حاسان ورالتاي ەسىمى شەتەلدەگى جانە اتامەكەن قازاقستانداعى قازاق بالاسىنا ءمالىم. تۇركيا، ەۋروپاداعى قازاق ىشىنەن سۋىرىلىپ شىعىپ، شەتتتەگى قازاقتىن رۋحىن تۇسىرمەي، الىستا جۇرسە دە قازاقتىڭ ازاتتىعى ءۇشىن كۇرەسكەن حاسان قاليبەكۇلىنىڭ "شىننىڭ ءجۇزى" حابارىنا بەرگەن سۇحباتىن ءابىلباشار ءىلياسۇلىنىڭ ۇسىنۋىمەن جاريالاپ وتىرمىز.

abai.kz

ءومىربايان

حاسان ورالتاي قاليبەكۇلى – بەلگىلى جازۋشى، جۋرناليست، تاريحشى، اۋدارماشى، رەداكتور، شەتتەگى قازاق دياسپوراسىنىڭ كورنەكتى وكىلى، بارشا تۇرىك الەمىنە تانىمال قوعام قايراتكەرى، شوقايتانۋشى، «ازاتتىق» راديوسى قازاق بولىمشەسىنىڭ بۇرىنعى باسشىسى، الاش كوسەمدەرىنىڭ ءىزىن جالعاستىرۋشى، ون بەس كىتاپتىڭ، جۇزدەگەن ماقالالاردىڭ اۆتورى. 1933 جىلى  قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسى، تارباعاتاي ايماعى، مايلىجايىردا دۇنيەگە كەلگەن. اكەسى قاليبەك رايىمبەكۇلى 1940-1949 جىلدارداعى  شىعىس تۇركىستان  ۇلت-ازاتتىق قوزعالىسى باسشىلارىنىڭ ءبىرى بولعان. ازاتتىق اڭساعان اكە مۇراتى قازاقتىڭ ۇلتتىق ءتىلىن، ءدىلىن، ءدىنىن ساقتاۋ ءۇشىن قىتاي كوممۋنيستەرىنە قارسى كۇرەسە وتىرىپ، تاكلاماكان ءشولىن، گيمالاي تاۋىن، ءۇندىستان، كاشمير جەرلەرىن اسا قيىندىقپەن باسىپ، تۋىستاس تۇرىك ەلى تۇركياعا قونىس تەپتى.  ح.ورالتاي دا وسى كوش قيىنشىلىعىن اكەسىمەن بىرگە كوردى جانە ودان تاعلىم الا ءبىلدى. ءۇندىستاندا اعىلشىن ءتىلىن مەڭگەردى. تۇركيادا تۇرىك جانە اعىلشىن تىلدەرىن دامىتىپ، ءومىر جولىن جۋرناليست بولۋدان باستايدى. قازاق حالقىنىڭ ۇلتتىق بولمىسىن، مادەنيەتى مەن تاريحىن تۇرىك وقىرماندارىنا تانىستىردى.

حاسان ورالتاي كوپتەگەن كىتاپتاردىڭ اۆتورى. تۇڭعىش رەت 1955 جىلى «گيمالاي داستانىن» شىعاردى. 1961 جىلى «شىعىس تۇركىستان ۇلت-ازاتتىق  كۇرەسى»، 1965 جىلى «ۇلكەن تۇرىكشىل اقىن ماعجان جۇمابايۇلى»،  1971 جىلى «ابىلاي حان» داستانى، 1973 جىلى «الاش – تۇركىستان تۇركىلەرىنىڭ ۇلت-ازاتتىق ۇرانى»، 1986 جىلى «قازاق تۇرىكتەرى»، «ەلىم-ايلاپ وتكەن ءومىر» (ستامبۋل،1999; الماتى، 2005),  2006 جىلى «ەلىم-ايلاپ وتكەن ومىردەن سوڭ» ت.ب. ەڭبەكتەرى جارىق كوردى. يزميردە «ۇلكەن تۇرىك ەلى» جۋرنالىن، «كوممۋنيزممەن سوعىس» گازەتىن شىعاردى. 1986 جىلعى جەلتوقسان كوتەرىلىسىنىڭ اقيقاتىن الەمدىك دەڭگەيگە كوتەرىپ، اقش كونگرەسىندە ايتقىزدى. 1996 جىلدان باستاپ الماتىدا «مۇستافا شوقاي» اتىنداعى قور قۇرىپ، «جاس تۇركىستان» جۋرنالىن شىعارۋعا باسشىلىق ەتتى. 1968 جىلدان باستاپ  گەرمانيانىڭ ميۋنحەن قالاسىندا «ازاتتىق» راديوسىندا قىزمەت اتقاردى. «ازاتتىق» راديوسىنداعى 28 جىلدىق قاجىرلى ەڭبەگىندە 8 جىل بويى قازاق ءبولىمىن باسقاردى. «ازاتتىق» راديوسىن ۇتىمدى پايدالانا وتىرىپ، قازاق حالقىنىڭ تاۋەلسىزدىگى ءۇشىن كۇرەستى. حالقىمىزدىڭ ۇلتتىق قۇندىلىقتارىن، سونىڭ ىشىندە الاش يدەياسىن، الاش قايراتكەرلەرىنىڭ ەڭبەكتەرىن ناسيحاتتادى. «ازاتتىق» راديوسىنان الاشوردا جەتەكشىلەرىنىڭ شىعارمالارىن تانىستىرۋمەن قاتار ولاردىڭ ءومىربايان دەرەكتەرى مەن شىعارمالارىن جيناقتادى.

Abai.kz