى  وقىرمان قاۋىمدى نەمقۇرايدى قالدىرمايتىنىن بولعاندىقتان تومەندەگى سۇحباتتى ۇسىنىپ وتىرمىز.

«اباي-اقپارات».

«بۇل - ادەتتەگىدەي شىعارما سوڭىندا كوزىڭىزگە جاس اكەلەتىن، داعدىسىنشا وي قورىتاتىن پروزا ەمەس»

-  ديدار اعا، اڭگىمەمىزدى ادەبيەتتەن، ياعني ءسىزدىڭ شىعارماشىلىڭىزدان باستاساق. ءسىزدىڭ جاقىندا جارىققا شىعاتىن «قارقارالى باسىندا» اتتى كىتابىڭىزدى وقىرماندارىڭىز تاعاتسىز كۇتىپ جۇرگەن كورىنەدى. بۇل كىتابىڭىزدا ادەبيەتكە قۇمار قاۋىمعا قانداي جاڭالىقتارىڭىز بار؟

ديدار امانتاي - قازاقتىڭ بەلگىلى تالانتتى جازۋشىسى. تاقاۋدا، الماتىنىڭ ءبىر باسپاسىنان ديداردىڭ «قارقارالى باسىندا» اتتى رومان، پوۆەست، اڭگىمەلەرى توپتاستىرىلعان كىتابى جارىق كورەدى. شۇرايلى تىلىمەن، بوياۋى قانىق سيۋجەتىمەن ەرەكشەلەنەتىن ديدار امانتايدىڭ جيناقتاعى شىعارمالارى وقىرمان تاراپىنان ءوز باعاسىن الادى دەپ سەنەمىز. قر مەملەكەتتىك سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى، قازاقتىڭ باس سىنشىسى زەينوللا سەرىكقاليۇلى ايتقانداي، «ديدار امانتايداي پاراساتتى قالامگەرى بار ادەبيەت، ءبارىبىر، مىقتى ادەبيەت بولادى». جازۋشىنىڭ تۋىندىلارى قازاق ادەبيەتىنە ەنگەن سونى لەپ، جاڭا ماشىق ەكەنىن ەسكەرە وتىرىپ ءارى قاندايدا ءبىر ماسەلەگە قاتىستى پىكىرى  وقىرمان قاۋىمدى نەمقۇرايدى قالدىرمايتىنىن بولعاندىقتان تومەندەگى سۇحباتتى ۇسىنىپ وتىرمىز.

«اباي-اقپارات».

«بۇل - ادەتتەگىدەي شىعارما سوڭىندا كوزىڭىزگە جاس اكەلەتىن، داعدىسىنشا وي قورىتاتىن پروزا ەمەس»

-  ديدار اعا، اڭگىمەمىزدى ادەبيەتتەن، ياعني ءسىزدىڭ شىعارماشىلىڭىزدان باستاساق. ءسىزدىڭ جاقىندا جارىققا شىعاتىن «قارقارالى باسىندا» اتتى كىتابىڭىزدى وقىرماندارىڭىز تاعاتسىز كۇتىپ جۇرگەن كورىنەدى. بۇل كىتابىڭىزدا ادەبيەتكە قۇمار قاۋىمعا قانداي جاڭالىقتارىڭىز بار؟

-  قازىرگى تاڭدا «قارقارالى باسىندا» اتتى 400 بەتتىك كىتابىم باسپادا دايىندالىپ جاتىر. بۇل كىتاپ مەن ءۇشىن وتە قۇندى جانە بۇل تەك ءبىر-ەكى  جىلدىق ەڭبەكتىڭ ناتيجەسى ەمەس. وسى كۇنگە دەيىن جازىلعان شىعارمالارىمنىڭ باسىن قۇراپ، كىتاپ شىعارۋ مەنىڭ كوپتەن بەرى ويىمدا جۇرگەن ءىس بولاتىن. اتالعان كىتاپقا بۇعان دەيىن ەل وقىپ ۇلگەرگەن «گۇلدەر مەن كىتاپتار» اتتى رومانىم ەنىپ وتىر. شىعارماشىلىق ىزدەنىستەرىمنىڭ ناتيجەسىندە بۇل رومانعا جاڭالىق رەتىندە تۇركى كۇنتىزبەسىن قوستىم. بۇل كۇنتىزبە تاريحي دەرەكتەر بويىنشا ناقتى سولاي بولدى ما، ونى بىلمەيمىن، بىراق كونە ميفتەرگە، قازاقتىڭ اڭىز-ءاپسانالارىنا سۇيەنسەك، اتالعان كۇنتىزبە ءبىزدىڭ جىلنامالارىمىزدىڭ شەجىرەسىن بەرەدى. سونداي-اق مەن  وسى «قارقارالى باسىندا»  كىتابىما ءوزىمنىڭ وسى ۋاقىتقا دەيىن جازعان وتىز جەتى اڭگىمەمنىڭ ءبارىن ەنگىزدىم. سونىمەن قاتار، جيناققا ورىس تىلىندەگى جەتى فيلوسوفيالىق ەسسە، ءتورت ولەڭ كىردى.  جالپى، مەن اڭگىمەلەرىمنىڭ ءبارىن 25 جاسىما دەيىن جازعان بولاتىنمىن. وسى اڭگىمەلەرىمدە پروزانى پوەزيا دەڭگەيىنە جەتكىزۋگە تىرىستىم دەپ ويلايمىن. ياعني، مەنىڭ پروزامدى ولەڭ فورماسىنا كەلتىرىپ، اق ولەڭ رەتىندە دە وقۋعا بولادى. «قارقارالى باسىندا» كىتابىم ادەبي قاۋىمنىڭ تاراپىنان جاقسى باعا الادى دەگەن ۇمىتتەمىن.

