شىمكەنت قالاسىندا ء«ال-ءبىلال» دەگەن مەشىت بار. ون شاقتى جىل بۇرىن سول مەشىت شاھارداعى ۇزىن ساقال، قىسقا بالاقتىلاردىڭ «پيتومنيگىنە» اينالىپ كەتە جازداعان-دى. ايتەۋىر، يمامىن اۋىستىرىپ، ۇقك ارالاسىپ ءسالافي-ۋاحابيلەدىڭ وزىمبىلەرمەندىك ارەكەتتەرى تيىلعانى بار. سول الاساپىران كەزەڭدە ء«ال ءبىلال» مەشىتىندە قىزمەت ەتكەن يمام – تاڭىربەرگەن شايمەردەنۇلىن سۇحباتقا تارتقان ەدىك.

– قاي قوعامدى دا سورلاتاتىن ساۋاتسىزدىق قوي. ال، ءدىني ساۋاتسىزدىقتىڭ سالدارى اۋىر ەكەن. بۇرىن «تەراكت» دەگەن سۇمدىقتى كينودان كورسەك، ءوز ەلىمىزدە بولعان جايتتار زارەنى ۇشىردى. ويدا جوقتا تۇتقيىلدان تاپ بەرىپ ءجۇر. ءدىننىڭ اتىن جامىلىپ قوعامدى ىلاڭداۋ مۇسىلمانعا ءتان ەمەس ەكەنى انىق. شاريعاتتىڭ ۇكىمى قانداي جالپى بۇلىكشىلەرگە قاتىستى؟

–  قۇراندى وقىپ، حاديستەردى تانىعان ساۋاتتى ادامدار، ياعني عالىمدار، ساحابالار ەشقاشان «فيتنا» (بۇلىك) شىعارماعان. قۇراندا: «كىناسىز ءبىر كىسىنى ءولتىرۋ – بۇكىل ادامزاتتى ولتىرگەنمەن بىردەي كۇناعا باتادى» – دەگەن ايات بار. ال، ء«بىر ەلدە بۇلىك شىعارۋ – ول ادام ولتىرۋدەن دە اۋىر كۇنا» – دەيدى. قوعامنىڭ تىنىشتىعىن بۇزىپ، بۇلىك شىعارۋ – ادام ولتىرگەننەن دە اۋىر كۇنا ەكەن. بۇلىكشىلەر كۇناھارلار. يسلام ءدىنى بۇلىككە ءۇزىلدى-كەسىلدى قارسى. ومار يبن ابدۋل-ازيز دەگەن ساحابا، ءارى پايعامبارىمىزدان س.ا.ۋ كەيىن دىنگە قاتىستى پاتۋانىڭ ءبارىن شىعارعان ۇلى ۇستاز بولعان. مەككەلىك جاماعات نامازدى وعان ۇيىپ وقىعان. ءبىر كۇنى حاجاجيز دەگەن پاتشا مەككەگە باسىپ كىرەدى. سودان يمامدى مويىنداماي، نامازدى ءوزى وتكىزەتىنىن جاريا ەتەدى. بىراق، ونىڭ يمام بولعانىن مەككەلىك مۇسىلماندار قالامادى. ويتكەنى ول ەڭ زالىم پاتشا ەدى. سول كەزدە حالىق حازىرەتى ابدۋل-ازيزگە قارادى، «سول كىسى حاجاجيزبەن بىرگەن نامازعا تۇرار ما ەكەن، الدە كەتىپ قالار ما ەكەن»- دەپ. ومار يبن ابدۋل-ازيز زۇلىم پاتشاعا ۇيىپ ناماز وقىدى. ەگەر ول كەتىپ قالعاندا، بارلىق جاماعات تۇرىپ كەتىپ قالار ەدى دە، بۇلىك شىعار ەدى. سول فيتنانى شىعارماۋ ءۇشىن، ۇلى ۇستاز ەڭ زالىم پاتشاعا ۇيىپ ناماز وقىدى. ال، وزدەرىن ءسالافيمىز دەپ جۇرگەن ۋاحابيلەر مەشىتتە يمامدارمەن ايتىسىپ تۇرىپ الادى. يمامداردى تىڭدامايدى. قۇراندا ءدىن يەلەرىنە باعىنۋ كەرەكتىگى ايتىلعان. ولاردىكى ساۋاتسىزدىق ەمەي، نە؟ باستاپقىدا اشىقتان-اشىق تارتىسىپ، وزدەرىنىڭ كىم ەكەندەرىنەن حابار بەرىپ قويۋششى ەدى. ال، بىرنەشە جىلدان بەرى ۇندەمەيتىن «مادحاليدتەرگە» اينالدى. «ۇندەمەگەننەن ۇيدەي بالە شىعادى» دەگەن ەمەس پە. قازىر ولار بۇرىنعىدان بەتەر قاۋىپتى.

