جازۋشى ءمادي ايىمبەتوۆتىڭ ءوز بالالىق شاعىن سۋرەتتەگەن ءبىر تاماشا حيكاياتى بار. «ول داۋرەن – ءبىر كورگەن ءتۇس» دەپ اتالادى. وعان تاقىرىبىنا قوسىمشا «اۆتوبيوگرافيالىق فرەسكالار» دەگەن انىقتاما بەرىپتى. ءدال انىقتاما. شىنىندا دا، ەگەر قالامگەر شىعارمالارىنىڭ الەمىن ءبىر بيىك جارتاسقا بالاساق، حيكاياتتى،  قۇددى، سول جارتاس  بەتىندەگى ومىرباياندىق كەسكىندەمەلەردەن تۇراتىن كوركەم جولاقتار دەرسىڭ. داۋ-دامايسىز سولاي، ويتكەنى بۇل تۋىندى وزىندىك قولتاڭبامەن بەدەرلەنگەن كوركەمسوز فرەسكالارىنان تۇرادى. سولار تۇتاسا كەلە، بالالىقتىڭ ۇمىتىلماس ساتتەرىن ءسوز ارقىلى بەينەلەگەن كوركەمسۋرەت پولوتنوسى بولىپ شىققان. توعىز تاراۋ-فرەسكا قۇراعان وسى حيكاياتتى اۆتور ومىرىمەن تىعىز بايلانىسى بار «وركەش-وركەش اق شاعىل قۇمنىڭ كەرۋەنىمەن جارىسىپ اعاتىن كىشكەنە وزەن ساعىز بويىنداعى جيىرما-وتىز ءتۇتىن شاعىن اۋىل» تىرشىلىگىنىڭ ەلەستەرى، شابىندىق جاقتاعى «ۇشارىنان جەل سۋىلداعان ءزاۋلىم تەرەكتەر» جاپىراقتارىنىڭ سىبدىرى تۋعىزعان ساعىنىش تولقىندارى دۇنيەگە اكەلگەن ەكەن.

اتالمىش فرەسكالار توپتاماسىنىڭ العاشقىسىندا اۆتوردىڭ اۋىل بالالارىنا وزىندىك باعا بەرىپ جۇرەتىن، «بۇكىل بولمىس-تابيعاتى جايساڭ، ادامعا دەگەن جان يشاراسى ءتۇزۋ، ۇلكەن-كىشىگە قادىرلى-قاسيەتتى بولعان» كوك ەسەكتى اتاسى مەن ونىڭ شياياق اتانعان نەمەرەسىنىڭ سوڭدارىنان «قۇيرىعىن ەكى بۇتىنىڭ اراسىنا» قىسىپ، «قارا ۇزبەي، بۇلكىلدەي» ىلەسكەن مايلىاياق توبەتپەن تانىسامىز. مۇندا سول ۇشەۋىنىڭ «قۇم اراسىنىڭ الاپات داۋىلىنا» تاپ بولۋ  وقيعاسى مەن ودان كەيىن بولعان جايتتەرگە بايلانىستى اجەسىنىڭ تۇيگەن ءتۇيىنى اڭگىمەلەنگەن. كەلەسى فرەسكاعا بالالاردىڭ كولشىكتەن سارالا قازداردىڭ بالاپاندارىن  قاراقشىلىق تاسىلمەن ايىرىپ الۋى جانە ودان تۋىنداعان احلاقي ءتۇيىن بەدەرلەنىپتى. ۇشىنشىسىندە اڭگىمەشىنىڭ بالا كوڭىلىن «مولتەڭدەپ مۇڭ تۇنىپ قالعان اق-قاراسى ايقىن كوزدەرى» وزىنە تارتقان ادەمى، بىراق اۋرۋ قىزدىڭ  «سۇلۋلىعى ءبىر دەمدە ادا بولعان سۇپ-سۇر سۋىق» بەينەسى قورقىتىپ، «وقتاي اتىلىپ تىسقا» شىققانىندا، قارسى الدىنان «ازىرەيىلدەي ۇرەيلى، باس ءجىبىن سۇيرەتكەن»، «كوزى قىپ-قىزىل بوپ قانتالاعان قاسقا سيىر ءمۇيىزىن توسەپ» شىعا كەلگەنى، سوندا الگى قىزدىڭ ونى ارقاسىنان يتەرىپ قاپ، «سۇزەگەن قاسقانىڭ مۇيىزىنەن قۇتقارعان»  ءساتى سۋرەتتەلەدى. وقيعانى ەسكە الىپ وتىرعان قالامگەر ء«وڭ مەن ءتۇستىڭ اراسىندا ءوتىپ جاتقانداي» سول كورىنىستىڭ ءبارى «سول قالپىندا كوكىرەك-سارايىمدا وشپەستەي بوپ جازىلىپ» قالدى دەيدى... ءتورتىنشى فرەسكادان ءجوندى باس بىلدىرىلمەگەن تورى قۇنانعا ءمىنىپ شاپقان قايسار بالانى كورەمىز. ول تورىدان «بوزشا جۋساننىڭ تۇبىندەگى كىشكەنە شۇڭعىلشا... كادۋىلگى بوزتورعايدىڭ ۇياسى» جانىنا قۇلايدى. قۇلاعان جەرىنەن پىر ەتىپ ۇشقان بوزتورعاي توبەدە شىر-شىر ەتەدى، ال «ۇيادا – ءبىر-بىرىنە تىعىلىپ ۇيىسقان قىزىل شاقا سارىاۋىز بالاپاندار»... تورى قۇنان سودان بەرى  جۇگەندەلمەي، ۇزاماي «ومىراۋى بيىك، قاز مويىندى، قۇيرىق-جالى توقپاقتاي، ءبىتىمى ەرەكشە، كەلىستى تورى ايعىرعا اينالىپ»، «اۋىلدىڭ جىلقىسىنان بيە، بايتالداردى ءبولىپ الىپ، ءوزى جەكە ءۇيىر قۇرعان». ول ءۇيىرىن قورعاعان ايعىرلار شايقاسىندا جەڭىسكە جەتەدى، ەسەسىنە، جەڭىلگەن ايعىر يەسىنىڭ «ۇشكىرلەنگەن باقاندى تورىنىڭ قاپتالىنا قاداعان» قاستاندىعى سالدارىنان اۋىر جاراقات الادى دا، قۇنان كەزىندە تىزگىنىن ۇستاعان قايسار بالانىڭ ۇيىنە جەتىپ ولەدى. «مالدان ءوش العان ادامنىڭ قاي جەرى – ادام؟! ...وعان ءسوز شىعىنداپ جۇرمەڭدەر»، – دەپ سابىرعا شاقىرادى بالالاردى قارت اجە. بەسىنشى فرەسكا «قوپا اۋىلىنىڭ ون شاقتى ءتۇتىن ءۇيىنىڭ بالالارىن وقىتاتىن ءتورت جىلدىق باستاۋىشىنىڭ ماڭدايىنا بىتكەن جالعىز مۇعالىم» مەن ونىڭ قولىنداعى سيمۆولدىق ءمانى بار قوڭىراۋدى بەينەلەگەن. ۇستاز «قاڭتار مەن اقپان ايلارىندا اپتالاپ سوعاتىن اق تۇتەك بوران ءار جەردە شاشىراپ وتىرعان كىشكەنتاي بۇيىعى اۋىل» بالالارىنىڭ مەكتەپكە جينالۋىن كۇتپەي، «كۇرتىك قارمەن ومبىلاپ، ورتا جولدان» الدارىنان شىعىپ، «ۇستا دۇكەنىنىڭ ىعىنا تۇرىپ كىشكەنە جىلىنىپ» الۋعا شاقىرادى، ساباق سوڭىندا سوعىستان كەيىنگى العاشقى وقۋ جىلىنا ءتيىستى سالتانات اكەلگەن، «اۋىل ۇستاسى اسپەتتەپ سوعىپ بەرگەن ءبىر قاستەرلى بۇيىم»، سول كۇندەرى شاكىرتتەردى «كۇندە ساباققا شاقىرىپ، ۇزىلىسكە شىعارىپ جۇرگەن» جەز قوڭىراۋ جايىن اڭگىمەلەيدى. التىنشى فرەسكادا «اڭساق، ءىزشىل» ءيتتىڭ وسكەن ۇيىنە بەرىلگەندىگى، ادالدىعى سۋرەتتەلگەن. جەتىنشى فرەسكادان كوكتەمگى قاراكول ەلتىرىسىن دايىنداۋ ناۋقانىنداعى قوزى قىرعان قاساپشىلىقتىڭ بالا ساناسىنا قاتتى اسەر ەتىپ، «جاۋابى قيىن ساۋالدار» تۋعىزعانىن كورەمىز. سەگىزىنشى تاراۋ جازعى ىستىقتا، «تالما تۇستە باستارىن تومەن سالبىراتىپ ۇيەزدەگەن بەس ءجۇز قوشقاردى... سايدىڭ تابانىنداعى شىڭىراۋدان شىعىر تارتىپ» سۋارۋ ءۇشىن قويشىعا كومەكشى بوپ كەلگەن مەكتەپ وقۋشىسىنىڭ «جاپان تۇزدەگى قويشىنىڭ جاداۋ، جالقى تىرشىلىگىنە كوندىگە»  الماۋى ءوز الدىنا، Bolat Batyr

