ءماجىلىستىڭ التىنشى شاقىرىلىمىنا بەكبولات تىلەۋحاننىڭ قايتا دەپۋتات بولىپ سايلانۋى ەلگە شىنىندا قۋانىش سىيلادى. ارينە، بۇل شاقىرىلىمدا دا ەلگە تانىمال، تاجىريبەسى مول، ۇلتقا جانى اشيتىن ەسكى-جاڭا قالاۋلىلار جوق ەمەس، بار. دەگەنمەن، بەكبولات قانايۇلىنا ارتىلار ءۇمىت پەن جۇكتىڭ سالماعى اۋىر ەكەنى بىردەن بەلگىلى بولدى. سول تىلەكتەس جانداردىڭ ءبىرى ءوزىممىن. كەزىندە اعالاپ ارتىنان ەردىم. وكپەلەپ، «الىس» جۇرگەن كەزىم دە بولدى. جاقىندا كەۋدە ءتۇيىستىرىپ، قايتا تابىستىق. جەكە باستىڭ قامى ءۇشىن ەمەس، باياعى «كوشى-قوننىڭ» شارۋاسىمەن ءبارى! 

قىسقاشا عانا شولىپ وتەيىن.

 2006 جىلى كوكتەمدە «اتاقتى قاليبەك حاكىم رايىمبەكۇلىنىڭ 100 جىلدىعىن وتكىزۋگە كومەكتەسىڭىزشى!» - دەپ جۇگىرىپ الدىنا باردىم. بىردەن قولداپ، سول كەزدەگى مادەنيەت مينيستر مۇحتار قۇل-مۇحاممەدكە دەپۋتاتتىق حات جولدادى. حاكىم تويى سول جىلى 16 قاراشادا الماتىدا مەملەكەتتىك دەڭگەيدە تويلاندى. حاسان اعا ورالتايدىڭ سونداعى قۋانعانىن ايتىپ، سۇراما! اكە ارمانىن ورىنداپ، ءبىر جىلدان كەيىن و دۇنيەگە اتتاندى.

2011 جىلى «حالىقتىڭ كوشى-قونى تۋرالى» زاڭعا وزگەرتۋلەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزىلەتىن بولدى. شىرىلداپ تاعى باردىم بەكەڭە! راقىم ايىپۇلى دەگەن جىگىتتى قوعامدىق كومەكشى ەتىپ الۋىن ءوتىندىم. ءسوزىمدى جەرگە تاستاعان جوق، بىردەن الدى.

وكىنىشكە وراي، كوشى-قون زاڭى العا باسۋدىڭ ورنىنا سول جىلدان باستاپ كەرى كەتتى. قانداستارىمىزدىڭ تۇراقتى تىركەۋگە تۇرۋى ءۇشىن قاپتاعان قالىڭ كەدەرگى سول جولى پايدا بولدى. اۋەلى، ءتورت جىلسىز ازاماتتىق بەرىلمەيتىن زاڭ دا قابىلداندى-اۋ! الىستان كەلگەن اعايىننىڭ تارتقان ازابى مەن كورگەن بەينەتىن ايتىپ سۇراماڭىز! قۇدايعا تاۋبە، ۇلت كوشباسشىسىنا مىڭ العىس، سول زاڭ وتكەن جىلى قايتا قالپىنا كەلگەندەي بولدى. ءبىراز كەدەرگىلەر الىنىپ، جاڭا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەندى. كەمشىلىكتەر دە جوق ەمەس. ايتپاقشى، كەرى كەتكەن زاڭمەن بىرگە، بەكبولات اعامنىڭ دا ارتىنان دىنگە بايلانىستى ءبىر قاپ ءسوز ەرىپ شىعا كەلدى. قىسقاسى، سول جىلى بەكەڭنىڭ نە دۇشپانى كوبەيىپ كەتتى، نە دۇشپانىن ءوزى كوبەيتىپ الدى.