– ءيا، ءۇي ىشىنە دە ۇندەمەي، ەشكىمگە دە ەسكەرتپەي سيريا اسىپ، «جيھادشى» اتانىپ جاتىر، ادامدار. قازاقتاردىڭ سولاردىڭ قاتارىنان تابىلىپ جاتقانى قىنجىلتادى. «اللاھۋ اكبار» دەپ مالدى عانا باۋىزداۋشى ەدى. جيھادشىلار ءۇشىن ادامنىڭ مال قۇرلى قادىرى بولماي قالدى. بەيبىت كۇندە ول نەعىلعان «جيھاد»؟

– قاسيەتتى قۇراندا «جيھاد» (سوعىسۋ) ءسوزى 35 رەت ايتىلسا دا، ءتورت-اق جەردە عانا سوعىسۋ تۋراسىندا حابار بەرىلگەن. كاپىرلەر مۇسىلمانداردى قىرىپ بارا جاتقاندىقتان: «قارۋ ال» دەگەن اياتتار تۇسكەن. بىراق اللا تاعالا ونى تەك پايعامبارىمىزعا س.ا.ۋ بۇيىردى. وعان دەيىن دە، ودان كەيىن دە ءدىنىمىز ءۇشىن ەشكىم قولىنا قارۋ العان ەمەس. يسلام ءتىپتى باسقا ءدىننىڭ وكىلى بولسىن، جالپى جازىقسىز كىسى ولتىرۋگە تيىم سالعان. ال، مۇسىلمان مۇسىلماندى ولتىرۋگە مۇلدە بولمايدى. ءنابيىمىز س.ا.ۋ: ء«بىر-بىرىنە قارۋ كەزەنگەن ەكى مۇسىلمان دا – توزاقى. ولتىرگەن ادامنىڭ دا، ولگەن ادامنىڭ دا ماقساتى ءولتىرۋ بولعانى ءۇشىن – توزاقى» – دەگەن. بىردە پايعامبارىمىز س.ا.ۋ ساحابالارىنا: «كىشى جيھادتان، ەڭ ۇلكەن جيھادقا كەلە جاتىرمىز» – دەدى. سوندا ساحابالارى «ۋا، راسۋلاللاھ، بۇدان ۇلكەن جيھاد بولا ما؟» دەپ، تاڭ قالدى. پايعامبارىمىز س.ا.ۋ: «ەڭ ۇلكەن جيھاد – ناپسىمەن كۇرەسۋ» دەگەن. قازىر ناپسىمەن كۇرەسۋدەن باسقا «جيھاد» بولماۋى كەرەك. ءار ادام ءوز ناپسىسىمەن كۇرەسۋى ءتيىس. ياعني، ادام تۋعاننان باستاپ، ولگەنگە دەيىنگى تاربيەسى – سول جيھاد. ۋاحابيلەر «جيھادتى» جەلەۋ ەتىپ، ادامداردى قىرىپ، قالالاردى قيراتىپ جاتىر. ادام تۇگىل، شىبىندى ولتىرمەيتىن مۇسىلماندارعا ءۇش قايناسا دا سورپاسى قوسىلمايدى، ولاردىڭ. راديكالدى توپ مۇشەلەرىندە ءدىن دە، يمان دا جوق. ولاردىكى ءدىن ءۇشىن «سوعىس» ەمەس، بيلىككە جەتۋ جولىنداعى جەندەتتىك قوي.

