جەتتى جۇتتىڭ ءبىرى-جالقاۋلىق. ول شىنىمەن ادامدى جۇتىپ تىنۋعا قاۋقارى جەتەتىن جامان ادەت. ال ءبىر مەملەكەتتە جالقاۋلار كوپ بولسا، وندا ول ەلدىڭ بولاشاعىنا تۇتاستاي قاۋىپ ءتوندى دەگەندى بىلدىرەدى.ەگەر گەندىك قارۋ سەكىلدى، ادام بويىنداعى جالقاۋلىقتى ارتتىراتىن قارۋ ويلانىپ تابىلسا، وندا ءسوز جوق كەز-كەلگەن ەل ول قارۋدى جاۋىنا قارسى كۇش رەتىندە پايدالانار ەدى. دەمەك، ءبىز جالقاۋ بولساق، دۇشپانىمىزدىڭ ءبىرىنشى تىلەگىن بۇلجىتپاي ورىنداپ بەرەمىز دەگەن ءسوز. وسى تۋرالى «الاۋينفورم» پورتالى پسيحولوگ زەرتتەۋىن وقىرماندارىنا ۇسىنادى.

تاۋەلسىزدىك العانىمىزعا اتتاي جيىرما بەس جىل بولدى ەڭ بولماسا ءبىر تەحنيكانىڭ، ءبىر عىلىمنىڭ مايىن ءىشىپ،  سۇيەگىن شاشقانىمىز بار ما؟ وزگە مەملەكەت ءبىزدىڭ نەمىزدى تۇتىنادى؟ بۇنىڭ ءبارى ەرىنشەكتىك، جالقاۋلىق دەپ بىلەمىن. ەرىنشەكتىك قانىمىزعا ءسىڭىپ، پسيحولوگيامىزدى دەندەپ العان. «سىنىققا سىلتاۋ تابىلار» دەگەندەي نەشە ءتۇرلى سىلتاۋ ايتامىز دا تۇرامىز. وزگەنىڭ قولىنان كەلەتىن دۇنيە مەنىڭ دە قولىمنان كەلەدى دەگەن ءسوز ويىمىزعا كىرىپ تە شىقپايدى. مىنە وسى ماسەلەلەردى پسيحولوگيالىق تۇرعىدا قاراستىرىپ كورەيىك.

جالپى جالقاۋلىق اۋرۋ ما، الدە السىزدىك پە؟

بۇل سۇراققا ناقتى جاۋاپ بەرۋ قيىن. ويتكەنى جالقاۋلاردا كوپتەگەن كورىنىستەر بار. تۇجىرىمداي  كەلە جاۋلقاۋلار السىزدىككە جاقىن بولىپ كەلەدى. قازىرگى ومىردە كوبىنەسە جاقاۋلىقتى باسقا ىسپەن اۋىستىرادى. مىسالى ستۋدەنت ەمتيحانعا دايىندالۋدىڭ ورىنىنا تەلەفون شۇقىلاۋمەن، ۆيدەو كورۋمەن نەمەسە جولداستارىمەن كوشەدە جۇرەدى.  اۋرۋ دەپ ناقتى ءبىر ماسەلە بولعاندا، قاشان ادام اعزاسى  السىرەپ، تىنىشتىقتى ىزدەگەن كەزدە ايتاتىنىمىز بار. بۇنداي اۋرۋلار پسيحيكاعا نەمەسە اعزا اسەر ەتەۋى ابدەن مۇمكىن. ايتپاقشى، بىرىنشىسىنەن ەكىنشىسىن ءبولىپ قاراستىرۋ  قيىن ەمەس. جالقاۋلىق، ادامنىڭ  وزىنە ءتان قاسيەتى بولماسا، الايدا سونداي كەيىپتە جۇرسە، وندا بىردەن  ونى اۋرۋ ساناتىنا قوسا سالۋعا بولمايدى. بۇنى ءبىز دەپرەسسياعا ء تۇسۋى دەپ بىلەمىز. بىراق دەپرەسسيانىڭ ءوزى اۋرۋ الىپ كەلەتىنىن  ەستەن شىعارماۋ قاجەت.

