ماجىلىستە پالاتا سپيكەرى باقتىقوجا ىزمۇحامبەتوۆتىڭ توراعالىعىمەن وتكەن جالپى وتىرىستا دەپۋتات باقىتبەك سماعۇل قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترى ەرلان ساعاديەۆكە دەپۋتاتتىق ساۋال جولدادى.

«مەنىڭ دەپۋتاتتىق ساۋال جولداۋىما سايلاۋشىلاردان ءتۇسىپ جاتقان وتىنىشتەر سەبەپشى بولدى.

ء«تىل تاعدىرى – ەل تاعدىرى» دەيدى حالىق دانالىعى. اسىرەسە، تاۋەلسىزدىگىنىڭ 25 جىلدىعىن اتاپ ءوتىپ جاتقان جاس قازاقستان ءۇشىن ءتىل ماسەلەسى مەملەكەتتىڭ بولاشاعىمەن، ەلدىڭ ەلدىگىمەن ۇشتاسىپ جاتقان ماڭىزدى ماسەلە. سوندىقتان دا ءبىز ءتىلدىڭ تاعدىرىنا بەي-جاي قاراي المايمىز. بۇل رەتتە مەملەكەت ەلدەگى ساياسي تۇراقتىلىق پەن ەتنوسارالىق كەلىسىمدى ساقتاي وتىرىپ، مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ تولىققاندى دامۋىنا ىقپال ەتەتىن ساياساتتى ىسكە اسىرۋعا مۇددەلى.

قازىرگى ۋاقىتتا اعىلشىن ءتىلىن ءبىلۋ – زامان تالابى ەكەنى انىق. سول ارقىلى ازاماتتارىمىز عىلىم مەن تەحنولوگيانىڭ بارلىق سالالارى بويىنشا الەمدەگى وزىق ءىلىم-ءبىلىمدى، جاڭالىقتاردى دەر ۋاقىتىندا يگەرىپ، ولاردى حالقىمىزدىڭ يگىلىگىنە جاراتادى. مەملەكەتىمىز دۇنيەدەگى دامىعان وتىز ەلدىڭ قاتارىنا كىرۋى ءۇشىن دە بىزگە كوپتىلدى ماماندار قاجەت.

بىراق سونىمەن بىرگە تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ نىشانى – مەملەكەتتىك ءتىل دە قاناتىن كەڭگە جايىپ، ورىستەي بەرۋگە ءتيىس. «قازاقستاننىڭ بولاشاعى – قازاق تىلىندە. قازاق ءتىلى 2025 جىلعا قاراي ءومىردىڭ بارلىق سالاسىندا ۇستەمدىك ەتىپ، كەز كەلگەن ورتادا كۇندەلىكتى قاتىناس تىلىنە اينالادى» دەدى ەلباسى نۇرسۇلتان ءابىشۇلى نازارباەۆ «قازاقستان-2050» ستراتەگياسىندا. دەمەك، قازاق ءتىلى – بولاشاقتىڭ ءتىلى.

وسى ايتىلعانداردى ەسكەرە كەلە، قۇرمەتتى ەرلان كەنجەعاليۇلى، سىزدەن كەلەسى سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋىڭىزدى سۇرايمىن:

بىرىنشىدەن، تىلدەردى قولدانۋ مەن دامىتۋدىڭ 2011-2020 جىلدارعا ارنالعان مەملەكەتتىك باعدارلاماسىنىڭ نىسانالى ينديكاتورلارىنىڭ ءبىرى – 2020 جىلعا قاراي مەكتەپ بىتىرۋشىلەردىڭ 100% مەملەكەتتىك ءتىلدى مەڭگەرىپ شىعۋى بولىپ تابىلادى. اتالعان باعدارلامانى ىسكە اسىرۋدىڭ ەكىنشى كەزەڭى اياقتالۋعا تاياۋ. وسى ۋاقىت ىشىندە بۇل جوسپار قانشالىقتى ورىندالدى؟

ەكىنشىدەن، جەكسەنبى، 24 ساۋىردە «استانا» تەلەارناسىنا بەرگەن سۇحباتىڭىزدا ءسىز: «ۇشتىلدىلىكتىڭ نەگىزگى ءمانى – قازاقستان حالقىنىڭ ءبىرىنشى كەزەكتە قازاق ءتىلىن مەڭگەرۋى. سەبەبى، ءورىستىلدى مەكتەپتەردى ءبىتىرىپ شىققان تۇلەكتەر مەملەكەتتىك تىلدە سويلەمەيدى. سوندىقتان ءبىز 2017 جىلدىڭ 1 قىركۇيەگىنەن باستاپ، ورىس ءتىلدى مەكتەپتەردەگى قازاق ءتىلىن وقىتۋ مەتودولوگياسىن ەلەۋلى تۇردە وزگەرتۋدى باستاماقپىز» دەدىڭىز. بۇل باعىتتا قانداي وزگەرىستەر بولماق؟