– ء«وزىڭ بىلمە، بىلگەننىڭ ءتىلىن الما» دەگەن قارعىستى-ماقال بار. كەيدە كەشە عانا دىنگە كەلە سالىپ، مىڭ جىلدىق اۋليە قۇساپ اڭگىمە ايتاتىندارعا قايران قالام، ءوز باسىم. ءدىننىڭ كەرەمەتتەرىن عىلىمدار عىلىمي تۇرعىدان دالەلدەپ بولا الماي جاتقاندا، بۇل قايدان شىققان وڭشەڭ «عۇلامالار» دەيدى ەكەنسىڭ. ساقالدىنىڭ ءبارى ءسالافي ەمەس، قاراپايىم جۇرتشىلىق ولاردى اڭگىمەسىنەن قالاي تانىسا بولادى؟

– «اقيدا» دەگەن سەنىم ءىلىمى بار. سوفى ءال-يار اتتى عالىم: «اقيدانى بىلمەگەن «شايتان»-قاۋىمىنىڭ مىڭ جىل جاساعان قۇلشىلىعى اسپانعا ۇشقان جەلمەن تەڭ» دەگەن. اقيدا – يماندى زەرتتەيتىن عىلىم. اقيدا ءىلىمىن بىلمەگەن ادامنىڭ قۇلشىلىقتارىنى قايىرى جوق. مىسالى، قۇران-كارىمنىڭ اياتتارى ەكىگە بولىنەدى. اۋەلگىسى، تەك ادامزات ءۇشىن ءمالىم ەتىلگەن «مۋھكام» اياتتار. ەكىنشىسى ماعىناسى تەك اللاعا ايان «مۋتاشابيھ» اياتتار. ياعني، ادام بالاسىنا ماعىناسى تەك اللاعا عانا ايان اياتتارمەن تالاسۋىنا، ءسوز قىلۋىنا، ءتىپتى ويلاۋىنا دا بولمايدى. وعان تالاسۋ – كۇنا. ال، ءسالافي-ۋاحابيلەر اللانىڭ سيپاتتارىن ءسوز قىلادى. مىسالى، ءبىز «راحمان – ارشىنى مەڭگەردى» دەپ ايتساق، ولار «اللا ارشىعا وتىردى، تۇردى، ورنىقتى» دەپ ءبىر نارسەگە تاۋەلدى ەتىپ قويادى. جاراتقان يەمىز ەشنارسەگە تاۋەلدى ەمەس، ەشنارسەگە ۇقسامايدى دا، ول تۋماعان دا، تۋىلماعان، ەشنارسەگە مۇقتاج ەمەس. بۇعان ەشقانداي تالاسۋعا بولمايدى. ءبىزدىڭ مىندەت قۇران، حاديس، شاريعات تالاپتارىنا ساي امال قىلۋ، اللانى زىكىر ەتۋ، اللاعا نە ءتان ەكەنىنە داۋلاسۋ ەمەس. مۇسىلمان ادام ءسوز تالاستىرمايدى. «سىزدىكى دۇرىس» دەپ قويا سالادى. ال، ولار وزدەرىنىڭ اداسىپ جۇرگەندەرىمەن قويماي، باسقالاردى جاڭىلىستىرادى.

– الەۋمەتتىك جەلىنى اشساڭ، نەشە ءتۇرلى تالاس-تارتىستاردى كورەسىڭ. قازىر اسىرە بەلسەندى بولا باستادى، ولاردىڭ ۋاعىزشىلارى. كەيدە ەرىكسىز كۇلكىڭ كەلەدى. سوندا يمامدارمەن ايتىسقاندا ساۋاتسىزدىقتارىنان ارلانباي ما، قالاي؟