-  قازىرگى پروزانىڭ جاي-كۇيى، باعىت-باعدارى تۇرعىسىندا نە ايتار ەدىڭىز؟

-  جالپى، مەن پروزانى بەس تۇرگە بولەمىن: الەۋمەتتىك-انتروپولوگيالىق پروزا، كوممەرتسيالىق پروزا، عىلىمي-فانتاستيكالىق پروزا، مەتافيزيكالىق-فيلوسوفيالىق پروزا، پوەتيكالىق پروزا. ءبىرىنشىسى - بۇگىنگى ادەبيەتتە كەڭىنەن تارالعان روماندار. مۇندا ادامنىڭ بولمىس-ءبىتىمىن، بەت-الپەتىن، ءتۇر-تۇلعاسىن سۋرەتتەيدى، مۇرنى - قوڭقاق، ەرنى - سالپى نەمەسە قايماق ەرىن، دۇرديگەن تۇرىك ەرىن دەگەن سەكىلدى سيپات ايتىلادى، كەيىپكەردىڭ تۇرمىسى، الەۋمەتتىك جاعدايى جازىلادى. نە كورسەم - سونى جازامىن دەگەن پروزا وسى. بۇل پروزا ءوزىنىڭ تاريحي ءرولىن اتقارعان جانە، بىراق، بۇدان بىلاي دا جازىلا بەرەدى. الايدا، قازىرگى كەزدە پروزا - ءارى كەتتى. بۇگىندە وقىرماننىڭ سۇرانىسىنا قاراي كوممەرتسيالىق پروزا دا دامىپ وتىر. كوممەرتسيالىق پروزا بەلگىلى ءبىر شىتىرمان وقيعاعا قۇرىلادى، مۇنداي روماندار ءبىر-بىرىنە ۇقساس بولۋى دا مۇمكىن. ءسىز ونى ءبىر مارتە وقيسىز دا، ەكىنشى مارتە ىزدەمەيسىز. جازۋشى ءسىزدى ەكى دۇركىن ىزدەتۋگە تالپىندىرمايدى دا. عىلىمي-فانتاستيكالىق پروزا - ءبىزدىڭ ادەبيەتىمىزدە ەندى عانا اياعىنا تۇرىپ كەلە جاتقان پروزا. بۇل ۇلكەن دارىندى، تەرەڭ ءبىلىمدى، ينتەللەكتۋالدىق ورەنى قاجەت ەتەدى. مەتافيزيكالىق-فيلوسوفيالىق پروزاعا قازاق پروزاسىندا مۇقتار ماعاۋيننىڭ، ءابىش كەكىلبايدىڭ، اسقار سۇلەيمەنوۆتىڭ، ورالحان بوكەيدىڭ، تولەن ابدىكتىڭ كەيبىر شىعارمالارىن جاتقىزۋىمىزعا بولادى. نەگىزىنەن، مەتافيزيكالىق-فيلوسوفيالىق تاقىرىپتى رومان فورماسىندا العاش كوتەرگەن باتىس ادەبيەتى. پروزانىڭ الدەقايدا مارتەبەسى جوعارى تۇرعان، شوقتىعى بيىك، مەرەيى ۇستەم، كەمەل ءتۇرى - پوەتيكالىق پروزا. مۇندا، ءبىر جاعىنان، وقيعانى بەيتاراپ سيپاتتاپ وتىرعان سياقتى، ەكىنشىدەن، سول ۋاقىتتا ساناعا كەزدەيسوق اشىلعان اقيقات قاپىلىستا جارق ەتە قالادى، ۋاقيعانىڭ كوڭىل-كۇيى وزگەرىپ سالا بەرەدى، ءاربىر جانعان شام قالام ىزىمەن ساتىلاپ جارىق شاشىپ وتىرادى. بۇل، ءبىر سەبەپتەن، ۇزىك-ۇزىك بولىپ تا، ەكىنشى جاعىنان، تۇتاس ءبىر تاسقىن رەتىندە دە كورىنۋى مۇمكىن. بىراق، مۇندا انشەيىندە ادامنىڭ كوزىنە تۇسپەيتىن، ويىنا كەلە بەرمەيتىن، كەز كەلگەن ادام بايقاي قويمايتىن قۇبىلىستاردى سۋرەتتەي وتىرىپ، ادامنىڭ جاڭا ءبىر قاسيەتىن بەينەلەۋدى كوزدەيدى. بۇل - ادەتتەگىدەي - شىعارما سوڭىندا كوزىڭىزگە جاس اكەلەتىن، داعدىسىنشا وي قورىتاتىن پروزا ەمەس. كەرىسىنشە، ساناڭىزدىڭ تۇبىنە تەرەڭدەپ ەنگەن، ءسىزدى نەبىر ساۋالدارعا اپارا وتىرىپ، الدىڭىزدان باسقا ءبىر ساۋال قوياتىن، ءسويتىپ، ارى قاراي كەتە بەرەتىن شەكسىز، ءومىردىڭ ءوزى سياقتى تەرەڭ، كەڭ، تىرشىلىك سياقتى كۇردەلى پروزا. ءبىز سانامىز نەنى قابىلدايدى، سونى عانا كورەمىز. قازىرگى كەزدە عالىمدار الەمنىڭ ون ءبىر ولشەمى بار دەگەن بولجام جاساۋدا. ال ءبىز ءتورت-اق ولشەم كورەمىز: بيىكتىك، ۇزىندىق، ەن، ۋاقىت. قالعان جەتەۋى بۇكتەلىپ، نىعىزدالىپ، جاسىرىنىپ جاتىر. ونى ءبىز كورە المايمىز. سونىڭ قىرتىستارىنا ەنەتىن - پوەتيكالىق پروزا. ەكىنشى جاعىنان، پوەتيكالىق پروزا - ەستەتيكانىڭ كەمەل دەڭگەيىنە شىققان پروزا. قاليحان ىسقاقتىڭ «اقتوقىم» دەگەن اڭگىمەسى، الەن روب-گريەنىڭ «جاعاجاي» اڭگىمەسى، يۆان ءبۋنيننىڭ «انتونوۆ المالارى» اڭگىمەسى، عابيت مۇسىرەپوۆتىڭ «قوس شالقار» اڭگىمەسى، ە.حەمينگۋەيدىڭ «تۇنگى جارىق» دەگەن اڭگىمەسى، ا.كاميۋدىڭ «ۇنسىزدىك»، «نەۆەرنايا جەنا»، يا. كاۆاباتانىڭ  «بامبۋكتىڭ ءۇنى، شابدالىنىڭ گۇلى» اڭگىمەسى پوەتيكالىق پروزاعا جاتادى. بولاشاقتا مەنىڭ - بەلگىلى ءبىر باسپامەن كەلىسە وتىرىپ، ءوزىمنىڭ تالعامىمداعى پوەتيكالىق پروزاعا جاتاتىن اڭگىمە، رومانداردى ءبىر كىتاپقا جيناقتاپ، «ناز قوڭىر» دەگەن اتپەن جارىققا شىعارۋ- ويىم بار. الەم ادەبيەتىنىڭ تۋىندىلارى، قازاق پروزاسىنداعى ۇزدىك شىعارمالار: قازاقشاسى قازاقشا، ورىسشاسى ورىسشا، كەيبىرەۋىن اعىلشىنشا ءبىر جيناققا ەنگىزسەم دەپ ويلايمىن. نەگىزى، كەز كەلگەن ونەردىڭ ماقساتى - ەستەتيكا، گۋمانيزم، ادىلدىك، تۋىسقاندىق، بارلىعى - ەستەتيكادا توعىسىپ، توقايلاسىپ جاتىر. جاقسىلىقتىڭ عانا ەمەس، جاماندىقتىڭ دا ەستەتيكاسى بولۋى مۇمكىن. ءبىزدىڭ تۇسىنىگىمىزدەگى ەستەتيكا جارىققا، نۇرعا بولەنگەن. جازۋشى كەمەل ماتىنگە جەتسە، كەمەل شىعارما قۇرىلىمىنا جەتسە، پوەتيكالىق پروزانىڭ ماقساتى - وسى.  ءوزىنىڭ كەيىپكەرى ءۇشىن كۇرەسكەن قالامگەرگە قازىر ءبىزدىڭ جانىمىز اشيدى. ويتكەنى ونىڭ زامانى ءوتتى. پروزانى بەس تۇرگە بولۋدە ءبىز ولاردىڭ يدەالدىق كۇيىن ايتىپ وتىرمىز. ارينە، ومىردە ولار ءبىر-بىرىمەن قويىنداسىپ، ارالاسىپ، بىتە قايناسىپ جاتادى.  ماتەماتيكادا بەلگىلى ءبىر قۇبىلىستى زەرتتەۋ ءۇشىن ونىڭ  يدەالدىق كۇيىن انىقتاپ الادى عوي. يدەالدىق كۇيدەگى قاسيەت ولشەمگە، بىرلىككە اينالادى. سالىستىرا وتىرىپ، شىن ومىردەگى قۇبىلىستاردىڭ زاڭدىلىعىن، كۇش-قۋاتىن، قابىلەتىن تابامىز، شوتقا قاعىپ، ەسەبىن، كولەمىن شىعارامىز. سول سياقتى پروزانىڭ يدەالدىق كۇيىن انىقتاعاندا - ءبىز ولاردى جوعارىداعى تۇرلەرگە بولەمىز.

