كەشە ءبىر ءورىستىلدى əرىپتەسىممەن قازاق كوشىنە بايلانىستى داۋلاسىپ قالدىم. ونىڭ پىكىرى ۇيرەنشىكتى: ورىستىلدىلەردىڭ ەلدەن كەتۋى ۇلكەن پروبلەما بولىپ تابىلادى. سەبەبى، مەملەكەت ەسەبىنەن ءبىلىم العان ماماندار باسقا ەلدىڭ ەكونوميكاسىنا كەتىپ، پايدانى سوعان تۇسىرەدى. ولاردىڭ ورنىن تولتىرىپ جاتقان شەتتەن قايتقان قازاق اعايىنداردىڭ ەكونوميكاعا ۇلەسى تومەن دەپ دəلەلدەگەندەي بولدى ماعان. 

مەن باسقاشا ۋəج ايتتىم. 
مىسالى، قالادان زاۋىتتاعى ورىس ينجەنەر كەتتى دەلىك. كەزىندە مەملەكەت ەسەبىنەن ءبىلىم الدى، كəسىپورىندا ىستەپ تəجىريبە جينادى. قازىر وسىعان ۇقساس كەز-كەلگەن رەسەيلىك كəسىپورىنعا دايىن مامان. بۇنىڭ كەتۋى ءسوزسىز ەكونوميكالىق شىعىن. بىراق دəل بۇگىنگى كۇنگە قاتىستى ەكونوميكالىق شىعىن. 
ال ەسەسىنە، سول اۋىلعا نە قالاعا جاس قازاق وتباسى كەلدى دەلىك. كەتكەن مامانداي بىلىگى مەن تəجىريبەسى جوق دەلىك. Əرينە بىردەن əلگىنىڭ ورنىن تولتىرا المايدى. بىراق...

ۇزاق مەرزىمدى دامۋ، پايدا تۇرعىسىنان جاس وتباسىنىڭ ەكونوميكاعا ۇلەسى باسىم بولا بەرمەك. مىسالى، جاڭاعى ورىس ينجەنەر ەرتەڭ زەينەتكە شىعادى. كەمپىرى ەكەۋىن باعىپ-قاعاتىن جاڭاعى جاس وتباسى بولماق. سەبەبى ءوزىنىڭ ەكى بالاسى باياعىدا رەسەيگە كەتىپ قالعان. تۇسىرگەن ەكونوميكالىق پايداسىن زەينەتاقى، اۋرۋحانا ارقىلى سورىپ الادى. كەمى 10-20 جىل تازا سالماق تۇسىرەدى. 

جاس قازاق بالاسى دۇرىس باعىت السا، جاي-كۇيى، موتيۆاتسياسى بولسا وقۋىن جالعاستىرادى، تəجىريبە جيناقتايدى. بۇل ءبىرىنشى كەزەڭدە تاعى دا شىعىن. بىراق، ءتۇبى قايتاتىن شىعىن.

ەرتەڭ بۇل قازاق كəسىپورىنداعى قىزمەتكە كەلەدى. جاڭاعى ورىس ماماننىڭ ورنىن باسادى. جاقسى بولسىن، جامان بولسىن، ۇيرەنەدى، ماماندانادى. وسى كەزدەن باستاپ ەكونوميكالىق تيىمدىلىك باستالادى.

ەسەسىنە.
1. بۇل قازاق شەتكە قارايلاي بەرمەيدى. ەلىندە قالادى. ياعني وعان قۇيىلعان ءبىلىمي عىلىمي ينۆەستيتسيادان كەلەتىن پايدا ەلدە قالماق.
2. ۇزاق ۋاقىت بويى بۇل قازاق زەينەت پەن əلەۋمەتتىك سالاعا سالماق سالمايدى. تاپقان نəپاقاسىن كورشى ەلگە ەمەس، ءوز ەلىنە سالادى. 
3. جاس بولعان سوڭ بۇل قازاق بالا تابادى. بۇگىندە حالىقتىڭ قارتايۋى ۇلكەن ەكونوميكالىق پروبلەما بولىپ وتىر. ەگەر قازاقتار جاس ۇلت بولماعاندا ەل ۇكىمەتى ءəربىر كەلگەن قىتايلىقتىڭ كوتەنىن سۇيۋگە ءمəجبۇر بولار ەدى! حالىقتىڭ جاس بولعانى، سانىنىڭ تۇراقتى ارتۋى - باس اۋرۋ ەمەس. كەرىسىنشە، ەكونوميكالىق مۇمكىندىك!

راس، جاس وتباسىعا جاعداي كەرەك. بالاباقشا، مەكتەپ، باسپانا، نەسيە. بىراق بۇل دا ەڭبەك ورىندارى! بۇل دا سالىقتار! كəرى وتباسىعا تەك اۋرۋحانا، عيباداتحانا مەن قابىرستان عانا كەرەك بولادى. قايسىسى ءۇمىت بەرەتىن ەكونوميكا سوندا؟ 

مىسالى، 2050 جىلعا دەيىن وقو حالقى 5 ميلليونعا جەتەدى. ەسەسىنە رەسەيمەن شەكارالاس وبلىستاردىڭ حالقى جىل سايىن تەرىس ءوسىم كورسەتىپ جاتىر. ول جاقتىڭ ورىسى تۇگىلى قازاعى قازاق كوشىنە دۇرىس قارامايدى. ال cولتۇستىك ايماقتاعى حالىق سانىنىڭ كەمۋى اتالعان ءوڭىردىڭ ەكونوميكاسىن قۇلدىراتىپ جاتقانىن دۇرىس ۇقپايدى. جالپى سۇرانىس پەن تۇتىنۋ قۇلاپ جاتقان وبلىستا ەكونوميكالىق ءوسىمنىڭ بولمايتىنىن وزدەرى دە ۇعىنا بەرمەيدى. بۇگىنىمەن عانا، بۇگىنگى كومفورتىمەن عانا عۇمىر كەشۋگە قۇمار. 

قىسقاسى قازاق كوشىنىڭ مəسەلەسىن ەكونوميكالىق تۇرعىدان، ۇزاق مەرزىمدى ەكونوميكالىق ستراتەگيا تۇرعىسىنان دا زەرتتەۋ كەرەك. ونىڭ سىرتقى جəنە ىشكى ولشەمىن دە زەرتتەۋ كەرەك. وسى بويىنشا كەز-كەلگەن قارسىلاستى پايىممەن، سانمەن، ساپامەن "سىندىرا" ءبىلۋىمىز كەرەك.

ايدوس سارىم، ساياساتتانۋشى

Abai.kz