ءبىز وسى نە ءبىتىرىپ ءجۇرمىز؟
قر پرەزيدەنتى سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى، مەملەكەتتىك «دارىن» جاستار سىيلىعى مەن قازاقستان جاستار وداعى سىيلىعىنىڭ يەگەرى، قر مادەنيەت قايراتكەرى، فيلوسوفيا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى، جۋرناليست بولاتبەك تولەپبەرگەننىڭ جاڭا كىتابى وسىلاي اتالادى.
مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگىنىڭ «ادەبيەتتىڭ الەۋمەتتىك ماڭىزدى تۇرلەرىن باسىپ شىعارۋ» باعدارلاماسى بويىنشا جارىق كورگەن كىتاپتى «سوزدىك-سلوۆار» باسپاسى «دارىن» مەملەكەتتىك جاستار سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتتارى» سەرياسى بويىنشا ەكى مىڭ دانامەن وقىرمانعا ۇسىنىپ وتىر.
اۆتوردىڭ ء“بىز وسى نە ءبىتىرىپ ءجۇرمىز؟” اتتى پۋبليتسيستيكالىق ەڭبەگى ۇلتىمىزدىڭ كەشەگىسى مەن بۇگىنگىسىنە ارنالعان. اتاپ ايتقاندا، الاش قايراتكەرلەرىنىڭ ەل تاريحىنداعى الاتىن ورنى مەن تاۋەلسىزدىك تولعاۋى – قازىرگى الەۋمەتتىك بولمىس پەن ساناداعى ۇلتتىق يدەيا اراقاتىناسىن زەردەلەگەن. سونىمەن قاتار، قازاقتىڭ ورتاق قۇندىلىق باستاۋىن جاساۋ جانە جاس ۇرپاق بويىنا وتانسۇيگىشتىكتى ءسىڭىرۋ ماسەلەلەرى اتالعان ەڭبەكتە جان-جاقتى كورىنىس تاپقان.
ەلدى دامۋدىڭ ساپالى جاڭا دەڭگەيىنە شىعاراتىن باسىمدىقتار مەن ۇلتتىق يدەيانى ىزدەستىرۋ ماسەلەسى، سونىمەن قاتار، قازىرگى ۋاقىتتا ۇزاق مەرزىمدىك ۇلتتىق يدەولوگيانى ايقىنداۋدىڭ قاجەتتىلىگى اتالعان ەڭبەكتە لايىقتى تۇرعىدا تالدانعان. اۆتوردىڭ ءتىلى جاتىق، ويى تۇسىنىكتى، قالامگەرلىك قارىمى ايشىقتى.
«الاش قوزعالىسىنان تاۋەلسىزدىككە دەيىن» اتتى ءبىرىنشى بولىمدە ۇلت پەن ۇلتشىلدىق، ۇلتتىق سانا مەن ۇلتتىق بىرەگەيلىك جانە ونى قوزعايتىن ينتەللەكتۋالدىق ەليتانىڭ رۋحاني جانە الەۋمەتتىك قىزمەتتەرىن ساراپتاۋ نەگىزىندە حح عاسىردىڭ باسىندا زامان تالابىنا ساي ساپالىق تۇرعىدان جەتىلگەن جانە ءوز ەۆوليۋتسياسىنىڭ جاڭا ساتىسىنا كوتەرىلگەن قازاقتىڭ ۇلتتىق يدەياسى - الاش يدەياسى جانە قوزعالىسى باعامدالادى.
اۆتور الاش يدەياسى تۋرالى پايىمدارىن، ياعني قازاق ەلىنىڭ ۇلتتىق مۇرات-مۇددەسىن قورعاۋ جولىندا ومىرگە كەلگەن قوعامدىق-ساياسي قۇبىلىسقا بايلانىستى ءوز تۇجىرىمدارىن وقىرمان نازارىنا ۇسىنادى. الاش يدەياسى تارازىلانا وتىرىپ، حح عاسىردىڭ ءتۇرلى كەزەڭدەرىندەگى ۇلت-ازاتتىق قوزعالىستار اراسىنداعى ءوزارا لوگيكالىق بايلانىس ۇتىمدى باياندالعان. اۆتور الاش يدەياسى ءۇشىن كۇرەستى كەڭەستىك بيلىك جاعدايىندا جالعاستىرعان قوعامدىق ۇيىمدار مەن جەكە ازاماتتاردىڭ قىزمەتىن ناقتى قۇجاتتىق ماتەريالدار ارقىلى بەرگەن. سونداي-اق، تاۋەلسىزدىكتەن كەيىنگى قازاق جاستارىنىڭ ساياسي-الەۋمەتتىك جاعدايى دا تالدانعان. الاش يدەياسىنا قىزىعۋشىلىق تانىتقان بارشا وقىرمان، جاستار جانە جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ ستۋدەنتتەرى بۇل بولىمنەن ءبىرشاما ماعلۇماتتار تابارى انىق.