bolatbatyr@mail.ru

«تىرشىلىكتە ادامدار اراسىندا بولىپ جاتاتىن كەيبىر ادىلەتسىزدىك پەن قيانات اتاۋلىعا، كەيبىرەۋلەردىڭ بويىنداعى توعىشالىق پەن قورقاۋلىققا» كۋا بولىپ، ودان ءارى سوندا بولۋعا شىدامى جەتپەگەنى اڭگىمەلەنەدى. توعىزىنشى فرەسكا مەكتەپ بىتىرەردەگى بولاشاق جولدى تاڭداۋ جانە بوزبالانىڭ بالعىن سەزىمگە ادالدىعى جايىن  بايان ەتەدى.

ءبىر حيكاياتقا تۇتاستىرىپ تۇزگەن وسى توعىز ۇزىك، توعىز ومىرباياندىق فرەسكا ارقىلى قالامگەر وقىرمانىن بالالىق شاعىندا ءوزىن قورشاعان ورتامەن، قيلى تىرشىلىككە تولى  جاندى تابيعات پەن اينالاسىنداعى ادامدار اراسىندا وتكەن العاشقى ءومىر مەكتەبىمەن تانىستىرادى. حيكاياتىن اياقتاي كەلە، ازامات بولىپ قالىپتاسۋدىڭ العاشقى باسپالداعىندا ەلەۋلى ورىن العان، «مەزگىل كەرۋەنى ۇزاعان سايىن تاعى-تاعى ايقىندالىپ، تاعى-تاعى جاڭعىرا بەرەر ۇزىك-ۇزىك وسى ەستەلىك-كورىنىستەر» جايىندا جازۋشى: «...جۇرەگىمە سونشاما ىستىق سول الەمنىڭ اراسىنان جۇقالتاڭ، اڭعال ءبىر بالاقاي تاڭ-تاماشا قالپىمەن، جانارىندا مىڭ-سان سۇراق تۇنعان كەيىپىمەن ماعان جالتاق-جالتاق قاراي بەرەتىن سياقتى»، – دەيدى. سول بالاقايدىڭ كوزىنەن «سەن قازىر قاندايسىڭ، الىستا قالعان بالالىعىڭا، ماعان ۇقسايسىڭ با، الدە مۇلدەم باسقاسىڭ با؟» دەگەن ساۋالدى وقيدى. وقيدى دا، وزىنە ءوزى: «...تەز قۋانىپ، تەز مۇڭايعىش، قۇبىلىسى كەيدە قىزىق، كەيدە تۇسىنىكسىز بولمىسىمدا بالالىعىمنىڭ تيتىمدەي دە جۇرناعى قالماسا، سەنى وسىنشا ساعىنار ما ەدىم، ءبىر كورگەن تۇستەي بولعان بالالىق داۋرەن!» دەپ جاۋاپ بەرەدى.

