( ەلباسى ن.نازارباەۆقا ەكىنشى حات)

بيسميللاھير يراحمانير راحيم

اسا قادىرلى ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ مىرزا!

     مەن بۇدان بۇرىن (07.09.2016 جىلى)  «ماڭگىلىك ەل بولامىز!»  دەسەك ءدىنىمىزدىڭ –  يسلام ەكەندىگى – اتا زاڭىمىزدا، ياعني كونستيتۋتسيادا كوسەتىلۋى كەرەك!» دەگەن تاقىرىپپەن جازىلعان حاتتى ءوز اتىڭىزعا جولداپ، ىلە ول حات رەسپۋبليكالىق بىرنەشە باق بەتتەرىندە جارىق كوردى. جازىلعان وسى حاتتا; «…ءدىني تاريح - پاتشانىڭ پاتشالىعى ءدىندى ۇستانۋدا عانا قادىرلى بولعاندىعىن ايتادى. وسى ءدىني اگەنتتىك تىكەلەي ءسىزدىڭ باستاماڭىزبەن قۇرىلدى. بىراق نەگە اياق استىنان قايتا جابىلىپ ەلدەگى ءدىني قۇرىلىم باياعداي مينيستىرلىكتىڭ قاتارداعى ءبىر كوميتەتى بولىپ قالدى؟  قازىر پرەزيدەنت اكىمشىلىگى قۇرىلىمىندا كونفەسسياارالىق قاتىناستار جونىندە ارنايى ءبولىم قۇرىلىپ، الەمدىك جانە ءداستۇرلى دىندەر ليدەرلەرىنىڭ  سەزىن ازىرلەۋ مەن ونى ويداعىداي وتكىزۋگە ات سالىسىپ كەلەدى.  بۇل نە دەگەن ءسوز؟  ەلباسى الەم دىنىمەن بىتە قايناسىپ جۇمىس ىستەپ وتىر دەگەن ءسوز. سوندا الەمنىڭ ءدىني اقۋالىمەن ەتەنە ارالاسىپ وتىرعان ەلباسى  ەلدىڭ ىشكى ءدىني جۇمىستارىن نازاردان تىس قالدىرعانى ما؟  ءسىزدىڭ بۇل قۇندى باستاماڭىز كىمگە ۇناماي قالدى؟..

… ء بىزدىڭ كونستيتۋتسيامىزدا ء“دىني بىرلەستىكتەرمەن بايلانىس جونىندەگى مەملەكەتتىك ورگاندى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى قۇرادى” – دەپ اشىق جازىلعان.  قازىرگى جاعدايدا الەم ءدىندارلارىنىڭ  ءۇمىتى قازاق ەلىنە اۋىپ وتىرعان جاعدايدا اگەنتتىكتەن گورى بۇگىنگى ءدىني كوميتەتتى پرەزيدەنت اپپاراتى جانىنداعى كونفەسسيا ارالىق بولىممەن بىرىكتىرىپ جاڭا قۇرىلىم ءدىن مينيسترلىگى ەتىپ قۇرسا، ءسىز العا مىندەت ەتىپ قويعان «ماڭگىلىك ەل» باعدارلاماسىن ىسكە اسىرۋدا جارقىن قادام بولار ەدى» - دەگەن وزەكتى ۇسىنىس بولعان…

بۇل ۇسىنىس ءسىزدىڭ سوڭعى جاريالاعان باعدارلاماڭىزدى قولداۋ جانە وسى ەلدە قورعاۋسىز قالعان يسلام دىنىنە شىرىلداعان جاناشىرلىق بولاتىن. بۇلاي ايتىپ وتىرعانىم قۇراندا ايتىلعانداي قاشاندا «اللاھ ءوز ءدىنى يسلامدى ءوزى قورعايدى» ال ءبىزدىڭ ەلدەگى ءدىننىڭ قاۋقارسىز جاعدايىن كىم قورعايدى دەگەن ءسوز بولاتىن. وسى حاتىمىز ماقۇلدانعانداي 12.09.2016 جىلى ەلىمىزدە ء«دىن ىستەرى جانە ازاماتتىق قوعام مينيسترلىگىن قۇرۋ تۋرالى» ءسىزدىڭ قول قويعان جارلىعىڭىز جارىق كوردى. اللانىڭ ءامىرىنسىز بۇل جالعان تىرشىلىكتە ەشتەڭە بولمايدى. بۇل دا بولسا – اللانىڭ بۇيرىعىمەن بولعان ۇندەستىك دەپ جاراتۋشىنىڭ اتىنا شۇكىرلىك ايتتىق، سونىمەن بىرگە وسى جارلىققا قول قويعان سىزگە دە اللانىڭ مەيىرىمىن تىلەدىك.

