دۇنيەتانۋ ءىلىمى كوبىندە جوعارى وقۋ ورىندارىندا وقىتىلادى. جوعارى ءبىلىمى بار ادامدار، ەگەر پارا بەرمەي ءوزى وقىعان بولسا، ءبىلىمنىڭ كۇشىن سەزىنە الادى جانە ولار "وقىعاندارعا" شوشىپ قارامايدى. اۋديتورياسى كەڭ ءسىزدىڭ سايتىڭىزعا بۇل ماقالامدى وقىرمانعا وي تاستار دەگەن ۇمىتپەن ۇسىنامىن.

اۆتور

فوبيا – بەلگىسىزدىكتەن تۋىندايتىن ۇرەي. قاراڭعى بولمەگە كىرگەندە شىڭىراۋعا ءتۇسىپ كەتەردەي، كولىككە وتىرعاندا اپاتقا ۇرىناتىنداي، كوشەگە شىققاندا بىرەۋلەر ۇرىپ-سوعىپ كەتەردەي كورىنەتىن، ورىندالۋى بولا قويمايتىن قورقىنىش.

وقىعان قىزداردان قورقۋدى وسى فوبياعا بالاۋعا بولادى. ەندەشە فوبيانى جەڭىپ كورەلىك. ول ءۇشىن انىق كوز جەتكىزىپ اقيقاتىن ءبىلۋ جانە بىلۋگە ۇمتىلۋ ءۇشىن ىشتەن شىعاتىن جىگەر كەرەك.

ايەلدىڭ ەڭ ۇلكەن ومىردەگى مىندەتى – وتاناسى اتانىپ، بەسىك تەربەتىپ، وشاعىندا ۇيىتقى بولۋ. بالا تاربيەسى دە ەڭ الدىمەن انانىڭ موينىنا جۇكتەلەدى. ەر ادام ءدال ايەل ادام سياقتى ۇيدەگى بالا-شاعا تاربيەسىمەن كۇندە جولىعا بەرمەيدى. كوبىنە ناپاقا تابۋمەن دالادا جۇرەدى، ۇيگە تىنىعىپ، كۇش جيناۋ ءۇشىن كەلەدى. ايەل شارۋاسىنا قولعابىس بەرۋگە تىرىساتىن ەر ازاماتتار جەتكىلىكتى. دەگەنمەن، ايەلدىڭ ۇيلەستىرەتىن شارۋالارىنا كەيدە ۇدەسى جەتە بەرمەيدى. بۇل ءوز الدىنا بولەك اڭگىمە.

اتا-انا بارلىق قايراتىن وتباسىنداعى بالالارى ەشتەڭەدەن تارىقپاي، تاربيەلى دە اقىلدى، قوعامدا وزىندىك ورنى بار تۇلعا بولىپ وسۋىنە جۇمسايدى. بالانى وسىنداي تۇلعا بولىپ قالىپتاسۋىنا البەتتە ايەلدىڭ ىقپالى ۇلكەن بولماق. وسى ورايدا ءبىلىمسىز ايەلگە بۇل شارۋا قيىنعا سوعادى.  

بالا تۋىلا سالىسىمەن ونى كۇتىپ-باپتاۋ، وسە كەلە جامان ادەتتەرىنەن ارىلتۋ، مەكتەپكە جەتكەندە وقۋىن قاداعالاۋ، ءجاسوسپىرىم بولعاندا وعان ءتىلىن تاۋىپ سويلەسە ءبىلۋ – مۇنىڭ ءبارى بىلىممەن باسقارىلاتىن بولسا، بالاڭىز قوعامدا تۇلعا بولىپ قالىپتاسا الادى. ال ەگەر، كەرسىنشە بولسا، بالانىڭ ەرتە جاستا جاقسى جەتىلمەۋى، جامان ادەتتەردى بويىنا ءسىڭىرىپ الۋى، مەكتەپتە وقۋعا ىنتاسىز بولۋى، وسكەلەڭ مەزگىلدە اتا-اناسىنا «كۇيدىرگى» اتانۋى عاجاپ ەمەس.