«ۋاقىت - بۇگىنگى ادەبيەتتىڭ ءنومىرى ءبىرىنشى قاھارمانى»

-  ءسىزدىڭ شىعارمالارىڭىزداعى جاس كەيىپكەرلەرىڭىز جازۋشى بولۋ ءۇشىن فلوبەر، فرانتس كافكا، ستەفان تسۆەيگ، گي دە موپاسسان، توماس مانن، رەمارك، دجەك كەرۋاك، برۋنو شۋلتس، دجەروم دەۆيد سەليندجەر سەكىلدى باتىس جازۋشىلارىن مۇقيات وقۋ كەرەك دەگەندى ءجيى ايتادى. ءوزىڭىزدىڭ دە شىعارماشىلىعىڭىزعا باتىس جازۋشىلارى ۇلكەن اسەرىن تيگىزگەن سياقتى...

-  «گۇلدەر مەن كىتاپتار» رومانىن جازاردا كوپ ىزدەندىم دەپ ايتا الامىن.  بۇل روماندا ادامزات بالاسىنا تۇسكەن قاسيەتتى كىتاپتاردان ۇزىندىلەر كەلتىرىلەدى، ءدىني كوزقاراستاردىڭ پىكىرتالاسى، ويتالاسى قوزعالادى. ادەبيەتتىڭ دامۋى قايدا بارا جاتىر، ادامزاتتىڭ اقىل-ويى الەمدى تاني الا ما؟ ۋاقىتتىڭ  شەگى مەن باستاۋى، ماڭگىلىك پەن كەڭىستىكتىڭ شەكسىزدىگى، قۇدايدىڭ قۇدىرەتى دەگەن نە؟ الاپات جارىلىسقا دەيىن بۇكىل الەم ءبىر نۇكتە عانا بولعان ەكەن. سول نۇكتە جارىلعان كەزدە الەم وسى بۇگىنگى كولەمىنە جەتكەن. ال سول نۇكتەگە دەيىن نە بولدى؟ ونى قانشا تالاپتانسا دا ەشقانداي عىلىم زەرتتەي العان جوق، قازىر دە اقىل-ويى جەتپەي وتىر. مىنە، وسى ماسەلەلەرگە بايلانىستى ءبىرشاما فيلوسوفيالىق ويلار  كوتەرىلەدى. قازىر مەن ەرتەدە باستالعان «گاككۋ» اتتى رومانىمدى جازۋ ۇستىندەمىن. وسى رومانىمدا «گۇلدەر مەن كىتاپتار» شىعارماسىندا ايتىلعان ويلار جالعاسىن تابادى. كەزىندە گەرترۋدا ستاين، ستيۆەن كرەين، ەرنەست حەمينگۋەي، دجەروم د. سەليندجەر، بەيىمبەت مايلين بەرگى جاعىندا الەن روب-گريە دەگەن جازۋشىلار العا قويعان ماقسات بۇگىن دە ءبىزدىڭ مۇراتىمىزعا اينالىپ وتىر. بايلاۋى جوق قىزىل ءسوز قۋعان لينگۆيستيكالىق ورامداردى مەيىلىنشە ازايتا وتىرىپ، سيۋجەتتىك جەلىگە قۇرىلعان ۋاقيعالى سويلەمدەردى كوبىرەك جازۋ. وسى قاشاندا مەنىڭ شىعارماشىلىعىمنىڭ كۇن تارتىبىندە تۇردى. پروزانىڭ دامۋى ءاردايىم وقيعاعا قۇرىلۋى كەرەك. قۇرىلعان سويلەم سىزگە ناقتى جاۋاپتى العا تارتپايتىن، ساۋالى مول سويلەم رەتىندە قۇرىلۋى ءتيىس. سويلەمنىڭ ۇيلەسىمدىلىككە، ۇندەستىككە قۇرىلىپ، بىرنەشە ماعىنا بەرگەنى ءارى وقيعانى سۋرەتتەگەنى، ويدى حيكاياتپەن بەينەلەگەنى ءجون. بۇگىنگى - ۋاقىت - دەگەن ۇعىمنىڭ الاپات جارىلىسقا دەيىن بولماعانى راس. شەكسىز نىعىزدىققا ۇمتىلعان نۇكتە جارىلعان كەزدە - ۋاقىت دۇنيەگە كەلدى. قازىرگى عالىمداردىڭ بولجاۋىنشا، الەمدى ەكى تاعدىر كۇتىپ تۇر. ءبىرىنشىسى - ءبىر نۇكتەدەن شىققان الەم ۇلكەيىپ، كەيىن قايتا ءبىر نۇكتەگە ەنىپ، بەينەلەپ ايتقاندا، ءدان قاۋىزىنا سىيىپ كەتەدى. ەكىنشىسى - الەم ۇلكەيە كەلىپ، سولىپ، كۇش-قۋاتىن جوعالتىپ، جولدا قالادى - الەم سونەدى. سولعاننان گورى، ارينە، ءبىر نۇكتەگە ەنگەنى جاقسى عوي. ۋاقىت - ەكى نۇكتەنىڭ اراسىنداعى قۇبىلىس. بۇل ادام  ومىرىنە قاتتى اسەر ەتەدى. ۋاقىت پەن كەڭىستىكتىڭ بايلانىسى تۋالى كوپ ايتىلادى. ۇلكەن قالالاردا ۋاقىتتىڭ جىلدامدىعى ارتادى. شاعىن ەلدى مەكەندەردە ۋاقىت، كەرىسىنشە، باياۋ جۇرەدى. سوندىقتان، قازىرگى قالا قازاقىلانىپ، قازاقتىڭ ءبارى قالاعا كوشىپ جاتقان زاماندا كولەمى ۇلكەن پروزا جازۋعا اسا تالپىنۋدىڭ قاجەتى جوق سەكىلدى. ارينە، ەشكىمگە شەكتەۋ قويا المايمىز، اركىم نە جازسا دا - ءوزى بىلەدى. بىراق، مەنىڭ ويىمشا، روماننىڭ كولەمىنە ەمەس، نىعىزدىعىنا جۇمىس ىستەۋ كەرەك. ياعني، ءبىزدىڭ جازعان سويلەمدەرىمىز، اڭگىمەلەپ وتىرعان وقيعالارىمىز نەعۇرلىم نىعىز بولسا، سوعۇرلىم ول وقىرمانعا دا، عالىمدارعا دا، ادەبيەتتانۋشىلارعا دا قىزىقتى بولادى. نىعىزدالعان دەرەكتىڭ بولاشاققا باراتىنىنا سەنىمدىمىز. ۋاقىت - بۇگىنگى ادەبيەتتىڭ ءنومىرى ءبىرىنشى قاھارمانى. ويتكەنى عىلىمي تۇرعىدا الىپ قاراعاندا ۋاقىت ارقىلى ۇلى جاراتۋشىعا دا، الەمنىڭ جاراتىلۋىنا دا شىعاسىز، ادامنىڭ ومىرىنە ارالاساسىز. ۋاقىت - جەكە ءبىر تۇنىپ تۇرعان شەكسىز الەم. سوندىقتان، مەنىڭشە، بۇگىنگى قازاق پروزاسىنىڭ تاقىرىبى الەۋمەتتىك-انتروپولوگيالىق پروزادان  مەتافيزيكالىق-فيلوسوفيالىق، پوەتيكالىق پروزاعا قاراي بۇرىلۋى كەرەك. كەيدە عىلىمي-فانتاستيكالىق پروزانىڭ دا وسە كەلە پوەتيكالىق پروزا دەڭگەيىنە جەتۋى مۇمكىن.

«پوستمودەرنيزمدە بىرىڭعاي ستيل جوق، سوندىقتان جارىپ شىققان پوستمودەرنيستىك ستيل بولمايدى»

-  بۇگىندە ءمۇيىزى قاراعايداي ادەبي سىنشىلارىمىز قازىرگى پروزادا وبرازدىڭ جوقتىعىن العا تارتىپ، پوەزيانىڭ ءبىرشاما وسكەندىگىن، پروزانىڭ كەنجەلەپ بارا جاتقاندىعىن ايتىپ ءجۇر...

