تۇرعىن سىزدىقوۆ & ابىلعازى قۇسايىنوۆ

پاتشا كوڭىلدى، Abai.kz-ءتىڭ اسا تالعامپاز وقىرماندارى! جوعارىداعى ەكى ەسىم سىزدەرگە تانىس پا؟ كوبىڭىز ۇمىتىپ تا قالعان بولارسىزدار. بۇل كىسىلەر - پرەزيدەنتتىك سايلاۋعا تۇسكەن كادنديداتتار. ءيا، قازاقستاننىڭ پرەزيدەنتتىگىنەن رەسمي ۇمىتكەر بولعان جاندار. توقسان بىردەڭەسىنشى جىلدارى ەمەس، وسى بيىل عانا. بيىل بولعاندا كالەنداردان كۇنىگە كورىپ جۇرگەن 2015 جىلدىڭ ساۋىرىندە.

تۇرعىن سىزدىقوۆ  - قازاقستان كوممۋنيستىك حالىق پارتياسى اتىنان قازاقستان پرەزيدەنتتىگىنە ۇمىتكەر بولعان. تۇرعىن ىسقاقۇلى - قازاقستان كوممۋنيستىك حالىق پارتياسىنىڭ  ورتالىق كوميتەتىنىڭ حاتشىسى. كوكشەتاۋدىڭ تۋماسى. تراكتورشى بولىپ ەڭبەككە ەتىن ۇيرەتكەن سىزدىقوۆ ءبىر-ەكى رەت اۋدان اكىمى بولىپ، اقمولانىڭ ءتۇرلى مەكەمەسىندە جاۋاپتى جۇمىستار اتقارىپتى. ايتپاقشى ول كىسى بىرنەشە كۇن بۇرىن عانا 68 جاسقا تولدى. ەگەر ول كىسى پرەزيدەنت بولعاندا استانادا جىل سايىن 2 تامىز ۇلان-اسىر توي بولار ما ەدى؟!

ابىلعازى قۇسايىنوۆ – اسىلى «نۇر وتاننىڭ» مۇشەسى. الايدا، بۇنىڭ دا كوممۋنيستىگى بار. قۇسايىنوۆ زامانىندا كپسس-كە كوپ ەڭبەگى سىڭگەن ادام. قازاقستان كوممۋنيستىك پارتياسى قاراعاندى وبلىستىق كوميتەتىنىڭ ەكىنشى حاتشىسى دەڭگەيىنە جەتكەن. سىزدىقوۆقا قاراعاندا باقانداي 5 جاس كىشى بولعانىمەن، ول وتىرعاننان جۇمساقتاۋ كرەسلولارعا وتىرىپ كورگەن. رەسەيدەن العان رەسمي «ساياساتكەر» دەگەن ءبىلىمى دە بار. قر ەكونوميكا جانە ساۋدا ۆيتسە-ءمينيسترى، يندۋستريا جانە ساۋدا ۆيتسە-ءمينيسترى، كولىك جانە بايلانىس ۆيتسە-ءمينيسترى، كولىك جانە بايلانىس ءمينيسترى، قاراعاندى وبلىسىنىڭ اكىمى قىزمەتىن اتقارعان. سونىمەن قاتار قۇرىلعاننان بەرى قازاقستان پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازارباەۆ باسقارىپ كەلە جاتقان پرەزيدەنتتىك «نۇر وتان» پارتياسىنىڭ قاراعاندى وبلىستىق فيليالى توراعاسى بولعان. ول،  1996 جىلدان - قر پارلامەنتى سەناتىنىڭ دەپۋتاتى، زاڭناما جانە سوت-قۇقىقتىق رەفورما كوميتەتىنىڭ مۇشەسى. 1999 جىلدىڭ ناۋرىزىنان - قر پارلامەنتى سەناتىنىڭ توراعاسىنىڭ ورىنباسارى. 2001 جىلى مينيسترلىكتەگى جۇمىسقا اۋىسقانعا دەيىن اراسىندا دەپۋتات تا بولىپ جىبەرگەن. قۇسايىنوۆ قازىر 2013 جىلدان بەرى قر كاسىپوداقتار فەدەراتسياسىنىڭ توراعاسى. ازدى-كوپتى ەڭبەگىنە العان التى-جەتى وردەن-مەدالى دا بار.