بۇل جازۋشىنىڭ سۋرەتكەرلىك كەمەلىنە كەلگەن كەزدەگى، وتكەن جولىنا قايىرىلىپ، بالالىق شاعىنا ساعىنىشىن تۇيسىنگەندەگى ءسوزى. سوعان دەيىن ول ءوز جەكە باسىنىڭ ەمەس، جالپى جاس ۇرپاقتىڭ بالعىن كەزەڭىنە كوپ ءۇڭىلىپ، شىعارماشىلىق قالامىن مولىنان تەربەگەن بولاتىن. رەسپۋبليكا استاناسىندا جوعارى مەكتەپتى ءبىتىرىپ، بالالار باسپاسوزىندە قىزمەت ىستەي باستاۋى دا ونىڭ بۇل تاقىرىپقا مەيلىنشە بايىپتى قاراۋىنا اسەر ەتكەن بولسا كەرەك.  قازىرگى زامانعى بالالار مەن جاسوسپىرىمدەردىڭ بەينەسىن جاساۋعا، ولاردىڭ تىنىس-تىرشىلىگىنەن ءتالىمدى كوركەم سىر شەرتۋگە ءمادي كوپ كوڭىل ءبولدى. بىرنەشە كىتاپ شىعاردى.  بالالار  ادەبيەتىنىڭ كورنەكتى جازۋشىسى رەتىندە تانىلدى. سودان سوڭ، وقىرمانعا جوعارىدا اتالعان تاماشا حيكاياتىمەن اتتاس «ول داۋرەن – ءبىر كورگەن ءتۇس» جيناعىن ۇسىنۋ ارقىلى، ول ءوزىن شىعارماشىلىق قابىلەتى ابدەن تولىسقان ناعىز ءسوز شەبەرى ەكەنىن كورسەتتى. جيناقتاعى «شىراقشى قالجىگىت»، «قۇم كيەسى» حيكاياتتارى مەن ءبىر كىشكەنە عانا قۇموزەك اۋىلى ادامدارىنىڭ تىنىس-تىرشىلىگىن ءار قىرىنان بايانداعان ون ءۇش اڭگىمە ونى ىرگەلى قازاق جازۋشىلارى قاتارىنا شىعارىپ تۇر. اۆتور قالامىنىڭ قۋاتى ارقىلى اتالمىش كىتاپ وتكەن عاسىردىڭ ورتا تۇسىندا ءومىر سۇرگەن اۋىل ادامدارىنىڭ سان قىرلى تىرشىلىگى مەن قيلى بەينەلەرى سومدالعان، ءسويتىپ، ۇلكەن ادەبيەتىمىزدىڭ تورىنەن ورىن الاتىن اجارلى، كوپ سۋرەتتى كوركەم پولوتنو بولىپ شىققان.

كىتاپقا ەنگەن العاشقى حيكاياتتان يماندىلىق پەن قۇلقىن جەتەگىندە ءومىر سۇرەتىندەردىڭ تىرشىلىكتەگى تايتالاسى جايىندا وقيمىز. مۇندا جازۋشى ەل-جۇرتقا قىزمەت كورسەتۋدىڭ وزىندىك ادال جولىنا تۇسكەن جانە ودان وپات بولعانشا تايماعان قالجىگىت بەينەسىن تولىققاندى ەتىپ سومداعان.  قالجىگىت «اشا تۇياق قالماسىن، اسىرا سىلتەۋ بولماسىن» دەپ ۇرانداتىپ، ەلدەن سىپىرىپ، تىگەرگە تۇياق قالدىرماي كەتكەن الاعاي دا بۇلاعاي زاماننىڭ قاسىرەتىن، قايعىسىن» باستان كەشكەن ۇرپاقتان. ونىڭ  اكەسى وتباسىن الىپ، «پيعىلى ءتۇزۋ بولماعان ۋاقىت، پيعىلى ءتۇزۋ بولماعان ەل تورەلەرى حالىقتىڭ باسىنا... زاۋال اكەلگەن» الاساپىراندى جىلداردا «ەل شەتىنەن ۇزاپ، ءامۋدىڭ جاعاسىنا كەلىپ، قاراشا ءۇيىن تىككەن». سول شاقتا  ونىڭ «تۇسىنە اتى اداي جۇرتىنىڭ ۇرانىنا اينالعان بەكەت باتىر كىرىپ»، اماناتىن ايتادى. بەكەت باتىر اتىراۋ-جايىقتان، باراق جەم-ساعىزدان كوتەرىلگەندە، ەكەۋى «ەلگە پانا، جەرگە قورعان» بولۋشى ەدى. سول «ەل شەتىنە كەلگەن جاۋعا جانىن اياماي قارسى تۇرعان ارلى، جاۋجۇرەك» زامانداسىنىڭ، «اتاعىنا، اقىل-پاراساتىنا ءتانتى بولعان قۇربىلاس ارىسى باراقتىڭ باسىنا ەل-جۇرت تاعزىم ەتىپ كەلەر تىلەۋحانا سالىپ، ءبىر جاز، ءبىر قىس شىراعىن جاق» دەيدى. الايدا تاعدىر وعان ايانمەن بەرىلگەن امانات-تاپسىرمانى ورىنداۋدى ءناسىپ ەتپەيدى، دەرتكە شالدىعىپ، «ورىندالماي بارا جاتقان ارمانىن» ۇلكەن ۇلى قالجىگىتكە امانات ەتەدى دە، سول ءامۋ بويىندا دۇنيەدەن وزادى. اۋىر جىلدارعى ىندەت قالجىگىتتىڭ اناسىن، ىنىلەرىن اكەتەدى، سوپيىپ جالعىز قالعان ول سوعىستىڭ الدىندا باس قۇراعانى سول، اسكەرگە الىنادى. جەتى جىلدا امان ورالادى، بىراق، شاڭىراعى ساقتالماي، تاعى دا جالعىزدىق قاسىرەتىن شەگەدى. ءتورت-بەس جىل تىرشىلىك ەتىپ، اقىرى، ازىن-اۋلاق جيعان قارجىسىن قالتاسىنا سالىپ، «بويدان ءال-دارمەن كەتپەي تۇرعاندا اكەي وسيەتىن ورىنداعالى» جولعا شىعادى. حيكايات ونىڭ قوڭىراتتان شىعىپ، سام قۇمىنىڭ شەتىنە ىلىككەلى سوققان قۇم داۋىلىندا اتانىن جەتەككە الىپ ىلبىگەن، بولار-بولماس قىبىرلاپ، قيىندىقپەن جىلجىپ كەلە جاتقان كەزىنەن باستالادى  («شىراقشى قالجىگىت»). داۋىل باسىلعاندا ول ءوزى سەكىلدى بۇرىنعى مايدانگەر، قازىر اقساق-توقساق مال باعىپ وتىرعان قويشىعا كەزىگەدى. ولار پىكىرلەس بولىپ شىعادى. ۇزاماي باراق زيراتىنا تاقاۋ جەردە باسپانا سالۋ جۇمىسى باستالىپ كەتەدى. تىلەۋحانا تۇرعىزىلعانعا دەيىن دە، قۇرىلىس ءبىتىپ، «باراق اۋليەنىڭ باسىنداعى قالجىگىت ۇستاپ، شىراق جاعىپ وتىرعان تىلەۋحاناعا كەلۋشىلەردىڭ قاراسى كوبەيە» تۇسكەننەن كەيىن دە، ىزگىلىكتى قۇرمەتتەي بىلمەۋشىلىكتىڭ نەبىر تۇرلەرى العا تارتىلىپ جاتادى. ءستاليننىڭ ومىردەن وتكەن حابارىن ەستىگەندە: «كەشەگى سوعىستا ستالين جارىقتىقتىڭ اتى اتالمايتىن ءبىر كۇن بولمايتىن ەدى-اۋ»، – دەپ ەسكە العان قالجىگىت شىراقشىنى «جابىڭقى كوڭىلىندەگى قۇران وقىپ، ازا تۇتۋ-تۇتپاۋعا قاتىستى ەكىۇدايىلىقتان» «كوسەم ءدىنىنىڭ باسقالىعى» قۇتقارعانداي بولادى. بىراق سودان كوپ ۇزاماي، وزىمەن ءدىنى بىرلەر كورسەتكەن قورلىققا ۇشىرايدى. ولار  «وزىنە قىزمەت ىستەيتىن جالشى ۇستاپ وتىرعان ءبىزدىڭ سوتسياليستىك قوعامعا جات كونترانى» جازالاۋدى ماقسات ەتەدى. شىراقشىنىڭ «قايداعى ءبىر مولانىڭ باسىنا ءۇي سالىپ، اڭقاۋ ەلگە ارامزالىق ىستەپ،  تاپا-تال تۇستە مومىن ەلدى الداۋ، ارباۋ» ارقىلى «تيىن-تەبەنىن قاعىپ الۋىن» تىيۋ كەرەك دەيدى. كەڭەس وكىمەتىنىڭ زاڭىنا سايكەس كەلمەيتىن مۇنداي باسبۇزارلىقتى اۋىزدىقتاۋ ءۇشىن «پارتيالىق تاپسىرما» رەتىندە تىلەۋحانانى بۇزدىرۋعا تىرىسادى. اقىرى، «كوكىرەگىنە ۇيالاعان پارىز-ارمانىن قاسيەتتەپ ورىنداعان، بىراق سوناۋ الىستا قالعان مەكەنىنە ورالۋعا ءدام جازباعان» قالجىگىت شىراقشى الدەبىر قاراقشىلار قولىنان جەر قۇشادى. سوندا قالجىگىتكە ءفاني تىرشىلىك ءوزىنىڭ نۇرلى تىنىسىن سەزىندىرە المادى، ەشكىم ونى جوقتامادى دا، «ەتبەتىنەن ءتۇسىپ، جانسىز سۇلاپ جاتقان يەسىن»  تەك سەتىك اتان عانا تۇمسىعىمەن ءتۇرتىپ، «كوزدەرىنەن بۇرشاق-بۇرشاق جاس توگىلە»، يىسكەلەپ تۇردى...