-  قازاق پروزاسى دامىماي تۇر دەگەن - اسا ءبىر جاڭساق پىكىر. ساۋاتسىز تۇجىرىم، ۇشقارى كوزقاراس. «كورمەس تۇيەنى دە كورمەس» دەمەكشى، مۇنداي پىكىرلەر بىرەۋگە كۇيە جاعۋ، كولەڭكە ءتۇسىرۋ، ارانداتۋ ماقساتىندا ايتىلعان دەپ ەسەپتەيمىن. مەن سەكىلدى جازىپ جۇرگەن، ۇلكەن ىزدەنىستە، تالپىنىستا جۇرگەن قىز-جىگىتتەر كوپ. ايتالىق، ءامىرحان بالقىبەك، نۇرعالي وراز، ءمادينا وماروۆا، ايگۇل كەمەلباەۆا، دانيار سالامات، داۋرەن قۋات، قانات ابىلقايىر، دارحان بەيسەنبەكۇلى، ءمادي الجانباي. ارينە، ولاردىڭ جازعان پروزاسى ماعان تۇگەل ۇنايدى دەگەن ءسوز ەمەس. بىراق، پروزا بار عوي جانە دە جامان پروزا ەمەس كوي. ماعان ەشقاشان جازۋشى-قالامگەر بۇكىل شىعارماشىلىعىمەن ۇناعان ەمەس. كەز كەلگەن جازۋشىنىڭ بەلگىلى ءبىر شىعارمالارى عانا ۇنايدى. بۇگىندە كوزگە ءتۇسىپ جۇرگەن جاقسى پروزاشى، مىقتى جازۋشى، تالانتتى دراماتۋرگتەردىڭ ءبىرى - اسىلبەك ىقسان دەگەن جىگىت. وسى ۋاقىتقا دەيىن ول كىتابىن شىعارا الماي ءجۇر. ونىڭ «اياقتىڭ يەسى»، «اۆتوبۋس» ءتارىزدى اڭگىمەلەرى - وتە ءبىر جاقسى دۇنيەلەر. ەگەر دەمەۋشى تابىلىپ، مۇمكىن بەلگىلى ءبىر مەملەكەتتىك قۇرىلىمدار قولداۋ كورسەتىپ، اسىلبەكتىڭ كىتاپتارى وقىرمانمەن قاۋىشسا، وتە جاقسى مادەني وقيعا بولار ەدى. تاعى ءبىر ايتا كەتەتىن ماسەلە، كەيبىرەۋلەر بۇگىنگى پروزانىڭ كەيىپكەرى كىم، قاھارمانى كىم دەپ ىزدەپ ءجۇر عوي.  بۇل XIX-XX  عاسىر رومانىنىڭ الدىندا تۇرعان مىندەت ەدى، ياعني الەۋمەتتىك-انتروپولوگيالىق روماننان قاھارمان ىزدەۋگە بولادى. قازىر پروزا الدەقايدا ءوستى. جاڭا ماشىق كورىندى. بىراق، پوستمودەرنيزمدى جازۋ ءستيلى دەپ جۇرگەن بەلگىلى ادەبيەت سىنشىلارىنىڭ دا تۇسىنىگى قاتە. پوستمودەرنيزم دەگەنىمىز - مادەني سيتۋاتسيا. قازىر بىردەڭە جازۋ ءۇشىن ينتەرنەت قولىمىزدا، ۇيالى تەلەفون قالتامىزدا، كەز كەلگەن تاقىرىپقا قاجەتتى دەرەكتى وڭاي تاۋىپ الامىز. بۇرىن اقپاراتتىڭ ءبارىن ەسىمىزدە ساقتاۋشى ەدىك، قازىر ينتەرنەتتەن ديسككە كوشىرىپ، سومكەمىزگە سالىپ الامىز. وسىنىڭ ءبارى جازۋ تەحنيكاسىنا، جازۋ ستيلىنە اسەر ەتەدى. پوستمودەرنيزمدە بىرىڭعاي ستيل جوق، سوندىقتان جارىپ شىققان پوستمودەرنيستىك ستيل بولمايدى.  تاعى ءبىر ايتا كەتەتىن جايت، مەنىڭ اڭگىمە، روماندارىمداعى كەيىپكەرلەرىمنىڭ ءبارى اۋىزەكى تىلدە سويلەسە قويمايدى، ولاردىڭ اۋىزەكى تىلگە جاقىن سويلەسۋىن مەن كوركەمدىك تەزگە سالامىن. مەن پروزامدى پوەزياعا جەتكىزدىم دەپ ايتقاندىقتان، سويلەمدەرىمنىڭ مەيلىنشە ادەمى، كەمەل شىعۋىنا، مۋزىكا سارىنى اياسىندا جازىلۋىنا، ۇيلەسىمدىلىكتىڭ ساقتالۋىنا اسا ءمان بەرەمىن. مەنىڭ تالعامىم - وسى.

-  بايقاساق، قازىرگى كەزدە ەكى تىلدە، ياعني، قازاق، ورىس تىلدەرىندە قاتار جازاتىن جازۋشىلاردىڭ قاتارى كوبەيگەن ءتارىزدى. جالپى قازىرگى قازاق اقىن-جازۋشىلارىنىڭ شىعارمالارىن باسقا تىلدەرگە اۋدارۋدا قانداي ماسەلەلەر بار. اۋدارمانىڭ دەڭگەيى قانداي دارەجەدە؟

-  ەشقانداي جازۋشى دا، اقىن دا ەشقاشان ءوزىنىڭ جازعانىن مىندەتسىنبەۋى قاجەت. ويتكەنى جازۋشىلىق - اركىمنىڭ ءوزى تاڭداپ العان ەرىكتى تاعدىرى. سوندىقتان كەز كەلگەن اقىن-جازۋشى مەنى اۋدارماي جاتىر، ماعان قالاماقى بەرىلمەي جاتىر دەپ بالسىنبەۋى ءتيىس. بۇل، ءتىپتى، قازاق وقىرمانى تاراپىنان نارازىلىق تۋدىراتىن جاعداي. مەملەكەت بارىنە ءادىل بولۋى كەرەك. جازۋشىعا دا، وقىرمانعا دا. وقىرمان مەن جازۋشىنىڭ قۇقىعى بىردەي. ەگەر ءسىزدىڭ شىعارماڭىز مىقتى جازىلۋىمەن كوزگە ءتۇسىپ، رەزونانس تۋدىرسا، ءتىل بىلەتىن كەيبىر شەتەلدىك وقىرمانعا ۇناسا، وندا ولار  وزدەرى-اق  ونى اۋدارىپ الادى. قازىر مەنىڭ شىعارمالارىم جەتى تىلگە اۋدارىلىپ جاتىر. اۋدارماشىلارعا مەن ءوز قالتامنان قارجى تولەيمىن.  بىزدە، قۇدايعا شۇكىر، بۇگىندە شەت ءتىلىن بىلەتىن قازاقتار وتە كوپ. بۇل ءوزى - اسا قيىن نارسە ەمەس، تەك قاراجات جوق. سوندىقتان ەگەر قالتالى جازۋشىلار شەتەلگە تانىلعىسى كەلسە، اۋدارماشىلارعا  اۋدارتسىن. اۋدارماشىلار اسا كوپ سۇرامايدى دا. كەيبىر جازۋشىلاردا اقشا جوق، ال اقشاسى بار جازۋشىلار شىعارمالارىن مەملەكەتتىڭ ەسەبىنەن اۋدارتقىسى كەلەدى. قازىر مەملەكەتكە قول جايىپ، ءمۇساپىر بولا بەرەتىن زامان ءوتتى. بۇل جازۋشى دەگەن مارتەبەنى تومەندەتەتىن تىلەمسەك قىلىق. وسى  جات مىنەز ءبىزدىڭ بويىمىزدان نەعۇرلىم تەزىرەك ارىلسا، سوعۇرلىم ءبىز حالىقتىڭ  ناعىز ازاماتى بولىپ شىعامىز. بۇگىنگى جازۋشى ءوزىنىڭ كىم ەكەنىن كورسەتتى. بۇرىن جازۋشى ءسوزىنىڭ الەۋەتى كۇشتى بولعان سەبەبى - ولاردى مەملەكەت قولدادى. سوندا، مەملەكەتتىڭ قامقورلىعىندا بولعاندا عانا جازۋشى مىقتى ەكەن، ال مەملەكەت قامقورلىعىن قويىپ ەدى، وكىنىشكە قاراي، كوپتەگەن جازۋشىلارىمىز بەيشارا بوپ قالدى. سوندىقتان مەنىڭ ارىپتەستەرىمە، وزىمە ايتارىم، ەشكىمگە قول جايىپ، جىلاپ-سىقتاۋدىڭ قاجەتى جوق. قول ۇشىن بەرسە - جاقسى، كومەكتەسە الماسا - رەنىش جوق. ءبىز - ءور مىنەزدى تۇركىلەردىڭ ۇرپاعىمىز. «قازاقتىلدى بوزبالا، ءبىز ماحامبەتپىز»، - دەگىم كەلەدى.