وقىرماننىڭ ەسىنە ەسىمىمەن بىرگە بۇل ەكى تۇلعانىڭ سايلاۋالدى باعدارلاماسىن دا سالايىق.

پرەزيدەنتتىككە ءوزىن-ءوزى ۇسىنعان ابىلعازى قۇسايىنوۆ «ەكولوگيا مەن وندىرىستىك قاۋىپسىزدىك» دەيتىن ەڭ وزەكتى تاقىرىپتى تۋ ەتتى. كانديدات تابيعاتتىڭ ءتيىمسىز پايدالانىلۋىنا، قورشاعان ورتانىڭ قالدىقتارمەن لاستاناۋىنا، بيولوگيالىق تۇرلىلىكتىڭ ازايىپ بارا جاتقاندىعىنا الاڭداۋشىلىق بىلدىرگەن. ەكولوگيا پروبلەمالارىنا توقتالا كەلە ءا.قۇسايىنوۆ ادامزاتتى تابيعاتپەن كەلىسىمدە ءومىر سۇرۋگە شاقىرىپ: "ادامدار بيوسفەرانىڭ دامۋ زاڭدارىن، ونىڭ نە سەبەپتى ىدىراۋى مۇمكىن ەكەندىگىن بىلۋگە ءتيىس. قوعامدا بيوسفەرانىڭ دامۋ زاڭدارى بۇزىلمايتىنداي جاعداي قالىپتاستىرۋعا ءتيىسپىز”، - دەگەن ەدى. «تيىستىسىڭدەر» دەگەن جوق، ء«تيىسپىز» دەدى، ءوزىن دە قوستى.

ال، سىزدىقوۆ «جاستاردىڭ باتىستىڭ جالعان يدەالىنىڭ جەتەگىندە كەتۋىنە جول بەرمەۋىمىز كەرەك» دەپ بىردەن باتىستان ىرگەسىن بولەتىن پرەزيدەنت بولاتىنىن ءبىلدىردى. ول، سونداي-اق «جالدامالى ەڭبەكتى كاپيتاليستىك قاناۋ مەن ماتەريالدىق يگىلىكتەردى ءبولۋدىڭ بۋرجۋازيالىق پرينتسيپتەرىنە» قارسى اشىق كۇرەس جاريالايتىنىن مالىمدەدى. كوممۋنيستەردەن كانديدات بولعان سىزدىقوۆ «ماتەريالدىق يگىلىكتەر الەۋمەتتىك جاعدايىنا قاراماستان بۇكىل قوعام مۇشەلەرىنە ءبولىنۋى ءتيىس» ەكەنىن دە ايتتى. ول سايلاۋالدى تۇعىرناماسىندا باتىستىق مادەنيەت پەن قۇندىلىقتاردىڭ كولەڭكەلى تۇستارىنا وتە-موتە كوڭىل ءبولۋىمىز كەرەگىن ءجيى ەسكەرتتى.

سايلاۋ ءوتتى.

سايلاۋدان بەرى تولىق ءجۇز كۇن ءوتتى.

وسى ءجۇز كۇندە باق بەتىنەن، قوعامدىق مىنبەلەردەن نە قۇسايىنوۆتى، نە سىزدىقوۆتى كورمەدىك. كورمەي قالعان شىعارمىز دەپ ارحيۆ اقتاردىق، سۇراستىردىق. ەش ءىز بولماعان سوڭ ول كىسىلەردىڭ ءوزىن ىزدەدىك.

الدىمەن قكحپ-نىڭ قىپ-قىزىل سايتىن اشىپ، نومەرىن زورعا تاپتىق. ءنوتاريۋسپىن دەدى ءبىر كەلىنشەك. «قايتا سوعىڭىز، ءبىر ءنومىردى ولار دا، مەن دە پايدالاناتىن ەدىم»،- دەدى ول. قايتا سوقتىق. «جاردەم» قورىمىز دەدى. بىرنەشە قوڭىراۋدان كەيىن عانا، «سىزدىقوۆقا الدىن الا جازىلۋ كەرەك ەكەنىن، نەمەسە پوشتامەن حات جىبەرىپ، جاۋاپ كۇتۋگە ءتيىس ەكەنىمىزدى» ۇعىندىردى پارتيا اتىنان قوڭىراۋ قابىلداعان كىسى.