بيلەۋشى پارتيا اتىنان ءامىر ايتقىش، ىشىنە ارامزالىق ۇيالاعان بەلسەندى، اۋپارتكوم حاتشىسى الدانىش جارىلقاسوۆ دالا ەڭبەكشىلەرىنىڭ شارۋاشىلىق جۇرگىزۋدەگى تانىم-ۇستانىمدارىنا كەرەعار ءامىرشىل-باسقارۋشىلىق تاسىلمەن ارەكەت ەتەدى («قۇم كيەسى»). ول ءاردايىم «جۇرتتىڭ قاس-قاباعىنا قاراپ، اركىمدى شەتىنەن جۇباتىپ ءجۇرۋدى جاعداي كوتەرمەيتىنىن»، «كوممۋنيستىك جاۋاپكەرشىلىكتى» سەزىنۋدى «پارتيا، ستالين جولداس» تالاپ ەتەتىنىن جالاۋلاتادى. شارۋاشىلىقتا كورسەتكەن سولاقايلىعى ءوز الدىنا، جۇرتتىڭ رۋحاني سەزىمىنە دە قاياۋ تۇسىرەر شەشىمدەر جاسايدى. ەرتە كەزدە ەل-جۇرتتىڭ ىقىلاسىمەن «سامنىڭ مەڭىرەۋ تۇكپىرىندە تۇرىش يشاننىڭ مەشىتى مەن بالا وقىتاتىن مەدىرەسەسى بوي كوتەرگەن» دە، وسى مەكەندە سول كىسى تابان اۋدارماي ەڭبەك ەتكەن. ءبىلىمنىڭ جارىق ساۋلەسىن تالاي شاكىرتىنىڭ كوكىرەگىنە ءتۇسىرىپ، حالىقتىڭ راحمەت-ساۋابىن العان. سونى بۇگىنگى ۇلكەن وكىل جارىلقاسوۆ «ناداندىق، قاراڭعىلىق» دەپ باعالايدى. «نادان حالىققا قايداعى ءبىر جوق قۇدايدىڭ اتىن ايتىپ، اۋزىنان قۇرانى مەن اللاسى تۇسپەيتىندەردىڭ ءبارى جاتقان ءبىر اۋليە»، «تۇتاستاي ءبىر قالا سالۋعا جەتەتىن كىرپىش، تاس سولاردىڭ مولاسىنا قالانىپتى» دەگەن كىجىنىسىن جۇرت ەستيدى. قۇلاققا تيگەن حاباردان باستىقتىڭ «زيراتتىڭ باسىنداعى تاستاردان ءۇي تۇرعىزامىز، مەكتەپ، قۇلىپ، دۇكەن سالامىز» دەپ ۇيعارعانىن ۇعادى. شىنىمەن دە،  «تۇرىش يشاننىڭ مازارىن، مەشىتى مەن مەدىرەسەسىن بۇزىپ، تاس-كىرپىشىنەن، اعاشىنان مالشىلارعا ءۇي، مالعا قورا سالدىرماقشى نيەتى بار» جارىلقاسوۆ «قورىمعا تاياۋ توبەنىڭ ەتەگىندەگى تۇرىش يشاننىڭ مەشىتىن ءوزى باسى-قاسىندا ءجۇرىپ بۇزدىردى. جۇرتتىڭ «قاسيەتتى قۇتحانانى بۇزعانىمىزعا ءتاڭىردىڭ كارى تيمەس پە ەكەن؟» دەگەن كۇڭكىلىن قۇلاعى شالعاندا قانى باسىنا تەۋىپ، الگىلەرگە سەسىن كورسەتەدى. دىنشىلدىككە سالىنىپ، ۇكىمەتتىڭ تاپسىرماسىنان باس تارتساڭدار، تۇرمەگە قاماتتىرامىن دەپ قورقىتتى. دەگەنىن ىستەتتى. قۇم دالادا ول ءوستىپ جارتى پاتشاداي كۇن كەشتى.