حاتتا بۇدان باسقا ەلىمىزدە قالىپتاسىپ وتىرعان ءدىني پروبلەمالار مەن وزەكتى جاعدايلار قامتىلعان ەدى. سوعان وراي قازىر باق بەتتەرىندە ۇزىن سونار تالقىلاۋلار مەن ۇنقاتۋلار بولىپ جاتىر. بۇل – زاڭدىلىق، ەلدە سىلەسى قاتقان ءدىن ماسەلەسى الدە قاشان وسىلاي تالقىلانۋى كەرەك بولاتىن.  پىكىر ايتۋشىلاردىڭ اراسىندا ءدىندارلار دا، دىنسىزدەر دە بار. باسقا ءدىن يەلەرى دە ءوز ۇندەرىن ەستىرۋدە. الەم مۇسىلمان ەلدەرىندەگى ءدىن دۇشپاندارى سىنالاپ كىرگىزىپ ۇيىمداستىرىپ وتىرعان قاندى سوعىستى العا تارتىپ، دىنگە كۇيە جاعۋشىلار دا جەتىپ ارتىلۋدا. وسىلاردىڭ اراسىندا كوزى قىراقتى، ۇلت جاناشىرى دەپ جۇرگەن ءبىراز ازاماتتار ء«دىن سالاسىنا مينيستر كەرەك پە؟» دەگەن ساۋالعا بەرگەن جاۋاپتارىمەن ءوز دەڭگەي دارەجەلەرىن كورسەتىپ تە ۇلگەردى. بۇعان دا ماقۇل دەيمىز، وسىلاي پىكىر ۇسىنىس ايتۋ ول دا اللادان.   سوندىقتان، حاتتا جازىلعان وزەكتى ۇسىنىستارىمدى قايتالاپ جاتقىم جوق.

قازاق «تەمىردى قىزعان كەزىندە سوق» دەيدى. سوندىقتان ء«بىر حاتتان سوڭ ءبىر حات جازعانى نەسى» دەپ كوڭلىڭىزگە الماڭىز. بۇل – ءدال قازىر، حالىقتىق، ۇلتتىق قاجەتتىلىك بولىپ وتىر!

اڭگىمە – قابىلدانعان وسى ء«دىن ىستەرى جانە ازاماتتىق قوعام تۋرالى» زاڭ جايلى. ناقتىلى ءتۇيىن پىكىر – زاڭنىڭ ءوز باستاماڭىزبەن جارىق كورىپ، بەكىپ كەتكەنى وتە دۇرىس شارۋا بولدى. مۇنى كوكىرەگىندە يمانى بار ادامنىڭ ءبارى ماقۇل كورىپ وتىر. بىراق وسى زاڭ قۇقىقتىق تۇرعىدا زاڭدى ما؟ العاشقى حاتتىڭ دا كوتەرگەن شارۋاسى وسى بولعان. دىڭگەگىندە ءدىنى بار ءدىن جاناشىرلارىن وسى جاعداي ويلاندىرادى. كونستيتۋتسيامىزدا ء“دىني بىرلەستىكتەرمەن بايلانىس جونىندەگى مەملەكەتتىك ورگاندى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى قۇرادى” – دەپ اشىق جازىلعان. بۇل تۇرعىدان العاندا جاريالانعان زاڭ قۇقىقتىق نەگىزدە الىنعان  – زاڭدى. ال ەكىنشى جاعىنان قاراساق  وسى كونستيتۋتسيادا تاعى دا شيرەك عاسىردان بەرى  ء“دىن مەملەكەتتەن بولەك!” دەگەن كەشەگى  كوممۋنيستەردىڭ اقتاڭداق ۇرانى ءالى تۇر عوي. بۇل كىمگە كەرەك، ول نە ايتىپ تۇر؟  دەمەك، باستى زاڭىمىز  كونستيتۋتسيادا، وسى ەكى باپ بىرىمەن-ءبىرى ءوز ۇيلەسىمىن تاپپاي تۇر. ۇيلەسىمىن تاپپاق تۇگىلى، قىزىل كوزدەنىپ بىرىنە-ءبىرى قارسى شىعىپ تۇر ەمەس پە،  بۇنى كىم قالاي تۇسىندىرەدى؟