وزدەرىڭىزگە ءمالىم، بەكبولات تىلەۋحانعا اللا الاشتا جوق داۋىس، اڭقىلداعان جۇرەك، تاسىعان كوڭىل بەرگەن-اق! كۇندەي كۇركىرەپ، جۇلدىزداي جارقىراپ شىعىپ، ەلىنىڭ رۋحىن وياتقانى دا شىندىق. جۇرت ونى سول ءۇشىن دە جاقسى كورەدى. پەندە بولعان سوڭ، ادام قاتەلەسەدى. بەكبولات اعانىڭ دا سۇرىنگەن تۇستارى بولعان شىعار، مۇمكىن بىرەۋلەردىڭ سۇرىندىرگىسى كەلگەن شىعار، بىراق حالقى قياناتقا قيعان ەمەس. بۇل كۇندەرى ونىڭ اللا بەرگەن قىزىل تىلىنەن ەسىلىپ شىققان جالىندى سوزدەردى جۇرتتىڭ جۇرەگىنەن كاسپيدىڭ تەڭىزىن اكەپ قۇيساڭ دا ەندى وشىرە المايسىڭ. ا دەسە، الدىمەن ەلدىڭ اۋزىنا بەكبولات تۇسەدى. بىرازعا دەيىن سوڭىنان ەرەرى دە كۇمانسىز...

وتكەن جىلى توعىز اي بويى «حالىقتىڭ كوشى-قونى تۋرالى» زاڭ جوباسىن تالقىلاعان جۇمىس توبىندا بولدىم. سونداعى تۇيگەنىم مىناۋ: ءبارىن شەشەتىن – زاڭ! مەملەكەتتىڭ زاڭدارى كەمەلدى بولسا، ول زاڭ بۇلجىتپاي اتقارىلسا، اۋزىمىزدىڭ سۋى قۇرىپ جەتە الماي جۇرگەن دەموكراتيا دەگەن ء«يتىڭ» ءوزى-اق ورنايدى. ال، سول زاڭ، باسقا ەمەس، ءماجىلىس دەپۋتاتتارىنىڭ قولىندا ەكەن. ىقىلاسى ءتۇزۋ، ۇلتىنا جانى اشيتىن، جاۋاپكەرشىلىگى كۇشتى، انتىنا بەرىك، ۇياتى بار دەپۋتات بولسا، ءبارىن جاساۋعا بولادى ەكەن!

ءبىر-اق مىسال كەلتىرەيىن.

وسىدان التى-جەتى جىل بۇرىن، ناقتىلاپ ايتسام، 2010 جىلى بەكەڭ ەكەۋمىز قىتايدان 2000 مىڭ وتباسى شاقىرىپ اكەلەمىز دەپ شارق ۇردىق. مەن سونىڭ العاشقى 80-گە جۋىعىنىڭ جەكەباس كۋالىكتەرىنىڭ كوشىرمەسىن الدىرىپ، «كوشى-قون شاقىرتۋىن» جاساتتىم. اعامىز التايدىڭ ارعى بەتىنە دەيىن بارىپ، «ۇگىت-ءناسيحات» جۇمىسىن جۇرگىزىپ قايتتى. قىتاي زاڭىنىڭ تالابى بويىنشا وعان ءبىزدىڭ ىشكى ىستەر مينيسترلىگى كوشى-قون پوليتسسياسى باسقارماسىنىڭ تاڭباسى باسىلۋى كەرەك. سول تاڭبانى باستىرۋ ءۇشىن دەپۋتات بەكبولات تىلەۋحان سول كەزدەگى كوشى-قون پوليتسسياسى دەپارتامەنتىنىڭ باستىعى عيبراتوللا دوسقاليەۆكە شىقتى،  باسپادى. شىعىس قازاقستان وبلىستىق كوشى-قون پوليتسسياسى باسقارماسىنىڭ باستىعى  نۇرلان مۇقاەۆكە شىقتى، باسپادى. سەبەپ: كوشى-قون تۋرالى زاڭدا ول ماسەلە قاراستىرىلماعان، جوق! سونىمەن تاۋىمىز شاعىلدى.

ارادا ءبىر جىل وتكەندە كوشى-قون تۋرالى زاڭعا قايتالاي وزگەرتۋلەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزىلىپ، 2011 جىلى 22 شىلدەدە ەلباسى قول قويدى. بەكەڭ كومەكشىسى ەكەۋى سول زاڭنىڭ باسى-قاسىندا باستان-اياق ءجۇردى. ەڭ قۇرىعاندا، وسى ماسەلەنى زاڭداستىرۋعا دا «قولدارى تيمەدى» عوي، شىركىن!