ۇناتىپ يەمدەنگەن تاڭداۋلى ايعىر كىلت جۇلقىنعاندا،  ۇستىنەن جەرگە ۇشىپ تۇسكەنىنە كەكتەنىپ، ونى اتىپ ولتىرەدى. جانە ونىسىنا ەش قىسىلمايدى، «بۇل جەردەگى اۋدان – مەنمىن. سامداعى مالىڭا دا، ادامىڭا دا جاۋاپ بەرەتىن – مەن» دەپ مالىمدەيدى. ارينە، ەشتەڭەگە جاۋاپ بەرگەن جوق. ول ءىس جۇزىندە ادام تاعدىرىنا دا جاۋاپتىمىن دەپ ويلامايتىن.  اسىرەسە، ءناپسىسىن توياتتاتۋ ماقساتىمەن، «قويدى كۇندەگى ورىسىنە، اۋىلدان ەكى-ءۇش بەلەڭ اسىرىپ جايىپ كەتكەن» جاس كەلىنشەكتى قارماۋىنا تۇسىرگەنىندە دە ونداي ويعا كەلمەگەنى انىق. «قورلانعان ءتانى مەن جانى» كەلىنشەكتى «ارناسىنا سىيماي ورەكپىپ جاتقان» جەمنىڭ قۇلاما كەمەرىنەن تومەندەگى سۋعا قۇلاتقانىن بىلسە دە ول قينالماس ەدى. «ارتىندا كۇڭىرەنىپ قالعان اتاسى مەن ەنەسى ءولى-ءتىرىسى بەلگىسىز، حابارسىز كەتكەن جالعىز ۇلىنىڭ جارىن، كەلىنىن دەرتتى، ايىقپاس ۋايىمعا ۇشىراتقان، ونىڭ البىراعان جاستىق ارمان-ءۇمىتىن كۇيرەتكەن، اقىرى قىرشىنىنان قيىپ، وپات قىلدىرعان» جاعدايعا ايىپتى رەتىندە وزبىر وكىلدى ەمەس، «قانقۇيلى سوعىستى قارعادى». ال جارىلقاسوۆتىڭ قۇمدى ءوڭىردى شەكسىز بيلەۋىنە ويدا جوقتا تاپ بولعان تالما اۋرۋى توسقاۋىل سالادى.

وتىز جىلدان كەيىن «شاشى قۋداي اپپاق، شارشاڭقى، ەتى قاشا باستاعان توزىڭقى سۇپ-سۇر جۇزىنە ءاجىم ىزدەرى تەرەڭ تۇسكەن، كەۋدەسى ەڭكىشتەۋ، كوسە يەكتى» جارىلقاسوۆ كورىنەدى. ول سوڭعى ون شاقتى جىلدان بەرى «سامداعى تۇرىش يشاننىڭ باسىنا تۇنەپ، ءمىناجات ەتىپ» جۇرگەن... «ەسەر باس نە ىستەتپەدى ماعان، سونىڭ زاردابىن شەككەن سورلىنىڭ ءبىرى» بولىپ قالعاندىقتان دا، «ەسەرلىكپەن زالالىم تيگەن كيەلى جەر، كيەلى قۇمداعى اۋليەگە ءتاۋ ەتىپ كەلە بەرۋگە مەنىڭ دە ءال-دارمەنىم جەتە بەرمەس»، – دەپ، «قازانداي باسى قالتاڭ-قالتاڭ» ەتىپ، كەزىندە ۇزەڭگىلەس بولعان جەرگىلىكتى  شارۋاشىلىق باسشىسى جۇمانمەن قوش ايتىسادى. جۇماننىڭ ويىنا: «قۇمنىڭ دا، جەردىڭ دە، ادامنىڭ دا كيەسى بار ەكەندىگىن، اتتەڭ، ...كەش ءبىلىپسىڭ...»   دەگەن سوزدەر ورالادى... (بۇل حيكايات كەيىن ەل قامىن جان-جاقتى ويلايتىن شارۋاشىلىق باسشىسى بەينەسىن نەگىزگى تۇلعا ەتىپ سومداعان «دۇنيە – كەرۋەن» اتتى تاماشا رومانعا دامىتىلدى).

 اتالمىش قوس حيكاياتتا جازۋشى سام قۇمىنداعى ەل ارداقتىسى بەيىتىنە كەلۋشىلەردىڭ زيارات ەتۋلەرىنە قولايلى جاعداي جاساۋدى ويلاعان شىراقشى اينالاسىنداعى وقيعالار مەن مال شارۋاشىلىعىن كاسىپ ەتكەن اۋىل ادامدارىنىڭ بوتەن نيەتتەگىلەردىڭ قيلى قياناتىمەن استاسقان تىنىس-تىرشىلىگىن شەبەر سۋرەتتەپ،  وقىرماندى تاعىلىمدى ويلارعا جەتەلەيدى. جيناقتاعى اڭگىمەلەردىڭ دە ايتارى مول. ايتالىق، «قۇلا تۇزدەگى ۇنسىزدىك» كىشكەنە اۋىلداعى تولعاعى كەلگەن ايەلدى ورتالىقتاعى  بوسانۋ ۇيىنە اپارۋعا الىپ شىققانداردىڭ جولشىباي اڭشىلىق دەرتكە ەلىرىپ، قوس قاسقىردىڭ سوڭىنا تۇسكەنىن كورەمىز. اقىرى ولار قانشىعىن جانۇشىرا قورعاعان ارلاندى اتىپ الدى. «سول ەسسىز قۋعىننىڭ قىزعان شاعىندا ماڭقيىپ جاتقان تاڭعى قارلى دالا» «اڭشىلار» بوسانۋ ۇيىنە اكەلە جاتىپ ۋاقىتشا جەرگە جاتقىزىپ كەتكەندە تولعاعى جەتكەن ايەلدىڭ «انالىق اياۋلى قينالىسىنىڭ اۋىر ساتىنە» كۋا بولادى. ادامدار قاسقىر قۋدى جالعاستىرا بەرگەن، «كىشكەنتاي قىزىل شاقانىڭ ىڭگالاي شىر ەتكەن ءالسىز ءۇنى» شىققان ساتتە ولاردىڭ قاتىگەز وعىنان ء«تۇز كوكجالى ءوز تىرشىلىگىنىڭ جالعاسى – قانشىقتىڭ قۇرساعىندا كەتكەن ۇرپاعىنىڭ امان-ەسەندىگى ءۇشىن مەرت بولىپ» ەدى...