–   ولار ءدىني ساۋاتسىز. سۇيەنگەندەرى ءتورت-بەس حاديس. «ەي» دەپ ورنىنان تۇرەگەلىپ سۇراق قويعاندا، «مىناۋ، نە دەر ەكەن» دەپ قالاسىڭ. تارتىستى باستاپ الادى دا، جاۋابىنا دالەل تاپپاي قالسا، تۇرا قاشادى. سەبەبى ءدىني ءبىلىمى تاياز، ءمازھابتا دا جوق، سۇيەنەتىن نەگىزدەرى دە ءالسىز. ولار حاديستەردى دە، قۇراننىڭ تاپسىرلەرىن دە وقىماعان. ءپىر تۇتقان شەيحتارى دا شىنايى دىننەن حابارسىز. ولار ال-باني، يبن تابيا، يبن بااز دەگەن شەيحتارىن، سونداي-اق ەلىمىزدە تاراپ جاتقان وكتام، رينات، نايل دەگەن كوسەمدەرىن عانا تىڭداۋ كەرەك دەپ ويلايدى. يمامداردى «بيدعاتشىلار» دەپ عايباتتايدى. مىسالى، پايعامبارىمىزدان س.ا.ۋ بەرى قاراي مۇسىلمان جاماعات يمامدارعا «يتاعات» (باعىنعان) ەتكەن. قۇراندا سيپاتتاعانداي ولار «جۇرەكتەرىنىڭ قىڭىرى بار» ادامدار عوي، ءبىزدى تىڭدامايدى. ولاردىڭ ەڭ ۇلكەن قاتەلىگى دە سول، يمامداردى تىڭدامايتىنىندا. اداسقان اعىم. ولاردىڭ ويى ەلگە ىرىتكى سالۋ. ەگەر سولار ساۋاتتى بولسا، يمامدار سياقتى جۇمىس ىستەسىن، ىزدەنسىن. ء«مازھابتامىز» دەيدى، بىراق ۇستانبايدى. ادامدى الدايدى. ءمازھاب دەگەن – مەكتەپ. مەكتەپتە ءبىلىم الىپ، تاربيە كورمەگەن بالا قانداي بولادى. سول سياقتى عوي، بۇل دا. مۇسىلماندار ءتورت مازھابپەن جۇرەدى. تورتەۋى دە ء«اھلي – سۋننا ءۋال-جاماا» قاۋىمىنا كىرەدى. ءبارىمىز سول ءتورت ءمازھابتىڭ بىرىندە بولۋىمىز كەرەك. ال، ولاردا ءمازھاب جوق. ءدىن مەن ءداستۇردى بولە جارادى. قۇراندا ءار ەل ءوز داستۇرىمەن ءدىندى ساباقتاستارىپ ءومىر سۇرۋلەرى قاجەتتىگى ايتىلعان. ادەت-عۇرىپ شاريعاتقا قايشى كەلمەسە، حارام ەمەس. ال، ولارعا سالساڭ، ءبارى حارام. باتا قايىرۋ دا، سالەم سالۋ دا، جانازا شىعارۋ دا ءبارى حارام، ناماز وقىماعاننىڭ ءبارى كاپىر. شىن مانىسىندە وزدەرى – كاپىر. ويتكەنى قاتىگەزدىك مۇسىلماندى كاپىر ەتەدى دەگەن.

–  قازىر كەيبىرەۋلەر ءسالافي-ۋاحابيلەردىڭ بارىنا يمامداردى كىنالاپ ءجۇر عوي. شىن مانىسىندە وسى ماسەلە قىلاڭ بەرگەلى يمامدار كۇرەسىپ كەلە جاتقانى بىزگە ءمالىم. قازىر «ليكۆيداتور» يمامدار دا بار. ءبىز سونداي ارىپتەستەرىڭىزدى ىزدەپ تاۋىپ، سۇحبات الۋعا تىرىسۋدامىز. ون جىلدان اسىپتى، شىمكەنتتەگى ء«ال-ءبىلال» مەشىتىندەگى سۇمدىقتىڭ بەتى اشىلىپ، داۋدىڭ باسىلعانىنا دا. ءسىز سول كەزدە وتتىڭ ورتاسىنا ءتۇسىپ، شىقتىڭىز. ءتىپتى ۋاحابيلەرمەن كۇرەسكەنىڭىز ءۇشىن ءوز باسىڭىز داۋعا قالا جازداپ ەدى. كىمگە ۇناماي قالعانىڭىزدى قايدام، قازىر بار-جوعىڭىز بىلىنبەي قالدى. وتكەنگە سالاۋات دەسەك تە، اڭگىمەلەپ بەرسەڭىز ەكەن. ولارعا قارسى تۇرۋ ءۇشىن نە ىستەمەك كەرەك؟

