قازاقتىڭ كەمەڭگەر اقىنى، سارقىلماس قازىناسى - دانىشپان ابايدىڭ تۋعانىنا بيىل 170 جىل. وسىعان وراي قازاقتىڭ تابانى تيگەن جەردىڭ بارىندە حاكىم اتا تويىن اتاپ ءوتۋ شارالارى مەن ونىڭ مۇرالارىن ۇرپاققا ناسيحاتتاۋ ءجۇرىپ جاتىر. جاڭالىقتارىمىزدا ابايدىڭ 170 جىلدىعىنا تۋعان توپىراعى شىعىس قازاقستان وڭىرىندە ءدۇبىرلى توي وتەتىنىن حابارلاعان ەدىك. سونداي-اق، اقىن مۇراسىن دارىپتەۋدەن شەتەل قازاقتارى دا تىس قالماي،  اباي تۋرالى مۋلتفيلم ءتۇسىرىپ جاتقان شەتەلدەگى قانداستارىمىز تۋرالى دا جازعانبىز. حاكىم «ابايدىڭ جولىن» ۇستانىپ، جاستاردى تىڭ عىلىمدى، وزىق تەحنولوگيانى يگەرۋگە دارىپتەپ جۇرگەن، «ابايدىڭ بالالىق شاعى» اتتى 3D-دە مۋلتفيلم ءتۇسىرىپ جاتقان ۇرىمجىدەگى قانداسىمىز عۇسمان قاجىتايۇلىنان تەلەفون ارقىلى سۇحبات الىپ ەدىك.

- اسسالاۋماعالەيكۇم، عۇسمان قاجىتايۇلى! اۋەلگى سۇراعىمىز، ءسىزدىڭ انيماتسيالىق كومپانيانى «اباي جولى» دەپ اتاۋىڭىزدىڭ سىرى نەدە؟ وسى كومپانيادا بۇگىندە قانشا ادام جۇمىس ىستەيدى، ولار قانشالىقتى كاسىبي مامان؟

- ۋاعالەيكۇمۇسسالام! ارينە، ءبىزدىڭ كومپانيانىڭ «اباي جولى مادەنيەت تاراتۋ سەرىكتەستىگى» اتالۋىنىڭ وزىندىك ءمانى بار. كومپانيامىزدىڭ قۇرىلۋ الدىنداعى نەگىزگى باعىتى – تەحنيكاعا سۇيەنىپ، مادەنيەت سالاسىندا قىزمەت ەتۋ بولدى. ياعني، 3D  تەحنولوگياسىنا سۇيەنىپ مادەنيەت تانىستىرۋ، نارىق جاراتۋ. سوندىقتان بىزگە جاڭالىققا ۋاكىلدىك ەتەتىن، ءوز رۋحانياتىمىزعا ۋاكىلدىك ەتەتىن، ءارى، حالىق ەستىگەندە بىردەن ەستە قالاتىن ات قاجەت بولدى. ءسويتىپ، كەڭ ويلانىپ، تەرەڭ تولعانىپ، كومپانيامىزدىڭ اتىن «اباي جولى» دەپ اتادىق. اباي جولى – جاڭالىققا، عىلىمعا باستايتىن جول. ابايدىڭ جولى تەك قازاق حالقىنىڭ عانا ەمەس، ول – كۇللى ادامزات رۋحانياتىنىڭ داڭعىل جولى.

باسقا تۋىسقان ۇلتتارعا بۇنىڭ ماڭىزدىلىعىن كورسەتىپ بەرۋ ءۇشىن، الدىمەن ءوزىمىز وسى جولمەن جۇرە ءبىلۋىمىز كەرەك. قازىر كومپانيامىزدا 20-دان استام ۇل-قىزدارىمىز جۇمىس ىستەيدى. ولاردىڭ الدىنا 5 جىل بولدى. جاڭادان ءبىلىم الىپ، قىزمەتكەرلەر قاتارىنا قوسىلىپ جاتقاندار دا بار. ۋاقىتى كەلگەن كەزدە ولار دا قوسىنىمىزعا قوسىلادى. تەحنيكالىق قىزمەتكەرلەرىمىز 3D انيماتسيالىق ەكزامەندەردەن ءوتىپ، مەملەكەتتىك قاتىستى ورىنداردان «تولىمدى انيماتور» كۋالىگىن العان جاستار.

- «ابايدىڭ بالالىق شاعى» 3D مۋلتفيلم «اباي جولىنىڭ» العاشقى جوباسى ما؟ بۇدان باسقا قانداي جوبالار جاسادىڭىزدار؟

- 104 سەريادان تۇراتىن «بالا اباي» - كومپانيامىزدىڭ العاشقى جوباسى. ەگەر، بۇل ءساتتى بولىپ جاتسا، تولىق مەتراجدى فيلمدەر جاساۋ جوسپارىمىزدا بار. اللا جازسا، قالعان جوبالاردى ۋاقىت كەلگەن كەزدە حالىققا ۇسىناتىن بولامىز.

