داستۇردەن تانباي، قولونەردiڭ قادiرiن ارتتىرىپ، زاماناۋي تەحنولوگيا تiلiمەن ۇندەستiرiپ جۇرگەن، ينە مەن جiپتi جانىنا سەرiك ەتكەن بالا ىرزا اجەسi تۇرارباي كيمەشەك شەتiنە مارجانداي ورنەك سالىپ، جىلتىراتىپ تiككەندە قىزىعا قارايتىن 

بۇگىندە «قۇرمەت» وردەنىنىڭ يەگەرى ىرزا تۇرسىنزادا حانىمنىڭ باسشىلىعىنداعى «التىن وردا» كومپانياسىنىڭ ۇجىمى كادەسىيلىق ونىمدەرىن ەل ىشىنەن بولەك، بىرىككەن اراب امىرلىكتەرى، شۆەيتساريا، گەرمانيا، يتاليا، فرانتسيا مەن تمد ەلدەرىنە ەكسپورتتايدى. 

اكەسi تۇرسىنزادا ەسiمجانوۆ – ەسiمi ەلگە بەلگiلi اقىن. بالداۋرەن بالالىق شاعىندا اكەسiمەن بiرگە ءوزiنiڭ سۇيiكتi جازۋشىسى عابيت مۇسiرەپوۆ ەرiپ كەلەدi. ىرزانىڭ 8-9 سىنىپتا وقيتىن كەزi. ءماز بولىپ قۋانعانى سونداي، اناسىمەن بiرگە داستارحان جايىپ كۇتەدى. بiرازدان سوڭ ەت تارتىلادى. قوڭىر ۇنگە سالىپ، باياۋلاتا سويلەيتiن عابەڭ اڭگiمەسiن ايتا وتىرىپ باستى ءمۇجيدi. سوسىن ميىن الىپ، اركiمنiڭ تاباعىنا قاسىقپەن سالا باستاپتى. كەزەك ىرزاعا كەلگەندە، عابەڭنiڭ قولىنداعى قاسىقتى الماستان، اۋزىن توسىپ، ميدى جەگەن ەكەن. اجەسiنiڭ «جاقسىنىڭ سارقىتىن iشسەڭ، جامان بولمايسىڭ» دەگەنiن ىرىمداعان ءتۇرi. ەركەعالي راحماديەۆ، حاميت ەرعاليەۆ، ديحان ابىلەۆ، عابيدەن مۇستافين، موريس سيماشكو، قاسىم قايسەنوۆ سياقتى الىپ تۇلعالار ۇيدە كوپ قوناق بولعان. سودان جاقسىنىڭ شاراپاتى جۇققان. 

ينە مەن جiپتi جانىنا سەرiك ەتكەن بالا ىرزا اجەسi تۇرارباي كيمەشەك شەتiنە مارجانداي ورنەك سالىپ، جىلتىراتىپ تiككەندە قىزىعا قارايتىن بولعان. بالانىڭ ىنتاسىن بايقاعان قاريا مۇنى قاسىنا شاقىرىپ الىپ، جىلتىر جiپتەردi سۋىرتىپ قويادى ەكەن. ىرزا جiپتi بارىنشا ۇزىن الىپ شىعادى. ونىسى – بiر رەت ساباقتاسام دەگەنi. ال اجەسi: «مىناۋ – جالقاۋدىڭ iسi. سەن كەستەڭ تەز ءجۇرسiن دەسەڭ، جiبiڭدi قىسقا ساباقتا»، دەيدi ەكەن. «سونىڭ ءمانiسiن مەن كەيiن ءتۇسiندiم»، – دەيدi ونەگەلi iستiڭ شەبەرi.

بiردە اناسى قىمبات جاپوندىق ماتادان تiگiلگەن پەردە الىپ كەلەدi. تەرەزەگە iلiنگەن پەردە ىرزانىڭ كوڭiلiنەن شىقپايدى. اناسى جۇمىسقا كەتكەن كەزدە ول پەردەنi الىپ، قىرقىپ، قايتادان ساندەپ تiككەن ەكەن. ابدەن تiگiپ بولعاننان كەيiن عانا: «اناشىم نە ايتار ەكەن» دەپ ويلانادى. كەشكiسiن جاپوندىق پەردەسiنiڭ ءتۇرiن كورگەن اناسى: «ويباي-اۋ، مىناۋ نە iستەپ قويعان دەپ» شىج-بىج بولادى. سوندا اكەسi: «ماتانىڭ قىمبات-ارزانىن قايتەيiن، بiراق پەردە ەندi سانiنە كiرiپتi»، دەگەن ەكەن. كەلiنiنiڭ قارسى كەلمەسiن بiلگەن اجەي دە: «بولدى، بۇزىپ-جارماسا، قايدان iستiڭ ءمانiسiن بiلسiن. وسىلاي ۇيرەنەدi. تيمە!» دەپ بiر-اق بۇيىرىپتى.