كاسىپوداقتار كوميتەتى توراعاسىمەن سۇحباتتاسۋ ءۇشىن دە «جازىلۋ، حات جازۋ، كۇتۋ» دەگەن ەتاپتاردان وتۋگە ءتيىس ەكەنبىز. كوميتەتكە قوڭىراۋ سوققانىمىزدا قابىلداۋ بولىمىندەگىلەر ول كىسىنىڭ استانادا ەكەنىن، جۇمىستا ەكەنىن، وتە قاربالاس ەكەنىن ايتتى.

ەكولوگيانىڭ ەكىنشى جاناشىرى، قادىرمەندى قۇسايىنوۆ مىرزا!

مۇمكىن ءسىزدىڭ حابارىڭىز جوق شىعار. ءسىز پرەزيدەنت بولعىڭىز كەلگەن قازاقستاندا ۇلكەن اپات ورىن الدى كوكتەمدە. قۇزىرلى ورىندار بەرگەن سان بويىنشا 130 مىڭنان استام كيىك قىرىلىپ قالدى اينالدىرعان ەكى ايدا. پروتون ۇشاتىن بايقوڭىرمەن كورشىلەس وبىلىستاردا مال قىرىلدى. ىندەت ءالى توقتاعان جوق. وتكەن اپتادا عانا قىزىلوردا وبلىسىندا ۇساق مال قىرىلىپ جاتقانى تۋرالى حابار تارادى. كيىك پەن مالدى قويشى، جەردىڭ قۇرتى ەمەس پە، وسەر-ونەر...

تاۋدان اققان سەلدەن، حالىق حابارسىز قالعان تابيعي اپاتتان الماتىداعى ءۇش بىردەي اۋداننىڭ حالقى قىرىلىپ قالا ساقتادى ونشاقتى كۇن بۇرىن. كوممۋنيست بىتكەن سەنبەيتىن قۇدايدى ءجيى اۋزىنا الاتىن بوجكو بۇل جولى دا كەشىگىپ جەتتى الماتىعا. قايتا، ەسىموۆ ەرتە تۇرىپ، تىكۇشاقپەن تاۋ ارالاپ قايتىپتى. ولار بوگەت جارىلمادى دەيدى، سونشا توپان سۋدىڭ قايدان شىققانىن ءبىر قۇداي بىلەدى. ول – ول ما، شىڭدارىنا مۇز جامىلىپ، قار بۇركەنگەن الاتاۋدىڭ كەز-كەلگەن سايىنان توپان سۋ بۇرىق ەتە ءتۇسۋى مۇمكىن دەيدى.

بوجكو ورنىنان كەتكەن جوق، پروتون دا توقتاماي ۇشىرىلىپ جاتىر. وزەن-كولدەرىمىزدىڭ جاعالاۋى قوقىسقا تولعان. قاتتى ىستىقتان مۇزدار عانا ەرىپ جاتقان جوق، دالالى ايماق، جايلىمدار ورتەنىپ جاتىر. «ەكولوگيا» دەپ ەڭىرەگەن ەشكىم جوق. ءسىز دە جوقسىز؟ قايدا كەتتىڭىز؟ ەلگە ەڭبەك ەتۋ پرەزيدەنتتىك جۇمىسپەن ولشەنبەيتىن شىعار، مىناۋ ەلدىڭ ەكولوگياسىنا ەس بولاتىن بىرەۋ بولماسا، «جاسىل ەل» دەپ اعاش ەگىپ جۇرگەن ازعانتاي بريگادان باسقا باس اۋىرتقان ەشكىم جوق...

بىزگە بۇكپەستەن باتىستىڭ بار سىرىن ايتقان، سىزدىقوۆ مىرزا!

