ءبىزدىڭ بيلىك ءاليحان بوكەيحان مەن تۇتاس الاشتى ءپۋتيننىڭ كەزەكتى رەت جوققا شىعارعانىن كۇتىپ وتىرعان سياقتى. عالىمدار مەن ۇلت زيالىلارىنىڭ جازعان حاتىنا بايلانىستى ۇكىمەتتىڭ سىرعىتپا جاۋابىنا قاراپ وتىرىپ وسىنى ويلادىق. 

الاش كوسەمىنىڭ ايتۋلى مەرەيتويىنا وراي استانادا، ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىندە باس قوسقان عالىمدار، زيالىلار، جۋرناليستتەر ءوزارا ءبىراز ماسەلەلەردى تالقىلاي كەلىپ، اكىم-قارالارعا حات جازۋدى ۇيعارادى. سونداي حاتتىڭ ءبىرى – الماتى قالاسىنىڭ اكىمى باۋىرجان بايبەككە دە جولدانىپتى (1-سۋرەتتە). حاتتا اقىلعا قونىمدى، اكىمشىلىكتىڭ قولىنان كەلەتىن بىرنەشە ۇسىنىس جازىلعان (2-سۋرەتتە). ال، جاۋاپ حاتتا ۇسىنىستىڭ بارىنە انىق تا تولىق جاۋاپ بەرىلمەگەنگە ۇقسايدى (3-سۋرەتتە).

قالا اكىمشىلىگىنىڭ جاۋابى از دەسەڭىز، ۇكىمەتتىڭ ءوزى ءاليحان نۇرمۇحامەدۇلىنىڭ مەرەيتويىن وتكىزۋ جونىندەگى «اق جول» پارتياسى جولداعان دەپۋتاتتىق ساۋالعا: «قازىرگى ۋاقىتتا قارجى-ەكونوميكالىق احۋالعا جانە بيۋدجەتتىڭ قىسقارتىلۋىنا بايلانىستى 2016 جىلعى مەرەيتويلىق ءىس-شارالاردى وتكىزۋگە ارنالعان ماقساتتى قارجى قاراجاتى كوزدەلمەگەن.

وسىعان بايلانىستى، مەرەيتويلىق ءىس-شارالار مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ اعىمداعى جۇمىسى شەڭبەرىندە جانە بيۋدجەتتەن تىس قاراجاتتى تارتۋ ەسەبىنەن وتكىزىلەتىن بولادى.

ءاليحان بوكەيحانوۆتىڭ 150 جىلدىق مەرەيتويىن مەرەكەلەۋ جونىندەگى مەملەكەتتىك كوميسسيا قۇرۋ ماسەلەسى بويىنشا ارنايى كوميسسيا قۇرۋدىڭ ورىنسىز ەكەنىن حابارلايمىز»، - دەپ جاۋاپ بەرگەن.

بۇل جاۋاپ قازاقستان ۇكىمەتىنە بوكەيحانوۆتىڭ كەرەگى جوق ەكەنىن كورسەتەدى. «بيۋدجەتتەن تىس قاراجاتتى تارتۋ ەسەبىنەن وتكىزىلەتىن بولادى» دەگەنى ء«بىزدىڭ ءوز كوسەمىمىز بار، ءوز كوسەمدەرىڭنىڭ تويىن وزدەرىڭ جاساپ الىڭدارعا» كەلتىرگەنى دەپ تۇسىندىك. ال، ب.بايبەك ۇكىمەتتىڭ الماتىداعى وكىلى. ول ۇكىمەتتەن اسىپ قايدا بارادى؟!.

1913 جىلعى «قازاق» گازەتىنىڭ 2-سانىندا جارىق كورگەن «قازاق تاريحى» اتتى ماتەريالدا: «كەيىنگىلەر عيبرات الارلىق ۇلگى تاستاپ كەتىپ العىس، راحمەت الارمىز با؟ جوق، دالاعا لاعىپ، ءجونسىز كەتىپ، قارعىس-لاعىنەت الامىز با؟ كەۋدەسىندە كوزى بار ادام كوپ ويلانارلىق جۇمىس. تاريح – تۇزۋشىلىكتىڭ كىتابى. تاريح تىرشىلىكتە جولباسشى دەيتىنىمىز وسى» دەپ كەلەتىن جولدار بار. سۋسىلداعان ۋاقىتتىڭ تاريح پاراعى ءاليحان بوكەيحان باستاعان الاش قايراتكەرلەرى كەيىنگىلەر عيبرات الارلىق ۇلگى تاستاپ، بولاشاقتان العىس العانىن سوقىرعا تاياق ۇستاتقانداي دالەلدەدى. الەكەڭنىڭ 150 جىلدىعى بولسا، كەۋدەسىندە كوزى بار ادام كوپ ويلانارلىق جۇمىس.

تاريحتى وزىنەن باستايمىن دەپ وڭباي قاتەلەسىپ، كورىشىسىنىڭ تاباسىنا قالعان سوڭ، ەسى كىرگەندەي بولعان بيلىك تاريحتى جولباسشى دەپ بىلمەيتىن توڭمويىن، دويىر ادەتىنە تاعى باسقان سىڭايلى. الدە بيلىك ءاليحان مەن الاشتى ءپۋتيننىڭ جوققا شىعارعانىن كۇتىپ وتىر ما ەكەن؟!

شيىرىپ كەلگەندە، يۋنەسكو كولەمىندە اتالىپ وتەتىن ءاليحان بوكەيحاننىڭ 150 جىلدىق مەرەيتويى ۇكىمەتكە دە، باسقاعا دا «كەيىنگىلەر عيبرات الارلىق ۇلگى تاستاپ كەتىپ العىس، راحمەت الارمىز با؟ جوق، دالاعا لاعىپ، ءجونسىز كەتىپ قارعىس-لاعىنەت الامىز با؟» دەيتىن ۇلكەن سىن! ال، قارعىس پەن العىستىڭ اراسى – ءبىر-اق شەشىم!  

ءومىرجان ابدىحالىقۇلى

Abai.kz