- «ابايدىڭ بالالىق شاعى» 3D ءمۋلتفيلمىنىڭ ستسەناريىن كىمدەر، قالاي جازدى؟ قانداي دەرەكتەر مەن كىتاپتارعا سۇيەندىڭىزدەر؟ قازاقستانداعى ابايتانۋشىلاردان كەڭەس الدىڭىزدار ما؟

- ءمۋلتفيلمىنىڭ ستسەناريىن قازاقستان ازاماتتارى مەن وسى جاقتاعى قانداستارىڭىز ورتاق اقىلداسىپ جازعان. كوپتىڭ كەڭەسىنە جۇگىندىك. بۇعان قازاقتىڭ ميفتىك اڭىزدارى مەن مۇحتار اۋەزوۆ اتامىزدىڭ «اباي جولى» رومانى نەگىز ەتىپ الىندى. بىراق، 100 پايىز رومانمەن ساي ەمەس. ويتكەنى بۇل مۋلتفيلمدە ابايدىڭ بالا كەزى، قازاق بالالارىنىڭ ۇلكەندى سىيلاپ، كىشىنى ايالايتىن تاربيەلىلىگى، قيىنشىلىق الدىندا سابىرلىلىعى مەن تاپقىرلىعى، الا ءجىپتى اتتامايتىن ادالدىعى مەن اقىلدى اباي وبرازى سومدالادى. نەگىزىنەن بالالىق شاعى ايتىلادى.

- ءبىر سۇحباتىڭىزدا ء«بىز كەمىندە 500-دەن استام قازاق ازاماتىن انيماتسيا سالاسىن يگەرۋگە تاربيەلەپ شىعۋىمىز كەرەك»،- دەپسىز. بۇل ماقسات بۇل كۇندە قانشالىقتى ورىندالدى؟

- ارينە، بۇل 500-دەن ارتىق انيماتور ۇلتىمىزدىڭ اتادان كەلە جاتقان كوپتەگەن تارتىمدى ميفتىك اڭىز-اڭگىمەلەرىن ستسەناري تۇرىندە نەمەسە تولىق مەتراجدى ەتىپ جاساپ، دۇنيەگە تاراتۋ ءۇشىن ەشقانداي كوپتىك ەتپەيدى دەپ ويلايمىز. 5-6 جىل ۋاقىت كەتەدى. ءبىز، ازىرگە دەيىن ءوزىمىز تاربيەلەپ شىققان تەحنيكالىق مامانداردى قوسپاعاندا، بيىل قىركۇيەكتە وقۋىن باستايتىن «اباي» اتىنداعى اكادەميامىزعا 50 شاكىرت قابىلدايمىز دەپ وتىرمىز.  كەلەر جىلى قابىلداناتىن ادام سانى بۇدان دا كوپ بولادى.

- قازاقستاندا سوڭعى جىلدارى شىققان «ەر توستىك»، «الداركوسەنىڭ كوڭىلدى وقيعالارى» سياقتى مۋلتفيلمدەردى قالاي باعالايسىز؟ كورەرمەنىن بىردەن باۋراۋ ءۇشىن قازاق انيماتسياسىنا نە جەتىسپەيدى؟

- سوڭعى جىلدارى قازاقستاندا شىققان ءسىز ايتقان جانە باسقا دا مۋلتفيلمدەرگە مەنىڭ ەمەس، حالىقتىڭ باعاسى ماڭىزدى عوي. ەڭ ءادىلى - حالىقتىڭ باعاسى، ءسوز بار عوي «حالىق ايتسا، قالت ايتپايدى» دەگەن. ءبىز قولعا العان بۇل جوبامىزدى، جان دۇنيەمىزبەن، تەرەڭ سۇيىسپەنشىلىكپەن، قوعام جانە ۇرپاق الدىنداعى جاۋاپكەرشىلىكپەن، ەڭ سوڭعى وزىق تەحنولوگيالارمەن حالىقارالىق دەڭگەيگە، نارىققا شىعارۋعا كۇش سالىپ جاتىرمىز. تەك سوندا عانا ەلىمىزدىڭ، سونداي-اق، شەتەلدەردىڭ تەلەارناسىندا قازاق ءمۋلتفيلىمىن كورسەتۋ مۇمكىن بولماق. جالپى، بىزدە، ءبىزدىڭ قوسىنىمىزدا قازاق انيماتسياسىنا دەگەن ۇلكەن ماحاببات بار.