اتا زاڭ – ءار بابى بۇلجىماي ورىندالاتىن قۇجات.  ەگەر اتا زاڭدا كورسەتىلگەندەي مەملەكەت شىنىمەن دىننەن بولەك بولاتىن بولسا، مىنا ءسىز قول قويعان سوڭعى زاڭنىڭ زاڭسىزدىعى ەشبىر دالەلدى قاجەت ەتپەيدى.  مۇنان سوڭ ء«بىز زايىرلى مەملەكەتپىز، زايىرلى مەملەكەت ءدىنسىز مەملەكەت ەمەس، ءدىندى تەرىسكە شىعارمايدى، كەرىسىنشە، ءدىني سەنىم بوستاندىعى قامتاماسىز ەتىلەدى» - دەپ جالپىلاما ايتىلاتىن  جالعان ءسوز، قابىلداعان بۇل زاڭدى ەش ۋاقىتتا اقتامايدى.  اتا زاڭداعى وسى ولقىلىقتان 2011 جىلى قايتا تولىقتىرۋلارمەن قابىلدانعان  ءدىني قىزمەت سالاسىنداعى  زاڭ دا بۇگىندە دارمەنسىز جۇمىس جاساپ تۇر. ويتكەنى بۇل زاڭدى دا اتا زاڭىمىز تولىققاندى قۋاتتاپ تۇرعان جوق. وعان مىنا سوڭعى الىنعان زاڭ تاعى قوسىلدى. وسى سياقتى ءدىني مەرەكەلەردى دەمالىس رەتىندە اتاپ ءوتۋ تۋرالى زاڭ دا اتا زاڭ  شەڭبەرىنە سىيمايتىن قۇجات بولىپ سانالادى. بۇل ماسەلەنى ەل پرەزيدەنتى قول قويعانشا قاراۋعا ءتيىستى  كونستيتۋتسيالىق كەڭەس قالاي جىبەرگەنى بىزگە تۇسىنىكسىز.

ءدال قازىر پارلامەنتتە «تەرروريزم مەن ەسترەميزمگە قارسى كۇرەس تۋرالى»  الىناتىن زاڭعا بايلانىستى ءماجىلىس دەپۋتاتى م. اشىمباەۆتىڭ جەتەكشىلىگىمەن ۇكىمەتتىك ارنايى قۇرىلعان كوميسسيا جۇمىس جۇرگىزىپ جاتىر.  قاراپ وتىرساق وسى كوميسسيا قۇرامىندا جۇمىس جاساپ جاتقان بىردە-ءبىر ءدىننىڭ ناعىز جاناشىرىن، نە قۇراندا ايتقانداي اقىل يەسىن كورىپ وتىرعانىمىز جوق. ءبارى ۇكىمەتتىك تاپسىرمانى ورىنداۋشىلار مەن الدىن-الا دايىندالعان جوبانى باس شۇلعىپ ماقۇلداۋشىلار عانا. 