ۇشىنشىدەن، 2019 جىلدىڭ 1 قىركۇيەگىنەن باستاپ، 11-ءشى، ارتىنشا 10-شى سىنىپ وقۋشىلارىنا ماتەماتيكا، جاراتىلىستانۋ پاندەرىنىڭ ءبىرىن نەمەسە بىرنەشەۋىن اعىلشىن تىلىندە وقىتۋ جاپپاي قولعا الىناتىنعا ۇقسايدى. وسى ماقساتتا ەلىمىزدەگى 7,5 مىڭداي مەكتەپتەر كىتاپحانالارىنىڭ بارلىعى بىردەي ءۇش ءتىلدى رەسۋرستارمەن، اعىلشىن تىلىندەگى وقۋلىقتارمەن قامتاماسىز ەتىلگەن بە؟ تىلدەردى تەرەڭ مەڭگەرگەن مۇعالىمدەر دايارلاۋ ماسەلەسى قالاي شەشىلگەن؟

تورتىنشىدەن، اۋىلداعى ءبىلىم وردالارىندا مامان تاپشى ەكەنى ءمالىم. ال بۇلاردا بالالاردى اعىلشىنشا وقىتاتىن مۇعالىمدەردى تابۋ ودان دا قيىن. بۇل ماسەلە اۋىلداعى مەكتەپ بىتىرۋشىلەرىنىڭ ماتەماتيكا-جاراتىلىستانۋ عىلىمدارى بويىنشا بىلىمدەرىنىڭ تومەندەۋىنە سوقتىرماي ما؟ پاندەردى ءۇش تىلدە ساپالى وقىتاتىن بىلىكتى ۇستازدار اۋىلعا بارۋى ءۇشىن ولاردى ىنتالاندىرۋ، كوتەرمەلەۋ جولدارى قاراستىرىلۋى كەرەك!

بەسىنشىدەن، مامانداردىڭ ايتۋىنشا، بۇگىندە ءبىلىمنىڭ ىرگەتاسى مەكتەپكە دەيىنگى ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىندا قالانادى. ەندەشە تەك مەملەكەتتىك قانا ەمەس، بارلىق جەكەمەنشىك بالاباقشالاردا بۇلدىرشىندەردىڭ قازاق ءتىلىن مەڭگەرۋىنە باسا ماڭىز بەرۋ كەرەك. وسىلايشا، جاستاردى مەملەكەتتىك تىلگە باۋلۋ بالاباقشادا باستاۋ الىپ، ارى قاراي مەكتەپ قابىرعاسىندا، جوعارعى وقۋ ورىندارىندا تەرەڭدەتىلە جۇزەگە اسىرىلعانى ءجون. وسى ارقىلى ءبىز 100% قازاق ءتىلىن مەڭگەرگەن ازاماتتاردى تاربيەلەيمىز. بۇل ماسەلە قالاي شەشىلۋدە؟

مەملەكەتتىك ءتىل – ەلباسىنىڭ 5 ينستيتۋتتىق رەفورماسىنا سايكەس، «بولاشاعى ءبىرتۇتاس ۇلتتى» جاسايتىن، قازاقستان ازاماتتارىنىڭ باسىن بىرىكتىرەتىن تۇعىرلى ءتىل. ەلباسى بۇۇ باس اسسامبلەياسىنىڭ مىنبەرىنەن قازاق تىلىندە ءسوز سويلەپ، مەملەكەتتىك ءتىلدى الەمدىك دەڭگەيگە كوتەردى. ەندەشە انا ءتىلىمىزدى وزىق قوعامنىڭ، زاماننىڭ، عالامنىڭ ءتىلى ەتۋ – ءسىز بەن ءبىزدىڭ ورتاق پارىزىمىز.

اسسامبلەيانىڭ XXIV سەسسياسىندا «ماڭگىلىك ەل» پاتريوتتىق اكتىسى قابىلداندى. ونى ورىنداۋ ماقساتىندا وقۋشىلار اراسىندا ءۇش ءتىلدى، سونىڭ ىشىندە قازاق ءتىلىن ءبىلۋدى كۋلتكە اينالدىرۋ كەرەك. جاس ۇرپاق ءتىلدى بىلەتىن ماقتانىش تۇتقان عانا مەملەكەتتىك ءتىل داميدى»، دەدى دەپۋتات.

 قر پارلامەنتى ءماجىلىسى اپپاراتىنىڭ ءباسپاسوز قىزمەتى 

Abai.kz