– ءبارىمىزدىڭ دە قورعانىمىز – اللا، قالقانىمىز – قۇران. قورعانۋ ءۇشىن «سۋىق» قارۋدىڭ قاجەتى جوق. يمامدارعا كەرەگى – تەرەڭ ءبىلىم. سول جىلدارى وتە قيىن جاعدايلار بولدى. ۇمىتىلىپ كەتكەن نارسەنى، ەسكە سالىپ تۇرسىز. ەلدىڭ ىنتىماعىن ساقتاۋ ءۇشىن بار كۇشىمىزدى سالىپ كۇرەستىك. ء«ال-ءبىلال» مەشىتىندەگى جاماعاتتىڭ 70 پايىزى سونداي اعىمنىڭ جەتەگىندە ەدى. كۇندەلىكتى ساۋات اشۋ دارىستەرى وتكىزىپ، ۇزدىكسىز ۋاعىز-ناسيحات جۇرگىزدىك، ارقايسىسىمەن جەكە دارا سويلەستىك. كوپ تارتىس بولدى. بىرتە-بىرتە، ۋاحبيلەردىڭ قاتارىنا جاڭادان قوسىلعان ادامنىڭ كوپشىلىگى رايىنان قايتتى. ال، بۇرىننان ءسىڭىسىپ كەتكەندەرى سول كۇيى قالدى، ولار ءالى دە ءجۇر. ول كەزدە ءسالافي-ۋاحابيلەر ءوز بىلگەندەرىن ىستەدى. مەشىتتە ۋاعىز ايتىلىپ جاتسا، قۇلاقتارىن «ناۋشنيكپەن» تىعىنداپ الاتىن. ۇلكەن كىسىلەرگە دورەكى سويلەيتىن. ۇيات – يماننىڭ جارتىسى. ولار دا ۇيات تا، ايات تا جوق. شىن مۇسىلمان ۇلكەندەردى قۇرمەتتەيدى. ال، ولار مەشىت جاماعاتىنداعى قاريالارعا جۇدىرىق جۇمساعان. تالاي رەت ءبىزدىڭ قىزمەتكەرلەرىمىزدى دە ۇرعاندارى دا بولدى. قۇداي كەشىرسىن، ولاردىڭ دا جاعاسىنان الدىق، سابىرعا شاقىردىق، تاۋبەگە كەلگەنى كەلدى، كەلمەگەنى ەپتەپ ساباسىنا ءتۇستى. كۇندە مەشىتكە قارۋلانىپ كەلىپ، مەنىڭ «جانازامدى شىعارامىز» دەپ كەتتى. ءتۇن ورتاسىندا جۇمىستان شىقسام، ۇيگە دەيىن اڭدىپ تا ءجۇردى. البەتتە ونداي جاعدايدا ءوزىڭ ءۇشىن ەمەس، وتباسىڭنىڭ قاۋىپسىزدىگى ءۇشىن الاڭدايسىڭ. دەسەك تە اسىل ءدىنىمىز بەن ەلىمىزدىڭ جانىندا ءبىزدىڭ پاقىر باسىمىز نە، ء«تايىرى». اللا ادىلەتتى. ولاردىڭ بىزگە كوزدەگەن وقتارى، وزدەرىنە اتىلىپ، ءبىرىن-ءبىرى ءولتىرىپ بىتكەن ەدى. كوبى سوتتالىپ تا كەتتى. وسىلايشا ءتارتىپ ورناعان، شۇكىر. مەن ول مەشىتتە 11 اي عانا جۇمىس ىستەدىم. تەلەديدارلاردان قاتتى-قاتتى ايتتىق. بىرەۋلەرگە ول ۇناماي قالدى. پايعامبارىمىز س.ا.ۋ ايتقان: «شىندىق اششى بولادى» دەپ. بىرەۋگە ۇنايسىڭ، بىرەۋگە ۇنامايسىڭ دەگەندەي… ون جىل بۇرىن سول توپقا كىرگەن جاستار قازىر جىگىت اعاسى بوپ قالدى. سول كەزدە سوتتالعانداردىڭ الدى تۇرمەدەن شىعىپ جاتىر. بىراق، ول جاقتان تۇزەلىپ ورالىپ جاتقان جوق. سەبەبى ولار سول باياعى ءبىر «كاسسەتا». ولار ەشقاشان وڭالمايدى.