مەنىڭ جەكە پىكىرىم – كوميسسيا قۇرامىنا ءدىني باسقارما اتىنان بارىپ وتىرعاندار وزىندىك ايتار جەكە پىكىرى دە، تەرەڭ ءدىني ءبىلىمى دە جوق، ونشاقتى سۇرەنى جاتتاپ العاندارىنا ءماز  اق شاپان كيگەن ارتيستەر بولسا، ال ءدىندى بىلەدى دەگەن تەولوگتارى ءدىندى وزدەرى ۇستانباعان اتەيستەر. ولار سول عىلىمي اتاقتارىن دا ءدىندى جوققا شىعارۋدان قورعاپ العاندار نەمەسە ءدىننىڭ نە ەكەنىن وزدەرى ۇقپايتىندار. بۇلار ءدىندى بىلەتىن بولسا - ماسەلەنى الدىمەن مەن ايتىپ وتىرعان اتا زاڭداعى ورىن الىپ وتىرعان وسى ادىلەتسىزدىكتەن باستاۋلارى كەرەك ەدى عوي. اڭگىمەلەرىن تىڭداپ وتىرساڭ بارلىعىنىڭ ايتاتىنى ءدىني تەروريزم مەن ءدىني ەكترەميزم. بۇل – ءدىن ءيسى مۇرنىنا بارمايتىن، ۇستازسىز، ينتەرنەتتەن نەگىزسىز ءبىلىم العان ورەسىزدەردىڭ ايتاتىن ءسوزى. ءدىننىڭ تۇرلاۋلى ەگەسى بولماعان سوڭ دىننەن ۇرەيلى ۇكىمەت و باستان تەرروريزم تۋرالى زاڭ قابىلداسا دا، ەكسترەميزم تۋرال زاڭ قابىلداسا دا  قوسامجارلاپ يسلامدى دۇشپان ەتىپ كورسەتۋدى داستۇرگە اينالدىردىرىپ كەلگەن-ءدى، قازىر دە سول اۋەندەرى ادەمى جالعاسۋدا.

ءدىن – اللاھتىڭ جولى، تەرروريزم مەن ەكسترەميزم – يمانسىز ادامداردىڭ تىرلىگى، ءبىزدىڭ  ۇرەيلى ۇكىمەت وسىنى مويىنداۋدا دارمەنسىز. يسلامنىڭ قادىر قاسيەتىن تۇسىنبەگەن سوڭ قاشان دا ونى  تابالاپ، تاپتاپ تاستاۋعا تىرىسادى. ەلدەگى ءدىن اتىن جامىلعان الاياقتار تىرلىگىن دىنگە اكەلىپ جاپسىرۋعا بولمايدى. ولار – دىنسىزدەر. ءدىندى –دىنسىزدەر ەمەس، دىڭگەگىندە ءدىنى بار اللانىڭ قۇرانىمەن جۇرگەندەر عانا ۇعادى جانە قورعايدى.  مۇنىڭ ءوزى ەلىمىزدەگى يسلامدى قورعايتىن دىڭگەگىندە ءدىنى بار جانداردىڭ تاپشىلىعىن كورسەتىپ وتىر. سول تاپشىلىقتىڭ سالدارىنان ءدىن تۋرالى ءپاتۋانى سوڭعى ۋاقىتتا قىز كەلىنشەكتەر قاۋىمى ءجيى ايتاتىن بولدى.

ءدىن – ءوز تىزگىنىن ەش ۋاقىتتا ايەلدەرگە ۇستاتقان ەمەس. وعان دالەل ءبىز بىلەتىن 124 000 پايعامباردىڭ بىردە بىرەۋى ايەل ادامنان بولماعان. بۇل ايەل ادامداردى تابالاۋ ەمەس، اللانىڭ دوسى سانالاتىن پايعامبارلاردى دا انالار تاپقان. بىراق جاراتىلىسىندا ايەلدەردىڭ مىندەتى جاراتۋشى تاراپىنان باسقاشا بەرىلگەنىن ەستەن شىعارماۋىمىز كەرەك. بۇعان، اقىل يەسى، ءدىندى ءدىن دەپ تۇسىنەتىن كوزى اشىق ءدىندار ايەلدەر قارسىلىق بىلدىرە قويماس.

