جەر داۋى موراتوريدەن كەيىن ءسال دە بولسا سايابىرسىدى؟ دەسەك تە، بابالاردىڭ قانىمەن قورعالعان اتامەكەنىمىز قازىر كىمدەردىڭ قولىندا ەكەنى ءالى كۇنگە ايتىلعان جوق. جەر كوميسسياسى مۇشەلەرى بۇل سۇراقتى بيلىككە نەشە مارتە قويعانىمەن، شەندىلەر مەنشىك تۋرالى زاڭعا سۇيەنىپ، جابۋلى قازاندى جابۋلى كۇيىندە قالدىرىپ وتىر. بۇكىل قازاق حالقىنىڭ يگىلىگىنە اينالۋى ءتيىس جەردى ءتۇرلى جولمەن يگەرىپ، قوجايىن بولعان ازاماتتار جايلى اقپارات بۇگىندە مەملەكەتتىك قۇپيا دەڭگەيىندە ساقتالىپ، جاريالانباي وتىرۋى نەلىكتەن؟ 

بىرىنشىدەن، يگەرسىن، يگەرمەسىن ەڭ شۇرايلى جەرلەردى بيلىكتەگىلەر ءوز تۋعان-تۋىسىنا ءبولىپ بەرگەن. ەگەر دە حالىق تالاپ ەتىپ وتىرعان اقپاراتتار جاريا بولاتىن بولسا، ولاردىڭ "ۇرلىقتارى" اشىلاتىنى بەلگىلى.

سويتە تۇرا قازاق ميتينگىلەتىپ ءجۇرىپ، ءبىراز شىندىقتىڭ بەتىن اشتى. ماسەلەن، جەر كوميسسياسىنىڭ جۇمىسى بارىسىندا شقو-دا ءجۇز مىڭ، جامبىل وبل. - 8,0 مىڭ گا جەر قىتايمەن بىرىككەن كومپانيالارعا بەرىلگەنىن بىلدىك.

قوستاناي وبل. – 810,0 مىڭ گا جەردى لۋجكوۆ-روزينوۆ دەگەندەردىڭ «يۆولگا» اتتى كومپانياسى يەلەنىپ وتىرعانى انىقتالدى.  

ەلىمىزدىڭ التى بىردەي وبلىسىندا ون ملن گا جەر رەسەيدىڭ اسكەري پوليگوندارىنا 80 جىلعا جانە بايقوڭىر عارىش ايلاعى 50 جىلعا بەرىلگەنى ايتىلىپ ءجۇر.

بۇل از بولسا، شىرايلى وڭتۇستىگىمىزدەن ارابتار 2 ملن گا جەردى،  ال، نەمىستەر اقمولا وبلىسىندا 32 مىڭ گا جەردى يگەرىپ جاتقانى بەلگىلى بولدى.

بۇل ازىرگە جۇرتقا جاريا بولىپ، سۋ بەتىنە شىققان اقپاراتتار عانا. سونىڭ وزىندە 13 ملن گەكتار جەرىمىز وزگەلەردىڭ ۋىسىندا ەكەنىن ءبىلىپ وتىرمىز.

بيلىك زاڭعا سۇيەنىپ، وزگەنىڭ مۇلكىن جاريالاماي وتىرعانىن ەسكەرسەك، بۇل بەر جاعى عانا ەكەنىن اڭعارامىز.

ەندى مىنە، قازاقستان ەلۋدەن اسا قىتاي كومپانياسىن ەلىمىزگە كىرگىزبەك. ولارعا قانشا جەر بەرىلەتىنى، قانشا ادام كەلەتىنى ازىرگە قۇپيا.

مەملەكەتتىڭ مۇنداي قۇپيالارى كوبەيگەن سايىن تاۋەلسىزدىگىمىزگە قاۋىپ ۇلعايا بەرەتىنى بەلگىلى.

اقپارات جەتىسپەگەن جەردە اقپاراتتىق قاۋىپسىزدىك ساقتالمايدى. مەملەكەت شىندىقتى جاسىرعان سايىن حالىقتىڭ اقيقاتتى بىلۋگە دەگەن تالپىنىسى كۇشەيەدى. بۇل تالپىنىس ۇلكەن ميتينگتەرگە ۇلاسۋى مۇمكىن.

ءتۇرلى ساياسي توپتار وسىنداي كەزەڭدى پايدالانىپ، الەۋمەتتىك جەلىلەر ءھام تاۋەلسىز باق ارقىلى نەگىزسىز، ارانداتۋشى دەرەكتەردى جاريالاي باستاۋى مۇمكىن. بۇعان تويتارىس بەرۋگە مەملەكەتتىك ءباسپاسوز قاۋقارلى ەمەس. ويتكەنى، ەلىمىزدەگى باق جۇيەسى نەگىزىنەن بىرجاقتى پوزيتسيا ۇستانادى. بۇل پوزيتسياعا قازىر حالىق سەنبەيتىن بولدى. سوندىقتان دا، ۇكىمەت ءار قادامى ءۇشىن حالىققا ەسەپ بەرەتىن، ەلدىڭ ويىن ءبىلىپ بارىپ، شەشىم شىعاراتىن ءسات تۋدى.

جەر داۋىنان كەيىن ەلىمىزدەگى لاتيفۋنديستەر ءھام شەتەل كومپانيالارى جايلى مالىمەتتەر مەملەكەتتىك قۇپيا دارەجەسىنە كوتەرىلىپ كەتتى.

مەملەكەتتىك قۇپيا دەگەن – ۇلتتىق قاۋىپسىزدىككە نۇقسان كەلمەس ءۇشىن مەملەكەتتىڭ اسكەري، ەكونوميكالىق، عىلىمي-تەحنيكالىق، سىرتقى ەكونوميكالىق، سىرتقى ساياسي، بارلاۋ، قارسى بارلاۋ جانە حالىقارالىق قۇقىقتىڭ الەمگە ورتاق قاعيدالارىنا قارسى كەلمەيتىن باسقا دا شارالاردى ءساتتى ىسكە اسىرۋ ماقساتىندا تارالۋىنا شەك قوياتىن جانە ءوز قورعاۋىندا ۇستايتىن مالىمەتتەرى.

ۇكىمەت جەردىڭء ىرى يەلەنۋشىلەر تۋرالى اقپارات مەملەكەتتىك قۇپيا قاتارىنا جاتپايتىنىن ەسكەرىپ، قىتايدان كوشىرىلەتىن كومپانيالار جايلى تولىق اقپاراتتى بۇقاراعا جاريالاعانى دۇرىس دەپ ويلايمىز.

ءشارىپحان قايسار

Abai.kz