– يماندى بالا جامان ادام بولمايدى.  جىلدا ءمۇفتياتتىڭ نۇسقاۋىمەن جاز بويى ەلدەگى مەشىتتەردىڭ بارلىعىندا دەرلىك «ساۋات اشۋ» كۋرستارى وتكىزىلەدى. ءبىر بايقاعانىمىز، كوبىنەسە جىلدا كەلەتىن سول باياعى شاكىرتتەر. سول بالالار مەشىتتىڭ كۋرستارىنا قاتىسىپ-اق، بەس-التى جىل قاتارىنان وقىپ، ءتاپ-ءتاۋىر ءبىلىم الىپ جاتىر. دەسە دە بۇل وتە از. جاستاردى ءدىني ساۋاتتاندىرۋ ءۇشىن نە ىستەمەك كەرەك؟

– اللاعا شۇكىر، قازىر، حالىقتىڭ كوزى اشىلىپ كەلەدى. ەڭ بولماعاندا جات اعىمدار مەن تۋرا ءدىندى اجىراتا الاتىنداي دارەجەگە جەتتى. ءدىني ءبىلىمدى بولاتىن زاماندا ءومىر سۇرۋدەمىز. ال، اتا-انانىڭ دىننەن حابارى بولماسا، بالاعا قالاي ۇيرەتەدى. يمامنىڭ مىندەتى مەشىتكە كەلگەن جاماعاتتى جاقسىلىققا شاقىرىپ، جاماندىقتان تيۋ، بارعان جەرىندە ۋاعىز ايتۋ. ءاربىر ءۇيدىڭ ەسىگىن قاعىپ، ءدىندى ۇيرەتۋگە مىندەتتى ەمەس، يمامدار. شۇكىر، قازىر ءدىني باسقارمانىڭ سايتتارى بار، گازەت-جورنالدارى بار، ءدىن ناسيحاتتالماي جاتقان جوق، تەك تۋرا ءدىندى ىزدەنەتىندەر كوبەيسە ەكەن. ادامدار مەشىتكە ءوز اياقتارىمەن كەلۋلەرى كەرەك. اسىرەسە، بالالاردى، جاستاردى كوپ وقىتۋ قاجەت. «ويباي، مەشىتكە بارما! بارساڭ، ۋاحابيس بوپ كەتەسىڭ» – دەپ مەشىتتەن بالالارىن قاشىراتىن اتا-انالار دا بار. مەشىتكە جىبەرمەۋ – كۇنا. مەشىت – ول اللانىڭ ءۇيى. ول جەردە تۋرا ءدىندى ۇيرەتەدى. اركىم ءوز بالاسىن مەشىتكە اكەلىپ، يمامنىڭ قولىنا تاپسىرسا قۋانا قارسى الامىز. ءدارىس بەرۋگە ءاردايىم دايارمىز. اتا-انانىڭ بۇل ومىردەگى ءبىر پارىزى – ۇرپاقتارىن ءدىني ساۋاتتى ەتۋ. اقىرەتتە وسى ءۇشىن سۇرالادى، اتا-انا. ءبارىمىز بالاعا ءدىندى ۇيرەتۋدى ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىك دەپ سەزىنۋىمىز كەرەك. ءبىزدىڭ مىڭنان استام شاكىرتىمىز بار. ولاردىڭ ارقايسىسى ءارتۇرلى سالادا قىزمەت ەتىپ ءجۇر، قازىر. ەسەسىنە ولار يمانى مىقتى، ءدىني ساۋاتتى. سوندىقتان، اداسپايدى. ال، مەشىتكە كەلىپ تۇرىپ، ىشكە كىرمەي، سىرتىن اڭدىعان سالافيلەرگە ەرىپ كەتەتىن جاستار اداسۋدا. ويتكەنى ول جاس، قالاي يسەڭ، سولاي كەتەدى. ءبىر جاعىنان الگىلەر اقشا ۇسىنسا، الدانىپ قالۋلارى دا ابدەن مۇمكىن. اقشا نە ىستەتپەيدى؟ سوندىقتان بالا مەن جاستار تاربيەسىنە اتا-انا كوپتەپ كوڭىل ءبولۋ كەرەك.