بىزدە دىنگە جاناشىر بولار ءدىني ءىلىمى بار كادرلار جوقتىڭ قاسىندا. اراب ەلىندە وقىپ كەلگەندەر مەن الماتىداعى ەگيپەت-قازاق ۋيۆەرسيتەتىن بىتىرگەندەر ارابتىق ءداستۇر سالتتى، تۇركيادا بىتىرگەندەر تۇرىكتىك ءداستۇر سالتتى وقىپ ۇيرەنىپ كەلگەندەر. ولار ءوز وقىپ ءبىلىپ كەلگەندەرىن قازاق جانىنا سىڭىرگىسى كەلەدى.  بۇگىنگى قازاقستاندا قالىپتاسىپ وتىرعان ءدىني اعىمداردىڭ ءتۇپ نەگىزى ەڭ الدىمەن وسىلاردان ءبىلىم الۋدا جاتىر. ەلىمىز ءۇشىن ءدال قازىر ەشبىر يسلامي ءدىني اعىمنىڭ قاجەتى جوق! كىرمە ءدىني اعىمدارعا زاڭ جۇزىندە دە، ءدىني جولمەن دە جەدەل توقتاۋ سالۋىمىز كەرەك. يسلامنىڭ اتىن جامىلعان جاعىمسىز ەكسترەميستىك كۇشتەرمەن ۇكىمەت تە، زاڭ ورىندارى دا قاتاڭ كۇرەس جۇرگىزۋى ءتيىس. بۇل ورايدا ءوزىمىزدىڭ ءداستۇرلى قازاقى يسلام ءدىنىمىز ءوزىن-ءوزى كورسەتىپ جاتسا قۇبا قۇپ. مەنىڭ وسى ء«وزىمىزدىڭ ءداستۇرلى قازاقى يسلام ءدىنىمىز» دەگەن سوزىمە ۇركە قاراۋشى ءدىندارلار تابىلۋى مۇمكىن. ۇركەتىن دانەڭە جوق، قۇراننىڭ وزىندە «ەي، ادام بالاسى! ءشۇباسىز سەندەردى ءبىر ەر، ءبىر ايەلدەن جاراتتىق. سونداي-اق ءبىر بىرلەرىڭدى تانۋلارىڭ ءۇشىن سەندەردى ۇلتتار، رۋلار قىلدىق» («حۇجىرات» 49 – 13) - دەپ جازىلعان. دەمەك، جاراتۋشمىز ءبىزدى ۇلت ەتىپ جاراتقان ەكەن، ءوزىمىزدىڭ سونداي ۇلتتىڭ ءبىرى ەكەنىمىزدى الەمگە تانىتقان سوڭ، ءار ۇلتتىڭ وزىندىك ۇلتتىق ءداستۇرى بولاتىندىعىن ەشكىم جوققا شىعارا المايدى. ولاي بولسا ول ۇلتتىڭ  ءدىنىن، دەربەستىگى مەن بىرلىگىن ساقتاۋ جانە قورعاۋ، ءاربىر مەملەكەتتىڭ، ۇلت ازاماتى مەن ءدىن يەلەرىنىڭ ابىرويلى بورىشى.

مەنىڭ بايقاپ جۇرگەنىم، سىرت ەلدەن ءبىلىم الىپ كەلىپ، ەلدە ءدىن تۇلعاسى بولعىسى كەلىپ جۇرگەن كەيبىر ءدىن دۇمشەلەرى «يسلام ءدىنى ۇلتقا تۇسپەگەن، جالپى الەم جۇرتشىلىعىنا تۇسكەن» دەپ ءدىندى ۇلتتان قاشىقتاتقىسى كەلەدى. بۇل – تۇبىرىمەن دۇرىس ەمەس پىكىر. الدىمەن ۇلتىڭدى ءسۇي.  ءدىن دەگەن ۇلتتان بولىنبەيتىن – سەنىم. ۇلى – سەنىم! مۇنداي سەنىمى بولماسا ەل بىرلىگى، ۇلت بىرلىگى تۋرالى، ونىڭ ىرگەسىنىڭ مىقتىلىعى تۋرالى اڭگىمە دە ايتۋعا نەگىز بولمايدى.  ءبىز قازاقپىز، قازاق بولىپ قالامىز، بىزگە بۇگىنگە دەيىن اتا بابالارىمىز ۇستانىپ كەلگەن ءياسساۋي ءىلىمىن ۇستانعان قازاقى يسلام كەرەك. ونى وقىتىپ ۇيرەتەتىن ۇستازدار قاۋىمى ەلدە ءالى قالىپتاسىپ ۇلگەرگەن جوق.  ءدىندى بىلەدى دەگەن يمامدارىمىزدىڭ ءوزى ارى كەتكەندە قۇراندى جاتقا وقيتىن قاريلىق دارەجەدەن اسپايتىندار. ەل دىنىنە عۇلاما ءدىني ءىلىم يەلەرى جەتەكشىلىك جاساۋى كەرەك. ولاردىڭ ەرەكشەلىگىن العاشقى حاتتا ايتقانبىز.

