ءبىر جىلدارى كوك تۋىمىزبەن قوقىس تاسىعان ازاماتتاردىڭ قىلىعى جاعا ۇستاتقانى ەستە. ول ازداي ەگەمەندىگىمىزدىڭ تىرەگى تۋدى توڭكەرىپ ءىلىپ قويعان مەكەمەنىڭ ارەكەتىن دە كوزىمىز كوردى. ال بۇگىن قازاقتىڭ «ارقارمۇيىزى» مەن «قوشقارمۇيىزى» قالا كوشەلەرىنىڭ ءار بۇرىشىنان مەن مۇندالاپ، ۇلتتىق قۇندىلىقتى دارىپتەمەك. "بۇنىڭ نەسى ايىپ، قايتا ءتول ونەرىمىزدىڭ تۇلەگەنى، ونىڭ كەڭ قولدانىسى قۋانتارلىق جايت ەمەس پە؟" دەرسىز. البەتتە، ول ويۋلار عيماراتتاردىڭ قابىرعالارىنان، دۇكەندەردىڭ ماڭدايشالارىنان كورىنسە، قۇبا-قۇپ قوي. ويۋلارىمىز قوقىس جاشىكتەرىنىڭ "كوركىن" كەلتىرىپ، ۇلتتىق قۇندىلىعىمىزدى اياق استى قىلىپ تۇر ەمەس پە؟!

تىرناقشانىڭ ىشىندە ايتقاندا، بۇنداي «يننوۆاتسيالىق تۋىندىنى» الماتى قالاسى كوشەلەرى مەن ساياباقتارىنان كورە الاسىزدار. بۇگىندە ەسەنتاي وزەنىنىڭ جاعالاۋىنا ورناتىلىپ باستاعان الگىندەي جاشىكتەردىڭ قالا بويىنشا 8 700 داناسى ءوز ورنىن تاپپاق. ءار جاشىكتىڭ باعاسى دا ارزان ەمەس، 19 مىڭ تەڭگە. باستاما جوسپارعا ساي جۇزەگە اسسا، قوقىس جاشىكتەرى قالا قازىناسىن 170 ميلليون تەڭگەگە قاقپاق. قىزىعۋشىلىق ءۇشىن عالامتوردان قوقىس جاشىكتەرىن ىزدەي قالساڭىز، قازىرگى تاڭدا كەي جەرلەردە ءالى دە قولدانىلاتىن ەسكى جاشىك ۇلگىلەرىنىڭ 6 مىڭ تەڭگەدەن ساتىلاتىنىنا كوز جەتكىزەسىز. ال بۇل ۇلگىلەردىڭ قىمباتتىعىن الماتى قالاسى تابيعي رەسۋرستار جانە تابيعاتتى پايدالانۋدى رەتتەۋ باسقارماسىنداعىلار قالىڭ مەتالدان جاسالعاندىعىن ايتىپ، تۇسىندىرۋدە. قوقىس جاشىگىنىڭ سونشا قالىڭ بولۋىنىڭ قاجەتى قانشا؟ ول سەيف، يا اقشا  ساقتالاتىن قويما ما ەدى؟!

وعان دا تولەرانتتىلىعىمىزدى تانىتىپ، اڭگىمەنىڭ ەكىنشى، باستى قىرىنا ويىسساق. ويتكەنى جەلگە ۇشقان قازىنا قارجىسىنان بۇرىن، رۋحاني قازىنامىزدىڭ قورلانۋى قىنجىلتىپ بارادى. سان عاسىرلار بويى سىرماق-كيىزدەردىڭ، كيىم-كەشەك پەن كورپە-جاستىقتاردىڭ، ات-ابزەلدەرىنىڭ بەرتىن كەلە عيماراتتاردىڭ فاسادىنا، مەملەكەتتىك راسىمدەرىمىزدىڭ اجارىنا ءسان قوسىپ، ادەمى قولدانىلۋىمەن تۇتاس كومپوزيتسيانىڭ بىتە قايناسقان قۇرامداس بولىگى بولىپ كەلگەن ويۋ-ورنەكتەرمەن قوقىس جاشىكتەرىنە ءار بەرۋىمىزگە جول بولسىن. ۇلتتىق قۇندىلىعىمىزدى اسپەتتەۋ، ناسيحاتتاۋ دەپ تۇسىنگەن تۋىندى اۆتورلارى، بۇنىڭ بارىپ تۇرعان ۇلتتى قورلاۋ ەكەندىگىن ۇعىنباسا كەرەك. نەمەسە ۇعىنۋعا ورەسى جەتپەدى، ءتىپتى ادەيى جاساۋى دا عاجاپ ەمەس. سوندا بۇنى قابىلداپ، اقىلداسىپ، كەڭەسىپ وسىنى قالا كوشەلەرىنە وتىرعىزايىق دەپ شەشكەندەردە دە ۇلتجاندىلىقتىڭ دانەگى بولماعانى ما؟! وسى ورايدا قالا اكىمى باۋىرجان بايبەككە: "قازاقى ويۋدىڭ ورنى قوقىس جاشىگى مە؟" دەگەن سۇراق قويعىمىز كەلەدى. 