– زاڭنىڭ قاشان كۇشەيتىلەتىنى بەلگىسىز. ونى كۇتىپ، قول قۋسىرىپ قاراپ وتىراتىن ۋاقىت ەمەس. يمامدار جينالىستان شىقپايدى. كەيدە اكىمدىكتىڭ «قولبالاسى» بوپ كەتكەن بە دەپ قالاسىڭ. بۇل جاقتا دا «تسەنزۋرا»، «قاعازباستىلىق». سىزدەردىڭ مىندەتتەرىڭىز ءدىندى ناسيحاتتاۋ، كىتاپ جازۋ ەمەس پە؟ شىعارماشىلىقپەن اينالىسۋعا ۋاقىت بار ما، ءوزى. ءدىننىڭ ناسيحاتتالۋىنا كوڭىلىڭىز تولا ما؟

– شۇكىر، ءدىني باسقارمانىڭ سايتتارى مەن الەۋمەتتىك جەلىدە ارنايى ۇستازداردىڭ ۋاعىزدارى تولىپ تۇر. ءمۇفتياتتىڭ جانىنان شىعاتىن گازەت-جورنالدار، اعارتۋشىلىق كىتاپتار تاعى بار. اپتاسىندا ءبىر ۋاعىز كورسەتسە دە، تەلەارنالار دا دىنگە سەپتىگىن تيگىزىپ كەلەدى. مەشىتتەردە ناماز سايىن جاماعاتتىڭ سۇراقتارىنا جاۋاپ بەرەدى، يمامدار. قازاقستان مۇسىلماندارى ءدىني باسقارماسىنىڭ پاتۋا ءبولىمى دە جۇمىس ىستەپ جاتىر. ءمۇفتيات ءسالافي-ۋاحابيلىك اعىمداردى الدەقاشان «راديكالدى» دەپ تانىپ، پاتۋا شىعارىپ قويعان. ەندى ولاردى مەشىتتە يمامداردى، مەملەكەتتە قوعامدى قۇرمەتتەيتىندەي ەتىپ، زاڭمەن تارتىپكە باعىندىرعان ءجون. ويتكەنى ولار ۋاعىزعا مويىنسۇنبايدى. ءمۇفتياتتان باستاپ، ايتىلماي جاتقان مەشىت جوق شىعار. «تارتىپكە باس يگەن قۇل بولمايدى» دەگەن. باعىنسىن. ءبىز مەشىتكە «كاپىر» كىرسە دە، «كەت» دەپ ايتا المايمىز. ولار سونى پايدالانادى. بىزدە مەشىتتە باس كوتەرگەن ۋاحابيلەردى قاماپ تاستايتىنداي قۇزىرەت جوق. سوندىقتان بار كىنانى يمامدارعا ارتىپ قويۋ دۇرىس ەمەس. كازىر يمامدارعا كىتاپ جازۋعا ۋاقىت تاپشى. ءبىزدىڭ «جيھاد» ءدىني ساۋات اشۋ بوپ تۇر عوي. بىراق سول ەڭ كەرەك اۋديتورياعا تۇسە الماي ءجۇرمىز. ماسەلەن، مەكتەپتەر مەن جوو-نىڭ ەسىكتەرى جابىق، ءبىز ءۇشىن. ال، بۇزىلىپ تا، اداسىپ تا جاتقانداردىڭ كوبى كىمدەر جاستار مەن جەتكىنشەكتەر. بالالاردىڭ ويىنحانا، بۋكمەكەرلىك كلۋبتاردا جۇرگەنىنە ۇندەمەيدى. ال، مەشىت، يمام دەسە، اتا-انالاردىڭ دا، مەكتەپ ديرەكتورلارىنىڭ دا توبە شاشتارى تىك تۇرادى. سويتەدى دە، بالالاردى ءتارتىپسىز دەپ سوگەدى. يسلام ءدىنى يماندىلىققا شاقىرادى. يماندى ادام جامان بولمايدى. بۇرىنعىلار ايتىپتى: ء«دىنسىز ادام بولۋى مۇمكىن، ءدىنسىز قوعام بولمايدى» دەپ. بارلىق ماسەلە ءدىننىڭ ارالاسۋىمەن شەشىلگەن. ءالى دە بار. ماسەلەن، ريمدە پاپالارىنا سۇيەنەدى. ءبىزدىڭ حالىقتىڭ دا ءداستۇرلى دىنگە موينىن بۇرۋ كەرەك. پايعامبارىمىز س.ا.ۋ «حالىقتى ىنتىماققا، دىنگە – ناسيحات شاقىرادى» دەگەن. ناسيحات بولماعان جەردە ىنتىماق بولمايدى. – سۇحباتىڭىزعا راحمەت! جاراتقان يەمىزدىڭ پاناسىندا بولايىق، ءاردايىم! PS:  پايعامبارىمىز س.ا.ۋ: «مەنىڭ سۇننەتىمدى جانە مەنەن كەيىنگى ادىلەتتى حاليفالاردىڭ سۇننەتىن ساقتاڭدار» – دەگەن. تالاسىپ-تارتىسپاي، كوپشىلىكپەن بىرگە بولۋىمىز كەرەكتىگىن ەسكەرتكەن. كوپشىلىك دەگەنىمىز – پايعامبارىمىزبەن س.ا.ۋ  ودان كەيىنگى ءتورت حاليفانىڭ، ساحابالاردىڭ ۇستانىمدارىن ساقتاۋشىلار. ولار ء«اھلي – سۋننا ءۋال-جاماا» قاۋىمى بوپ سانالادى. الەمدەگى مۇسىلمانداردىڭ 87 پايىزى ء«اھلي – سۋننا ءۋال-جاماا». ونىڭ ىشىندە يمام-اعزام ءابۋ-حانيفا مازھابىن ۇستانۋشىلار – 52-54 پايىزدى قۇرايدى. پايعامبارىمىز س.ا.ۋ: «مەنىڭ ۇممەتىم 73 توپقا بولىنەدى. ونىڭ جەتپىس ەكىسى توزاقتا، بىرەۋى عانا جانناتتا بولادى» – دەگەندە، ساحابالارى توزاقىلارىن ەمەس، جانناتتىقتارىن سۇراعان.  پايعامبارىمىز س.ا.ۋ قۇراننان ءبىر ايات وقىپ: ء«اھلي – سۋننا ءۋال-جاماا» دەگەن ەكەن. جيھادشىلار دا، ۋاحابيلەر دە، راديكالدى توپتاردىڭ ەشبىرى دە ء«اھلي – سۋننا ءۋال-جاماا» قاۋىمىنان ەمەس. توزاقى ەكەن. ولار وزدەرىن ء«اھلي -سۋننا ءۋال-جاماا» قاۋىمىنانبىز دەپ ادال اتىمىزدى لاستاپ، جىمىسقى ويلارىن جۇزەگە اسىرىپ ءجۇر. يسلام ءدىنى زورلىق-زومبىلىقتى، سوعىستى ەشقاشان قۇپتامايدى. سوندىقتان، يمانىمىز بەن سانامىزعا ساق بولايىق.

سۇحباتتاسقان ءمولدىر نۇرمان

دەرەككوز: qamshy.kz

Abai.kz