- قىركۇيەك ايىنا جوسپارلاپ وتىرعان اباي اتىنداعى انيماتورلار اكادەمياسىنىڭ ەرەكشەلىگى نە بولماق، وزىنە جۇكتەگەن مىندەتى قانداي؟

- قىركۇيەك ايىندا وقۋ باستايتىن اكادەميا شىڭجاڭداعى بىردەن-ءبىر انيماتسيالىق اكادەميا. سونداي-اق، بۇل شىڭجاڭداعى تۇڭعىش رەتكى مەملەكەتتىك جوعارعى وقۋ ورنى مەن انيماتسيالىق كومپانيانىڭ بىرلەسىپ قولعا العان جوباسى. مىندەتى – بىرنەشە جىلدىق وقۋ ارقىلى مەملەكەتتىك ولشەمنەن وتكەن تولىمدى انيماتورلار تاربيەلەپ شىعۋ. سونداي-اق، ستۋدەنتتەرىمىزدى مەملەكەت مويىندايتىن جوو بەرەتىن ءبىرتۇتاس مامان ديپلومىنا يە ەتۋ. ءبىز شاكىرتتەرىمىزگە سونداي ديپلوم بەرمەكپىز.

- اتاجۇرتقا ءجيى كەلىپ تۇراسىز با؟ قىتايداعى قانداستارىمىزبەن ەلدەگى باۋىرلارىڭىزدىڭ مادەني بايلانىسىن قالاي باعالايسىز؟

- مەن قازاق ەلىنە جۇمىس بابىمەن ءجيى بارىپ تۇرامىن. ەكى ەلدەگى قانداستاردىڭ مادەني بايلانسىن ءوز باسىم جوعارى باعالايمىن. بۇدان كەيىن دە ەكى ەلدەگى مادەنيەت جاعىنان اۋىس-تۇيىستەر ءتىپتى جوعارى ورەگە كوتەرىلەدى دەپ بىلەمىن.

- ابايدىڭ 170 جىلدىعى قىتايداعى قانداستارىمىز اراسىندا قالاي اتالىپ ءوتىپ جاتىر؟ جالپى قىتايدا اباي قانشالىقتى ناسيحاتتالادى؟

- اباي اتامىزدىڭ 170 جىلدىعىن بۇل جاقتاعى قانداستارىڭىز اتاۋسىز قالدىرىپ جاتقان جوق، ءارالۋان جولدارمەن تويلاپ جاتىرمىز. اتاپ ايتقاندا عىلىمي كونفەرەنتسيالار مەن ءتۇرلى دەڭگەيدەگى مادەني ءىس-شارالار ءوتىپ جاتىر. «اباي تاعىلىمى – زامان ايناسى» اتتى ارناۋلى باعدارلامالار باق ارقىلى اباي مۇرالارىن ۇرپاقتار رۋحانياتىنا ءار قىرىمەن تانىستىرىپ جاتىر.

ال، قىتاي حاقىنىڭ ءدال ءوزى ابايدى، ارينە، 100 پايىزى تانىمايدى. بىراق تا، ابايدى بىلەتىندەر اباي يدەولوگياسىن جوعارى باعالايدى. ابايدى دۇنيەنىڭ وزىق ويلى فيلوسوفتارىمەن تەڭ كورمەسە، كەم كورمەيدى. سوندىقتان ابايدىڭ ناسيحاتتالۋى بۇل جاقتان جىلدان-جىلعا جوعارى بەلەسكە كوتەرىلىپ كەلە جاتىر. باسقاسىن ايتپاعاندا، «بالا اباي» ءمۋلتفيلمى تابىستى شىعار بولسا، وندا ونى بۇل جاقتاعى مەملەكەتتىك تەلەارنالاردان كورسەتۋگە مۇمكىندىك الامىز.

- سۇحباتىڭىزعا راحمەت! شىعارمالىق تابىس تىلەيمىز!

- وزدەرىڭىزگە دە ۇلكەن راحمەت! ءبىزدى ىزدەپ، كوڭىل ءبولىپ جاتقاندارىڭىزعا العىس بىلدىرەمىز! مەن ءبىر ۇلتتىڭ مادەنيەتى - سول ۇلتتىڭ گەنى سياقتى دەپ ويلايمىن. ءار ۇلتتىڭ مادەنيەتىنە قاراپ، سول ۇلتتىڭ وتكەن تاريحتا قانداي بولعانىن، قانشالىقتى وزىق ەكەنىن بايقاۋعا بولادى. ءبىز باسقالاردىڭ مادەنيەتىن قابىلداۋشى عانا ەمەس، ءوز مادەنيەتىمىزدى دە دۇنيەگە تاراتۋشى بولۋىمىز كەرەك. بۇل جۇمىس بارىمىزگە ورتاق جۇمىس دەسەك تە بولادى. وسى سالادا ورتاق يدەيامەن، جاقسى پىكىرلەرمەن ءتىل الىسىپ تۇرايىق. ابايشىل ازاماتتارعا دۇعاي سالەم ايتامىز. اباي اتامىزدىڭ 170 جىلدىعى قۇتتى بولسىن!

سۇحباتتاسقان نۇرعالي نۇرتاي.

Abai.kz