ءبىلىم اعايىن-تۋىسپەن قارىم قاتىناس كەزىندە دە وتە كەرەك. ءبىلىمدى ادام قيىن ماسەلەلەردىڭ شەشىمىن اربانى دا سىندىرماي، وگىزدى دە ولتىرمەي الىپ شىعا الادى. ءبىلىمسىز ادام جوق جەردەن شۋ شىعارىپ، ەل-جۇرتتى ۇرىستىرىپ قويۋى مۇمكىن. شايپىاۋىز جانە وسەك-اياڭدى ساپىرىپ جۇرەتىن ايەلدەرگە قاراعاندا ءبىلىمدى وقىعان ايەلدەر ارنارسەگە ويلانىپ جاۋاپ بەرەدى، كەرەكسىز اقپاراتتى اۋزىنان شىعارمايدى.

ءبىلىمدى ايەل ەر ازاماتىنىڭ ابىرويىن ەل الدىندا كوتەرىپ ء«بىزدىڭ ۇيدەگى قوجايىن»، «سۇيەنىشىم مىقتى عوي»، «اكەسىنىڭ تاربيەسى» دەي وتىرىپ، ءتىپتى تابىسى جوق ەرىن دە اسپانعا شىعارىپ قويا الادى.

ءازىلحان نۇرشايىقوۆتىڭ «ماحاببات قىزىق مول جىلدارىندا» كۋرستاس قىزى مەڭتايعا ولەڭ ارناپ جازعان سوڭ، قىزدان قورقاتىن جەرى بار. سوندا اۋىل ايەلدەرىنىڭ قايتىپ ۇرساتىنى ەسىنە ءتۇسىپ، الگى مەڭتايدان دا سونداي جامان سوزدەر ەستۋگە دايىن تۇرماي ما. بىراق ءبىلىمدى، كوزى اشىق قىزدىڭ اۋزىنان «اقىن ەكەنسىز» دەگەن ءىلتيپاتتى ەستىپ، قاتە ويلاعانىن ۇعادى.

وقىعان قىز دەگەندى «بۇزىلعان قىز» دەپ ۇقپاڭىز.  بۇل ورايدا پارا بەرىپ باعا العانداردى ەمەس، ءبىلىم قۋىپ كوزىن اشقاندار تۋرالى ايتامىن. شىنايى ءبىلىمى بار ادام – ەر بولسا دا، ايەل بولسا دا ءوز ىسىنە شەبەر كەلەدى. ال، قازىرگى زاماندا قوعامنان ورىن الۋ ءۇشىن ازعانتاي ءبىلىمدى قاناعات قىلا المايمىز. ءتىپتى ءۇي شارۋاسىندا وتىرعان ايەل دە عىلىم نەگىزدەرىنەن حابارى بولماسا، بالالارىنا ىقپال ەتە المايدى. ويتكەنى، ءبىزدىڭ زامانىمىز – اقپاراتتىق سوعىستار عاسىرى. بالاڭىزعا تاريحتىڭ تاعلىمىن، ءدىننىڭ تازالىعىن، ءداستۇردىڭ يگىلىگىن، قانىمىزدىڭ تەكتىلىگىن، ەلدىڭ قادىر-قاسيەتىن، زاماننىڭ ىعىن، ءومىردىڭ سىرىن كىم ايتىپ تۇسىندىرەدى؟

وسىنداي تۇسىندىرۋدەن كەندە قالعان بالالار نە بولسا سونى وزىنە ولشەپ كورۋگە اۋەس كەلەدى. تۇسىنىگى كەم بالا «تەرروريست» بولىپ كەتۋى، «گوت» اتانۋى، «گەيگە» اينالۋى ابدەن مۇمكىن. بەسىگىمىزدى تەربەتكەندە ء«الديدى» ايتىپ وتىرىپ، ەل مەن جەردىڭ قادىرىن، وتاننىڭ ىستىق ەكەنىن، كوكتە قۇداي، جەردە پەندە بولاتىنىن، دۇنيەدە تالاي قۇپيا  تۇنىپ تۇرعانىن بالالاردىڭ قۇلاعىنا قۇياتىن اقىلدى انالارىمىز امان بولسىن.

گۇلجان ءىزتاي، جۋرناليست، جازۋشى

Abai.kz