مىنە، وتكەن جىلى قايتا قارالىپ، قابىلدانعان كوشى-قون زاڭىنىڭ «جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگانداردىڭ قۇزىرەتى» دەگەن 15-بابىنا تابانداپ وتىرىپ، «قازاقستان رەسپۋبليكاسى ازاماتتارىنىڭ شەتەلدەردە تۇراتىن ەتنيكالىق قازاقتاردىڭ اراسىنان تۋىستارىن قازاقستان رەسپۋبليكاسىنا وتباسىن بىرىكتىرۋ ماقساتىندا قونىستاندىرۋ ءۇشىن شاقىرۋلارىن حالىقتىڭ كوشى-قونى ماسەلەلەرى جونىندەگى ۋاكىلەتتى ورگان ايقىندايتىن تارتىپپەن قارايدى جانە كۋالاندىرادى;» دەگەن جاڭا «13-1)» تارماق قوستىردىم.

دەمەك، دەپۋتاتتىق ماندات ءماجىلىستىڭ تورىنەن ەسىلتىپ سويلەۋ ءۇشىن ەمەس، ۇكىمەتتەن جاساقتالىپ تۇسكەن زاڭ جوباسىنا حالىققا ءتيىمدى ەتىپ وزگەرتۋلەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ ءۇشىن بەرىلگەن! ءسىز الدىڭىزعا كەلگەن زاڭ جوباسىنا، ەڭ كەمىندە، ءبىر تارماق قوسساڭىز نە ءبىر تارماققا وزگەرىس ەنگىزسەڭىز، جەتىپ جاتىر! شاماڭىز كەلىپ جاتسا، ودان دا كوبىرەك! بولدى. ميلليونداعان جانداردىڭ تاعدىرى سول تارماق ارقىلى بىردەن شەشىلىپ جاتادى! سوندا عانا، ءسىز ناعىز «حالىق قالاۋلىسى» دەگەن مارتەبەلى اتاققا لايىقسىز! قالعانىنىڭ ءبارى بوس ءسوز، قۇرى مىلجىڭ!!!

قىسقاسى، بەكەڭنىڭ ءماجىلىس تورىنەن ءتورت جىل بويى سويلەگەن جالىندى سوزىنەن گورى، مەنىڭ جۇمىس توبىنىڭ قۇرامىندا بولىپ، زاڭ جوباسىنا ەنگىزگەن جالعىز تارماعمنىڭ ورالماندار ءۇشىن پايداسى ءتورت ءجۇز ەسە ارتىق! ا، بىراق مەن اتالمىش زاڭعا ءبىر ەمەس، ءبىر نەشە تارماق قوستىم، تاۋبە!!!

مىنە، اراعا ءتورت جىلدى سالىپ، سول بەكبولات اعا، ابدەن شيرىعىپ بارىپ، قايتا دەپۋتات بولدى! ارينە، كوپتىڭ تىلەگى، اللانىڭ قالاۋى، ەلباسىمىزدىڭ قولداۋىمەن!

قۇرمەتتى بەكبولات اعا!

كوڭىلىڭىزگە الماڭىز، «دوس جىلاتىپ ايتادى!»-دەيدى عوي، «جاس كەلسە، ىسكە!» دەگەن تاعى بار، شىن تىلەگىم: ەسى دۇرىس، ساۋاتى مىقتى ءبىر كومەكشى الىڭىز دا، ءسوزدى قويىپ، تەك ىسكە كىرىسىڭىز! الدىڭىزعا كەلگەن ءار زاڭ جوباسىنا، جوعارىدا ايتتىم عوي، ءبىر ءۇتىر بولسا دا قوسۋعا قۇلشىنىڭىز!

شىن مانىندەگى ۇلتقا قىزمەت ەتۋدىڭ ازىرگى جولى - وسى!

ال، ءسوزدى مە، ءسوزدى قۇداي بەرگەن اقساقال دەپۋتاتتار بار عوي، قۋانىش سۇلتانوۆ پەن ساۋىتبەك ءابدراحمانوۆتار-اق سويلەسىن! ولار ازدىق قىلسا، اللاعا شۇكىر، مىزەكەڭ – مىرزاتاي جولداسبەكوۆ تە ءالى تىڭ، سايراپ تۇر. سولارعا بەرىڭىز ءسوزدى!! تەلەديدارعا دا سولار شىقسىن!!! ءسىز تەك زاڭعا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋگە بارىڭىزدى سالىڭىز!!!

اللا سىزگە كۇش- قۋات بەرسىن، ارداقتى بەكەم!!!

اشۋى قاتتى اقىن باۋىرىڭ

اۋىت مۇقيبەك

26.03.2016
استانا 

ABAI.KZ