«Iسمەرلiك – قازاققا ءتان قاسيەت. كەستە، سىرماق، قۇراق كورپە بولسىن، كوز مايىڭدى تاۋىسا وتىرىپ بiتەتiن iس. تiگiنشiلiكتi يكەمi بار ادام عانا مەڭگەرەدi. اسiرەسە، ۇلتتىق بۇيىمداردى بۇگiنگە ساي ەتiپ قايتا جاڭعىرتىپ، تiگۋ كۇن وتكەن سايىن سۇرانىسقا يە. ماعان دوس-جاراندارىم: «ىرزا بiزگە شەتەلدiڭ كاكiر-شۇكiرiنەن گورi, ءوز قولىڭمەن جاساعان دۇنيەڭدi الا كەلسەڭ» دەپ ءوتiنiش ايتادى. حالىقتىڭ ۇلتتىق بۇيىمعا دەگەن قىزىعۋشىلىعى استانادا وسى كاسiپتi جانداندىرۋعا سەبەپ بولدى. بiراز ويلانىپ، ونىڭ ساپاسىنا اسا ءمان بەرiپ، زاماناۋي ستيلمەن ۇشتاستىردىم. 2009 جىلدان باستاپ قىزدىڭ جاساۋىن، ءۇيدi قازاقشا ساندەۋ بويىنشا «التىن وردا» كومپانياسى جۇمىس جاساپ كەلەدi»، – دەپ سىر شەرتەدi ىرزا حانىم.

كەيىپكەرىمىزدىڭ ايتۋىنشا، «التىن ساپا» بايقاۋى ىسپەتتى قادامدار ارقىلى قازاقستاندىق ءونىم وندىرۋشىلەرگە تۇتىنۋشى تاراپپەن تىكەلەي سۇحبات جاساۋعا مۇمكىندىك تۋىندايدى. سوندىقتان ول بيزنەس سالاسىنداعى ارىپتەستەرىن «اتامەكەن» ۇلتتىق كاسىپكەرلەر پالاتاسىنىڭ قاراماعىنا وتكەلى شىنايى مازمۇنى شيراپ، قازىلار القاسىنا بەلدى كاسىپكەرلەر مەن قوعام قايراتكەرلەرى ەنگەن باسىرەلى دوداعا بەلسەندى اتسالىسۋعا شاقىرادى.

«التىن وردا» ديزاين ءۇيىنىڭ شەجىرەلى ۇلتتىق ونەر تۇرلەرىن جاڭعىرتۋدا قولعا العان يگىلىكتى ىستەرى كوپ. ماسەلەن، «قازاقستان ارۋى-2015» سايىسىنىڭ جەڭىمپازىنا 5 ميلليون تەڭگە سىيلىقپەن قاتار، ەتنومانەردەگى قىز جاساۋى تارتۋ ەتىلگەنى ايان. قازاقتىڭ ءداستۇرلى قىز دۇنيەسىن «التىنوردالىق» شەبەرلەر ءتۇزىپ، سالتاناتتى جيىنتىققا «ماحاببات كورپەسى»، ساندىقتار، «بەدەرلى ورنەكتەر» شال جاستىعى، قولدان تىگىلگەن جاستىقتار، سونداي-اق ءداستۇرلى داستارقان توپتاستىرىلدى. اسىل مۇراتتاعى تۇپكى كوزدەلگەن قۇندىلىق – ۇرپاقتار ساباقتاستىعىن ۇزبەۋ، بابالار مۇراسىن دارىپتەۋ.

ايەل كاسىپكەرلىگىنىڭ نازىك جاندى جارقىن وكىلى اڭگىمەلەگەندەي، ەتنوبەزەندىرۋگە ارنالعان جۇمساق جيھاز وندىرىسىمەن دە اينالىساتىن «التىن وردا» اۆتورلىق ديزاين ءۇيى» جشس قۇرامىندا شامامەن 35 ادام ەڭبەك ەتەدى. 

«التىن ساپا» - كاسىپكەر مەن ۇكىمەت اراسىنداعى ۇلكەن پىكىر الماسۋ الاڭى. ءوز باسىم جىل سايىن كورمەگە ۇزبەي قاتىسىپ كەلەمىن. بۇل ەلىمىزدەگى بەلدى سىياقى بولعاندىقتان، وتاندىق كاسىپورىندار ونى الۋعا ۇمتىلۋى كەرەك، - دەپ اڭگىمەسىن جالعاستىردى بيزنەسۆۋمەن. – بايقاۋدان كەيىن ءبىر قىزىق جاعداي بولعان ەسىمدە. شارادان سوڭ  مەملەكەتتىك حاتشى گۇلشارا ناۋشاقىزى قوڭىراۋ شالىپ، جۇمىسىمىزبەن تانىسىپ، كادەسىي جاساپ بەرۋگە ءوتىنىش جاسادى. ءتول تۋىندىمىزدى اقوردادا قورعادىق. ەلباسى «كوكتەم شۋاعى» مەرەكەسى كەزىندە ساندىق قوبديشا بەينەسىندەگى ءوز قولىمەن اياۋلى ارۋلارعا، قىز-كەلىنشەكتەرگە تاپسىرعان بۇيىم ءدۇيىم جۇرتشىلىققا كەڭىنەن تانىلىپ، بارشانىڭ نازارىن اۋدارتتى. جاۋاپكەرشىلىك سەزىمى ارتىپ، جۇمىسىمىز وڭ باعىتتا وزگەرگەندەي كۇي كەشتىك. تىڭ سەرپىلىستىڭ جەمىسىندە نارىقتا بەدەلىمىز نىعايىپ، كوپ ۇزاماي «حالىق سۇيىكتىسى» اتاندىق. قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ مەرەيتويلىق مەدالى تابىستالىپ، سايلاۋدا ەلباسىنىڭ سەنىمدى تۇلعاسى بولدىم. جۇمىس كولەمى مەن تاپسىرىس تا كوبەيدى. ەندى ءۇمىتتى اقتاپ، ەل دامۋىنا تابىستى قىزمەت ەتە بەرمەك رايدامىز. انىعى، جاساپ جاتقان شارۋاڭىزعا بەك سەنىمدى بولساڭىز، مەملەكەتتى دارەجەدەگى جارىستا باق سىناۋدان تايىنباۋ كەرەك»، - دەپ اقجول تىلەدى بايقاۋ قاتىسۋشىلارىنا «التىن ساپا» سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى، «التىن وردا» اۆتورلىق ديزاين ءۇيىنىڭ ديرەكتورى ىرزا تۇرسىنزادا.

وسىنداي ەڭبەگى ەلەنگەنگە ەرىك-رۋحى جىگەرلەنگەن كەيىپكەرىمىز ەلدەگى سانۋالان ۇلتتان تۇراتىن قولونەرشىلەردى ءبىر شاڭىراق استىنا بىرىكتىرۋدى، قازاق جەرى ناعىز جەرۇيىق يدەياسىن بويعا ءسىڭىرۋدى العا ماقسات ەتىپ قويۋدا. ءتاڭىردىڭ بەرگەن سىيىن، ۇلت ونەرىن دۇنيەجۇزىنە پاش ەتۋ دە باستى امانات.

«باسىندا ءوزىم سۇيىكتى ءىس رەتىندە باستاعان دۇنيەنىڭ بۇگىن ءساتتى بيزنەسكە اينالعانى كوپكە ۇلگى بولىپ، تالاي قارىنداستارىم حابارلاسىپ، اقىل-كەڭەس سۇراۋدا. تابىستىڭ كىلتى – كۇنى-ءتۇنى تالماي ادال تەر توگۋ. قازاقتىڭ قىز-كەلىنشەكتەرگە ايتارىم، زامان جەتەگىندە كەتە بەرمەي، ۇلتتىق دىڭگەكتەن اجىراماۋدى قاتتى ويلاۋ كەرەك. مۇندا تەرەڭ، شەكسىز دە اۋقىمدى، كونە دە شەجىرەلى يدەولوگيا جاتىر. شاكىرت تاربيەلەسەم، ساف ونەرگە ۇيرەتىپ، «التىن ساپاعا» جەتكىزسەم، بۇل دا ءبىر ورىندالعان ارمان بولار ەدى»، - دەپ اعىنان بولىسەدى ىرگەلى بيزنەس يەسى.  

بۇگىندە بايقاۋعا قاتىسۋعا نيەت بىلدىرگەن ۇمىتكەرلەر قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇكىمەتىمەن بەكىتىلەتىن، قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتىنىڭ «التىن ساپا» سىيلىعىن الۋعا ارنالعان بايقاۋعا قاتىسۋشىلاردىڭ ماتەريالدارىن راسىمدەۋ، ۇسىنۋ جانە ماتەريالداردى الدىن الا باعالاۋ ەرەجەلەرىنە سايكەس، 2016 جىلعى 1 شىلدەگە دەيىن ءوتىنىم مەن ماتەريالدارىن بايقاۋدى ۇيىمداستىرۋشى «اتامەكەن» ۇكپ-عا تاپسىرعانى بەلگىلى. قازىرگى ۋاقىتتا «التىن ساپا» جانە «قازاقستاننىڭ ۇزدىك تاۋارى» بايقاۋلارىنا قاتىسۋ وتىنىشتەرىن قاراۋ باستالدى.

استاناداعى باستى بايقاۋ جەڭىمپازدارىن ماراپاتتاۋ سالتاناتىندا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازارباەۆ سىيلىقتى جەكە ءوزى تابىستايدى دەپ كۇتىلۋدە.

الدابەرگەن كەمپىرباەۆ

Abai.kz