2015 جىلدىڭ  III توقسانىنداعى دەرەكتەر بويىنشا قازاقستاننىڭ سىرتقى قارىزى 155,57 ميلليارد دوللاردى قۇراپتى. بۇل قارىزداردىڭ باسىم بولىگى نيدەرلاندىعا تيەسىلى ەكەن. بۇل تۋرالى «lsm.kz» پورتالى جازادى.

ۇلتتىق بانك دەرەكتەرىنە سۇيەنسەك، قازاقستانعا نەسيە بەرىپ وتىرعان مەملەكەتتەردىڭ ىشىندە فيرما ارالىق قارىزدار كوپ ەكەن. مەملەكەتتىك بورىشتىڭ 18%-ى ۇلىبريتانياعا، 9 %-ى قىتايعا تيەسىلى.

نيدەرلاندى الدىنداعى قازاقستاننىڭ قارىزى 2014 جىلمەن سالىستىرعاندا ءسال كەمىگەن. 2014 جىلدىڭ وسى كەزەڭىندەگى قارىز سوماسى 43,58 ميلليارد دوللار بولسا، 2015 جىلدىڭ III-كەزەڭىندە بۇل كورسەتكىش 43,13 ملرد. دوللاردى قۇراعان.

الايدا، مەملەكەتتىڭ ۇلىبريتانياعا قارىزى ءوسىپ، 10,2 پايىزدى قۇراپتى. سونداي-اق، كايمان جانە ۆيردجين ارالدارىنا دا قارىزىمىز وسكەن. بۇل ايماقتار وفشورلىق تىزىمگە ەنگەن.

سونىمەن قاتار، قازاقستان قىتايعا 13,35 ميلليارد دوللار، گونكونگقا 5,12 ملرد. دوللار قارىز.

جالپى مەملەكەتتىڭ سىرتقى قارىزى ەلدىڭ ەكونوميكالىق ءومىرىنىڭ بولىنبەس بولىگى. وسى كەيدە، ەكونوميكالىق ساياساتتاعى سالا-قۇلاشتاردى سىناعانىمىز ءۇشىن دە ءسوز ەستىپ جاتامىز. ال ەندەشە ساۋاتتى تۇردە ساراپتاپ كورەلىك.  سىرتقى قارىزدىڭ بولۋى ەكونوميكانىڭ دۇرىس جۇرگىزىلمەگەندىگىنەن ەمەس، كەرىسىنشە ماكروەكونوميكالىق ساياسات. كوپ جاعدايدا مەملەكەت نەعۇرلىم باي، ءارى حالىقتىڭ الەۋمەتتىك احۋالى نەعۇرلىم جوعارى بولعان سايىن مەملەكەتتىك قارىز كولەمى سوعۇرلىم جوعارى بولماق. ەندەشە قارىزدى جەرگىلىكتى مەكەندەگى ادام باسىنا شاعۋ قاتە ۇعىم. ويتكەنى ونى حالىق تولەمەيدى.

سەبەبى، ەلىمىزدىڭ سىرتقى قارىزى بىلاي جىكتەلەدى. جالپى قارىزدىڭ 8,6 ملرد. دوللار بانك سەكتورىنا، 11,2 ميللارد مەملەكەتتىك سەكتورعا، 81,6 ميللارد دوللار فيرما ارالىق قارىز ەنشىسىنە تيەسىلى.

ال حالىقارالىق ۆاليۋتا قورىنىڭ مالىمەتتەرى بويىنشا، قازاقستاننىڭ وفشورلىق ايماقتارداعى قارىزى 7,2 ميلليارد دوللاردى قۇرايدى.

قر ۇلتتىق بانكىنىڭ 2016 جىلدىڭ 1 قاڭتارىنداعى قورىتىندىسى بويىنشا، قازاقستان الەمگە 153,45 ميلليارد اقش دوللارى قارىز ەكەن.

نەگە دەسەڭىز، ءبىز تاۋەلسىزدىك العان جىلدان بەرى جيناقتالىپ جاتقان  197  ميلليارد دوللاردان اسىپ جىعىلعان شەتەلدىك ينۆەستيتسيا تارتۋداعى تابىسىمىزدى ءجيى ايتامىز، وسى قاراجاتتىڭ ءبىراز بولىگىن باتىس پەن شىعىستىڭ ينۆەستورلارى مۇنداعى ەنشىلەس كومپانيالارىنا نەسيە رەتىندە بەردى. دەمەك، الدەبىر امەريكالىق نەمەسە اعىلشىندىق فيرمانىڭ ەنشىلەس كومپانياسى جوعارىداعى باسشىلىققا قوماقتى مولشەردە قارىز بولسا، مۇنى قازاقستان ازاماتتارى قايتارىپ بەرەدى دەگەن ءسوز ەمەس. ولار قارىزىن وتەمەگەننىڭ وزىندە بۇل قازاقستاندىقتاردىڭ قالتاسىنا سالماق سالمايدى. دەسەك تە، بۇل قارىزدى قايتارۋ ءۇشىن ەكونوميكالىق ساراپشىلاردىڭ پىكىرىنشە، وتە ۇزاق ۋاقىت كەرەك بولادى. ەگەر شيكiزات كوزدەرى شەتەلدiك ينۆەستورلارعا ساتىلماي، ءوز قولىمىزدا بولعاندا، مەملەكەت سىرتقى قارىزىن ون جىل iشiندە وتەي الادى ەكەن. وكىنىشكە قاراي كەزiندە شيكiزات سالاسىن شەتەلدiكتەرگە ارزان باعاعا ساتىپ جiبەرگەن. اتالعان بايلىقتىڭ قىزىعىن شەتەلدiك ينۆەستورلار عانا كورiپ وتىرعانى جاسىرىن ەمەس.ال قازىرگى تاڭدا قازاقستاندىق شيكىزاتقا قارجى قۇيىپ، كاسىپ دومالاتىپ وتىرعان ەڭ ءىرى 140-تان استام ينۆەستورلار تىركەلگەن.

جالپى، ءدال قازىر سىرتقى قارىز ماسەلەسى ەلىمىزدىڭ ەكونوميكاسىنا قاۋىپ ءتوندىرىپ تۇر ما؟ بۇل دا ءوز الدىنا دوعال دەرەك، جالقى سۇراق.

نۇرگەلدى ابدىعانيۇلى

Abai.kz