اڭشىلار ەلىرمەلىگىنىڭ «بەت قايماعى بۇزىلماي تۇرعان تابيعات مايەگىنىڭ اياداي عانا پۇشپاعىنداعى تىرشىلىك ۇيلەسىمىنە» قالاي قياناتىن تيگىزگەنى «كارى جىلاننىڭ ازاسىندا» سۋرەتتەلەدى. «توي» اتتى اڭگىمەدەن اۋىلداعى اۆتودۇكەنشىنىڭ كەنجە ۇلىن ۇيلەندىرۋ  «قىزىعىنا ابدەن بەرىلىپ، ...بۇل دۇنيەدە اكەسى مەن شەشەسىنىڭ بار ەكەندىگىن ءبىرجولا جادىنان شىعارعانداي» بولعانىن وقيمىز. كەرەمەت توي ءوتىپ جاتقان كەزدە، توي يەسىنىڭ اتا-اناسى «قوناق لىق تولى بۇركەمە-شاتىر قۇرۋلى» اۋلانىڭ تۇكپىرىندەگى قوڭىرقاي كيىز ۇيدە «وزدەرىنىڭ بىرتۇتاستىق كەلىسىمدەرىن بۇزباي، جارىق دۇنيە تورىنەن ماڭگىلىككە بىرگە اتتانىپ» كەتكەن ەدى. ء«تاتتى مۇڭ» دەگەن اڭگىمەگە كۇيەۋى مايداننان ورالماعان قارالى كەلىنشەكتىڭ نازالى جالعىزدىعى ارقاۋ بولعان.  قۇمالاقشى نۇربەردىنىڭ اۋىل ىشىندە بەدەلدىلىگى اتتاس اڭگىمەدە سۋرەتتەلەدى. وعان سوعىستان قايتپاعان ۇلىنا جۇماعىز كەمپىر جىلدا قۇمالاق سالدىرتاتىن. ونىڭ ءومىرىن مازداتاتىن جالعىز ءۇمىت – بالاسىنىڭ ولمەگەندىگىنە دەگەن سەنىم بولاتىن. امالى جوقتىقتان، نۇربەردى قۇمالاعىن ادەتتە وڭ سويلەتەتىن. سوڭعى رەت، كەمپىر اۋىل شالدارىنا تۇستىك بەرىپ، ءوزىن الاڭداتقان ءتۇس كورگەنىن، ۇلى جايىندا بيىل قۇمالاقشى قاينىنىڭ قۇمالاعى نە حابار بەرەر ەكەن دەپ جۇرەگى لۇپىلدەپ وتىرعانىن ايتقاندا، قۇمالاقشى تۇڭعىش رەت توسىن جورۋ جاساۋعا تاۋەكەل ەتتى... اراعا ءبىر جۇما سالىپ كەمپىر دۇنيەدەن وتەدى، ال ساداقا اسىنىڭ سوڭى اعىل-تەگىل نوسەرگە ۇلاسادى... 

اۋىلداعى جۇرت قورىقشى شال دەيتىن وسپانقۇل وزەننىڭ ارعى بەتىندەگى ادام كوزىنەن قوپالى قامىس تاسالاعان قارا سۋدى كورەدى («بالىق باققان اپەندە»). ونىڭ «جوندارىمەن سۋدىڭ بەتىن ءتىلىپ، ءيىر-ءيىر قايناپ، قۇجىناعان بالىعى» ەسىن الىپ، «مىناۋ ءبىر اۋىلدى اسىرايتىن بالىق قوي» دەپ تۇيەدى. تابىسى جايىندا باسشىلاردى، اۋىل ادامدارىن حاباردار ەتەدى، بىراق ەشكىمنەن قولداۋ تاپپاي، قارا سۋدى ءوزى عانا قوري بەرەدى. ءسويتىپ ءجۇرىپ، كۇزدە سۋىق تيگىزىپ اۋىرىپ قالادى. سوندا وعان بەرىلگەن بالىق سورپا جازداي قورىعان ءوز بالىعىنان پىسىرىلگەن بولىپ شىعادى. اۋدان جاقتان كەلگەن اۆتوبازا جۇرگىزۋشىلەرى كەشە عانا دۇكەن الدىندا قاپ-قاپ بالىق ساتىپتى...  «كۇرەڭ قۇناجىننىڭ ۋىزى» وسپانقۇلدىڭ نەمەرەسى كىلتشى جانتەمىردىڭ قىزىن الىپ قاشقانىن، «باسقا-باسقا، ءوزى اتا جاۋىنداي كورەتىن، سىمەر، تىرىسقاق جانتەمىرمەن قۇدا بولام دەگەن وي وسپانقۇلدىڭ ءۇش ۇيىقتاسا دا تۇسىنە كىرمەگەنىن»، اقىرى باياعى ارازدىقتان ارىلىپ، ەكەۋىنىڭ قۇدا بولىپ تابىسۋىن جىپ-جىلى تۇردە بايان ەتەدى. ال «بەكتەننىڭ ۇيلەنۋى» اۋىلدا «بەس بولمەلى داڭعاراداي ۇيدە سوپايىپ جالعىز» تۇراتىن، قۇرداستارى الدەقاشان ءتۇتىن تۇتەتىپ، الدى بەس-التى بالاعا اكە اتانعانمەن، قاتاردان قالىپ جۇرگەن ءسۇر بويداقتىڭ قولى، اقىرى، تىم ۇزاق كۇتكەن جىلى مەيىرىمگە جەتكەنىن سۋرەتتەيدى... ءبىرى پوشتاباي، ءارى اۋداندىق اۆتوينسپەكتسيانىڭ شتاتتان تىس ينسپەكتورى، ەكىنشىسى شوپىر بولىپ ىستەيتىن ەكى قۇرداستىڭ اراسىنداعى ەگەس جايىن «قۋبايدىڭ كۋالىگى» اڭگىمەلەيدى. بەكداۋىلدىڭ ەشبىر اۋىلداسىن سەندىرە الماعان قاسقىر سوعىپ الۋ حيكاياسى «قاسقىر ءيتتىڭ تەرىسى» اڭگىمەسىندە سۋرەتتەلگەن. «اقپانبايدىڭ قالجىڭىندا» قۇموزەكتىڭ جەكە سيىرىن باعاتىن پاداشى اقپانباي ءۇشتى-كۇيلى جوعالىپ كەتىپ، اۋىلدى ءبىراز دۇرلىكتىرەدى. بەسىنشى كۇنى ءبىر-اق ورالىپ، ءوزىنىڭ  ساسكەدە عانا نلو-عا كەز بولعانىن، كەشكە قايتىپ كەلگەنىن، ياعني بەس كۇن ەمەس، ءبىر-اق كۇندە، ادەتتەگى ۋاقىتتا ۇيىنە كەلگەنىن ايتادى. مۇنداي حابار ەلەۋسىز قالسىن با، جان-جاقتان اۋىلعا ۋفولوگتار اعىلادى. «اقپانبايدان وزگە ەش پەندەنىڭ كوزىنە شالىنباعان نلو دەگەن كەرەمەتتىڭ ءوزىن كورمەسە دە كورگەندەي بوپ، ۋفولوگيا عىلىمىنا وزدەرىنشە جاڭا دەرەك قوسىپ، كەلىمسەكتەرمەن دامدەس بولعان قۇموزەكتىڭ وزات پاداشىسىمەن سۇگەرەتكە، كينوعا ءتۇسىپ» الىستان كەلگەن قوناقتار مەيماندوس اۋىلدان ابدەن جايلانىپ اتتاندى». الايدا بۇل اقپانبايدىڭ ءجاي عانا ءازىلى بوپ شىعادى... اۋىل كىتاپحاناسى توڭىرەگىندە بولعان جاريالىلىق كەزىندەگى تىرشىلىك، «جۇرتتىڭ كوڭىلىن سەرگىتكەن شاراپاتتى كۇندەر» جايىن «كەمپىرشۋاق» سۋرەتتەيدى. ال   قۇموزەكتىڭ ماڭدايىنا بىتكەن قوس اڭشىنىڭ قىزىعى «تاسىمقۇلدىڭ شىندىعى» اڭگىمەسىندە جەڭىل يۋمورمەن اسەرلى بايان ەتىلەدى.

