اڭگىمەنى اۋەلى ءسۇيىنشى سۇراۋدان باستايىق. بۇگىن الماتى قالاسىندا تاۋەلسىز «بيزنەس باستاۋ» كاسىپكەرلەر مەكتەبىنىڭ شاكىرتى «قۋىرداقتىڭ كوكەسى» دەگەن اتاۋمەن قازاق ۇلتتىق تاعامدارىن ازىرلەيتىن ەتنو-مادەني مەيرامحانا اشتى.

تابادا پىسكەن ىستىق نانعا جاعىلعان قارىننىڭ سارى مايى مەن بالقايماعىن، تۇيەنىڭ ەتىنەن جاسالعان قارا قۋىرداق پەن ۋىلجىپ پىسكەن سىرباز، جۇقپا نان مەن شىكىلدەۋىك، قاتتاما نان مەن قارتا، ۋىز بەن قاعاناق، ەجىگەي قۇرت پەن قايماعى بەتىندە قالقىعان كۇرەڭ شايدى ناقىشىنا كەلتىرىپ ازىرلەيتىن بۇل مەيرامحانانىڭ اشىلۋى بۇگىن بولعانىمەن، جاس كاسىپكەرلەر وسىعان دەيىن دە شاعىن ءدامحانا اشىپ ۇلگەرگەن ەكەن.

بۇگىن سالىپ ۇرىپ ەتنو-مادەني مەيرامحانانىڭ اشىلۋىنا ءبىز دە بارىپ قايتتىق. ەرەكشە اسەرلەندىك. سەبەبى مۇندا ۇسىنىلاتىن تاعامدار ازىرشە قالاداعى بىردە-ءبىر مەيرامحانا نەمەسە ءدامحانادا كەزدەسپەيدى. سوندىقتان دا بۇل كوپشىلىك ءۇشىن ۇلكەن جاڭالىق.

مەيرامحانا قوجايىنى - 21 جاستاعى ستۋدەنت  ەركەبۇلان ماكەنوۆ. احمەتبەك نۇرسيلا مىرزا باستاعان «بيزنەس باستاۋ» مەكتەبىنىڭ شاكىرتى.

اتالعان مەيرامحانا بۇگىن قالا تۇرعىندارىنا ەسىگىن ايقارا اشتى. سونىمەن "قۋىرداقتىڭ كوكەسىنە" كەلىڭىزدەر (الماتى قالاسى. اۋەزوۆ پەن قابانباي باتىر كوشەسىنىڭ قيىلىسى). "قۋىرداقتىڭ كوكەسى" اتالاتىن ەتنو-مادەني مەيرامحانا قازاق حالقىنىڭ ۇمىت بولا باستاعان ۇلتتىق دامدەرىن: بۇجىعى، قارىن ماي، تۇيە قۋىرداق، ۇرمە قارىن، ۋىز، جارما، قاعاناق، تۇيمەش، سىرباز، جورگەم، جاۋجۇمىق، جوڭقا قۋىرداق، ۇكپە قۋىرداق، ۇلپەرشەك، جاپپا، قارىن بورتپە سەكىلدى ەرەكشە تاعامداردى ۇسىندى.

مەيرامحانانىڭ اشىلۋىنا قازاق ونەرىنىڭ مايتالماندارى مەن جۋرناليستەر دە قاتىستى.

رامازان ستامعازيەۆ، ءداستۇرلى ءانشى:

-مۇنداي شارالاردىڭ قازاق مادەنيەتىن ناسيحاتتاۋعا وتە زور ىقپالى تيەدى. زامان زىتقىپ، ءبىزدىڭ قازاقتىڭ ۇلتتىق قۇندىلىقتارى، سونىڭ ىشىندە، اسىرەسە، ۇلتتىق اسحاناسى، ەجەلگى تاعامدارى الپاۋىت ۋاقىتتىڭ يىرىمدەرىنە جۇتىلىپ كەتكەن قازىرگىدەي ۋاقىتتا بۇل وتە تاماشا ويلاستىرىلعان دۇنيە بولدى. جاس تا بولسا، «قۋىرداقتىڭ كوكەسى» دەپ مەيرامحانا اشىپ، ۇلتتىق اسحانامىزدى ۇلىقتاپ جاتقان جەتكىنشەكتەردىڭ باستاماسىن نەگە قولداماسقا؟! سىرتتان كەلگەن مەيمانىڭدى دا ۇيالماي اكەلىپ كورسەتە الاسىڭ. حالىق جادىنان ۇمىتىلىپ بارا جاتقان ەرەكشە ءدامدى تاعامداردان بۇگىن ءبىز دە ءدام تاتتىق. ەندىگىدە ءبىز اعا بۋىن رەتىندە بۇل جاستاردى قولداپ جۇرەمىز. احمەتبەك مىرزانىڭ شاكىرتتەرىنىڭ باستاماسىن ودان ءارى دامىتۋ كەرەك. ءبىزدىڭ وزگە ۇلتتاردان ەرەكشەلىگىمىز دە وسىندا بولسا كەرەك.

ەرلان تولەۋتاي، ونەرتانۋشى:

-مۇنداي شارالاردىڭ قازاق مادەنيەتىن ناسيحاتتاۋعا وتە زور ىقپالى تيەدى. ويتكەنى مىناۋ اتى اتاپ تۇرعانداي، ۇلتتىق تاعامدا ۇلتتىڭ قۇندىلىعى بولادى.مىنا ەۆرەي دەگەن ۇلتتا مىناداي جۇيە بار. ۇلتتىق تاعام ارقىلى ۇرپاقتى ۇلت قىلىپ تاربيەلەيدى. ەۆرەيدىڭ تاعامىن جەسەڭ، سونى اسقازاندا قورىتۋ پروتسەسسىنىڭ ءوزى سەنىڭ ەۆرەي ەكەنىڭە ايعاق بولادى دەپ ەسەپتەيدى. سول سياقتى، ۇلتتىق قۇندىلىقتاردان قول ۇزگەن ادامنىڭ ءوزى ۇلتتان قول ءۇزىپ قالادى عوي. مىسالى، قازىر ءبىز قۋىرداقتىڭ ورنىنا لاعمان جەپ، كوجەنىڭ ورنىنا بورشش ءىشىپ جۇرگەنىمىز جاسىرىن ەمەس. بۇل دا ءوز كەزەگىندە ءبىزدىڭ ۇلتتىق بەت-بەينەمىزدەن ايىرۋشى فاكتور بولىپ تابىلادى. سوندىقتان ۇلتتىق تاعامعا كەلۋىمىز كەرەك. وسىعان دەيىن الماتىدا بىردە-ءبىر قازاقتىڭ ءدامحاناسى بولعان جوق. سۇمدىق قوي. ول تۇگىلى بۇكىل قازاقستاندا جوق قوي. مىسالى، جيىرماسىنشى عاسىردا قازاق زيالىلارىنىڭ دامۋى نەگە كۇشتى بولدى؟ قوياندى جارمەڭكەسى دەگەن جارمەڭكە بولعان. سوندا قىمىزحانالاردىڭ ۇلكەن كوشەلەرى تۇرعان. سوندا مىنە، الاشتىڭ ۇلكەن يدەيالارى دۇنيەگە كەلدى. قازاقتىڭ سوناۋ ءبىرجان سال، اقان سەرىلەرى باستاعان ۇلكەن ونەرى دۇنيەگە كەلدى. سونىڭ بارلىعى قازاقتىڭ مىنا داستارحانى ارقىلى  قانعا تارادى. ۇلكەن ورەلى ويلاردىڭ بارلىعى قازقتىڭ داستارحانىنىڭ باسىندا دۇنيەگە كەلگەن. وسىنىڭ بارلىعىن اۋقىمدى تۇردە ويلاعاندا، قازاقتىڭ باس قوساتىن ءوزىنىڭ وسىنداي ورتاسى بولۋى كەرەك. ءبىز قاشانعى وزبەكتىڭ، ۇيعىردىڭ، ەۆرەي مەن تۇرىكتىڭ تاماعىن ىشەمىز؟ بۇنىڭ بارلىعى جاسىرىن پروتسەسستەر عوي. جاس ۇرپاقتى ءوزىنىڭ ۇلتىنان ايىرۋعا اكەپ سوعادى. بۇل - رۋحاني ەكسپانتسيا. مەن قازاققا قايران قالامىن. جيىرما بەس جىل بويى قازاققا توقتاۋسىز شابۋىلداپ كەلەدى. ءدىني ەكسپانتسيا، مۋزىكالىق ەكسپانتسيا، اسحانالاردىڭ وزىندە ەكسپانتسيا ءجۇرىپ جاتىر. سوندىقتان ءبىز وسىنداي جەرلەردى ناسيحاتتاۋىمىز كەرەك. وسى تۇرعىدان العاندا، بۇل وتە ۇلكەن، ماعىناسى وتە اۋقىمدى جوبا دەپ قابىلداۋىمىز كەرەك.

احمەتبەك نۇرسيلا، كاسىپكەر:

-ءبىزدىڭ قازاقتىڭ جاستارى وتە تالاپتى. الماتىدا كەمىندە 500 دونەر كافەلەر،1000 لاعمانحانا، 500 ۋزبەچكا، گرۋزيندەردىڭ، قىتايلاردىڭ ءدامحانالارى بار.. سولاردا ءوز قانداستارى تولىپ جۇرەدى. اشىلسا قاپتاپ كەلەدى. ال ءوزىمىزدىڭ قاراكوزدەر سونداي ورىندار اشىپ جاتسا، نەگە تاڭ قالامىز؟.. مەنىڭ شاكىرتتەرىم "قۋىرداقتىڭ كوكەسىنىڭ" كەزەكتى ءدامحاناسىنىڭ اشىلۋىن جاساپ وتىر. قازاق جاستارى جالقاۋلانباي، ەركەبۇلان سياقتى ءوز كاسىپتەرىن باستاۋى كەرەك. وزبەك پەن ۇيعىردان قازاقتىڭ قاي جەرى كەم؟! ۇلتتىق تاعامدار، ۇلتتىق بوياۋلار، ۇلتتىق ناقىشتار. بۇل جەردە، بۇگىنگى سانادان ۇمىت بولا باستاعان ۇلتتىق دامدەر ازىرلەنەدى. بايىرعى قازاقتىڭ تەحنولوگياسىمەن، ەسكىنىڭ كوزىن كورگەن ساق اسپازداردىڭ قولىنان شىققان دامدەر. باعاسى دا اسا قىمبات ەمەس. ىڭعايلى باعالار. مىسالى، اناۋ قۇرت پەن ماي سوناۋ موڭعوليادان ارنايى تاپسىرىسپەن اكەلىنەدى. بۇندا ءداستۇرلى اندەر شىرقالىپ، كۇيلەر توگىلەدى. بۇل دەگەنىڭىز تۇنىپ تۇرعان فولكلور عوي. سوندىقتان بۇل باستامانى مەن قولداپ وتىرمىن.

نۇرگەلدى ابدىعانيۇلى

Abai.kz