مۇنى ايتىپ وتىرعانىم، يسلام ءدىنىن دۇشپان قىلىپ كورسەتۋگە، ونى جۇگەنسىز كەتكەن ەكسترەميزم مەن تەرروريزم لاڭشىلدارىنا زاڭ جۇزىندە اپارىپ تەلىپ قويۋعا  ەشكىمنىڭ حاقىسى جوق! مەن قازىر بۇل ماسەلەنى نەگە قوزعاپ جاتىرمىن، ويتكەنى ەندىگى سۇيەنەتىن، ايتاتىن دۇعامىز تەك اللاھتىڭ ءسوزى بولۋى كەرەك. قۇراندا ء«تاڭىرىم ارقىلى ءبىلىم الىڭدار» دەپ ايتقان. قازىر جەر جۇزىنە، كۇللى جەر بەتىنە تازارتۋ ماسەلەسى كەلىپ جاتىر. دىندە – قارسىلىسپايدى. دىندە – قوشتايدى، قول ۇستاسادى، بىرىگەدى.  وسى جەردە وتكەن، اللاھتىڭ رازىلىعى ءۇشىن، العاشقى امانات حاتتان تاعى ءبىر ءۇزىندىنى العا تارتۋدىڭ ارتىقتىعى بولماس دەپ ويلايمىن.

«...قۇران – اللاھتىڭ ءسوزى، وندا جالعاندىق جوق. قۇرانداعى مىنا دەرەككە قالاي قارايسىز؟ ء«بادىر» سوعىسىنان باستاپ پايعامبار قاتىسقان سوڭعى جيىرما جىلداعى سوعىستا ولگەن ادامدار سانىن جيىرما جىلعا بولەتىن بولساق، سول تاريحي ءار سوعىستا ءۇش-اق ادامنان ولگەنىن ەسەپتەپ شىعارۋعا بولادى ەكەن. اللاھتىڭ كومەگىمەن ول سوعىستاردا ادامدار وتە از  ولگەن.

ال ودان كەيىنگى، بۇگىنگە دەيىنگى اتى-ءجونى جوق سوعىستاردا شە؟ وندا ادامداردى كىمدەر ءولتىرىپ جاتىر – ادامدار ءبىرىن ءبىرى نە ءۇشىن ءولتىرىپ جاتىر. سونى كورە تۇرا;  «قىلىشىن سۇيرەتىپ يسلام  كەلگەندە ەڭ كوپ ادام ولتىرگەن ءدىن» دەپ ايتادى كاپىرلەر. وسى ناقتى دەرەكتى قۇراندى قولىنا ۇستاپ، حالىقارالىق مىنبەردەن توقتاۋ ايتاتىن الەمدىك دەڭگەيدەگى تۇلعا، سونى تىڭدايتىن قۇلاق بار ما؟ بالكىم، بۇگىنگى تاڭدا ەل ارالىق ارا اعايىندىقتا ابىروي الىپ كورىنىپ جۇرگەن ءسىز ايتارسىز.  

الەمگە يسلام كەلگەندەگى ءدىني سوعىستا  ادام از ولگەن.  ءتىپتى ءدىندى جويامىز دەپ كەلگەندەردىڭ ءوزىن يسلامنىڭ ۇلىلارى كەشىرىپ جىبەرگەن. ال كاپىرلەر شە، ولار سوعىستا يسلام دىنىندە جۇرگەندەردىڭ باسىن اياماي كەسىپ قاندارىن سۋداي اعىزدى ەمەس پە. سوندا قىلىش قاي جاعىنان كەلىپ تۇر. يسلام – تەك ءناپسىنى تيۋ ءۇشىن كەلگەن ءدىن. بۇل ءدىن ادامدى ەمەس ءناپسىڭدى قىلىشپەن شاۋىپ تاستايتىن ءدىن. يسلام قىلىشى –  اللاھقا اشىقتان اشىق قارسى شىققانداردىڭ عانا باسىن شاباتىن قىلىش. كاپىرلەر سياقتى جاپپاي قىرىپ جوياتىنداردان  ەمەس. سەبەبى بۇل ءدىنىڭ تۇپكى ماعاناسى – مەيىرىم، باق، داۋلەت. اللاھتىڭ جانىندا بولۋ، تازا ءجۇرۋ، جانناتقا بارۋ».