مادەني ءىنجۋ-مارجاندارىمىزدىڭ قادىرىنە ءوزىمىز جەتە الماساق، ونى وزگەلەر قايتسىن؟! ۇلتتى ەرەكشەلەيتىن، جاھاندانۋدىڭ سالدارىنان رۋحاني ينتەگراتسيانىڭ ءتونىپ تۇرعان شاعىندا جويىلىپ كەتپەۋدىڭ بىردەن-ءبىر تىرەگى بولاتىن ۇلتتىق قۇندىلىق، جادىگەرلەرىمىز ەمەس پە؟! الدە قىمبات كوستيۋم كيگەن شەندىلەر ويۋىمىزعا تۇرمىستىق دەڭگەيدەن اسپاعان، ەسكىنىڭ سارقىنشاعى دەپ قاراي ما؟! ولاي ءوز ءباسىمىزدى ءوزىمىزدىڭ تومەندەتكەنىمىز جاراماس. بۇل ۇلتقا سىن، ۇرپاققا ۇيات. قاي ەلدى، قاي مەملەكەتتى الىپ قاراساڭىز دا ء«وزىم دەگەندە وگىزدەي كۇشىم بار» دەگەندەي، ۇلتتىعىنىڭ نىشانىن ايعاقتايتىن زاتتارىنا كوزىنىڭ قاراشىعىنداي قارايدى. ايتالىق جاپونيا. الەمدە تەحنولوگياسى قارىشتاعان، ساندىق الەمدە ءومىر ءسۇرىپ جاتقان كۇن شىعىس ەلىندەي مەملەكەت جوق شىعار ءسىرا. سوعان قاراماستان جاپوندىقتار ۇلتتىق داستۇرىنەن ەش اجىراماعان. تۇرعىندارىنىڭ 100 پايىزى ءوز انا تىلىندە سويلەپ، اتا-بابا سالتىن تەگىس ۇستانادى. ۇلتتىق كيىمدەرى كيمانوعا دەگەن قۇرمەت قانداي... تازا وزدەرى وندىرەتىن كيمانولار ءبىر كولىكتىڭ قۇنىمەن پارا-پار دەسە-ءدى. سول جاققا اعىلعان تۋريستەر دە سول كيىمدى كيىپ كورۋگە اسىق. الىسقا بارماي-اق سولتۇستىكتەگى ورىس اعايىنداردىڭ ماترەشكاسىن الايىق. الەم ەلدەرىندە رەسەي دەسە ويعا ورالاتىن بىرنەشە ۇعىمداردىڭ ىشىندە وسى ويىنشىقتاردىڭ ورنى تىم ەرەك. ول جاقتا بولعان كەز كەلگەن ەلدىڭ وكىلى كادەسىي رەتىندە باسقا-باسقانى ەمەس وسى ماترەشكالاردى ىزدەيدى. سوندىقتان ويلانعان ءجون. اتالعان ەلدەردىڭ بىردە-ءبىرى بىزدەگىدەي اتا-بابا قولتاڭباسى قالعان جادىگەرىن قوقىس جاشىگىنىڭ دەڭگەيىنە تومەندەتپەگەن. كەيىن بۇنىمىز وزىمىزگە تاياق بولىپ تيمەسىن. «قازاق قاي جەردەن سۇرىنەر ەكەن» دەپ اڭدىپ وتىرعان نەبىر اياقتان شالعىشتار، ەرتەڭ «قازاقتىڭ ويۋى قوقىس، ونى وزدەرىڭ دە كورسەتتىڭدەر» دەپ تاڭۋدان تايىنباس. بيلىكتىڭ سان سالاسىندا جۇرگەن ەل اعالارى وسىنى نازارلارىنا السا يگى. قازاق ءار نارسەنىڭ باعاسىن بىلگەن حالىق. قادىرلىمىزدى قادىرسىز ەتپەلىك!

مەلىس سەيداحمەتوۆ

Abai.kz