(ەربول بەيىلحاننىڭ «اتامان» اڭگىمەسى بويىنشا)

ەربول بەيىلحاننىڭ اڭگىمەلەرىنىڭ بويىنان كريمينالدى قوڭىر سالقىن ەسىپ، دەتەكتيۆتىك ارنا ار سوتىمەن جىپتەي بايلانىپ جالعاسىپ جاتادى. ءبىز وسىنى جازۋشىنىڭ ءالى سياسى كەۋىپ ۇلگەرمەگەن جاڭا اڭگىمەسى «اتاماننان» اڭعاردىق.  

بۇنداي سونى قۇبىلىس ءداستۇرلى قازاق اڭگىمەسىنە «بۇقارالىق ادەبيەتتىڭ» ادەبي ەلەمەنتتەرىن سىنالاپ ەنگىزۋ سوڭعى 10 جىلدىقتاعى الاش پروزايكتەرىنىڭ جانرلىق جاڭالىعى. بىرەۋ كوزى ۇيرەنگەن ءداستۇرلى قازاق قارا ءسوزىن ىزدەيدى، ەندى بىرەۋ ازات ەلدىڭ بوستان ادەبيەتىنەن سونىلىقتى ىزدەيدى. وسى ازات ەلدىڭ بوستان ادەبيەتىنەن سونىلىقتى ىزدەۋشىلەر وزىنە كەرەگىن ەربول بەيىلحان سىندى جاس پروزاشىلاردىڭ باتىل شىعارماشىلىق ەكسپەرمەنتەرىنەن وزىنە كەرەك كوپ نارسەنى تابادى.

بىزدەگى ءبىر جامان ادەت جاستاردى تەك ىزدەنۋ ۇستىندە دەپ ساناۋشىلىق، وسى ىزدەنۋ ۇستىندە ومىرگە كەلگەن ادەبي سونىلىقتى ءام ادەبي جاڭالىقتى ەسكەرمەي جاتامىز. بۇنىڭ بارلىعى ۇلت پروزايكتەرىنىڭ پوليستيلگە تولىق بەت بۇرعاندىعىن تانىتادى. وسى ۇلت پروزايكتەرىنىڭ اراسىندا وزىندىك ءپوليستيلىن تاپقاندار ساناتىندا ەربول بەيىلحان دا بار.

قازاق اڭگىمەلەرى سالا قۇلاش پەيزاجدىق سۋرەتتەۋلەردەن ارىلىپ، شىتىرمان وقيعالى ءسوز شيراتۋدى وزىنە سەرىك ەتە باستادى. ءۇندى مەلودراماسىن ەسكە سالاتىن قوعامنىڭ يەسى مەن قىلىم الەمىنىڭ سەركەسىنىڭ كەزدەسۋىنە قۇرىلعان:

- نە ءۇشىن ماعان بەرمەكسىڭ؟

- ونىڭ ءومىرىن ساقتاعىم كەلەدى.

- مەنى قالاي تاپتىڭ؟

- مەن ىزدەسەم ءبارىن تابام!

- وزىڭە سەنىمدىسىڭ، ماعان سەنەسىڭ بە؟

- ءسىز سەنىمدى ادامسىز. مەندە باسقا جول جوق بولىپ تۇر!

- ساتپاقسىڭ با؟

- اقشا دا كەرەك بوپ...

- قانشا سۇرايسىڭ؟

- مىڭ تەڭگە...

- جاقسى. سەن قايدا باراسىڭ؟

- تاعى دا تۇرمەگە...

- نە ءبۇلدىردىڭ؟

- قازىر جازىقتى دا، جازىقسىز دا قامالىپ جاتقان زامان. ال مەن... بىلەسىز؟..

- ارينە... ەرتەڭ وسى جەردە كەزدەسەيىك، - دەپ مينيستر قولىن ۇسىندى.

- كەلىستىك. مينيستر سوڭىنان قاراپ ەدى اتامان قوس يىعى ءتۇسىپ، سولقىلداپ جىلاپ بارا جاتقانداي كورىندى...» دەيتىن ەكەۋ ارا ديالوگتا نارەستەنىڭ بولشاق تاعدىرى شەشىلەدى دە، وقيعا 25 جىلدان كەيىنگى جاعداياتقا ۇلاسادى.

سول شاقالاقتىڭ، ياعني، قوڭىردىڭ اسىراپ باققان اكەسىنىڭ اقتىق سوزىنەن بار شىندىقتى بىلۋىمەن شيرىعىپ، شاعىن اڭگىمە تۋعان اكەسىمەن جولىققان ساتىمەن بىتەدى دە، «اكە كورگەن وق جونار» دەگەن حالىق ماتەلىن ەسىمىزگە سالادى. اتامان ءوزىنىڭ ەمەس، ءوز ۇلىننىڭ تاعدىرىن ويلاپ، بويى ۇيرەنگەن تۇرمەسىنە ورالادى.

اۆتوردىڭ ايتپاق بولعانى «ۇيادا نە كورسەڭ، ۇشقاندا سونى ىلەسىڭ». ءوز ەمەس، ءوز بالاسىنىڭ تاعدىرىن ويلاپ، ادام قاتارىنا قوسقان قىلمىسكەردەن، قازاققا ءتان «اكە ۇلاعاتىن» بەك ءتۇسىنىپ، «وسى ءبىز اكە الدىنداعى پارىزىمىزدى ورىنداي الدىق پا!؟» دەگەن ويعا قالاسىڭ. ءبىزدى بۇل ويعا قالدىرىپ وتىرعان ەربولدىڭ ءپوليستيلى...

ءابىل-سەرىك ابىلقاسىمۇلى، ادەبيەتتانۋشى عالىم

Abai.kz