«پوەزيا قۇرىپ بارا جاتىر، تەاتر ولەدى» دەگەن زار، مۇڭلى ۋاجدەر سياقتى مۇنداي پىكىرلەر بولاشاقتا دا ايتىلا بەرەدى»

-  ديدار اعا، ءسىز بءۇگىندە «قازاقفيلمدەگى» ستسەنارلىق-رەداكتسيالىق القانىڭ باس رەداكتورىسىز عوي. كەيدە وسى القا مءۇشەلەرىنىڭ ءوزى  فيلمدەر ابدەن جارىققا شىعىپ كەتكەننەن كەيىن كينوعا قاتىستى نەتۇرلى سىندار ايتىپ، كەڭەستىڭ جۇمىسىنا قاتىسپاعان سىڭاي تانىتىپ جاتادى. جالپى، وسى ستسەنارلىق القانىڭ نەگىزگى قىزمەتى جونىندە تەرەڭىرەك ايتىپ وتسەڭىز.

-  «قازاقفيلمدە» فيلمدەر وندىرىسكە جىبەرىلمەس بۇرىن ستسەنارلىق-رەداكتسيالىق القانىڭ سىن تەزىنەن وتكىزىلىپ، ەكسپەرتتىك كەڭەستىڭ تالقىسىنا تۇسەدى. كەڭەستىڭ قۇرامىنا بەلگىلى جازۋشىلار، دراماتۋرگتەر،  اكتەرلەر، رەجيسسەرلەر، پروديۋسەرلەر كىرەدى. اتاپ ايتساق، دۋلات يسابەكوۆ، سماعۇل ەلۋباي، ساتىبالدى نارىمبەتوۆ، احان ساتاەۆ، بولات قالىمبەتوۆ، اسىلبەك ىقسان، ءاليا ءۋالجانوۆا، يگور گونوپولسكي، باۋىرجان نوگەربەك سىندى بەلگىلى ادامدار. باس-اياعى ون بەسكە تارتا كەڭەس مۇشەلەرىنىڭ ءبارىن ءبىز ەكسپەرتتىك كەڭەستىڭ جيىنىنا ىلعي شاقىرىپ وتىرامىز. ولاردىڭ اراسىندا كەيدە بەلگىلى ءبىر سەبەپتەرمەن  جينالىسقا كەلمەي قالاتىندارى بولادى. بىراق ولار وزدەرى بولماعان كەزدە تالقىلانعان ءفيلمنىڭ ستسەناريى تۋرالى پىكىرلەرىن قاعازعا جازىپ جىبەرەدى. دەمەك، وندىرىسكە جىبەرىلگەن فيلمدەردى تالقىلاۋعا كەڭەس مۇشەلەرىنىڭ ءبارى تولىقتاي قاتىساتىنى انىق. ارينە، ۇجىمدىق، شىعارماشىلىق جۇمىس بارىسىندا ءبىر ادام ءبىر ءفيلمدى جاقتاپ، 14 ادام، كەرىسىنشە، قارسى بولۋى مۇمكىن. بىراق قالاي دەسەك تە، كەز كەلگەن جوبا وندىرىسكە جىبەرىلمەس بۇرىن ەكسپەرتتىك كەڭەستىڭ ساۋاتتى، كاسىبي تالقىلاۋىنان وتەدى. جيىندا فيلم ستسەناريىنىڭ كەمشىلىكتەرىن، كەمەلدەندىرە ءتۇسۋى ءتيىس تۇستارىن تۇگەلدەي ايتامىز. جۇمىسىمىز ءمولدىر ءارى جەمىستى دەپ تولىقتاي سەندىرە الامىن. 2008-2010 جىلدارداعى ەكسپەرتتىك كەڭەستىڭ اتقارعان جۇمىسىنىڭ ناتيجەسى سول، «قازاقفيلمنىڭ» سوڭعى تۇسىرىلگەن فيلمدەرىنە بۇگىندە كينوتەاترلارىمىزدا بەلەت بولماي جاتىر. «ماحاببات تالكەگى» اتتى فيلمگە بەلەت الدىن-الا 2-3 كۇن بۇرىن ساتىلىپ كەتكەن. ارينە، فيلم بىرەۋگە ۇنايدى، بىرەۋگە ۇنامايدى. بىراق ماسەلە - كورەرمەننىڭ فيلمگە بارعانىندا، كينوتەاترلار ەسىگىن اشقانىندا. 2008-2009 جىلدارى قازىرگى «قازاقفيلم» باسشىلىعى وزىنە دەيىنگى وندىرىسكە جىبەرىلگەن فيلمدەردى اياقتاۋعا كۇش سالسا، 2009 باستاپ باسشىلىق ءوزى قابىلداعان فيلمدەردى وندىرىسكە جىبەردى. سولاردىڭ العاشقى قارلىعاشى - بىلتىر جارىققا شىققان دانيار سالاماتتىڭ «بايتەرەك» ءفيلمى. سونداي-اق بيىلعى جىلى ەكرانعا شىققان «نامىس» («رىۆوك»), «ءسىز كىمسىز، كا مىرزا»، «ماحاببات تالكەگى» فيلمدەرى دە بىلتىرعى جىلعى جۇمىستىڭ ناتيجەسى.