«جاسامپاز يدەيانىڭ جالعاسى» اتتى ەكىنشى بولىمدەگى پۋبليتسيستيكالىق تولعاۋلارعا ۇلتتىق ماسەلەلەر، تاريحي اقتاڭداقتار جانە دەموكراتيا پرينتسيپتەرى ارقاۋ بولعان. ءوز اۆتورلىعىمەن جانە قۇراستىرۋىمەن جيىرماعا جۋىق تاريحي-اعارتۋشىلىق باعىتتاعى كىتاپتاردى جارىققا شىعارعان اۆتوردىڭ بۇل ەڭبەگى كوسەمسوز جانىرىندا جازىلعان دۇنيەلەر. اتالعان بولىمنەن – ەلىم دەپ سوققان جۇرەكتەردىڭ ءلۇپىلىن، زايىرلى مەملەكەتتىڭ وتكەنى مەن بۇگىنىن، بولاشاعىن، تاريحى مەن شەجىرەسىن، ءتىلى مەن ءدىلىن، ازاتتىعى مەن ەركىندىگىن، حالىقتىڭ بىرلىگى مەن تاۋەلسىزدىكتىڭ تۇعىرىن اڭعارارىڭىز انىق.
سونىمەن قاتار، اۆتور جاhاندانۋ جاعدايىندا زياتكەرلىك ۇلت قالىپتاستىرۋدىڭ، باسەكەگە قابىلەتتى قاۋىم تاربيەلەۋدىڭ، الدىڭعى قاتارلى ەلۋ ەلدىڭ قاتارىنا قوسىلۋدىڭ باستاۋى رەتىندە قازاق حالقىنىڭ رۋحاني مۇراسىن تەرەڭدەتە زەرتتەپ، ونىڭ قۇندى رۋحاني مول بايلىعىن جاستار اراسىندا ناسيحاتتاۋ، بۇگىنگى اشىقتىق پەن مادەني پليۋراليزم اياسىندا باسقا مادەنيەتتەر مەن وركەنيەتتەرگە جەتكىزە ءبىلۋ – ۇلتتىق يدەيانىڭ ۇيلەسىمدى قالىپتاسۋى بارىسىنداعى وڭتايلى جانە كەلەشەگىنەن ءۇمىت كۇتتىرەتىن ارەكەت ەكەندىگىن اتالعان بولىمدە تارازىلايدى.
«اڭگىمەلەر» اتتى ءۇشىنشى ءبولىم پۋبليتسيست-قالامگەر، عالىم-زەرتتەۋشى بولاتبەك تولەپبەرگەندى جازۋشىلىق قىرىنان تانىتا تۇسەدى. بۇل بولىمدە اۆتوردىڭ ءار جىلدارى جازعان، ەشقانداي كىتاپتارعا، جيناقتارعا ەنبەگەن پروزالىق شىعارمالارى، ياعني اڭگىمەلەرى ەنگىزىلگەن.
بۇل بولىمدەگى كەيىپكەرلەرىن دە جانىنداي جاقسى كورىپ، اسەم تابيعاتتى اسەرلى ەتىپ سۋرەتتەگەن، ۇلتجاندىلىق پەن ەلجاندىلىقتى ەلجىرەي وتىرىپ ناسيحاتتاعان. جۇرەگى حالقىم دەپ سوققان قارلىعاش كوڭىل قالامگەر قاسيەتتى داستۇرلەرىمىزدى جاڭعىرتا، نارلەندىرە تۇسكەن.
Abai.kz