سوندا وسىنداي يماندى جولعا باستار ەلدەگى يسلامدى كىم قورعايدى؟ يسلام - اتا بابامىزدان بىتە قايناسىپ كەلە جاتقان ءداستۇرلى ءدىنىمىز  ەمەس پە؟ ءبىز وسىعان بۇگىن ءمان بەرمەسەك، ەرتەڭىمىز وتە قيىن جاعدايلارعا تاپ بولعالى وتىر. مۇنى، يسلامدى – مەملەكەتتىك تۇرعىدان زاڭمەن قولداۋ ارقىلى عانا قۋاتتاندىرىپ، توقتاتۋعا بولادى.

قۇرمەتتى ەلباسى!   

ەلباسى – ەلدىڭ ەڭ لاۋازىمدى تۇلعاسى. بۇل جايلى كونستيتۋتسيادا انىق جازىلعان.  ەل كونستيتۋتسيسى – زاڭ! وعان وزگەرىس ەندىرۋ ەلباسى قول قويعان زاڭ شىقپاي اۋىز ەكى اڭگىمەمەن ەش ۋاقىتتا وزگەرمەيدى. سوندىقتان جاڭادان قۇرىلعان ء«دىن ىستەرى جانە ازاماتتىق قوعام» مينيسترلىگى ءوز قىزمەتىن الدىمەن وزدەرى تۋرالى الىنعان سوڭعى زاڭنان باستاۋى كەرەك. بۇل ءۇشىن ەل پرەزيدەنتى ءسىزدىڭ تاعى ءبىر جارلىعىڭىز كەرەك. وسىدان سوڭ عانا الىنعان زاڭ كونستيتۋتسياعا ساي بولۋى ءۇشىن بۇل مينيسترلىك رەسپۋبليكالىق ءدىني باسقارمامەن كەلىسە وتىرىپ ارنايى  كوميسسيا قۇرۋعا باس-كوز بولىپ، سول كوميسسيانىڭ قابىلداعان ۇسىنىس-شەشىمىمەن اتا زاڭداعى ء«دىن مەملەكەتتەن بولەك» دەگەن ءسوزدى الىپ تاستايتىن، وسى زاڭنىڭ جەتىنشى بابىنداعى «قر- عى مەملەكەتتىك ءتىل – قازاق ءتىلى»- دەگەن سوزدەن دە بۇرىن، ءدىنىمىز – يسلام، الەمدىك دىندەر مويىندالادى» دەگەن ءسوزدى ەنگىزۋگە كۇش سالۋى كەرەك. سوندا عانا بۇل مينيسترلىك ءوز ىسىندە كوگەرىپ كوكتەيدى. جاراتۋشىنىڭ جارىلقاۋىنا يە بولادى. بۇل رەتتە اتالىنعان مينيسترلىك ءسىزدىڭ بۇگىنگى زاڭسىز شىعارعان جارلىعىڭىزدى ورنىمەن ادەمى پايدالانا بىلسە، ءبىز ايتىپ وتىرعان  وسى ۇسىنىستى ۇلت ايبىنى ءۇشىن ابىرويلى ورىندى الىپ شىققان بولار ەدى.

قۇرمەتتى ەلباسى!