-  جۇمىستارىڭىزدىڭ جءۇءرىپ جاتقانىنىڭ كءوءرىنىسى بولار، كينو تءوڭىرەگىندە داۋ-داماي ءورشي تءۇءستى. كينوعا قاتىستى جيىنداردا ءوءزىڭءىز اتاعان فيلمدەرگە كءوپشىلىكتىڭ كءوڭءىلى تولمايتىنىنا كۋا بولىپ ءجۇرمىز. «قازاقفيلم» حالىقتىق كينولاردى، اۆتورلىق ونەر تۋىندىلارىن ءتۇسىرۋدى قويىپ،  كوممەرتسيالىق كينوعا بەت بۇرىپ كەتتى دەگەن سىندارعا قانداي ءۋاج ايتاسىز؟

-   بۇگىندە «قازاقفيلم» كينوستۋدياسى كوممەرتسيالىق جوبالاردى ەمەس، كورەرمەن كورەتىن فيلمدەردى وندىرىسكە جىبەرىپ جاتىر. ءبىزدىڭ العا قويعان ماقساتىمىز - كورەرمەنگە نە قاجەت ەكەنىن زەرتتەپ، بۇگىنگى كينوتەاترلارعا قازاق كورەرمەندەرىن تارتۋ. «قازاقفيلم» قۇرىلعالى 50 جىلدان بەرى نەبىر سىندار ايتىلىپ كەلەدى. «پوەزيا قۇرىپ بارا جاتىر، تەاتر ولەدى» دەگەن زار، مۇڭلى ۋاجدەر سياقتى مۇنداي پىكىرلەر بولاشاقتا دا ايتىلا بەرەدى. «دوسىڭا - دوستىق قارىز ءىس، دۇشپانىڭا ءادىل بول» دەپ اباي ايتپاقشى، قانداي سىن بولسا دا،  ول ءادىل جانە ساۋاتتى بولۋى كەرەك. قازىرگى ايتىلىپ جۇرگەن سىنداردىڭ كوپشىلىگى ادال باعالاۋ، جاناشىرلىق كومەك، كەڭەس بەرۋ تۇرعىسىندا ايتىلعان سىندار ەمەس. اركىمنىڭ جەكە باسىنىڭ وكپە-نازى. ەگەر بىزگە جاقسى ستسەناري  اكەلىنسە، ونىمەن جۇمىس ىستەۋگە قاشاندا دايىنبىز. جوباسى ءوتىمدى ءارى اسا ءماندى ەشقانداي رەجيسسەردى سىرتقا تەۋىپ وتىرعان جوقپىز.

«قازاق كينوسىنداعى شەتەل اكتەرلەرىنىڭ سانى - فيلمدەرگە قاتىسقان مامانداردىڭ جۇزدەن ءبىرى عانا»

-  سوندا قازىرگى كءورەرمەننىڭ تالعامىنا  «كەلىن»، «ماحاببات تءالكەگى، «قايرات چەمپيون، №1 پءاك جىگىت»سەكىلدى فيلمدەر ساي كەلىپ وتىرعانى عوي؟ ءار ۇلت ءوز كينوسىندا ءوز حالقىن ۇلى ەتىپ كورسەتۋگە تىرىسادى. ال ءبىز وزىمىزگە دە، وزگەگە دە كۇلكى بولىپ قالاتىن جاعدايلارىمىز كوپ. قازاق كينوسىنان كورەرمەن نەندەي تاربيە الىپ وتىر؟

-  ءسىزدىڭ بۇل ساۋالىڭىزعا قاراساق، قازاق كورەرمەنى قاتتى تاربيەلەنگىسى كەلىپ تۇرعان سەكىلدى كورىنەدى. نەگىزگى يدەولوگيانى، ساياساتتى مەملەكەتتىك قۇرىلىمدار جاسايدى، ال حالىق سوعان باعانى سايلاۋ كەزىندە بەرىپ وتىرادى. كينودان بۇگىنگى  ساياساتتى ىزدەۋ - جاڭساقتىق. كينو، نەگىزىنەن، ماڭگىلىك تاقىرىپتاردى كوتەرەدى. كينونىڭ ەكىنشى ءبىر قىزمەتى - ادامداردى سەرگىتەدى، كورسەتىلىم بارىسىندا ءبىر ءسات بولسا دا شارۋاسىن، پروبلەماسىن ۇمىتادى. كينوعا ادام دەمالۋ ءۇشىن بارادى. ءبىز ادامداردىڭ وسىنداي قالاۋ قۇقىن قالاي تارتىپ الامىز؟ مىسالى، ءسىز تەلەديداردان نەمەسە ۇيىڭىزگە ديسك اكەلىپ كورگەندە - يدەولوگيالىق كينو كورەسىز بە؟ بۇل - جالعان پافوس. كينودان يدەولوگيا ەمەس، ونەر ىزدەۋىمىز كەرەك. ونەردە ءبىر عانا يدەولوگيا بار، ول - گۋمانيزم. كينوعا يدەولوگيا قاجەت دەپ جۇرگەن ادامداردىڭ كوبى كينوعا ەش قاتىسى جوق ادامدار. وزدەرىنە جۇكتەلگەن مىندەتتى اتقارا الماي، بەتالدى كينوعا ءتيىسىپ، قويىلىمعا سۇرانىپ، سونى جوندەيمىن دەپ جۇرگەندەر. قولىنان ءىس كەلەتىن ادامدار داۋعا تۇسە بەرمەيدى. بوس جۇرگەندەر عانا باسقانىڭ جۇمىسىنا ارالاسادى. كينو وڭاي ءتۇسىرىلىپ، بەينەتسىز جاسالاتىن سياقتى كورىنەدى، سونداي الدامشى وي تۋعىزادى. اسىرەسە جاقسى كينو ءبارىمىزدىڭ قولىمىزدان كەلەتىن ءتارىزدى سويلەيتىنىمىز بار.