ەگەر جالقاۋلىق  پەن ەرىنشەكتىك ء اۋ باستان وزىنە ءتان قاسيەت بولسا، وندا ول-ءالسىز، جىگەرسىز جانە  بولاشاعىنا كۇمانمەن قارايتىن ادام.

جالقاۋلاردىڭ كوبىنەسە ءۇش سەرىگى بولادى. ولار ءومىرى جولى بولماۋشىلىق، دەپرەسسيا جانە كوڭىلسىزدىك (اپاتيا).

ولار ء بىر-بىرىمەن تىعىز بايلانىستى  جانە تۇيىق ورتا قۇرادى. باسىندا ايتىپ وتكەندەي جالقاۋلىق ەرتە زاماننان ادامعا سەرىك بولىپ كەلەدى. ونىڭ جەكە ادامنىڭ  دامۋىنا ءوسىپ، وركەندەۋىنە  كەدەرگىسى بارىن ۇمىتپاۋىمىز قاجەت. بىراق  قانداي نارسە بولسا دا ونىڭ شىعۋ جولى جانە ەمى بارىن ۇمىتپايىق.

جالقاۋلاردىڭ ناقتى ماقساتى مەن ارمانى جوق، سول سەبەپتى بوس قيالعا بەرىلىپ ۋاقىتىن بوسقا وتكىزەتىندەر كوپ.

مىسال رەتىندە ەۆرەي حالقىنىڭ بۇرىنعى پرەزيدەنتى شاروننىڭ ءسوزىن كەلتىرە كەتسەم:

ء«بىز كەلگەن ورىن تاقىر جەر، تاستاق جانە باتپاقتى ايماق بولاتىن، سونداي جەرگە قاراماستان ءبىز شەشىم قابىلدادىق. سەبەبى بىزدە ءوزىمىزدىڭ جەكە جەرىمىز بولمادى. مەملەكەتىمىز پايدا بولعاننان كەيىن بىزدە ءبىر عانا ماقسات بولدى، ول- قايتسەك مەمىلەكەتىمىزدى كوتەرەمىز دەگەن تىعىرىقتان شىعۋ.  سول سەبەپتى ءبارىمىز ءبىرىنشى كەزەكتە عىلىممەن اينالىسىپ وزگەلەردەن ءبىلىمدى بولۋعا تىرىستىق. ادامدار جوقتان بار ەتۋدىڭ امالىن قاراستىرىپ، سۋسىز جەردەن سۋ ءوندىرۋدى قولعا الدى. سونىمەن قاتار اۋىلشارۋاشىلىق ونەركاسىبىن جانە باقشا كوكەنىسىمەن اينالىستىق. ەڭ از سۋ ىشەتىن جەمىستەر ەگۋگە تىرىستىق جانە ءبارى ناتيجەلى بولدى. ءوزىمىزدى جانە ۇرپاقتارىمىزدى قايراتكەر بولۋعا مىقتىلىققا باۋلىدىق. جاتپاي- تۇرماي جۇمىس ىستەدىك. ەڭبەك دەمالىسى دەگەندى بىلمەي ەڭبەك ەتۋمەن بولدىق. بۇنىڭ ءبارىن سىزدەرگە نە ءۇشىن ايتىپ وتىرمىن؟ قازىرگى جاستارعا ايتارىم بار جالقاۋلىقتى قويىپ ەرىنبەي ەڭبەك ەتسەڭىزدەر بۇدان دا ءارى جەتىستىككە جەتەسىزدەر دەيمىن. مۇمكىندىك  بارلىق ادامداردا بار، بىراق  ولار ەرىنشەكتىككە جاقىن بولىپ كەلەدى. بارلىعى اسپاننان ءوزى تۇسپەيدى. وعان ەڭبەك كەرەك.»

ءبىز دە وسى ايتىلعان اقىلعا دەن  قويۋىمىز كەرەك. جايباراقات جاتاتىن ۋاقىت ءبىتتى. ىسكە كوشەتىن ۋاقىت جەتتى. ارقايسىسى ءوز ءىسىنىڭ مامانى بويىنشا اينالىسسا ءبىر جەردەن شىعاتىنىنا كۇمانىم جوق.

ەرمەك نۇرىموۆ

Abai.kz