اتالعان حيكاياتتارى مەن اڭگىمەلەرى ارقىلى جازۋشى قۇمداعى كىشكەنە اۋىلدىڭ كۇللى تىنىس-تىرشىلىگىن بارشا بوياۋىمەن وقىرماننىڭ كوز الدىنا اكەلەدى. بۇل كىتاپتا، تۇتاستاي العاندا، وتكەن عاسىردىڭ ورتاسىنداعى اۋىل ءومىرىنىڭ پانوراماسى جاسالعان. ءماديدىڭ جازۋشى قالامىن ەركىن مەڭگەرگەن سۋرەتكەرلىگى كەيىنگى «كۇن-عۇمىر ەلەگياسى» جيناعىندا جاڭا قىرىنان اشىلعان دەۋگە بولادى. كىتاپقا ەنگەن حيكاياتتار مەن اڭگىمەلەر توپتاماسىنا قازىرگى تاڭداعى ءومىر شىندىعى ارقاۋ بولعان. جيناق «الاباي-دودا» حيكاياتىمەن اشىلىپتى. بۇل بۇگىنگى جەكەمەنشىكتىك سەزىم داۋىرلەگەن زامانداعى قاتىگەز باسەكەلەستىك پەن باقتالاستىقتىڭ ادامشىلىقپەن ۇيلەسە بەرمەيتىن كەي كورىنىستەرىن جايىپ سالىپ، وقىرمان تەزىنە تارتاتىن شىعارما. تۋىندىنىڭ وزەگى جانكۇيەر-قۇمارىمپازدار ورتاسىندا وتەتىن جاۋىنگەر توبەتتەردىڭ قاندى شايقاسىنا نەگىزدەلگەن.  قالامگەر الاباي-دودانىڭ باس جۇلدەسى ءۇشىن تالاس – قيلى ارەكەت جاساۋعا بەيىل ءىس ادامدارىنىڭ دا مارتەبەسىنە سىن ىسپەتتى بولعانىن حيكايات تىنىنە شەبەر توقي كەلە، عۇمىرى ەكى ىسكەر جىگىتكە بايلانعان «ناعىز تابيعي كورىكتى تال بويىنا جيعان كەلىنشەك» تاعدىرىن دا اسەرلى كورسەتەدى. اسىرەسە اتوي جانە ءدۇر دەپ اتالاتىن قوس الاباي تۇقىمدى ءيتتىڭ توبەلەسكە باۋلىنۋ جولدارى مەن ولاردىڭ شەشۋشى ايقاسىن جانە سول شايقاس توڭىرەگىندەگى ادامداردى بەينەلەۋدەگى جازۋشىنىڭ سوزبەن سۋرەت سالۋ ونەرى ەرىكسىز ريزا ەتىپ، ونىڭ جانۋارلار تابيعاتىن تەرەڭ بىلەتىندىگى سۇيسىنتەدى. حيكايات قۇرىلىپ جاتقان كاپيتاليستىك قوعام اكەلگەن وزگەرىستەر شىندىعىنان سىر شەرتكەن كەمەل تۋىندى بوپ شىققان.

ال ء«ومىر ويىنى» حيكاياتىندا قالامگەر سۇيىسپەنشىلىك وتىنا ورتەنگەن تاناكوز ەسىمدى كەلىنشەكتىڭ باسىنان كەشكەندەرىن پسيحولوگيالىق دالدىكپەن سۋرەتتەيدى. ءمادي بۇل ماحاببات حيكاياسى بەينەلەنگەن تۋىندىسىنا ەپيگراف ەتىپ حح عاسىردىڭ العاشقى شيرەگىندەگى ارابتىڭ اسا كورنەكتى جازۋشىسى ءام فيلوسوفى حاليل دجەبران قالامىنان شىققان: ء«بىز وزدەرىمىزدىڭ قۋانىشتارىمىز بەن مۇڭدارىمىزدى سولاردى باستان كەشۋدەن الدەقايدا كوپ بۇرىن تاڭداپ الامىز»، – دەگەن ءافوريزمىن كەلتىرگەن ەكەن.  بۇل تۇجىرىم-سوزدەن ءۇي-جايى، ەرى، بالا-شاعاسى بار جاس ايەلدىڭ بولاشاق سەزىم قۇبىلىستارىنىڭ باستاۋىندا ءوزىنىڭ كۇندەلىكتى، ادەتتەگى تىرشىلىگىندەگى ەلەۋسىز باسقان قادامى جاتقانىن قاپىسىز تانيمىز.  شىنىندا، تاناكوز قالا اۆتوبۋسىندا كەزدەيسوق ءتىل قاتىسقان ەر ادام كەلەشەكتە ءوزىنىڭ ەسىل-دەرتىن بيلەيدى دەپ ويلاعان ەمەس. حيكايات «عاشىق بولۋعا جارالعان ايەلدىڭ نازىك بولمىسىنا زورلىق جاساي الماعان تاناكوزدىڭ ەشكىمگە ايتىلماس، وزىمەن بىرگە تۇپ-تۇنىق ءومىر ءسۇرىپ، جۇرەك تۇڭعيىعىندا ساقتالار ماڭگىلىك قۇپياسى» جايىن جىرلايدى.