-  كينو سالاسىندا بۇگىندە بىلىكتى مامانداردىڭ جەتىسپەۋىنە نە سەبەپ؟

-  ءدال قازىرگى تاڭدا مامانداردىڭ تاپشىلىعىنا ۇدەرىس رەتىندە قاراۋ كەرەك. راس، ءبىزدىڭ ورتادا مىقتى ستسەناريستەردىڭ، رەجيسسەرلەردىڭ، اكتەرلەردىڭ سانى، قاراسى ازداۋ، ارپا ىشىندەگى ءبىر بيداي سياقتى قاداۋ-قاداۋ. سوندىقتان ءبىز ءوزىمىزدىڭ جاس كينو ماماندارىمىزعا ۇلگى بولسىن دەپ ارداگەرلەرىمىزدى، كەيدە شەتەلدىك كينو ماماندارىن تارتامىز. نەگىزىنەن، كينوعا قاجەتتى تەحنيكانى دا شىعاراتىن اقش، جاپونيا، باتىس ەلدەرى عوي. قازىر ءبىز ولاردان ۇيرەنەتىن بولساق، كەيىن ءوزىمىز ولارمەن باسەكەلەسەتىن مامان دايىنداپ، ۇرپاق تاربيەلەپ شىعارامىز. تەك ءبىزدىڭ فيلمدەردە عانا ەمەس، شەتەلدىك  فيلمدەردە دە باسقا ەلدىڭ اكتەرلەرى جۇرەدى. «قازاقفيلم» شەتەلدەن ءبىر اكتەر شاقىرسا، ءبىزدىڭ كەيبىر سىنشىلارىمىز وزىمىزدە اكتەر جوق پا دەپ بايبالام سالادى. قازاق كينوسىنداعى شەتەل اكتەرلەرىنىڭ سانى - فيلمدەرگە قاتىسقان مامانداردىڭ جۇزدەن ءبىرى عانا. سونىمەن قاتار، ەلىمىزدەگى جەكە مەنشىك كومپانيالاردا كوپتەگەن شەتەلدىك ماماندار جۇمىس ىستەپ ءجۇر عوي. سوندا قالاي، ولاردىڭ بارلىعىن قۋىپ شىعۋىمىز كەرەك پە؟ نەعۇرلىم ءبىز باسقا وي، سىرت پىكىرگە اشىق بولساق - قوعام سوعۇرلىم العا داميدى.

الاشقا ايتار داتىم بار: «قازاقتىڭ قازاق ەكەنىن دالەلدەيتىن تولقۇجاتى - قازاق ورتا  مەكتەبىنىڭ اتتەستاتى»

-  بۇگىنگى كۇنى قازاقتىڭ العا قويعان ەكى ۇلكەن مۇراتى بار. ءبىرىنشىسى - قازاق مەكتەبىن جاقسارتۋ، ەكىنشىسى - قازاقتىڭ سانىن ارتتىرۋ. سوندىقتان مەن  الەمنىڭ قاي تۇكىپىرىندە جۇرسە دە، بارشا قازاقتاردى بالالارىن قازاق مەكتەبىنە بەرۋگە شاقىرامىن. بۇرىن الاشورداشىلار وزدەرىنىڭ ونەرى، عىلىمىمەن عانا اينالىسپاي، حالىقتىڭ بولاشاعىنا، بىرلىگىنە قىزمەت ەتتى.   سوندىقتان بۇگىنگى كوزى اشىق ازاماتتار قازاقتىڭ پروبلەماسىنان تىس قالماۋى كەرەك. قازىرگى قازاقتىڭ ۇلكەن تراگەدياسىنىڭ ءبىرى - ارامىزدا انا ءتىلىن بىلمەيتىن ءورىستىلدى (بولاشاقتا قىتايتىلدى، موڭعولتىلدى، وزبەكتىلدى) قازاقتاردىڭ بولۋى. جالپى، مەن قازاقتى ءورىستىلدى، قازاقتىلدى دەپ بولگەنگە قارسىمىن. قازاق ورىسشا سويلەسە دە - قازاق. بىراق، جات تىلدە ءومىر سۇرگەن مادەنيەت، ءبارىبىر، انا ءتىلى قۇرىسا، ەرتەڭىنە كوزى بىتەلگەن بۇلاق سەكىلدى كەۋىپ، قاڭسىپ قالادى. باسقا تىلدە جان ساقتاپ وتىرعان مادەنيەتتىڭ ءومىر ءسۇرۋ ءبىر-اق شارتى بار، ول - انا ءتىلىنىڭ ءتىرى بولعانى. مەن بۇرىن بالانىڭ ءتىلى قازاقشا شىعۋى كەرەك دەپ ويلايتىنمىن. كەيىن قاراسام، ءتىلى ورىسشا شىقسا دا، قازاق مەكتەبىندە وقىعان بالا قازاقشا سويلەپ شىعا كەلەدى ەكەن. بالانىڭ ءتىلى قازاقشا شىعۋ كەرەك دەگەندى جەلەۋ ەتىپ العان اكىم-قارالار بالالارىن قازاق بالاباقشاسىنا بەرەدى دە، كەيىن ورىس مەكتەبىندە وقىتادى. بۇل دۇرىس ەمەس. قازاقتىڭ بولاشاعىنا قازاق مەكتەبىندەي جۇمىس ىستەيتىن ەشقانداي قوعامدىق، مەملەكەتتىك  ينستيتۋت جوق. بۇكىل قازاق بار كۇشىمىزدى  ورتا مەكتەپتەرىمىزدە ءبىلىم دارەجەسىنىڭ ارتۋىنا سالۋىمىز كەرەك. مەكتەپ قىزمەتكەرلەرىنىڭ الەۋمەتتىك جاعدايىن جاقسارتۋدى ۇكىمەتتەن تالاپ ەتەيىك. قازاقتىڭ قازاق ەكەنىن دالەلدەيتىن تولقۇجاتى - قازاق ورتا  مەكتەبىنىڭ اتتەستاتى. ەكىنشى ماسەلە، دۇنيەجۇزىندە تارىداي شاشىراعان قازاقتاردىڭ ءبارىن دەرلىك ەلىمىزگە قايتارۋ كەرەك. حالىقتىڭ نەعۇرلىم سانى از بولسا، سوعۇرلىم ونىڭ كوپتەگەن مادەني-رۋحاني تاسقىندارعا قارسى تۇرا الۋ قابىلەتى تومەندەيدى. تاريحقا ۇڭىلسەك، الەمدەگى الىپ يمپەريا قۇرعان حالىقتاردىڭ سانى 40 ميلليوننان 100 ميلليونعا دەيىن جەتەدى. كوپ حالىق ءوزىنىڭ ماقسات-مۇددەسىن تاباندى قورعاي الادى. ال ءبىز كىپ-كىشكەنتاي قازاق ءوز ىشىمىزدە قىرىققا بولىنەمىز. قازىرگى كەزدە ءاربىر قازاق بالاسى سانىمىزدىڭ 20 ميلليونعا تەز جەتۋى كەرەك ەكەنىن ءبىلۋى، ءتۇسىنۋى كەرەك. ادامدارى ۇلى بولمايىنشا، وتان ۇلى بولمايدى. قازاعى كوبەيمەيىنشە، قازاقتىڭ ماسەلەسى بىتپەيدى.

ەسكەرتۋ: «الاش ايناسى» گازەتىندە جاريالانعان سۇحباتتىڭ تولىقتىرىلعان نۇسقاسى www.abai.kz اقپاراتتىق پورتالىندا جارىق كورىپ وتىر.