قازىر «ماڭگىلىك ەل» يدەياسىن ىسكە اسىرۋ ءۇشىن حالىقتى بىرلىككە شاقىرىپ جاتىرسىز. باستاماڭىزعا اللا جار بولسىن!  بۇل يدەيا شىنىمەن ىسكە  اسۋ ءۇشىن العاشقى حاتىمىزدا ەسكەرتكەنىمىزدەي، اتا زاڭمىزدىڭ جەتىنشى بابىنداعى «قر- عى مەملەكەتتىك ءتىل – قازاق ءتىلى»- دەگەن سوزدەن دە بۇرىن، ءدىنىمىز -  يسلام، الەمدىك دىندەر مويىندالادى دەگەن ءسوز التىن ارىپپەن جازىلىپ ەنگىزىلۋى كەرەك. ويتكەنى ءدىن تىلدەن دە بۇرىن ادام اتا ومىرگە كەلمەي تۇرعاندا، ومىرگە كەلەتىن ادامداردى  تاربيەلەيتىن تاربيە قۇرالى رەتىندە ازىرلەنگەن. سوندىقتان «ماڭگىلىك ەل بولامىز!» دەسەك ءدىنىمىزدىڭ يسلام ەكەندىگى كونستيتۋتسيادا كورسەتىلۋىن قولداۋىڭىزدى جانە ونى ءوزىڭىز جەكە قاتاڭ باقىلاۋعا الۋىڭىزدى سۇرايمىز!   

ءدىن – سەنىم. مىنا جاھاندانۋ دەگەن الەمدىك ۇلى دەرت ءورىس الىپ وتىرعان كەزدە، قازاقتىڭ جەر بەتىندە قازاق بولىپ قالۋى، اتادان قالعان وسى ءداستۇرلى ءدىنىمىز يسلامنىڭ ۇلتىمىزدىڭ قانىنا قانشالىقتى سىڭۋىنە بايلانىستى. ەلدىڭ ەل بولىپ ىرگەسىن سوكپەۋى – ەلدىڭ تۇتاس العانداعى سەنىمىندە. ال جەر بەتىندەگى سەنىمنىڭ اكەسى الىمساقتان – ءدىن! ءدىنسىز ەل، ءدىنسىز وتباسا، ءدىنسىز ادام بالاسى دا جوق. سەنىمسىز ەل بولمايدى. ءدىني سەنىمىنەن ايىرىلعان ەل  ەل بولىپ جەر بەتىندە ماڭگىلىك تۇرا المايدى، كەشەگى كەڭەس يمپەرياسى سياقتى جويىلىپ كەتەدى.

قۇران – دىننەن ايىرىلعان ەلدىڭ جەر بەتىنەن جويىلىپ كەتىپ وتىرعانىن پايعامبارلار ءومىرى ارقىلى بىزگە جەتكىزىپ بەرگەن.  ءدىنى جوق، ءدىنى جويىلعان ەل مەملەكەت بولىپ جەر بەتىندە ماڭگىلىك ءومىر سۇرە المايدى. «ماڭگىلىك ەل» يدەياسى ماڭگىلىك بولسىن دەسەك دىنگە ەلدىڭ يماني سەنىم كوزقاراسى كەرەك.    

سىزگە، قۇرمەتتى ەلباسى، ەندىگى جەردە ەلىمىزدەگى ءوزىڭىز نەگىزىن قالعان مەملەكەتتىك قۇرىلىمنىڭ ىشكى ءدىني جۇمىسىنا جاناشىرلىق تانىتادى دەگەن ويمەن وسى ەكىنشى حاتتى دا ءوز اتىڭىزعا ارنايى جازىپ وتىرمىن. ارتىق ابەس ءسوزىم كەتسە كەشىرىممەن قارارسىز. اللا ءسىزدىڭ يماني قادامىڭىزعا ساتتىلىك بەرسىن. اتادان قالعان ءداستۇرلى يسلامىمىزعا قۇداي قۋات بەرسىن. العاشقى حاتتا ايتقانىمداي، اللا تاعالانىڭ ءامىرىنسىز ەشتەڭە جازىلمايدى، سوندىقتان ءتاڭىرىمنىڭ امىرىمەن باستالىپ وتىرعان وسى ەڭبەگىمنىڭ حالىق يگىلىگىنە جارار دۇنيە بولۋىن، اللانىڭ رازىلىعىنا بولەنۋىن تىلەيمىن.

سالەممەن، باقتىباي اينابەكوۆ

Abai.kz