ءسىز جاقتىرمايتىن باتىسپەن، ءبىز، الىستاۋ بىلاي تۇرسىن، جاقىنداسىپ جاتىرمىز. باس شتابى باتىستىڭ قاق ورتاسى – جەنەۆادا ورنالاسقان دۇنيەجۇزىلىك ساۋدا ۇيىمى دەيتىن ۇيىمعا رەسمي مۇشە بولدىق ءبىر اپتا بۇرىن. ەلگە بۇقپانتايلاپ كىرگەن كەيبىر باتىستىق باسسىز مادەنيەت قانا ەمەس، ەل ىشىندە بۋرجۋازيالىق پرينتسيپتەر دە جالعاسىپ جاتىر. ءسىز ايتاتىن ەكونوميكادا ىلگەرلەۋ جوق. كەرىسىنشە تەڭگەمىز تاعى قۇنسىزدانا ءتۇستى. كەلىمبەتوۆ ءالى وتىرىك ايتىپ ءجۇر. ءسىز ۇستانعان ماتەريالدىق تەڭدىك قاعيداسى، بۇكىل قوعام بولىپ يگىلىگىن كورۋ دەگەنىڭىز سول ءسىز سويلەگەن زالدا قالىپ كەتكەن بولۋى كەرەك. بيلىكپەن بۇقارا قانداي الشاق بولسا، سول بۇقاراڭىزدىڭ باي مەن كەدەيى دە سونداي الشاق. بايلاردا ىنساپ جوق، بيلىكتە حالىقسۇيەرلىك جوق. سايلاۋدان كەيىن ءسىز دە جوق بولدىڭىز...

تۇرعىن سىزدىقوۆ & ابىلعازى قۇسايىنوۆ!

سىزدەر قايدا كەتتىڭىزدەر؟ مۇلدە كورىنبەيسىزدەر، ءتىپتى. شارشادى دەيىن دەسەم شيرەك عاسىردان استام ەل باسقارىپ، ايانباي ەڭبەك ەتىپ كەلە جاتقان ەلباسىنىڭ جانىندا نە ىستەدىڭىزدەر سىزدەر؟ ءبىر ايعا دا تولمايتىن ۇگىت-ناسيحات ناۋقانىنان سوڭ ۇزاق دەمالدىڭىزدار. مۇنداي دەمالىسسۇيگىش ەكەندەرىڭىزدى بىلمەي قالاي كانديدات قىپ جىبەرگەنبىز. ءمۇبادا پرەزيدەنت بولا قالساڭىزدار مىناۋ ەل نە بولار ەدى؟

بيىلعى سايلاۋدا قازاقستانعا باقانداي 27 كىسى باسشى بولعىسى كەلدى. ءبىز نەگە قاسىموۆ پەن ەلەۋسىزوۆتى، نەمەسە امانتاي قاجىنى ىزدەمەدىك؟ سەبەبى ولار رەسمي كانديدات بولۋ باقىتىنا يە بولعان جوق.  ال، ءبىز اتىن اتاعان، ۇمىتىلىپ بارا جاتقان ەكى كىسى، اتاپ ايتساق سىزدىقوۆ - 98 مىڭ 384 ادامنىڭ سەنىمىمەن كانديدات بوپ تىركەلدى.  ال، قۇسايىنوۆ ءوزى باسقاراتىن  كاسىپوداقتار كوميتەتى قازىرگى پرەزيدەنتكە قولداۋ بىلدىرگەنىنە قاراماستان، 153 مىڭ 152 قول جيناپ پرەزيدەنتتىككە كانديدات بولىپ تىركەلدى. مۇنشا قولداۋ – وسىنشالىقتى قولداۋ عانا ەمەس وسىنشالىقتى سەنىم مەن وسىنشالىقتى ءۇمىت قوي.

سايلاۋ ناتيجەسىندە تۇرعىن سىزدىقوۆ 1,87 پايىز، ابىلعازى قۇسايىنوۆ 0,68 داۋىسقا يە بولعان ەدى. الايدا ولار پرەزيدەنت بولساق ءوزىمىزدى سايلاۋشىلارعا عانا دەپ ەمەس، حالىققا قىزمەت ەتەمىز دەپ ۋادە بەرگەن.

ەگەر سىزدەر وسى كۇيى ەلگە ەڭبەك ەتۋدى دوعارساڭىزدار، وندا بۇل ماقالا سىزدەر تۋرالى جازىلعان سوڭعى ماقالا بولۋى دا مۇمكىن.

نۇرعالي نۇرتاي

Abai.kz