ماحاببات تاقىرىبى جازۋشىنىڭ «اقشا بۇلتقا اينالعان تاڭكورىك» اتتى اڭگىمەسىندە ءبىر قاراعاندا مۇلدەم وعاش، ەشكىم كۇتپەگەن قىرىنان قوزعالعان. اڭگىمەنىڭ كەيىپكەرى ءاندىرباي «ۇلىنىڭ جىنىستىق تاربيەسىنە قاتىستى... وزىمەن «جەزدەكەم» دەپ كورگەن جەردە ازىلدەسە بەرەتىن... تاڭكورىكپەن» سويلەسىپ، ولاردىڭ اراسىنداعى بولاشاق قايعىلى عاشىقتىق سەزىمنىڭ تۇتانۋىنا ءوزى سەبەپكەر بولادى... وسى ماڭگى قوزعالا بەرمەك تاقىرىپتىڭ تاعى ءبىر قىرى – «جەتپىستىڭ ۇستىنە شىعىپ، اقساقال اتانعان، نەمەرەلەرىنە اتا اتانعان» سىرىمبەتتىڭ بالا كەزگى ارمانىن ارنايى ىزدەپ بارۋى «سەزىم سيندرومىندا» سۋرەتتەلەدى. بۇلارمەن قاتار، جيناقتاعى بىرقاتار اڭگىمە قازىرگى زاماننىڭ قاتىگەز شىندىقتارىنا بەتپە-بەت كەلگەندەر تاعدىرى جايىن بەينەلەيدى («تامۇقتان ورالعان بەيكۇنا»، «ارناسازدىڭ كوپىرى»، «ىمىرتتاعى جالعىزدىق»). ال «بوزقاراعان گۇلدەگەندە» اتتى مۇڭدى  اڭگىمە اجەسىمەن بىرگە شاعىن اۋلاسى بار جاتاعان ۇيدە تۇراتىن ون بەسكە جاڭا تولعان، بالعىن قىز مەيىرگۇل جايىن سۋرەتتەيدى. بۇل جەتكىنشەك قىزبالا ءۇشىن ء«ۇيدىڭ كۇنگەي بەتكە قاراعان قوس تەرەزەسىنىڭ الدىندا ءوسىپ تۇرعان جالعىز ءتۇپ بوزقاراعاننىڭ» جۇپار اتىپ گۇلدەگەن شاعى ناعىز مەرەكەگە اينالادى. ول بۇل كۇندەردە اكەسىنىڭ كەلۋىن توسادى. قانشا كۇتۋ كەرەك بولسا، سونشا كۇتەر ەدى، بىراق بوزقاراعان كۇتە المايدى، قاۋىزىن اشقان ادەمى گۇلدەرى ۇلبىرەي-ۇلبىرەي، ابدەن وڭىپ كەتەدى... «كول جاعالاعان ءابىلاسان مەن بوزتايلاق» اڭگىمەسى ءومىر بويى سۋرەتكە تۇسىرۋمەن اينالىسقان فوتوگراف جۇرت دەمالاتىن كول جاعاسىنا جىبەك باۋمەن نوقتالانىپ، ويۋمەن ناقىشتالىپ، ايىر وركەشىنە ورنەكتەلگەن اق كيىزدى جاپقان كەزدە جايناپ شىعا كەلگەن ۇلپىلدەگەن جاس تۇيەنى جەتەكتەپ كەلىپ، جەكە بيزنەسىن اشقانىن جانە ونى قالاي جۇرگىزگەنىن كورسەتەدى. اۋىل ءومىرىنىڭ ءار قىرىن قاراستىرعان ءتالىمدى كورىنىستەر «وپپوزيتسيونەر پايزىراحمان»، «سىرلى زەرەن» اڭگىمەلەرىندە سۋرەتتەلگەن. ال «قۇلان-ەلەستە» ءبىر كەزدەرى قۇپيا جۇرگىزىلگەن باكتەريولوگيالىق تاجىريبەلەر  زەرتحاناسى اۋلاسىنىڭ قاقپاسىن عانا كۇزەتكەن دياربەكتىڭ  كوپ جىلدار بويى جابىق سىناق وتكىزىپ كەلگەن جاسىرىن ەلدى مەكەننىڭ جۇرتىندا، جاپانداعى ارالدا جالعىز قالعانداعى باسىنان وتكەرگەنى اڭگىمەلەنەدى...

جالپى، كىتاپتاعى تۋىندىلار ءومىر ساحناسىندا ورىن الىپ جاتقان سان ءتۇرلى تاعدىردى، ادامدار عۇمىرىنداعى ارمان-مۇرات، ادىلەت، ىزگىلىك، قيانات سىندى قاسيەتتەردى ۇمىتىلماس وبرازدار جاساۋ ارقىلى بەرىپ، ولاردىڭ ءىس-ارەكەتتەرىن، تانىم-تۇسىنىكتەرىن كوركەم تىلمەن ورنەكتەۋىمەن ۇتىمدى شىققان. ءومىردىڭ كۇردەلى پروبلەمالارىنا زەرتتەۋلەر جۇرگىزىپ، سولار جايىندا فيلوسوفيالىق ويعا بەرىلۋدىڭ ەموتسيالىق ناتيجەسى ىسپەتتى كورىنەتىن شىعارمالارىنىڭ توپتاماسىن «كۇن-عۇمىر ەلەگياسى» دەگەن ليريكالىق تىركەسپەن اتاعانىنان-اق  كىتاپتىڭ  كوركەمدىك قۋاتىنا جازۋشىنىڭ ەرەكشە كۇش سالعانى بايقالىپ تۇر. جيناقتى اياقتايتىن «پورترەت-ەسسەلەر» بولىمىندە اۆتور قالامىنا بەلگىلى تۇلعالاردىڭ (زەينوللا سەرىكقاليەۆ، قاسىم تاۋكەتەگى، مەڭدەكەش ساتىبالديەۆ، فاريزا وڭعارسىنوۆا، ەسەنباي دۇيسەنبايۇلى) شىعارماشىلىعى مەن ومىرلەرىندەگى كەي كەزدەرى ارقاۋ بولعان. ولاردىڭ ارقايسىسى جايىندا جازىلعان سىرلى تولعاۋلار كىتاپتاعى حيكاياتتار مەن اڭگىمەلەر توپتاماسىن، اسىل تاس قوندىرىلعان نازىك تۇعىر سەكىلدەنىپ، ساتىمەن   كومكەرىپ تۇر. 

ءبىز شولىپ وتكەن تۋىندىلار جازۋشى ءمادي ايىمبەتوۆ شىعارماشىلىعىنىڭ شاعىن ءبىر بولىگى عانا. ول ادەبيەت سۇيەر قاۋىمعا وتكەن عاسىردىڭ جەتپىسىنشى جىلدارىنىڭ باسىندا العاشقى اڭگىمەسىمەن ەلىمىزدىڭ باس ادەبي جۋرنالى «جۇلدىزدا» كورىنگەن ەدى. سودان بەرى ءومىردىڭ ءار قىرىن رومان، حيكايات، اڭگىمەلەرىندە سۋرەتكەرلىك شەبەرلىكپەن قاراستىرعان كوپتەگەن پروزالىق كىتاپتار شىعاردى. بۇگىندە جەتپىس سىندى ەلەۋلى بەلەسكە القىنباي جەتىپ قالعان قارىمدى قالامگەردىڭ قالامىنان تۋعان كوركەم الەم قالىڭ وقىرماندى ءتانتى ەتىپ، قازاق ادەبيەتىنىڭ باعالى قازىنالارىنىڭ بىرىنە اينالىپ وتىر. ۇلكەن سۋرەتكەر دوسىمىز ءمادي ايتبەنبەتۇلى ايىمبەتوۆتى كەمەل جاسىمەن قۇتتىقتاپ، جاڭا شىعارماشىلىق تابىستار تىلەيمىز.

بەيبىت قويشىباەۆ